MOPAK END.MES.LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİLERİ ALANI İMALAT İŞLEMLERİ DERSİ VİDA VE DELİK İŞLEMLERİ MODÜL SUNUSUDUR.

... konulu sunumlar: "MOPAK END.MES.LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİLERİ ALANI İMALAT İŞLEMLERİ DERSİ VİDA VE DELİK İŞLEMLERİ MODÜL SUNUSUDUR."— Sunum transkripti:

1 MOPAK END.MES.LİSESİ MAKİNE TEKNOLOJİLERİ ALANI İMALAT İŞLEMLERİ DERSİ VİDA VE DELİK İŞLEMLERİ MODÜL SUNUSUDUR

2 Tornada Vida Açmak 5.1 Tornada Düz Vida Açmak Tornada vida tabloları metrik ve inç ölçme birimlerine göre çok çeşitli adımlarda vida açmaya uygundur. İşin dönme hareketi iş mili dişlisi üzerinden ana mili üzerindeki dişli ile ana miline aktarılmaktadır. Bunun için iş mili dişlisine çevrilen dişli denir Tornada Sol Vida Açmak Bilindiği gibi vidanın helis yönü sola doğru yükseliyorsa buna sol vida denir. Sol vida ile sağ vida arasında sadece helis yönü farklıdır. Diğer ölçüler aynıdır. Ancak tornada sağ vida açmak sol vida açmaktan daha kolaydır. Çünkü sağ vida açarken kalemin işe dalması için baş kısmında daha geniş bir boşluk vardır ve aynı zamanda kalem diş boşluğuna çıkar. Fakat sol vida açarken kalem vidanın diş boşluğundan sağa doğru hareket eder. Bu kısım vidalarda oldukça dar olduğundan vidanın başında fatura da olduğundan kalemin her pasoda işe doğru olarak dalma şansı zorlaşır Uzun Vidalın Tornada Açılması Uzun millerin üzerine tornada diş açılırken kalemin kesmesi anında mil esner. Kalem puntoya yakın bölgelerde normal talaş kaldırırken işin ortasına doğru gelindiğinde iş esnediği için kalem talaş kaldırmaz. Farkına varılmadan birkaç paso verilirse iş kalemin üzerine bindirme yapar. Kalem kırılır veya iş eğilir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için vida açılacak mil gezer yatak denilen torna arabasına sabitleştirilen bir yatakla yataklanır Alın Vidalarının Açılması Alın vidaları açılırken arabanın enine suportu alın vidasının adımına göre ilerleme hareketi yapar. Suportun bu hareketi ana milinden alır. Alın vidası için kalem bilerken boşluk açılarının verilişine dikkat etmek gerekir. Çünkü vida dişleri bir spiral şeklinde oluştuğundan kalemin altı diş yanaklarına sürtünebilir.

3 A.TURGAY SÜRMELİ

4 Vida Kaleminin Hazırlanması
ÜÇGEN VİDA AÇMA Vida Kaleminin Hazırlanması Üçgen vida kalemi açıları A.TURGAY SÜRMELİ

5 Genelde vida açılırken, sport parça eksenine dik olarak ayarlanır.
Tornada kalemle üçgen vida açmak için her şeyden önce vida kaleminin kusursuz bilenmesi gerekir. Bunun için vida kalemlerinin kesmesini sağlayan ağız açıları dikkatle bilenmelidir. Vida kalemleri bir çeşit profil kalemi olduğundan, bunlara genel olarak talaş açısı verilmez yani üçgen vida kalemlerinin talaş açısı genel olarak sıfırdır (γ= 0 ). Vida açma işlemi: Genelde vida açılırken, sport parça eksenine dik olarak ayarlanır. Her pasoda talaĢ sporttan verilince vida kaleminin sağ ve sol iki kenarı aynı anda talaĢ alır. Bu durumda büyük adımlı vidalar açılırken,talaş derinliği fazla olacağından kaleme gelen yük artar ve vida yüzeyi bozuk çıkar. A.TURGAY SÜRMELİ

6 Bu yöntemde de,her pasoda talaş yine sporttan verilir.
Bu problemi ortadan kaldırmak için sporta 30° açı verildikten sonra kalemin iş parçası eksenine dikliği ayarlanır. Bu yöntemde de,her pasoda talaş yine sporttan verilir. Bu şekilde talaş verildiğinde vida kaleminin sadece sol kenarı talaş alacağı için vida yüzeyi daha düzgün çıkar. A.TURGAY SÜRMELİ Sporta 30° açı verme işlemi

7 Vida kalemlerinin bilenmesi:
Üçgen vida kalemleri mastara göre bilenir. Kalem bilenirken uç açısının doğru verilmesine ve kalem ucu ekseninin kalem prizmasının kenarına mümkün olduğu kadar paralel olmasına dikkat edilmelidir. Buna dikkat edilmezse kalemin iş eksenine göre tam dik olarak ayarlanması zorlaşır A.TURGAY SÜRMELİ

8 Vida kaleminin mastarla kontrolü:
A.TURGAY SÜRMELİ

9 Metrik üçgen vida için kalemin 60º uç açılı bilenmesi
Metrik vida kaleminin ucu 60°’lik bir açı ile bilenir. Kalemin ucuna göre sol tarafındaki kenar, 30º ve sağ kenarı da 30º olacak şekilde eşit olarak bilenir. A.TURGAY SÜRMELİ

10 Whitworth üçgen vida için kalemin 55º uç açılı bilenmesi
Whitworth vida kaleminin ucu 55°lik bir açı ile bilenir. Metrik vida kaleminden tek farkı budur. Bileme işlemi metrik vida kaleminde olduğu gibidir. A.TURGAY SÜRMELİ

11 Kalemin Bağlanması ve Ayarı:
Vida kalemi parça eksenine dik olarak bağlanmalıdır. A.TURGAY SÜRMELİ

12 Mastar, kalemin ucuna tutularak iş parçasına yaklaştırılır.
Kater, kalemliğe bağlanır ve kalemi, iş parçasına dik olarak ayarlamak için bir vida mastarından yararlanılır. Mastar, kalemin ucuna tutularak iş parçasına yaklaştırılır. Mastar ve parça arasında başlangıçta hafif bir açıklık kalmalıdır. Mastar iş parçasına paralel oluncaya kadar katere hafifçe vurulmalıdır. Daha sonra mastar, iş parçasına dayanarak kalemin tam diklik ayarı yapılır. A.TURGAY SÜRMELİ

13 Kalemin İş parçasına diklik Ayarı
A.TURGAY SÜRMELİ

14 Tornanın vida açma işlemi için ayarlanması
Metrik vida için vida adımına göre hız kutusu ayarı: Torna Tezgâhlarının hız kutuları üzerinde bulunan vida tablosundan,açılacak vidanın ilerleme ayarı için gerekli elemanlar bulunur. Metrik vida için bu eleman vidanın adımı dır. Metrik vidada,tablodan vida adımı bulunur. Tablonun ilgili satır ve sütununa karşılık gelen simgelere göre ayar kolları kullanılarak gerekli ayarlamalar yapılır. A.TURGAY SÜRMELİ

15 Whitworth vida için parmaktaki dii sayısına göre hız kutusu ayarı
Tezgâhın üzerindeki vida tablosundan açılacak vidanın parmaktaki diş sayısı aranarak bulunur. Vidanın parmaktaki diş sayısına göre ilerleme hız kutusu ayarı yapılır. Ana mili dönüş yönü ayarı Ana mili dönüş yönü,vidanın sağ veya sol vida oluşuna göre belirlenir. Sol vida için ana mili, araba soldan sağa yani fener milinden puntaya doğru gidecek şekilde; sağ vida için ana mili, araba sağdan sola yani fener miline gidecek şekilde ayarlanır. A.TURGAY SÜRMELİ

16 Vida Adımına Göre Hız Kutusu Ayarı
A.TURGAY SÜRMELİ

17 Ana Mili Dönüş Yönü Ayarı
A.TURGAY SÜRMELİ

18 Tornanın Devir Sayısı Ayarı
Vida açarken seçilecek devir sayıları, tornalama işleminde kullanılan devir sayılarının 1/3 veya ¼’ü kadar olmalıdır. En doğru olanı ise kalemin hareketini her an kontrol edebilmeye uygun olan devir sayısının seçilmesidir. Vidanın Açılması işlemi: Kalemin tamburla sıfırlanarak deneme talaşının verilmesi Kalem iş parçasının dış çapına göre sıfırlanır ve başlangıç konumuna getirilerek 0,05 mm deneme talaşı verilir. Arabanın makası kavratılarak iş parçası üzerinde vida adımını gösteren ince bir iz açılır A.TURGAY SÜRMELİ

19 Açılan vidanın vida tarağı ile kontrol edilmesi:
Vida tarağı, metrik vidalarda vida adımına, inç vidalarda ise parmaktaki diş sayına göre düzenlenmiştir. Vida adımına uygun olan tarak,seçilerek açılan ize oturtulur. Dişler ize tam olarak oturuyor ise tezgâh ayarları doğrudur. Aksi hâlde ayarlar tekrar kontrol edilmelidir. A.TURGAY SÜRMELİ

20 Kalemin tamburla sıfırlanarak deneme talaşının verilmesi ve işlemin
doğruluğunun kontrol edilmesi A.TURGAY SÜRMELİ

21 A.TURGAY SÜRMELİ

22 Kesme Yağı Kullanılarak Vidanın Açılması
Tornada vida açarken bor yağı kullanılması vidanın temiz çıkmasını sağlar. Bunun için vida çekerken bor yağı kullanılması veya yağdanlıkla kesme yağı damlatılması gerekir. Amaç sürtünmeden dolayı oluşan ısınmayı ve aşınmayı azaltmak ve kesmeyi kolaylaştırmaktır. A.TURGAY SÜRMELİ

23 Açılan Vidanın Kontrolü
Bir vidanın dişlerini oluşturan bütün ölçüler, o vida için yapılmış bir mastarla kontrol edilebilir. Vida mastarı aynen tampon mastarlarda olduğu gibi bir tarafı geçer taraf, diğer tarafı da geçmez taraf olarak yapılır. Delik içine açılan vidalar, vida tampon mastarı ile, dış yüzeylere açılan vidalar da somun vida mastarı ile kontrol edilir. Erkek ve dişi vida mastarı A.TURGAY SÜRMELİ

24 En doğru kontrol yöntemi vida mikrometreleri ile kontroldür
Vida mikrometresi ile vidanın kontrolü A.TURGAY SÜRMELİ

25 A.TURGAY SÜRMELİ

26 Kalemle Vida Açmada Dikkat Edilecek Kurallar
Düz ve Kademeli Millerde uyulması gereken kurallar: Öncelikle vida kaleminin kusursuz bilenmesine dikkat edilmeli ve her bilenme sonunda kalemin kılağısı alınmalıdır. Vida açarken verilecek kesme hızı (Vmaks = 10 m/dk.) düşük verilmelidir. Vidanın ölçümü ve kontrolü doğru yapılmalı, ölçü ve kontrol aletleri kusursuz olmalıdır. Tornanın ana mili sadece vida açarken kullanılmalı, normal tornalama için kullanılmamalıdır. Kalemin yüksekliği, işin ekseninde olacak şekilde ayarlanmalıdır. Kalem ucu ekseninin iş eksenine dik olarak ayarlanması vida kalem mastarıyla yapılmalıdır. A.TURGAY SÜRMELİ

27 Temiz bir vida açmak için bor yağı veya kesme yağı kullanılmalıdır.
Vida taslağının dış çapı tornalanırken uç kısmına 45’lik bir pah kırılmalıdır. Pah, vida kaleminin iş parçasına girmesini kolaylaştırır ve çabuk körlenmesini önler. Vidanın adım ayarının doğru yapılıp yapılmadığı bir diş tarağıyla kontrol edilmelidir. Kalem, başlangıç konumuna giderken (işin ters dönmesiyle) vidaya zarar ver-memesi için yeteri kadar geri çekilmelidir. Temiz bir vida açmak için bor yağı veya kesme yağı kullanılmalıdır. Vidanın temiz çıkması için son paso (pasolar) çok az verilmeli hatta son pasoda kalem diş yanaklarını kazır gibi yaparak kesmelidir. Bunun için kalemi yeniden bilemek ve kılağısını almak gerekir. A.TURGAY SÜRMELİ

28 Uzun iş parçalarına vida açarken iş parçası bir gezer yatakla yataklanmalıdır.
Bu işlemde, yatağın işi destekleyen ayaklarının kalemin solunda olmasına dikkat edilir. Faturalı parçalarda vidaların diş dibine bir diş dibi kanalı açılmalı, böylece hem vidanın açılması kolaylaştırılmalı hem de vidanın baş kısmının sıkma esnasında parçaya oturması sağlanmalıdır A.TURGAY SÜRMELİ

29 Delik ve Kör Deliklerde
Deliklere vida çekmede de kalem tam eksene bağlanmalıdır. Kalem ucunun iş parçasına dik olarak bağlanması için vida mastarından yararlanılır. Kalem ile diş dibi çapı arasında yeter derecede boşluk açısı olması gerekir. Böylece kalemin alt kısmının sürtünmesi önlenmiş olur. Kalem delik içinde rahat hareket edecek şekilde olmalıdır. Titreşimi ve esnemeleri önlemek için kater ve delik kalemi mümkün olduğu kadar kalın olmalı ve kalemliğe kısa bağlanmalıdır. A.TURGAY SÜRMELİ

30 Delik kaleminin eksen ayarının yapılıĢı
A.TURGAY SÜRMELİ

31 DELİK DELME VE DELİK BÜYÜTME
Torna tezgâhını ve iş yüzeyini delik delmeye hazırlama İşparçası torna aynasına bağlanır ve merkezlenir. Parça, aynadan dışarı lüzumundan fazla çıkmamalıdır. Parçanın dışarı çıkması,iş parçasının salgılı dönmesine neden olur ve matkabın kırılabilir. Parça alnı torna edilir. Uygun ölçüde bir punta matkabı seçilir. Mandren, gezer puntaya takılır ve punta matkabı mandrene bağlanır. Punta matkabının ucu iş parçasına mümkün olduğu kadar yaklaşacak şekilde gezer punta kaydırılır ve tespit edilir. A.TURGAY SÜRMELİ

32 Bu delik, helisel matkapla deliği delerken çok gereklidir.
Punta matkabının çapına uygun olan devir sayısı seçilir ve tezgâh bu devre ayarlanır. Torna çalıştırılır. Gezer punta el tekeri döndürülerek punta matkabı işe doğru ilerletilir. Punta matkabı, dönmekte olan parçanın alnına yaklaştırılır ve matkap ucunun merkezde olup olmadığına dikkat edilir. Punta matkabı merkezde değilse matkabı doğru olarak merkezlemek ve matkabın kırılmasını önlemek için gezer punta ayarlanır. Punta matkabının ucuna birkaç damla yağ damlatılır ve matkap yavaş yavaş ilerletilerek merkezleme deliği açılır. Bu delik, helisel matkapla deliği delerken çok gereklidir. A.TURGAY SÜRMELİ

33 Tornada Helis Oluklu Matkapla Delik Delme
Helisel Matkapları Bağlama Yöntemleri Mandrenle bağlama Küçük ve orta çaplı,silindirik saplı matkaplar tezgaha mandren yardımı ile bağlanır. Mandrene bağlanabilecek en küçük ve en büyük matkap çapları, genellikle mandrenin üzerinde yazılıdır. Mors Kovanları ile bağlama Büyük çaplı matkaplar konik saplı olarak imal edilirler. Konik saplı matkaplar ya doğrudan ya da mors kovanları yardımı ile gezer punta kovanındaki konik kısma takılır. A.TURGAY SÜRMELİ

34 İş parçası ayna uygun şekilde bağlanır. Mandren gezer puntaya takılır.
Tornada Delme İş parçası ayna uygun şekilde bağlanır. Mandren gezer puntaya takılır. Uygun bir punta matkabı mandrene bağlanır. Devir sayısı, punta matkabı çapına göre ayarlanır. Gezer punta, iş parçasına göre yeter uzaklıkta sabitlenir. Torna çalıştırılır ve gezer punta el tekeri döndürülerek punta matkabı iş parçasına yaklaştırılır. Punta matkabı yavaş yavaş ilerletilerek bir kılavuz deliği açılır. Deliğe uygun matkap seçilir ve punta matkabı çıkartılarak matkap bağlanır. A.TURGAY SÜRMELİ

35 Gezer punta el tekeri döndürülerek matkabın delmesi sağlanır.
Tezgâh,iş parçasının malzemesine göre ve matkap çapına uygun devir sayısına ayarlanır. Gezer punta el tekeri döndürülerek matkabın delmesi sağlanır. Delme sırasında matkap sık sık delikten çıkartılarak talaşlardan temizlenmelidir. Matkap, istenilen derinlik elde edilinceye kadar ilerletilmelidir. A.TURGAY SÜRMELİ

36 Tornada Helis Oluklu Matkapla Delik Büyütme
Aynaya bağlanan iş parçasına önce alın tornalaması yapılır. Uygun çapta bir punta matkabı ile punta deliği açılır. Küçük çaplı bir matkapla ön delik delinir. Son çapa uygun matkapla küçük delik büyütülür. Son çap çok büyükse ara matkaplar kullanılır A.TURGAY SÜRMELİ

37 A.TURGAY SÜRMELİ

38 Delik Kalemlerinin Tornaya Bağlanması ve Ayarı
Tornada Delik Büyütme Delik Kalemlerinin Tornaya Bağlanması ve Ayarı Deliğin özelliğine göre kalem ve kater seçilmelidir. Kör delikler için kör delik kalemi, boydan boya delikler için ise uygun bir kalem seçilmelidir. Delik kalemi katere bağlanır ve punta seviyesine ayarlanır. Kalem ayarlanırken esnememesine özen gösterilmelidir. Esneme, ölçü tamlığını bozar ve titreşime neden olur. Bu nedenle kalem kısa bağlanmalı ve delik işlerken az miktarda talaş verilmelidir. A.TURGAY SÜRMELİ

39 Torna kalemleri için kesme hızı, ilerleme ve kesme sıvıları
A.TURGAY SÜRMELİ

40 Devir sayısının hesaplanması
Tornada işlenmesi gereken parçaya verilmesi gerekli devir sayısı N, kesme hızı formülünden yararlanılarak bulunur. Kesme hızı, malzeme cinsine göre tablolardan veya kataloglardan seçilir. V= л.d.N/1000 buradan, N = 1000 V / л.d dev/dk. Örnek: Çapı 30 mm olan alaşımlı takım çeliğini tornalamak için tezgâha verilecek devir sayısı ne olmalıdır? Kesme hızı, seri çelik kalem kullanıldığına göre,çizelgeden, kaba talaş için 10 m/dk. olarak alınır. Çözüm: N =1000. V/ л.d = /3,14.30 N = 106,1 dev/dk. bulunur. A.TURGAY SÜRMELİ

41 İlerleme seçiminde dikkat edilecek hususlar aşağıda belirtilmiştir.
İlerleme,torna kaleminin iş parçası ekseni boyunca bir devirde milimetre cinsinden almış olduğu yoldur. Genellikle kaba talaş için büyük, ince talaş için de küçük ilerleme verilir. İlerleme seçiminde dikkat edilecek hususlar aşağıda belirtilmiştir. Talaş derinliği İlerleme miktarı, talaş derinliği ile doğrudan doğruya ilgilidir. Talaş derinliği fazla olduğu durumlarda kaleme gelen yükü azaltmak için ilerleme düşük seçilmelidir. Tornada kesme anında oluşan kuvvetler A.TURGAY SÜRMELİ

42 Malzemenin cinsi, ve bağlama durumu:
Malzemelerin tornalamaya karşı göstereceği direnç farklıdır. Bu nedenle her malzeme için kullanılacak ilerleme miktarı değişir. İlerleme, sert malzemelerde küçük, yumuşak malzemelerde ise büyük seçilmelidir. Yüzey pürüzlülüğü İlerleme arttıkça yüzey pürüzlülüğü de artar. İlerleme azaldıkça yüzey pürüzlülüğü de iyileşir. Torna tezgâhının gücü ve kapasitesi İlerleme, tezgâhın gücü ve kapasitesi ile doğrudan ilgilidir. Kaba talaş için tezgâhın ve kalemin kaldırabileceği en büyük ilerleme verilmelidir. İnce talaş verilirken istenen yüzey kalitesine göre ilerleme düşürülmelidir. A.TURGAY SÜRMELİ

43 İlerleme miktarıyla ilgili tabloların okunması:
Malzeme cinsi ve kullanılan kesiciye bağlı olarak kataloglardan uygun ilerleme miktarı seçilmelidir. Tezgâhın uygun ilerleme miktarına göre düzenlenmesi İlerleme miktarının ayarı için, hız kutuları üzerindeki ilerleme miktarlarını gösteren cetvellerden yararlanılır. Belli bir ilerleme miktarı ayarı için,ayar kollarının hangi konumda olması gerektiği de bu cetvellerde gösterilmiştir. İstenilen ilerleme miktarlarını elde edebilmek için hız kutusu üzerindeki kolların konumları ayarlanır. Böylece fener milinin dönme hareketi, hız kutusunun aracılığı ile talaş miline ve oradan da torna arabasına iletilir. Araba,enine ve boyuna otomatik hareketini bu sayede yapar. A.TURGAY SÜRMELİ

44 Boydan Boya Delik Tornalama
Delinmiş veya içi boş olarak dökülmüş iş parçaları, preslerde açılmış delikler, boru şeklindeki işler vb. iş parçalarının iç yüzeyleri istenen ölçü ve yüzey kalitesi tamlığına ancak tornalarda işlenerek getirilebilir. Deliklerin, yani iç yüzeylerin tornalanması her yönüyle dış yüzeylerin tornalanmasıyla aynı olmakla birlikte,daha çok dikkat gerektiren bir iştir. Çünkü deliklerin tornalanmasında kalemin kesmesi görülemez, kater uzun olmak zorunda olduğu için esneme yapar ve bu yüzden fazla talaş verilemez. İşleme sırasında, işlenen yüzey görülemediği için yüzey kalitesi hakkında bir fikir edinmek zor olur. Kesme esnasında kalem kırılırsa bunu anlamak da zordur. Ancak usta tornacılar çıkan sesten, kalemin kırılmış olduğunu anlayabilir. İşte bu sebeplerden, iç yüzeylerin tornalanması dış yüzeylerin tornalanmasından daha çok dikkat ister. A.TURGAY SÜRMELİ

45 Delik tornalama işlemine örnekler
A.TURGAY SÜRMELİ

46 Kör delik tornalamada kullanılan kalemler, tanıtılması ve özellikleri:
İş parçasının alın yüzeyinden başlayarak önceden delinmiş ve iş parçasının arka yüzeyine ulaşmayan bir deliğe kör delik denir. Böyle bir deliğin içeriye doğru belli çap ve derinlikte büyütülmesine kör delik tornalama denir. Bu tip deliklerin bitiminde dik olarak işlenen bir alın yüzeyi vardır. Kör delik işlemek için, uygun bir delik kalemi seçilmelidir. Seçilecek kalemin genişliği, işlenecek delik yarıçapından küçük olmalıdır. Aksi hâlde, kör deliğin alnının tornalanması mümkün olmaz. A.TURGAY SÜRMELİ

47 A.TURGAY SÜRMELİ

48 Kör delik tornalama işleminde Kalemin düzenlenmesi
Kalem, iş parçasında bulunan kör deliği işleyebilecek şekilde bilenir veya uygun sert maden uç ve kater seçilir. Kalem uygun şekilde ve tam punta yüksekliğinde bağlanmalıdır. Kalem boyu, kör delik boyundan biraz uzun olmalıdır. Kör delik tornalama İş parçası aynaya uygun şekilde bağlanmalıdır. İş parçasının alnı tornalanmalıdır. Delik, istenilen ölçüden 1-1,5 mm küçük çap ve boyda delinmelidir. A.TURGAY SÜRMELİ

49 Kalem, kör delik boyunca ilerletilerek delik tornalanmalıdır.
Uygun bir kör delik kalemi seçilerek kalemliğe punta yüksekliğinde bağlanmalıdır. Kalem, kör delik boyunca ilerletilerek delik tornalanmalıdır. Kalem, kör delik boyu sonuna geldiğinde merkeze doğru ilerletilerek alın tornalanmalıdır. Kalem geri çekilerek deliğin çap ve boy ölçüleri kontrol edilmelidir. Her talaştan önce delik çap ve boy ölçülerine bakılmalı ve ona göre talaş verilmelidir. Kalem esniyorsa aynı talaş tekrar verilmelidir. A.TURGAY SÜRMELİ

50 Delik tornalamada dikkat edilecek hususlar
Kalem eksende bağlanmayacak olursa delik temiz olarak elde edilemez. Kalem açıları uygun değilse kalem sürtünür. Delik yüzeyi bozuk çıkar. Kalemin uzun bağlanması titreşimleri meydana getirir. Delik yüzeyi bozulur. Konik delik tornalama Siperi döndürerek konik delik tornalamak için delik kalemi veya kateri kullanılır. Uygulanılacak işlem sırası dış yüzey konik tornalama işleminin aynıdır. Yalnız siper ters konumda tespit edilir. A.TURGAY SÜRMELİ

51 Delik Giriş ve Çıkışlarına Pah Kırma
Pah kırılacak delik, uygun ölçülerde delinmeli veya tornalanmalıdır. Siper istenilen açıya ayarlanmalıdır. Yan kalem veya pah kırılacak kalem, kalemliğe bağlanmalıdır. Araba uygun konumda tespit edilerek pah kaba olarak tornalanmalıdır. Pah koniği kontrol edilmeli ve gerekirse siper yeniden ayarlanmalıdır. İnce talaş vererek pah istenilen ölçüye getirilmelidir. A.TURGAY SÜRMELİ

52 Tornalanan Deliklerin Ölçü ve Kontrolü
Tornalanan deliklerin ölçme ve kontrol aletleri ile ölçü kontrolü yapılır. İç çap kumpasları İç çap mikrometreleri A.TURGAY SÜRMELİ

53 Delik komparatörü ve deliğe uygulanışı Tampon mastar
A.TURGAY SÜRMELİ

54 1. İlerleme miktarına hangi faktör etki etmez? A ) Talaş derinliği
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. İlerleme miktarına hangi faktör etki etmez? A ) Talaş derinliği B ) Malzemenin cinsi, durumu C ) Talaşın tipi D ) Kalemin cinsi 2. Delik delme işleminde matkap ucu delik ekseninden kaçık olursa ne yapılmalıdır? A ) Matkap kater ile desteklenir. B ) İş parçası matkap ucuna göre yeniden bağlanır. C ) Matkap iş parçasına göre yeniden bağlanır. D ) Matkap yeniden bilenir. A.TURGAY SÜRMELİ

55 3. Delik tornalamada kalemin esnememesi için ne yapılmalıdır?
A ) Kalem uzun bağlanmalıdır. B ) Talaş miktarı azar azar verilmelidir. C ) Kalem punta seviyesinden aşağıda bağlanmalıdır. D ) Kalem ters çevrilmelidir. 4. Aşağıdaki ölçme ve kontrol aletlerinden hangisi deliklerin ölçme ve kontrolünde kullanılmaz? A) Vida mastarı B) İç çap kumpası C) Delik komparatörü D) Tampon mastarı A.TURGAY SÜRMELİ

56 FAYDALI OLDUĞUNU UMAR,BAŞARILAR DİLERİM
KONUMUZ BİTMİŞTİR FAYDALI OLDUĞUNU UMAR,BAŞARILAR DİLERİM A.TURGAY SÜRMELİ