ULUSAL VE ULUSLARARASI MEVZUAT AÇISINDAN HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ

... konulu sunumlar: "ULUSAL VE ULUSLARARASI MEVZUAT AÇISINDAN HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ"— Sunum transkripti:

1 ULUSAL VE ULUSLARARASI MEVZUAT AÇISINDAN HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ
Yasin UZUNTARLA Hastane İşletmeciliği Uzmanı GATA Organ Nakli Koordinatörü

2

3

4

5

6 Sağlık hizmetlerinde hasta ve çalışan güvenliğine yönelik uygulamalar, sağlık hizmetlerinin doğası gereği direkt olarak insan hayatına etkide bulunmasından ötürü üzerinde durulması gereken bir alandır. Riskin varlığı güvenlik uygulamalarını kaçınılmaz hale getirmektedir.

7 Gerek güvenli ortamın oluşturulması ve etkinliği, gerekse riskin minimize edilmesi açısından uygulamaların ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından ele alınması, desteklenmesi ve konuyla ilgili bir yaptırım mekanizması oluşturulması önem taşımaktadır.

8 Bu bağlamda hazırlanan bu çalışma ile, ülkemizdeki uygulamalara kaynaklık eden, hasta ve çalışan güvenliğine dair tüm ulusal ve uluslararası yasal mevzuatlar ile ilgili mevcut durum analizi yapılmış; konu ile ilgili içerik analizi yapılarak bütüncül bir bakış açısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda mevcut kanun, yönetmelik, yönerge, tebliğ ve konu ile ilgili olduğu düşünülen diğer tüm veriler, içerisinde hukukçu bir üyenin de bulunduğu bir heyet tarafından içerik analizi yapılarak incelenmiş ve çıkan veriler tablolaştırılmıştır.

9

10 Çalışma kapsamında; 846 adet kanun, 28 144 adet tüzük, 7
79 adet KHK, 6464 adet yönetmelik, 1422 adet genelge, 2746 adet tebliğ 53 adet yönerge e.mevzuat Sağlık Bakanlığı

11 İNCELENEN MEVZUATLAR ULUSAL ULUSLARARASI 2709 Sayılı T.C. Anayasası 2827 Nüfus Planlaması Hk. Kanun 2238 Sayılı Organ ve Doku Nakli Kanunu 3359 Sayılı Sağlık Hiz. Temel Kanunu 224 Sayılı Sağlık Hiz. Sosyalleştirilmesi Hk. Kanun 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve GSS K. 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının İcrasına Dair Kanun 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 5237 Sayılı T.C.K. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 2219 Sayılı Hususi Hastaneler Kanunu Radyasyon Güvenliği Tüzüğü Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği Diş Protez Laboratuvarları Yönetmeliği Hemşirelik Yönetmeliği Hiperbarik Oksijen Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları Hk. Yönetmelik İlaçların Güvenliği Hk. Yönetmelik. Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri Hk. Yönerge Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi Çalışma Esasları Yönergesi Çalışan Güvenliği Genelgesi Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Usul ve Esasları Hk. Tebliğ Alma Ata Bildirisi 1978 İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi 2003 Amsterdam Bildirgesi 1994 Lizbon Bildirgesi 1981 Bali Bildirgesi 1995 Helsinki Bildirgesi 1964 Venedik Bildirgesi 1983 Ötanazi Bildirgesi 1987 BM İnsan Hakları Bildirgesi 1948 Bilgisayarların Tıpta Kullanılışına İlişkin Duyuru 1983 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 1953

12 ULUSAL MEVZUAT AÇISINDAN İÇERİK ANALİZİ
HASTA GÜVENLİĞİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ 2709 SAYILI TC ANAYASASI 3359 SAYILI SAĞLIK HİZMETLERİ TEMEL KANUNU 1219 SAYILI TABABET VE ŞUABATI SAN’ATLARINI TARZI İCRASINA DAİR KANUN 657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU Kamu sağlık kurum ve kuruluşlarında çalışan tabipler, diş tabipleri ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar, tıbbi kötü uygulama nedeniyle kendilerinden talep edilebilecek zararlar ile kurumlarınca kendilerine yapılacak rüculara karşı sigorta yaptırmak zorundadır. Bu sigorta priminin yarısı kendileri tarafından, diğer yarısı döner sermayesi bulunan kurumlarda döner sermayeden, döner sermayesi bulunmayan kurumlarda kurum bütçelerinden ödenir. Zorunlu mesleki malî sorumluluk sigortası, mesleklerini serbest olarak icra edenlerin kendileri, özel sağlık kurum ve kuruluşlarında çalışanlar için ilgili özel sağlık kurum ve kuruluşları tarafından yaptırılır. 17 56 49 56 Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz. Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır. Tabip diplomasını ve fenni, cerrahi veya şuabatında ihtısas sahibi olduğuna dair işbu kanunun tarifleri dairesinde vesaikı lazimeyi haiz olmıyan hiç bir kimse hiç bir ameliyei cerrahiye icra edemez. EK-10 EK-12 Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 100 üncü maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında tutuklama nedeni varsayılan suçlardandır.   Özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personel, bu görevleriyle bağlantılı olarak kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun uygulanmasında kamu görevlisi sayılır. Herhangi bir tedavi yöntemi veya araçlarının bilimsel araştırma amacıyla insanlar üzerinde kullanılabilmesi için Sağlık Bakanlığı veya bağlı kuruluşlarından izin alınmasının yanında; - Araştırmanın, öncelikle insan dışı deney ortamında veya yeterli sayıda hayvan üzerinde yapılmış olması, - Yapılacak araştırmayı ilgili etik kurulun uygun görmesi şarttır. …. 3 EK-12 Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir. Görevi sırasında veya görevinden dolayı bir kazaya veya saldırıya uğrayan veya bir meslek hastalığına tutulan memur, iyileşinceye kadar izinli sayılır. 103 105

13 ULUSAL MEVZUAT AÇISINDAN İÇERİK ANALİZİ
HASTA GÜVENLİĞİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ 2219 SAYILI HUSUSİ HASTANELER KANUNU 5624 SAYILI KAN VE KAN ÜRÜNLERİ KANUNU 663 SAYILI SB. VE KURULUŞLARININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HK. KHK TIBBİ DEONTOLOJİ TÜZÜĞÜ YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI İŞLETME YÖNETMELİĞİ İLAÇLARIN GÜVENLİĞİ HAKKINDA YÖNETMELİK (15 NİSAN 2014) 43 44 Tabip ve diş tabibinin başta gelen vazifesi, insan sağlığına, hayatına ve şahsiyetine ihtimam ve hürmet göstermektir. Tabip ve diş tabibi, faydasızlığını bildiği bir ilacı, hastaya veremez. Kurum eczaneleri; İlaç ve tıbbi malzemenin evsafına uygun olarak kuruma kabulünü, Hastaların verilecek ilaçların usulüne uygun olarak hazırlanıp ilgililere teslimini sağlar. Ameliyathane enfeksiyonlarının önlenmesi için gerekli tıbbi önlemler alınır. Hava enfeksiyonu en çok sokak kıyafeti ile ameliyathaneye girilmesinden olduğu için çok acele hallerde bile ameliyathaneye girişte gömlek giyilmesi gerekir. Tabip ve diş tabibi, meslek ve sanatının icrası vesilesiyle muttali olduğu sırları, kanuni mecburiyet olmadıkça, ifşa edemez. Tedavisini üstüne aldığı hastaları, yerine vekil bırakmadan izinsiz olarak kendi arzularıyla terk ederek bu hastaların tedavisiz kalmalarına sebep olan, 11 inci maddede yazılan mütehassıs tabiplere ikibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Eğer bu suretle tedavisiz bırakılmak neticesi olarak hasta kişinin hastalığının ağırlaşması veya ölmesi halinde mes’ul mütehassıs tabip hakkında Türk Ceza Kanununun ilgili maddeleri tatbik olunur. Cerrahi ameliyeleri gerekli yazılı tetkik ve tedavileri yapılmadan icra eden tabiplere, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Kan, kan bileşenleri ve ürünlerinin alınmasında ve verilmesinde bağışçı ve alıcının sağlığının tehlikeye düşürülmemesi, tıbbî risklere karşı korunması, transfüzyonun güvenle yapılması ve transfüzyon sonrası bağışçı ve alıcının izlenmesi şarttır. Alıcı ve vericide ortaya çıkabilecek komplikasyonların bildirilmesi zorunludur. Bakanlık ve bağlı kuruluşları işlediği kişisel sağlık verilerini ilgili üçüncü kişiler ve kamu kurum ve kuruluşları ile ancak bu kişi ve kurumların bu verilere erişebileceği hususunda kanunen yetkili olması hâlinde görevlerini yapmalarına yetecek derecede paylaşabilir. Sağlık kurumları ; envanterinde görünen tüm tıbbi cihaz, araç-gereç ve ekipmanların periyodik bakımlarını, amaca uygun olarak kullanılıp kullanılmadıklarını, garanti sürelerinin takibini, envanterin güncelleştirilmesini, tıbbi cihazların ulusal ve uluslararası düzeyde belirlenmiş referans değerlere uygun olarak çalışıp çalışmadığının takibini, gerekiyorsa kalibrasyonlarının yapılmasını ve sonucun takibi hizmetlerini yürütmek üzere, bünyesinde biyomedikal hizmetler ve kalibrasyon birimi kurar. Kuruma yapılan bildirimlerde, hastanın ve bildirimde bulunan sağlık mesleği mensubunun kimliği, adresi Kurum tarafından gizli tutulur. Bu kişilerin rızası olmaksızın bu bilgiler hiçbir amaçla TÜFAM personeli dışındaki kişilere açıklanamaz. Ruhsat sahipleri, sağlık kurum ve kuruluşları ile sağlık mesleği mensupları da aynı gizlilik esaslarına uyar. 3 47 2 4 20 17 30 106 106 31 31

14 ULUSAL MEVZUAT AÇISINDAN İÇERİK ANALİZİ
HASTA GÜVENLİĞİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ ORGAN VE DOKU NAKLİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ SAĞLIK HİZMETİ KALİTESİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİNE DAİR YÖNETMELİK ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ GENELGESİ Bu Yönetmeliğin amacı, sağlık kurum ve kuruluşlarında kaliteli hizmet sunumunun sağlanması amacıyla, hasta güvenliği, çalışan güvenliği, hasta memnuniyeti ve çalışan memnuniyetini esas alan sağlık hizmet kalite standartları ile bu standartların uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Organ ve doku nakli koordinatörleri beyin ölümü tutanağının beyin ölümü kriterlerine göre ve kurallara uygun biçimde düzenlenip düzenlenmediğinin kontrolünden,  Kanuna göre gerekiyorsa verici adayının ailesinden organ ve doku bağışı için izin alınmasından ve alınan organ ve dokunun ilgili merkeze naklinden sorumludur. Nakil merkezleri Bakanlıkça istenilen tüm bilgileri TODS’a kaydetmekle yükümlüdür. Sistemde tutulacak her türlü kişisel bilginin gizliliği esastır. Bu kapsamda, sisteme giriş yapacak olan kişiler, kaydı bulunan hastaların bilgilerinin amaç dışı kullanımını engelleyecek önlemleri almak, hasta haklarına ve kişisel haklara uymak ile yükümlüdür. Beyaz kod uygulaması Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi Risk değerlendirmesi ve güvenlik tedbirleri Çalışanların eğitimi Bildirim süreci ve hukuki yardım 14 1 1 1-8

15 ULUSLARARASI MEVZUAT AÇISINDAN İÇERİK ANALİZİ
HASTA GÜVENLİĞİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ İNSAN HAKLARI VE BİYOTIP SÖZLEŞMESİ, 1997 AMSTERDAM BİLDİRGESİ, 1994 HELSİNKİ BİLDİRGESİ, 1964 LİZBON HASTA HAKLARI BİLDİRGESİ, 1981 5 16 19 Yaşayan bir kimseden nakil amaçlarıyla organ veya doku alınması, sadece alıcının tedaviye ilişkin istifadesi için ve ölmüş bir kimseden uygun organ veya doku bulunmadığı ve karşılaştırılabilir etkinlikte başka bir tedavi yönteminin olmadığı durumlarda gerçekleştirilebilir. Sağlık alanında herhangi bir müdahale, ilgili kişinin bu müdahaleye özgürce ve bilgilendirilmiş bir şekilde muvafakat etmesinden sonra yapılabilir. Bir kimse üzerinde araştırma, karşılaştırılabilir etkinlikte başka bir seçeneğin bulunmaması durumunda yapılabilir. 3 4 Hasta tıbbi girişimi reddetme veya durdurma hakkına sahiptir. Reddedilen veya durdurulan tıbbi girişimin getireceği sonuçlar hastaya dikkatli bir şekilde açıklanmalıdır. Hastanın sağlık durumu, tıbbi durumu, tanısı, prognozu, tedavisi hakkındaki ve kişiye özel diğer tüm bilgiler, ölümden sonra bile gizli olarak korunmalıdır. 5 Hasta hekimden, tüm tıbbi ve özel hayatına ilişkin bilgilerin gizliliğine saygı duyulmasını bekleme hakkına sahiptir. Hasta yeterli ölçüde bilgilendirildikten sonra önerilen tedaviyi kabul veya reddetme hakkına sahiptir. İnsanlar üzerindeki tıbbi araştırmalarda insan deneklerinin sağlığı, bilim ve toplumun menfaatinden önce gelmelidir. 3 4

16 Sonuç olarak; Sürekli gelişen ve yenilenen sağlık sistemi içerisinde, hasta ve çalışan güvenliği yaklaşımlarının ve yasal düzenlemelerinin de bu yenileşim ve devinim rüzgarına ayak uydurabilecek yetkinlik ve yeterlilik düzeyinde olması önemli bir unsur olarak görülmektedir.

17 Sonuç olarak; Bu açıdan sağlık sisteminin kendine özgü yapısı da gözetilerek, gerekli güncellemelerin yapılabildiği bir sistemin, konunun yasal boyutu da düşünülerek yeniden yapılandırılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Yapılan bu çalışmanın konu ile ilgili bir farkındalık oluşturacağı ve sonraki bilimsel çalışmalara katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

18 HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ AÇISINDAN
YAPILACAK ÇOK İŞİMİZ VAR VE YOL ÇOK UZUN… AMA BAŞARABİLİRİZ... 18 18