SağlIk Teknoloji Değerlendirme ve İnsangücü Kapasitesi

... konulu sunumlar: "SağlIk Teknoloji Değerlendirme ve İnsangücü Kapasitesi"— Sunum transkripti:

1 SağlIk Teknoloji Değerlendirme ve İnsangücü Kapasitesi
Prof. Dr. Yusuf Çelik

2 STD Nedİr? Sağlık sisteminde karar veremeye ve politika belirlemeye yardımcı olmaktır. Çoğu ülke, STD çalışmalarını sağlık politikası, yönlendirme ve geri ödeme sürecine entegre etmiştir. Disiplinlerarası bir çalışmayı gerekli kılar. Sağlık teknolojisi ile ilgili tıbbi, sosyal, ekonomik ve etik konuların sistematik, şeffaf, yansız ve doğru bir şekilde incelenmesini gerekli kılar. Hasta odaklı ve en yüksek fayda yaratacak olan güvenli ve etkili sağlık politikalarının belirlenmesini amaçlar (EUnetHTA). Sınırlı kaynakların olduğu bir ortamda sağlıkla ilgili kararlar açık ve şeffaf bir şekilde verilmesi gerekir. STD çalışmalarının kullanışlı olması sağlık sisteminin gerçek ihtiyaçlarını dikkate alan zamanlı ve ilgili bilgileri üretmesine bağlıdır. STD çalışmalarından potansiyel olarak faydalanacak olan paydaşlar genellikle sağlık hizmetlerinin finansmanı, yatırımı veya planlaması kararlarında etkin rol oynarlar.

3 STD Nedİr? Kaynak Değer Kanıt

4 Avrupa Ülkelerinde STD KurumlarI (2008)
AB Ülkeleri AB Aday Ülkeler Potansiyel AB Adayı Ülkeler Diğer Avrupa Ülkeleri Formal STD Kurumu Olan Ülkeler (N=13) Formal STD Kurumu Olmayan Ülkeler (N=14) Formal STD Kurumu Olmayan Ülkeler (N=3) Formal STD Kurumu Olmayan Ülkeler (N=4) Formal STD Kurumu Olan Ülkeler (N=2) Avusturya Bulgaristan Hırvatistan Arnavutluk Norveç Andora Belçika Güney Kıbrıs Makedonya Bosna-Hersek İsviçre Ermenistan Danimarka Çek Cum. Türkiye Montanegro Azerbaycan Finlandiya Estonya Sırbistan Belarus Fransa Yunanistan Gürcistan Almanya İtalya İzlanda Macaristan Litvanya Kazakistan Latvia Lüksemburg Lehveştayn Hollanda Malta Moldova Polanya Portekiz Monako İspanya Romanya Rusya İsveç Slovakya San Marino İngiltere Slovenya Ukrayna Vatikan

5 STD Kapasitesi Oluşturma
Bakanlık, sağlık yönetimi ve sigorta kurumları gibi ulusal ve diğer ilgili kurumlar arasında gönüllü işbirliği ve tartışmaları gerektirir. Ulusal STD uzmanları çok az olduğu için ilk yapılması gereken iş uygun profesyonellerin belirlenmesi ve STD eğitim fırsatlarının yaratılmasıdır. STD uzman azlığı bir ülkede STD kapasitesinin yaratılmasında en önemli engeldir. Tıbbi uzmanlık alanları ile birlikte halk sağlığı uzmanları, psikologlar, bio-medikal mühendisleri ve ekonomistler STD ekibinin temel bileşenleridir. STD ekibi müşteri veya hasta merkezli olmalıdır.

6 STD ÇEVRESİ Paydaşlar (SB,SGK, vb) STD Kurumu (Politika Belirleyici)
STD Ofisi (Yönetsel Fonksiyonlar) Ulusal araştırma merkezleri veya mesleki birlikler ağı Uluslararası STD Kuruluşları

7 Ulusal STD Kapasİtesİ Oluşturma AŞAMALARI
Aşama 7: Çıkarılan dersleri gözden geçirme ve stratejik plan yapma Aşama 6: Araştırma süreçlerini politik önerilere çevirme Aşama 5: İlintili süreçleri kurma ve STD’deki öncelikli alanları belirleme Aşama 4: Kurumsal STD komisyonlarını oluşturma ve bunları fonksiyonel hale getirme Aşama 3: Uluslararası STD deneyiminden faydalanma ve kritik ulusal uzmanları yetiştirme Aşama 2: STD mevcut durum analizi Aşama 1: Paydaşların eğitim ihtiyaçlarının ve hassasiyetlerinin belirlenmesi

8 STD KurumlarInIn ÇalIşma Bİçİmİ (N=41)
STD Tipi N % Yerel-Bölgesel 5 12,1 Ulusal 12 29,3 Yerel-Bölgesel ve Ulusal 1 2,4 Uluslararası Ulusal ve uluslararası 8 19,5 Yerel-Bölgesel, Ulusal ve uluslararası 14 34,2 Küçük ülkelerdeki STD kurumları ulusal ölçekte çalışmaktadırlar. Küçük ülkelerde uluslararası kurumlarla işbirliği yapma ve bilgi alışverişi son derece önemlidir.

9 STD KurumlarInda Değerlendİrİlen SağlIk Teknolojİ Türlerİ (N=41)

10 Std kurumlarInIn çalIşma bİçİmİ
Bazı STD kurumları, kendi içinde kurdukları komisyonlar aracılığı ile bilimsel değerlendirme faaliyetlerini kendi personeli ile yürütürler. Bazı STD kurumları ise üniversite araştırma merkezleri gibi bağımsız dış kurumları kullanırlar. STD süreci ile ilgili modeller ülkelere göre önemli farklılık göstermektedir. Bazı ülkeler çok kapsamlı çalışmalar yaparken bazıları bunu sadece ilaçla veya çok pahalı yatırımlarla sınırlandırabilmektedirler. Dünya genelinde diğer sağlık teknolojileri ile karşılaştırıldığında ilaçlar daha sistematik ve daha iyi bir şekilde değerlendirilirler.

11 STD Bİrİmİnİn yaptIklarI
STD kurumları iki önemli rolünü oynayarak bazı çalışmalarda bulunurlar: 1. Tavsiye rolü: Klinik uygulama rehberleri Konsültasyon raporları Hasta görüşleri 2. Zorlayıcı rolü: Sağlık hizmeti sunucularını ve yöneticilerini yapılan anlaşmalara uygun davranmaya zorlar Paydaşlar STD süreci geliştirmeye zorlanır

12 STD Bİrİmİnİn yaptIklarI

13 STD KurumlarI Profİllerİ (N=40)
STD Kurum Profili N % Hükümete bağlı 17 42,5 Akademi/Üniversite 13 32,5 Zorunlu sağlık sigortası (Kamu) 2 5,0 Diğer özel kurumlar Profesyonel birlikler 1 2,5 Özel sağlık sigortası Diğer 5 12,5

14 STD KurumlarInIn Kurulma Nedenİ (N=41)
STD Kurum Profili N % Hükümet 25 61,0 Sadece hükümet 21 52,5 Hükümet+Karar verici veya Sağlık araştırmacıları 3 7,5 Hükümet+Karar verici + Sağlık araştırmacıları 1 2,5 Sağlık araştırmacıları 12 29,5 Sadece sağlık araştırmacıları 6 15,0 Sağlık araştırmacıları+Karar vericiler Karar vericiler 10 24,4 Sadece karar vericiler 5 Diğer 2 4,9

15 UluslararasI Sevİyede İşbİrlİğİ
Uluslararası İşbirliği Şekli N % Akademi/Üniversite 31 81,6 Hükümet birimleri 25 66,0 Profesyonel birlikler 9 24,0 Hastane 5 13,2 Endüstri 2 5,3 Hasta birlikleri 1 2,6 Diğer

16 İnsan kaynaklarI Çok disiplinli insan kaynağını gerekli kılar
Uygun miktarda sağlık insan gücü finansal kaynakları gibi farklı faktörlere bağlıdır Eğitimli insan gücünü bulmak en sık karşılaşılan sorundur. Bu hem rutin faaliyetlerde hem de araştırma faaliyetleri için geçerlidir. STD raporlarının kalitesi süreç ve yöntemleri değerlendiren uzman personelin uygunluğuna bağlıdır.

17 STD İle İlgİlİ Yetenekler
Klinik epidemiyoloji, Kanıta dayalı tıp, Klinik deneyler, Sağlık hizmetleri araştırması, Meta-analiz, Ekonomik (maliyet-etkililik) analiz, Uzlaşı konferansları, Teknoloji yönetimi, Karar verme, Politika belirleme/analizi, Öncelik belirleme, Hukuki, sosyal ve etik yönler.

18 STD Bİrİmlerİ Meslekİ Profİl
İnsan kaynaklarının sayısı STD programına yüklenen yasal sorumluluğa bağlıdır. Sorumluluğun içeriği STD programına başlarken ihtiyaç duyulan insan gücü sayısı ve profilini belirler.

19 STD Bİrİmlerİ Meslekİ Profİl
N Hiç Yok (%) 1-5 (%) 5 + (%) Klinik uzman 38 11 (28,9) 23 (60,5) 4 (10,6) Ekonomist 12 (31,6) 20 (52,6) 6 (15,8) Bilgi uzmanı 13 (34,2) 2 (5,3) Sosyal bilimci 18 (47,4) 17 (44,7) 3 (7,9) Sağlık hizmeti araştırmacı 7 (18,4) Epidemiyolojist 37 19 (51,4) 16 (43,2) 2 (5,4) İstatistikçi 1 (2,7) Hemşire/hemşire bilimci 22 (59,5) 12 (32,4) 3 (8,1) Genel pratisyen 23 (62,2) 13 (35,1) İletişim uzmanı 24 (64,9) 11 (29,7) Psikolog 28 (75,7) 8 (21,6)

20 Kurum ve İnsan KaynaklarI İlİşkİsİ
Sadece kilit personel ile bütün insan kaynaklarının yapacağı işi yapmaya kalkışmak yeni ve küçük STD birimleri için zor bir iştir. STD biriminin yapmayı istediği işlere bağlı olarak tam zamanlı çalışan anahtar personel ile uyumlu bir yapı olmalıdır. Dış kaynaktan uzman personelin kiralanması anahtar personelin işini kolaylaştırır. Dış kaynaklarla koordineli yapılması gereken işlerde sözleşme yöntemini kullanarak iş yapmak belirli alanlarda kolaylık sağlar. Dış kaynak kullanmanın en önemli dezavantajı STD biriminin dış kaynaklara bağımlı hale gelmesi ve son ürünün kalitesini kontrol edemez olmasıdır.

21 STD Bİrİmİnde ÇalIşan Personel Türlerİ
Profil N Hiç Yok (%) 1-5 (%) 5 + (%) Kurum Personeli İdari personel 37 2 (5,4) 26 (70,3) 9 (24,3) Araştırmacı 34 15 (44,1) 14 (41,2) 5 (14,7) Eğitmen 35 16 (45,7) 3 (8,6) Dış Kaynak İşbirliği 36 9 (25,0) 8 (22,2) 19 (52,8) Danışman 33 13 (38,2) 6 (17,6) 15 (44,2) Uzman araştırmacı 18 (51,4) 8 (22,9) 9 (25,7)

22 STD Personel çalIşma Statüsü
Profil N Hiç Yok (%) 1-5 (%) 5 + (%) Tam zamanlı personel 38 1 (2,6) 9 (23,7) 28 (73,7) Yarı zamanlı personel 37 14 (37,8) 9 (24,4) Geçici personel 16 (43,2) 12 (32,5) İntern 21 (56,8) 13 (35,1) 3 (8,1) Burslu araştırmacı 25 (67,6) 8 (21,6) 4 (10,8) Misafir araştırmacı 33 (89,2) 1 (2,7)

23 Std bİrİmlerİ ve eğİtİm
Kurum personeline yönelik hizmetiçi eğitim ve dış kaynaktan eğitim desteği alma personeli eğitimli tutmak açısından son derece önemlidir. Eğitim spesifik uzmanlık alanlarına yönelik olmalıdır. STD eğitim faaliyetliyetlerinin iki temel amacı vardır: STD bulgularını anlamak ve uygulamak (kanıta dayalı politika ve uygulama) STD yapma eğitimi Önemli STD eğitim alanları; kliniksel araştırma metodolojisi, epidemiyoloji ve sağlık ekonomisidir. Diğer alanlar ise; Kritik ve sistematik literatür tarama yeteneği Teknolojinin etik ve ekonomik yönleri

24 İmkanlar Ofisler 0-20 Ofis (%) 20 + Ofis (%) Bireysel ofis 30 (81,1)
7 (18,9) Ortak ofis 33 (89,2) 4 (10,8) Diğer İmkanlar Olmayan Olan Serbest ofis 29 (74,4) 10 (25,6) Eğitim odası 23 (59,0) 12 (41,0) Personel/ortak oda 8 (20,5) 28 (79,5) Kütüphane 13 (32,5) 25 (67,5) Danışma 25 (61,0) 12 (39,0) Toplantı odası 9 (22,5) 28 (77,5) Bilgisayar 2 (5,3) 34 (94,7)

25 TÜrkİye’de STD Bİrİmlerİ
Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Sağlık Sigortası Müdürlüğü İzleme ve Sağlık Teknolojileri Değerlendirme Daire Başkanlığı Sağlık Bakanlığı Tıbbi İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Başkanlığı, Ekonomik değerlendirmeler ve Bilgi Yönetimi Başkan yardımcılığı, Ekonomik Değerlendirmeler Dairesi Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Daire Başkanlığı

26 Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Daire Başkanlığı
7 Kişi: 2 Tıp Doktoru, Eczacı, İş Yöneticisi&İletişim Uzmanı, Sağlık Kurumları Yöneticisi (Ekonomist), Sağlık Ekonomisti, Kamu Yönetimcisi

27 SB-İlaç ve TIbbİ Cİhaz kurumu std Bİrİmİ
Toplam 7 Kişi Çalışıyor 3 Hekim 3 Eczacı 1 Memur

28 NIce Yıl Toplam Personel 2006 178 2007 237 2008 2009 300 2014 ???

29 SONUÇ Dağınık yapı ve sorumluluk! Yönlendirme eksikliği!
Faaliyet alanı: Ulusal – Uluslar arası ? Fiyatlama – Geri ödeme – Ruhsatlandırma ?

30 TÜRKİYE DAHA YOLUN BAŞINDA

31 Kaynaklar EUNEHTA (2008). Handbook on HTA Capacity Building. Catalan Agency for Health Technology Assessment and Research October. Guidelines for the economic evaluation of health technologies: Canada [3rd Edition]. Ottawa: Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health; 2006.

32 TEŞEKKÜR EDERİM yucelik@hacettepe.edu.tr