Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri

... konulu sunumlar: "Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri"— Sunum transkripti:

1 Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri
İçerik Analizi Alan Araştırması

2 Plan İçerik analizi Alan araştırması Konuyla ilgili temel terimler
İçerik nedir? İçerik analizi teknikleri İçerik analizinin güçlü ve zayıf yönleri Alan araştırması Alan araştırmasına uygun konular Alan araştırması paradigmaları Alan araştırmasının güçlü ve zayıf yönleri Konuyla ilgili temel terimler

3 Araştırma Yöntemleri Nicel yöntemler Nitel yöntemler Karma yöntemler
Deneysel yöntem Betimleme yöntemi İçerik analizi Yöneylem araştırması . . . Nitel yöntemler Alan araştırmaları Örnek olaylar Etnografik araştırmalar Anlatıma dayalı araştırmalar . . . Karma yöntemler

4 İçerik Analizi

5 Tanım İçerik analizi toplumsal davranışı etkilemeden gerçekleştirilebilen (non-obtrusive) bir araştırma yöntemidir “İçerik analizi, iletişimin açık / belirgin içeriğinin nesnel, sistematik ve nicel tanımlanmasına yönelik bir araştırma tekniği” (Berelson, 1952, s. 18’den aktaran Gökçe, 2006, s. 35) Nesnellik Sistematiklik Niceliksellik Açık / belirgin olma Kaynak: Gökçe, 2006, s

6 İçerik Nedir? “İçerik analizi, metin içeriği toplama ve analiz etme tekniğidir” İçerik: “iletilebilen sözcükler, anlamlar, resimler, semboller, düşünceler temalar veya herhangi bir ileti” Açık ya da gizli içerik Metin: “bir iletişim ortamı görevi gören her türden yazılı ileti” Kayıtlı bilgi içeren her tür basılı, görsel, elektronik ve diğer türden belgelerin analizi İletişim, sosyoloji, edebiyat, siyaset, ekonomi, psikoloji, tarih, antropoloji, vd. Kaynak: Neuman, 2006, s. 466

7 İçerik Analizinin Uygulanması
Araştırma sorusunun seçimi Örneklem seçimi Kavramsallaştırma ve kod kategorilerinin geliştirilmesi Veri toplama Kodlama Betimleme Değerlendirme Çıkarsama Yorumlama Kaynak: Babbie, 2007, ; Bilgin, 2006, s

8 İçerik Analizi Teknikleri
Sıklık analizi Kategori analizi Değerlendirici analiz İlişki analizi Diğer analizler Kaynak: Bilgin, 2006, s

9 İçerik Analizinin Güçlü ve Zayıf Yönleri
Güçlü yönleri Zaman ve paradan tasarruf Gerekirse araştırmanın bir kısmını yeniden yapmak basit Uzun bir zaman kesitinde meydana gelen süreçleri incelemeye izin verir Araştırmacının araştırdığı denekler üzerinde nadiren etkisi vardır (unobtrusive) Güvenilir Zayıf yönleri Kayıtlı iletişimin incelenmesiyle sınırlı Geçerlik sorunları vardır Kaynak: Babbie, 2007, s. 330

10 Alan Araştırması

11 Alan Araştırmasına Uygun Konular
Tutum ve davranışlar, zamanla gelişen toplumsal süreçler en iyi doğal ortamlarda anlaşılır Uygulamalar: Konuşma, kitap okuma, vd. Olaylar: Boşanma, suç, hastalık Karşılaşmalar: Karşılaşan ve etkileşimde bulunan insanlar Roller: Meslekler, ailevi roller İlişkiler: Arkadaşlıklar, ana-oğul ilişkisi Gruplar: Küçük gruplar, takımlar, iş/çalışma grupları Örgütler: Hastane, okul gibi resmi örgütler Yerleşimler: Köy, mahalle gibi küçük ölçekli “topluluklar” Toplumsal dünyalar: Sınırları ve kimlerden oluştuğu belirsiz toplumsal varlıklar (spor dünyası, borsa gibi) Yaşam tarzları ve alt kültürler: İnsanlar “yönetici sınıf”, “kentli alt sınıf” gibi gruplara nasıl uyum sağlıyorlar? Kaynak: Babbie, 2007, s. 287

12 Nitel Alan Araştırmasıyla İlgili Özel Durumlar
Gözlemcinin değişik rolleri Katılımcı gözlem Katılımcı? Gözlemci? Hem katılımcı hem gözlemci? Tepkisellik (gözlenen kişilerin davranışlarını değiştirmesi) Bilimsel – etik sorunlar Araştırmacı “Marslı” gibi mi yoksa denekleri yanıltarak “yerli” gibi mi davranacak? Deneklerle ilişkiler Deneklerin dünya görüşlerini benimseme Deneklere yardım etme Kaynak: Babbie, 2007, s

13 Alan Araştırması Paradigmaları
Doğalcılık Nesnel toplumsal gerçeklik vardır, doğru biçimde gözlenebilir ve rapor edilebilir Etnometodoloji Örtük, konuşulmamış ve üzerinde anlaşılmamış sayıltıların keşfedilmesi Gömülü (Grounded) kuram Gözleme dayanan verilerin analizi sonucu keşfedilen örüntü, tema ve ortak kategorilerden kuramlar oluşturma Örnek olay Örnek bir toplumsal olgunun derinlemesine incelenmesi Genişletilmiş örnek olay yöntemi Örnek olay gözlemlerinin mevcut toplumsal kuramlardaki yanlışları bulmak ve bu kuramları geliştirmek için kullanılması Kurumsal etnografya Çalıştıkları kurumlardaki güç ilişkilerini ve diğer özellikleri ortaya çıkarmak için bireylerin kişisel deneyimlerinin kullanılması Katılımcı eylem araştırması Araştırmanın amaç ve süreçlerinin deneklerin denetiminde olması Kaynak: Babbie, 2007, s

14 Alan Çalışması İçin Hazırlık
Konuyla ilgili bilgi edinme Bilen bir kişiyle üzerinde araştırma yapacağınız grup hakkında tartışma yapma Araştırılacak insanlarla birlikteyken kullanılmak üzere bir kimlik geliştirme Araştırmanın amacını gruba açıklama Kaynak: Babbie, 2007, s

15 Görüşmenin Yedi Aşaması
Tematikleştirme Amacı ve araştırılacak kavramları netleştirme Tasarım Amacı gerçekleştirecek süreci belirleme Görüşme Görüşmelerin yapılması Çözme (Transkribe etme) Görüşmelerden yazılı bir metin oluşturma Çözümleme (Analiz etme) Verilerin amaçla ilişkisini saptama Doğrulama Verilerin güvenilirlik ve geçerliğinin kontrolü Raporlama Bulguların açıklanması Kaynak: Babbie, 2007, s. 308

16 Odak Grupları Bir grup denekle laboratuvar ortamında görüşme yapma
Avantajları Toplumsal yönelimli bir araştırma yöntemi Esnek Yüz geçerliği yüksek Hızlı sonuç alınabilir Maliyeti düşük Dezavantajları Grup görüşmelerinde araştırmacının kontrolü daha az Verilerin analizi zor Moderatörlerin özel becerileri olmalı Gruplar farklı olabilir Grupları toplamak zor Tartışma doğurgan bir ortamda yapılmalı Kaynak: Babbie, 2007, s

17 Not Tutma İlkeleri Belleğinize güvenmeyin Görüşme yaparken not alın
Aşamalar sırasında not alın Sahadayken taslak notlar alın, bunları daha sonra yeniden yazın ve ayrıntıları doldurun Her şeyi kaydedin Görüşme sırasında önemli gözükmeyen şeyler daha sonra önemli hale gelebilir Alanda tuttuğunuz notların son projede yer almayacağını bilin Kaynak: Babbie, 2007, s

18 Nitel Alan Araştırmasında Araştırma Etiği
Haber vermeden insanların konuşmalarını kaydetmek Nefret ettiğiniz kişilerden kendi amaçlarınız için bilgi almak Acil yardıma ihtiyaç olduğunu görmek ama doğrudan yardımcı olamamak Kendini tüm kalbinle adamadığın bir yer ya da durumda olmak Başkalarıyla ilişkilerde stratejik olmak Bölünmüş bir durumda iken taraf tutma ya da taraf tutmaktan kaçınma Görüşme için “ödeme” yapma Başka kimselere erişmek ya da daha iyi anlamak için insanları “kullanma” Kaynak: Babbie, 2007, s. 312

19 Alan Araştırmasının Güçlü ve Zayıf Yönleri
Güçlü yönleri Daha derinlemesine anlamaya izin verir Esnektir – araştırma her an değiştirilebilir Ucuzdur Betimleme araştırmaları ya da deneysel araştırmalardan daha geçerli sonuçlar verir Zayıf yönleri Nitel yöntem; kitlelerin istatistiksel tanımlamaları için uygun değil Alan araştırması yöntemleri çoğunlukla kişisel olduğundan güvenilirlikle ilgili potansiyel sorunlar var Kaynak: Babbie, 2007, s

20 Temel Terimler

21 İçerik analizi Kayıtlı iletişim belgelerine dayalı araştırma
Görünür içerik Görünebilen, yüzeydeki içerik Gizli içerik İçeriğin esas anlamı Kodlama Ham veriyi standart forma dönüştürme süreci

22 Doğalcılık Alan araştırmasına, nesnel toplumsal gerçekliğin var olduğu ve bunun gözlenebileceği ve doğru rapor edilebileceği varsayımıyla yaklaşma

23 Etnometodoloji Dolaylı, genellikle konuşulmamış varsayım ve anlaşmalara odaklanan toplumsal yaşam araştırması Etnografya Açıklamadan çok ayrıntılı ve doğru tanımlamaya odaklanan toplumsal yaşam hakkında rapor

24 Gömülü kuram Tümevarım yaklaşımıyla gözlemlerin sürekli karşılaştırılmasından bir kuram yaratmaya çalışan toplumsal yaşam araştırması

25 Örnek olaylar Bir köy, aile, ya da yeniyetme çetesi gibi bir toplumsal olgunun derinlemesine incelenmesi Genişletilmiş örnek olay yöntemi Örnek olayların toplumsal kuramlardaki yanlışları bulmak ve bu kuramları geliştirmek için kullanıldığı teknik

26 Kurumsal etnografya Kurumlarda çalışan bireylerin kişisel deneyimlerinin kurumdaki güç ilişkilerini ve kurumun diğer özelliklerini ortaya çıkarmak için kullanıldığı araştırma tekniği

27 Katılımcı eylem araştırması Hakkında araştırma yapılan deneklere araştırmanın amacı ve prosedürünün kontrolünü vermeyi savunan sosyal araştırma yaklaşımı. Bu yaklaşım araştırmacıların araştırdıkları kimselerden daha üstün olduğu fikrine karşı geliştirilmiştir

28 Niteliksel görüşme Görüşme yapılan kişiyle görüşme yapan kişi arasında görüşmecinin genel planı olması, ancak hangi soruların hangi sırada ve hangi sözcükler kullanılarak sorulacağının belirlenmediği görüşme biçimi

29 Odak grubu Belli bir konuyu bir odada rehber yönetiminde tartışmak için bir araya gelen bir grup insan

30 Özet İçerik analizi nedir? İçerik analizi nasıl uygulanır?
İçerik analizi teknikleri nelerdir? Alan araştırması nedir? Hangi konular alan araştırması için uygundur? Alan araştırması paradigmaları nelerdir?