Türkiye’de 1960’dan buyana işbaşındaki başlıca hükümetler

... konulu sunumlar: "Türkiye’de 1960’dan buyana işbaşındaki başlıca hükümetler"— Sunum transkripti:

1 Türkiye’de 1960’dan buyana işbaşındaki başlıca hükümetler
59- I. R.Tayyip Erdoğan Hükümeti ( ) 58- I. Abdullah Gül Hükümeti ( ) 57- VI. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 56- V. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 55- III. Mesut Yılmaz Hükümeti ( ) 54- Necmettin Erbakan Hükümeti ( ) 53- II. Mesut Yılmaz Hükümeti ( ) 52- III. Tansu Çiller Hükümeti ( ) 51- II. Tansu Çiller Hükümeti ( ) 50- I. Tansu Çiller Hükümeti ( ) 49- VII. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 48- I. Mesut Yılmaz Hükümeti ( ) 47- Yıldırım Akbulut Hükümeti ( ) 46- II. Turgut Özal Hükümeti ( ) 45- I. Turgut Özal Hükümeti ( ) 44- Bülend Ulusu Hükümeti ( ) Darbe sonrası ilk hükümet 43- VI. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 42- III. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 41- V. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 40- II. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 39- IV. Süleyman Demirel Hükümeti (3l ) 38- Sadi Irmak Hükümeti ( ) 37- I. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 36- Naim Talu Hükümeti ( ) 35- Ferit Melen Hükümeti ( ) 34- II. Nihat Erim Hükümeti ( ) 33- I. Nihat Erim Hükümeti ( ) Askeri muhtıra sonrası ilk hükümet 32- III. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 31- II. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 30- I. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 29- Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti ( ) 28- X. İsmet İnönü Hükümeti ( ) 27- IX. İsmet İnönü Hükümeti ( ) 26- VIII. İsmet İnönü Hükümeti ( ) 25- II. Cemal Gürsel Hükümeti ( ) 24- I. Cemal Gürsel Hükümeti ( ) Darbe sonrası ilk hükümet Türkiye’de 1960’dan buyana işbaşındaki başlıca hükümetler

2 1970’lerin Sonu… Cehennem Yılları:

3 1970’li Yıllar li Yıllar Bretton Woods’un çöküşü ile birlikte uluslararası para piyasasında bunalım baş göstermiştir... 1971 Aralık sonunda 1 ons altın = 38 $’a yükselmiştir..Bu doların dalgalanmaya bırakılması anlamına gelmektedir ki, aynı zamanda Bretton Woods sisteminin çökmesi demektir...

4 1970’lerin başında Türkiye...
DPT Müsteşarı Turgut Özal , Merkez Bankası Başkanı Naim Talu Hazine Genel Sekreteri Kemal Cantürk Hükümetin % 66 oranındaki devalüasyonuna gidişini tartışıyorlar.....

5 “Devalüasyon kesin olarak yapılmayacaktır
“Devalüasyon kesin olarak yapılmayacaktır. Bunlar zayıf bir ekonominin zaaflarıdır...” Başbakan Süleyman Demirel Ancak daha sonra “ Peki beyler. Ne yapalım çok riskli bir karar. Ama, bu durumda böyle bir karar almaktan başka çare yok. Siyasi kariyerimi ve partimin siyasi durumunu tehlikeye atmak pahasına, bu kararı alacağız..”

6 10 Ağustos 1970 Devalüasyonu: Başarılı devalüasyon örneği
1 $ = 9 TL’den 1 $ = 15 TL’ye çıkıyor Ertesi gün, IMF’nin Türkiye’ye verdiği 950 milyon $’lık borcun ilk dilimi Türkiye’nin hesabına yatırılıyor Ortaya çıkan şaibeli haberler..... Devalüasyon öncesinde özel sektör kısa vadeli olarak Merkez Bankasından 533 milyon liralık kaynak sağlamıştır. Aynı şekilde, devalüasyon öncesinde 476 milyon lira değerinde döviz satılmıştır. Buna karşın..... Devalüasyonu izleyen yıllarda ihracat ve işçi dövizlerinde artış olmuştur; 1970’de 388 milyon $ olan ihracat gelirleri 1971’de 676, 1972’de 885 milyon $’dır. İşçi dövizleri ise, 1970’de 273 milyon $’dan 1974’de 1.5 milyar $’a çıkmıştır. İthalat ise 1969’da 264 milyon $’dan 1972’de 1.5 milyar $, 1973’de 2 milyar $’ı aştı.

7 1970 Ekim ayı...IMF Yıllık Olağan Toplantı...
Türkiye IMF’den uçak kredisi aramaktadır...Konuyu ABD’li Meslektaşına açan Maliye Bakanı Erez’e Kennedy’nin yanıtı: “Sayın Bakan, siz önce şu haşhaşa bir çare bulun. Damarlarımıza girdi, yuvalarımıza girdi. Toplumu kemiriyor. Haşhaş konusunu çözün, uçak kredisini sonra konuşuruz” ABD Maliye Bakanı M. Kennedy “Bu kanaatler yanlıştır. Türkiye eğer sizin yakındığınız ölçüde afyon yetiştirse ve eroin üretseydi, ihraç edeceğimiz afyon gelirinden dolayı, bugün sizinle konuşmak gereğini duymazdım” Maliye Bakanı Mesut Erez yılları arasında Türkiye-IMF ilişkileri donduruldu..

8 arası dönem 12 Mart 1971 –Askeri Muhtıra sonucu hükümet istifa etti 6 Mayıs 1972 Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan idam edildiler 14 Ekim 1973 Seçimler yapıldı; Bülent Ecevit Başbakan oldu

9 1 Ocak 1973’de Katma Protokol yürürlüğe girdi
Katma Protokol, Geçiş Dönemi'nin uygulanmasına ilişkin şartları, usulleri, sıra ve süreleri belirlemektedir. Katma Protokol"ün ilkeleri: 1.Akit taraflar arasında "karşılıklı ve dengeli yükümlülükler"in esas olması; 2. Türkiye ile Topluluk arasında bir gümrük birliğinin giderek yerleştirilmesi; 3. Ortaklığın iyi işlemesi amacıyla tarafların ekonomi politikalarının yakınlaştırılması ve ortak faaliyetlerin geliştirilmesinin sağlanması. olarak sıralanmaktadır. Katma Protokol'ün Kapsamı Gümrük Birliği esasına dayandırılmış bulunan ve 64 maddeden meydana gelen Katma Protokol, malların serbest dolaşımını gerçekleştirecek usul, sıra ve süreler de dahil olmak üzere, kişilerin, hizmetlerin, sermayenin serbest dolaşımı; ulaştırma, rekabet, vergileme ve mevzuatın yakınlaştırılması; ekonomi ve ticaret politikalarının uyumlu hale getirilmesi konularını hükme bağlamaktadır.

10 20 Temmuz 1974 Kıbrıs Harekatı
Türkiye’ye üstü örtülü bir ekonomik ambargo uygulanmaya başladı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 11 Mayıs 1984 tarihindeki 550 sayılı kararında durumu "işgal" olarak niteledi.

11 Türkiye’de 1960’dan buyana işbaşındaki başlıca hükümetler
59- I. R.Tayyip Erdoğan Hükümeti ( ) 58- I. Abdullah Gül Hükümeti ( ) 57- VI. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 56- V. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 55- III. Mesut Yılmaz Hükümeti ( ) 54- Necmettin Erbakan Hükümeti ( ) 53- II. Mesut Yılmaz Hükümeti ( ) 52- III. Tansu Çiller Hükümeti ( ) 51- II. Tansu Çiller Hükümeti ( ) 50- I. Tansu Çiller Hükümeti ( ) 49- VII. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 48- I. Mesut Yılmaz Hükümeti ( ) 47- Yıldırım Akbulut Hükümeti ( ) 46- II. Turgut Özal Hükümeti ( ) 45- I. Turgut Özal Hükümeti ( ) 44- Bülend Ulusu Hükümeti ( ) Darbe sonrası ilk hükümet 43- VI. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 42- III. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 41- V. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 40- II. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 39- IV. Süleyman Demirel Hükümeti (3l ) 38- Sadi Irmak Hükümeti ( ) 37- I. Bülent Ecevit Hükümeti ( ) 36- Naim Talu Hükümeti ( ) 35- Ferit Melen Hükümeti ( ) 34- II. Nihat Erim Hükümeti ( ) 33- I. Nihat Erim Hükümeti ( ) Askeri muhtıra sonrası ilk hükümet 32- III. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 31- II. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 30- I. Süleyman Demirel Hükümeti ( ) 29- Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti ( ) 28- X. İsmet İnönü Hükümeti ( ) 27- IX. İsmet İnönü Hükümeti ( ) 26- VIII. İsmet İnönü Hükümeti ( ) 25- II. Cemal Gürsel Hükümeti ( ) 24- I. Cemal Gürsel Hükümeti ( ) Darbe sonrası ilk hükümet Türkiye’de 1960’dan buyana işbaşındaki başlıca hükümetler

12 31 Mart 1975 Birinci Milliyetçi Cephe hükümeti (AP, MSP, MHP ve CGP) kurulur ve Türkiye ile arasına mesafe koyan IMF yeniden sahne alır

13 Sermayenin aşırı yoğunlaşmasıyla gelen problemler
1950’lerdeki ‘Altın Çağ’ yeni teknolojilerle birlikte sermayenin aşırı yoğunlaşmasını doğurmuştur; yani üretim için giderek daha fazla sermaye kullanmak zorunda kalmışlardır..Bu mali yoğunlaşma ile birlikte sermayenin de merkezileşmesini doğurmaktadır. Sermayenin bu ihtiyaca cevap verecek sürekliliği sağlayabilmesi için de değerlenmesi gerekir. Değerlenmeyi sağlayacak olan yeni bir teknolojik yenilik motivasyonudur..kısacası post-fordist üretim beklenmektedir. Ortalama verimliliğin sınıra ulaşması ile tüketim malları üreten sektörlerin, ara ve yatırım malları üreten sektörlere kıyasla daha hızı otomasyona geçişi, birikim açısından sektörler arası dengeyi bozmuştur.Ayrıca sektör ücretleri arasındaki denge de bozulmuştur

14 Petrol krizleriyle gelen sarsıntılar...
Nedenleri: 1960’lı yılların sonlarında yavaşlasa da hissedilen % 6’ya ulaşan enflasyon Sabit sermaye yatırımlarında yapısal değişiklikler başlamıştır ’lı yılların sonlarından itibaren ABD ödemeler dengesinde yapısal değişiklikler ve ciddi tıkanıklıklar başlar 4. G-5 olarak adlandırılan (ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere) ülkelerde ortalama kar oranları ve büyüme düşme eğilimine girer.Örneğin, ABD’de vergi öncesi kar oranları yıllarında % 16.2 iken 1970’de bu oran % 9.1’e düşer. 5. Bretton Woods çökmüş, dolar ’den itibaren dalgalanmaya bırakılmıştır 6. Tüm gelişmiş ülkelerde verimlilik krizleri ortaya çıkmaya başlamıştır

15 Enflasyonun Körüklenmesinin Nedenleri:
İç talebin belirleyici olduğu evrede, malın değerinin azaltılması ile aslında ücretlilerin üretim güçlerini yenilemelerinda yaygın olarak kullandıkları tüketim mallarının değerleri (fiyatları) düşük tutulmaktaydı. Böylece ücreterin denetlenmesi de sağlanabiliyordu Ancak verimlilikte gerileme başlayıp çalışan kesimlerin sendikal mücadelelerinin yükselmesi sonucu ücret artışları gündeme gelmeye başladı; maliyet artışı dolayısıyla da enfasyon kaçınılmazdı... Özellikle 1965’lerden itibaren düşmeye başlayan kar oranlarına büyük tekellerin ve oligopollerin tepkisi, fiyat yükseltmek şeklinde olmuştur

16 6 Ekim 1973 Yom Kipur – Arap-İsrail Savaşı ve OPEC’in petrol ambargosu
Petrol fiyatı varil başına % 70 artarak 3.65 $ oldu Aralık ayına gelindiğinde varil başına $’dı.

17

18 Sermayenin Yurtiçi Kaynakları
Dolaşımdaki para artışı Merkez Bankasının kamu ve özel sektöre açtığı krediler - özellikle Merkez Bankası Hazine, Tekel ve KİT’lere kredi açıyordu Özel bankaların kredilerinin dağılımı Vergi yükü artırılmıştır; özellikle dolaylı vergilerde artış olmuştur

19 Sermayenin Yurtdışı Kaynakları
- Planlı dönemin başında, ekonomi politikasının temelini “ekonominin dış kaynaklara bağımlılığının azaltılması” oluşturuyordu. Ancak, üç plan döneminin sonunda, ekonominin dış kaynak gereksinimi öncekinden çok daha fazla hale gelmişti. - Yabancı özel sermaye plan dönemleri itibariyle sırasıyla 115, 183 ve 362 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Başlıca dört sektörde yoğunlaşmıştır; Elektriki makineler, Taşıt araçları, Gıda, içki ve tütün ile Kimya sanayii - İlk üç plan döneminde sırasıyla 4.6 , 9.7 ve 16.8 milyar $ dış borç alınmıştır; giderek kısa vadeli borçların toplam borçlar içindeki payı da yükselmeye başlamıştır

20 1 Mayıs 1977