TÜRKİYE TOPRAKLARI VERİMLİLİK DURUMU Prof. Dr

... konulu sunumlar: "TÜRKİYE TOPRAKLARI VERİMLİLİK DURUMU Prof. Dr"— Sunum transkripti:

1 TÜRKİYE TOPRAKLARI VERİMLİLİK DURUMU Prof. Dr
TÜRKİYE TOPRAKLARI VERİMLİLİK DURUMU Prof. Dr. Orhan DOĞAN ÇEM Genel Müdürlüğü

2 TÜRKİYE TOPRAKLARI VERİMLİLİK ENVANTER (TOVEP) PROJESİ (1982-1991)
BU SUNUMUN BİR KISMI Dr. FİKRET EYÜPOĞLU’NUN ÇALIŞMASINDAN ÜRETİLMİŞTİR. TOPRAKSU VE KÖYHİZMETLER TÜRKİYE TOPRAKLARI VERİMLİLİK ENVANTER (TOVEP) PROJESİ ( )

3 Örnek sayısı : paçal Örnek alımı : cm derinlikten,5/km² bir paçal, V.,VI.,VII. ‘dan 10 km²’de bir paçal Analizler : Bünye, pH, Toplam tuz, Organik madde, Kireç,Yarayışlı potasyum, Yarayışlı Fosfor

4 SATÜRASYON DURUMUNA GÖRE TOPRAK BÜNYESİ <% Kumlu ha (% 3.27) % 30 – Tınlı ha (% 50.49) % 50 – Killitınlı ha (% 41.44) % 70 – Killi ha (% 4.74) >% Ağır Killi ha (% 0.05) (Eyüpoğlu, F 1999)

5 TOPRAK REAKSİYONU SINIFLAMASI <4. 5. Kuvvetli asit 113 773 ha (% 0
TOPRAK REAKSİYONU SINIFLAMASI <4.5 Kuvvetli asit ha (% 0.35) 4.5 – Orta asit ha (% 1.65) 5.5 – 6.5 Hafif asit ha (%5.36) 6.5 – 7.5 Nötr ha (% 29.80) 7.5 – 8.5 Hafif alkali ha (% 62 ) >8.5 Kuvvetli alkali ha (% 0.78 )

6 TUZLULUK SINIFLAMASI <% 0. 15. Tuzsuz 31 339 661 ha % 95. 51 % 0
TUZLULUK SINIFLAMASI <% Tuzsuz ha % % 0.15 – 0.35 Hafif Tuzlu ha % % 0.35 – Orta Tuzlu ha % >% Çok Tuzlu ha % 0.28

7 ORGANİK MADDE SINIFLAMASI < 1. Çok az 7 043 549 ha % 21. 47 % 1-2
ORGANİK MADDE SINIFLAMASI < 1 Çok az ha % % Az ha % % Orta ha % % İyi ha % >% 4 Yüksek ha %

8 KİREÇ (CaCO3) SINIFLAMASI <% 1. Az Kireçli 7 574 583 ha % 23
KİREÇ (CaCO3) SINIFLAMASI <% 1 Az Kireçli ha % % 1-5 Kireçli ha % % Orta Kireçli ha % %15-25 Fazla Kireçli ha % >% 25 Çok Fazla Kireçli ha % 16 83 YARAYIŞLI POTASYUM SINIFLAMASI < 20 kg/K2O/da Az ha % kg/K2O/da Orta ha % kg/K2O/da Yeterli ha % > Yüksek ha % 87.38

9 YARAYIŞLI FOSFOR SINIFLAMASI (Ha) < 3 kg P2O5/da
YARAYIŞLI FOSFOR SINIFLAMASI (Ha) < 3 kg P2O5/da Çok az % kg P2O5/da Az % kg P2O5/da Orta % kg P2O5/da Yüksek % >12 kg P2O5/da Çok Yüksek % 15.66 (Eyüpoğlu, F 1999)

10 Orta kuzey:Ankara, Bilecik, Bolu, Çankırı, Çorum, Eskişehir, Kütahya, Uşak, Yozgat Ege:Aydın, Balıkesir, Burdur, Çanakkale, Denizli, İzmir, Isparta, Manisa, Muğla Marmara:Bursa, Edirne, İstanbul, Kırklareli, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ Akdeniz:Adana, Antalya, Gaziantep, Hatay, İçel, Kahramanmaraş Kuzeydoğu:Ağrı, Artvin, Erzincan, Erzurum, Kars Güneydoğu:Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Van Karadeniz:Giresun, Gümüşhane, Kastamonu, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Trabzon, Zonguldak Orta Doğu:Adıyaman, Amasya, Elazığ, Malatya, Sivas, Tokat, Tunceli Orta Güney:Afyon, Kayseri, Konya, Nevşehir, Niğde (Eyüpoğlu, F 1999)

11 Şekil 1 : Kumlu bünyeli toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

12 Şekil 2 : Tınlı bünyeli toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

13 Şekil 3 : Killi tınlı bünyeli toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

14 Şekil 4: Killi bünyeli toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

15 Şekil 5: Ağır killi bünyeli toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

16 Şekil 6: Türkiye toprakların bünye dağılımının genel yapısı

17 Şekil 7: Kuvvetli asit (pH < 4
Şekil 7: Kuvvetli asit (pH < 4.5) reaksiyonlu toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

18 Şekil 8: Orta asit (pH = 4.5 – 5.5 ) reaksiyonlu toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

19 Şekil 9: Hafif asit (pH = 5. 5 – 6
Şekil 9: Hafif asit (pH = 5.5 – 6.5 ) reaksiyonlu toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

20 Şekil 10: Nötr (pH = 6.5 – 7.5 ) reaksiyonlu toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

21 Şekil 11: Hafif alkali (pH = 7. 5 – 8
Şekil 11: Hafif alkali (pH = 7.5 – 8.5 ) reaksiyonlu toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

22 Şekil 12: Kuvvetli alkali (pH > 8
Şekil 12: Kuvvetli alkali (pH > 8.5 ) reaksiyonlu toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

23 Şekil 13: Türkiye Topraklarının pH dağılımı

24 Şekil 14: Organik madde kapsamı çok az (< %1) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

25 Şekil 15: Organik madde kapsamı az ( %1-2) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

26 Şekil 16: Organik madde kapsamı orta ( % 2-3) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

27 Şekil 17: Organik madde kapsamı iyi ( % 3- 4) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

28 Şekil 18: Organik madde kapsamı yüksek (>% 4) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

29 Şekil 19: Türkiye topraklarının organik madde dağılımı

30 Şekil 20: Az kireçli (< % 1) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

31 Şekil 21: Kireçli ( % 1- 5) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

32 Şekil 22: Orta kireçli ( % 5-15) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

33 Şekil 23: Fazla kireçli ( % 15-25) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

34 Şekil 24: Çok fazla kireçli ( > % 25) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

35 Şekil 25: Türkiye topraklarının kireç dağılımı

36 Şekil 26: Tuzsuz ( < % 0.15) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

37 Şekil 27: Hafif tuzlu ( % 0.15-0.35) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

38 Şekil 28: Orta tuzlu ( % 0.35-0.65) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

39 Şekil 29: Çok tuzlu ( >% 0
Şekil 29: Çok tuzlu ( >% 0.65) toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

40 Şekil 30: Türkiye topraklarının toplam tuz dağılımı

41 Şekil 31: Potasyum kapsamı az (< 20 kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

42 Şekil 32: Potasyum kapsamı orta ( kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

43 Şekil 33: Potasyum kapsamı yeter ( kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

44 Şekil 34: Potasyum kapsamı yüksek ( >40 kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

45 Şekil 35: Türkiye topraklarının potasyum dağılımı

46 Şekil 36: Fosfor kapsamı çok az ( < 3 kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

47 Şekil 37: Fosfor kapsamı az ( 3-6 kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

48 Şekil 38: Fosfor kapsamı orta ( 6-9 kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

49 Şekil 39: Fosfor kapsamı yüksek ( 9-12 kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

50 Şekil 40: Fosfor kapsamı çok yüksek (>12 kg/da) olan toprakların farklı tarım bölgelerinde kapladığı oransal alan

51 Şekil 41: Türkiye topraklarının yarayışlı fosfor dağılımı

52 Sonuç ve öneriler

53 TOPRAK BÜNYESİ Topraklarımızın % 92 ‘si tınlı ve killi tınlı bünyededir.Tarıma uygun ve uyguna yakın. Potansiyel verim alımına uygun. Sulama projelerinde ,alet uygulamalarında,ekipman üretim ve alımlarında bu özellik dikkate alınmalıdır.

54 Bünye-Toprak üretkenlik ilişkisi %
Üst toprak bünyesi Alt toprak bünyesi Kum Kumlu- tın Tın Killi tın Kil ve siltlikil Kum Kumlu-tın Tın Killi-tın Kil ve Siltli-kil Toprakta çakıl varsa üretkenlik derecesi düşürülür.

55 TOPRAK REAKSİYONU (pH)
Topraklarımızın % 62’si ( ha) hafif alkali, % 29,9 ‘u ( ha) nötr reaksiyondadır. Yüksek pH göreceli olarak üretimi azaltır.Demir, çinko noksanlığı yaratabilir.Gübrelemede fizyolojik asit karakteri gösteren azot kaynağı olarak NH⁺4 içeren gübreler kullanılmalıdır. (Eyüpoğlu, F 1999)

56 TOPRAK ORGANİK MADDE İÇERİĞİ
Topraklarımızın % 43.8’ i ( ha) Organik madde yönünden AZ, % 12.1’i (tarım yönünden ideal organik madde içerir. Organik kalıntıların ayrışmasından sonra kalan toprak organik maddesine HUMUS denir. Verimlilik, organik maddeye (Humus) bağlıdır. Toprakların organik maddelerini arttırıcı amenajman tedbirlerine başvurulmalıdır. Bu tedbirler: münavebe, yeşil gübreleme, çiftlik gübresinin kullanılması, anızın yakılmaması, münavebede baklagillere yer verilmesi uygun tarımsal işlemler. Vb.

57 TOPRAKLARIN KİREÇ İÇERİĞİ
Toprakların % 58.6’ u ( ha) kireçlidir. Kireç tarımsal üretimi kısıtlar. Başta demir ve çinko olmak üzere iz element noksanlığı görülür. Fosforlu gübrelerin etkinliğinin arttırılması için suda çözünür formlar kullanılmasında yarar vardır. Aktif kirecin fazlalığı kloroza neden olur.

58 TOPRAKLARIN TUZ İÇERİĞİ
Toprakların % 95.5’ i( ha) tuzsuz. Bitkisel üretimi azaltan hatta engelleyenönemli bir etmendir. Tuzluluğu önlemek ıslah etmekten daha ekonomiktir. Tuz Na ile birlikte olduğunda büyük sorun oluşturur.Yeterli drenaj tuzlanmayı önler. Sulama projeleri drenaj projeleriyle birlikte uygulanmalıdır. Tuzlu topraklar iyi bir drenaj ve jips uygulaması ile ıslah edilebilir.

59 TOPRAKLARIN POTASYUM İÇERİĞİ
Toprakların 93.2’i potasyum yönünden zengin-yeterli konumdadır. Yalnızca toprakların % 6.8 ‘i ( ha) potasyumlu gübreye ihtiyaç duyar.

60 TOPRAKLARIN FOSFOR İÇERİĞİ
Topraklarımızın % 25’i yeterli düzeyde fosfor içerir. Topraklarımızın % 58’i fosforca yetersiz düzeydedir. Fosforlu gübreleme gereklidir. Toprak analizlerine göre ihtiyaç belirlenmelidir. A uygulamaları çevre sağlığı açısından önemlidir.zotlu ve fosforlu ticaret gübreleri yerine Rhizobium ve Mikoriza uygulanabilir. (

61 DERİNLİK TOPRAK ÜRETKENLİĞİ İLİŞKİSİ
Bitki köklerince kullanılan Oransal üretkenlik Toprak derinliği (cm ) %

62 EĞİM – TOPRAK ÜRETGENLİĞİ İLİŞKİSİ
EĞİ M % ORANSAL ÜRETKENLİK ( % ) Erozyona dayanıklı Erozyona dayanıksız