DUDAK - DAMAK YARIKLARI

... konulu sunumlar: "DUDAK - DAMAK YARIKLARI"— Sunum transkripti:

1 DUDAK - DAMAK YARIKLARI
VE TEDAVİSİ Prof. Dr. Yağmur AYDIN İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı

2

3

4

5 Anne-Baba Endişelidir
Tedaviyle bebeğim düzelir mi? Neden oldu, hata bizde mi? Nasıl beslemeliyim? Diğer çocuklarımda da olur mu? Büyüme gelişmesi normal olur mu?

6 Tarihçe Çok eski zamanlardan beri biliniyor Mısır mumyalarında
Grek medeniyetine ait komedyen heykelciği (MÖ 7-4. Yüzyıl) İlk tedavi MS 390 yılında Çinde İlk detaylı tanımlama ve bilgi Yperman ( ) Damağın pamuk, gümüş veya kurşunla kapatılması Franco (1561) İlk modern cerrahi 1844 Mirault “cross flap” Üçgen, dörtgen ve eğrilerden oluşan çeşitli flepler Embriyolojik gelişim temeline dayalı cerrahi Veau (1936)

7 Epidemiyoloji-I En sık görülen majör anomalilerden biri
Görülme sıklığı canlı doğumda bir Irklar arasında görülme sıklığı değişken En sık asya kökenli olanlarda (1:500) Beyazlarda orta derecede sık (1:750) En seyrek siyah ırkta (1:1000 veya daha seyrek) Erkeklerde dudak yarığı daha sık (solda) Kızlarda izole damak yarığı daha sık Genç annelerin riski daha az

8 Epidemiyoloji-II Tek taraflı veya iki taraflı Komplet veya inkomplet
Sadece dudak yarığı, dudak ve damak yarığı birlikte veya izole damak yarığı Yarık Dağılımı (Fogh-Anderson, 1942) Yarık Dudak % 25 Yarık Dudak ve damak %50 Yarık damak % 25

9 ETYOLOJİ (Multifaktöryel)
Genetik faktörler (% 25-40) Otozomal resesif Çevresel faktörler (% 60-75)

10 Genetik Faktörler (Otozomal Resesif)
ilk çocukta bu anomali varsa ikinci çocukta görülme olasılığı % 4 üçüncüsünde görülme olasılığı % 10 İki anomalili çocuktan sonra üçüncüsünde görülme oranı % 20 Anne ya da babada varsa ilk çocukta görülme oranı % 5 Hem anne hem de babada varsa ilk çocukta görülme olasılığı % 25

11

12 Çevresel Faktörler (% 60-75)
Annenin ilk gebelik aylarında geçirdiği akut hastalıklar (su çiçeği, grip vs) Diabet gibi kronik hastalıklar Gebelikte alınan bazı ilaçlar Trankilizan, hipnotik, sedatif, kortizon vs Sigara içilmesi Aspirin alınması Rötgen Işınları

13 Sınıflandırma Alveoler ark temel olarak alınırsa (Davies- Ritchie 1922) Prealveoler (yarık dudak) Postalveoler (yarık damak) Transalveoler (yarık dudak-damak) Embriyolojik temele göre (Kernehan-Stark 1958) Primer damak yarığı (insiziv foramen önünde) Sekonder damak yarığı (insiziv foramen arkasında)

14 Dudak Damak Yarığında Sınıflandırma
Embriyolojik temele göre (Kernehan-Stark 1958) Primer damak yarığı (insiziv foramen önünde) Sekonder damak yarığı (insiziv foramen arkasında) Tek yanlı, iki yanlı Tam, tam olmayan

15

16 Embriyoloji Gestasyonun 4-7. haftalarında gelişen yüzde nazofrontal ve lateral fasyal çıkıntılar arasında mezenkimal penetrasyon olmaması ve füzyonun gerçekleşmemesi sonucu meydana gelir İnsiziv foramen’in önündeki yapılarda defekt ortaya çıkar prepalatal alveol, maksilla, dudak, burun ve bazen lakrimal kese Tek taraflı veya iki taraflı olabilir Defektin derecesi değişkendir Komplet ( cilt, kas, mukoza, maksiller ve nazal kemikler, nazal kartilaj) İnkomplet (bir deri adası ile karşı tarafla ilişkili, minimal ayrışmış, sadece iz şeklinde) Yüzün gelişimi 10. Haftada tamamlanır ve yüz şekli oluşur

17 Yüz Gelişimi Frontonasal çıkıntı medial nasal median palatal çıkıntı
lateral nasal Maksiller çıkıntılar lateral palatal çıkıntı Mandibüler çıkıntılar

18 Yüz Gelişimi

19

20 Dudak ve Ağız Gelişimi (4-10. Hafta)

21 Damak Gelişimi Primer damak median palatin çıkıntılar premaksilla
Sekonder damak lateral palatin çıkıntılar

22 DAMAK GELİŞİMİ (6-12. Hafta)

23 DAMAK GELİŞİMİ (6-12. Hafta)

24 Orofasyal Yüz Gelişim Defektleri

25 ANATOMİ

26 DUDAK - DAMAK YARIKLI BEBEKLERDE GÖRÜLEN PROBLEMLER
Beslenme problemi Sık sık gaz yutma Otitis Media Burundan gıda gelmesi Aspirasyon pnömonileri Gelişme geriliği Diğer anomaliler eşlik edebilir Psikolojik problemler (aile)

27 Dudak-Damak Yarığı Tedavi Ekibi
Plastik Cerrahi Çocuk Hastalıkları Uzmanı Ortodonti KBB Genetik Konuşma terapisti (Spech Terapist) Sosyal Çalışma Uzmanı (Social Worker)

28 Dudak Damak Yarıkları Doğumdan Erişkin dönemine kadar devam eden uzun soluklu bir tedavi gerekli

29 Yeni Doğan Dönemi Dudak damak yarığı ile doğan her bebek en kısa sürede dudak damak yarığı ekibine gönderilmeli Bu dönemde en önemli sorunlar Solunum Beslenme İlave anomali var mı ? Genetik konsültasyon Çocuğun gelişiminin çocuk doktoru tarafından takip edilmesi Ameliyat öncesi ortodontik hazırlık gerekiyor mu? KBB uzmanı tarafından kulak değerlendirmesi Fotoğraf çekilmesi Ailenin Eğitimi

30 Ailenin Eğitimi Tedavi süreci
Olası sorunlar (kilo alma güçlüğü, sık ÜSYE, otitis media v.b.) Genetik danışmanlık Beslenme Güvenilir kaynaklardan bilgi

31 Beslenme Uzman, deneyimli hemşireler
Mümkünse anne memesini alması teşvik edilmeli İzole dudak yarığı olan bebekler

32 Beslenme Kuralları iri uçlu ve büyük delikli biberonlar
(ağızın arkasına boşalan) şırınga ile besleme elastik sıkmalı şişelerin kullanımı kaşıkla besleme yemekte ve sonrasında 45 derecede tutulması uyurken yan yatırılmalı

33 Ameliyat Zamanı Genel olarak (“10”lar kuralı)
Ağırlık 10 pound üzerinde (4500 gr) Hb 10 gr ın üzerinde Yaşı 10 hafta üzerinde olmalı Dudak yarıkları 3-6 ay içinde Damak yarıkları ay içinde tercihen konuşmaya başlamadan önce tamir edilmelidir

34 Dudak Yarığı Dudak yarığı tedavi açısından 3 gruba ayrılır
Mikroform yarık Tek taraflı yarık İki taraflı yarık Birlikte bulunan burun deformiteside hafif, orta ve ağır olarak derecelendirilir Alveoler ark yarığı kollaps açısından değerlendirilir. Gerekirse “presurgical maksiller orthodontics” yapılır

35 Presurgical Orthodontics
Doğumdan sonra 1. veya 2. haftada başlatılmalıdır

36

37 Ameliyat Öncesi Hazırlık Ortodontik Tedavi
Latham device Grayson

38 Mikroform Yarıkta Ameliyat Tekniği (Düz hat kapama)

39 Tek Yanlı Dudak Yarığında Cerrahi Teknik
(Millard Rotation-Advencement Yöntemi)

40 Tek Yanlı Dudak Yarığında Cerrahi Teknik
(Tennison Triangular Flap Yöntemi)

41 Tek Yanlı Dudak ve Damak Yarığında Cerrahi Tedavi
“Presurgical maksiller ortopedics” ile ark yakınlaştırıldıktan sonra Millard yöntemi ile primer dudak ve burun tamiri ve “gingivoperiostoplasy”

42 Ortodontik aparat uygulama öncesi
3 ay Grayson molding aparatı uygulaması sonrası

43 A.M.Kul, sağ tek yanlı primer ve sekonder damak yarığı
Ortodontik tedavi öncesi 3 ay Grayson molding aparatı uygulaması sonrası

44 Ameliyat sonrası 6. ay

45 Ameliyat sonrası 1,5 yıl

46 İki Yanlı Dudak Yarığı Daha kompleks ve tedavisi zor bir deformite
İleri doğru belirgin premaksilla Geniş ve yayvan burun ucu Prolabium Kısa kolumella veya kolumella yokluğu İnkomplet veya komplet olabilir İlerde yerleşmiş premaksillayı geriye almak için “preoperative maksiller orthopedics” önemli Tek taraflı yarıklarda kullanılan cerrahi teknikler tek veya iki aşamalı olarak kullanılabilir (Millard, Tennison...)

47 Premaksillanın Tedavisi
Dudak tamiri veya “Lip-adeshion” Kafa Bonesi (elastik bantlarla beraber) Cerrahi premaksilla eksizyonu veya geriletme (Ağır orta yüz hipoplazisi) Premaksiller retansiyon cihazları (Latham cihazı) Nazoalveoler molding (Grayson cihazı)

48

49

50

51 İnkomplet İki yanlı Dudak Yarığında Cerrahi Tedavi
Millard Yöntemi (İki Aşamalı)

52 İki Taraflı Dudak Yarığında Cerrahi Tedavi
Düz Hat Kapama (Tek aşamalı)

53

54

55

56 DAMAK YARIĞI

57 Damak Yarığı Normalde damak ve damak kasları velofarengial valvi kapatır Damak yarığında velofarengial kapama yapılamaz ağız içi basınç oluşturulamaz Bunun sonucunda beslenme ve konuşma etkilenir

58 Damak Yarığı 1/2500 canlı doğumda bir Kız çocuklarında daha sık
Heredite daha az etken Komplet İnsiziv foramen’e kadar uzanırsa İnkomplet Sadece yumuşak damakta ise

59 Yarık Damakta Problemler
Beslenme bozukluğu Konuşma bozukluğu İşitme ve orta kulak problemleri % 30’unda ek anomali Psikolojik problemler Anlaşılabilir konuşma yaklaşık 18. ayda başladığından damak yarığı onarımı bu tarihten önce yapılmalıdır

60 Damak Yarığı Cerrahisinin Amaçları
Düzgün konuşma Düzgün orta yüz gelişimini İşitme bozukluğu Dişlerin uyumu

61 Submüköz Damak Yarığı Bulgular Çoğunluğu asemptomatik
Damağın ortasında kaslarda ayrışma Sert damağın arka kısmında çentik Bifid uvula Çoğunluğu asemptomatik % 15 Velofarengeal yetersizlik bulguları gelişir Kısa damak Sınırlı hareket Konuşma sırasında çabuk yorulma Burundan ışık verildiğinde ağızdan ışık görülür Konuşma değerlendirilebilecek yaşa kadar cerrahi tedavi gereksiz

62 Palatoplasti Tekniği

63 İzole Damak Yarığında Cerrahi Tedavi
Von Langenback Yöntemi “Double opposing Z Plasty”

64

65 Solunum ve beslenme problemi
Pierre Robin Sekansı Mikrognati Dilin düşük olması (glossoptosis) Hava yolu tıkanıklığı Damak Yarığı ( % 50 ) Solunum ve beslenme problemi

66 Komplikasyonlar Akut Dönem Geç kanama, Solunum yolu obstrüksiyonu
Enfeksiyon Yara ayrışması Geç Yüz büyümesinde gerilik (maksiller hipoplazi, dental oklüzyon bozuklukları) İşitme sorunları Velofarengeal yetersizlik Fistül

67 Dudak-Damak Yarığı Hastalarında Ameliyat Zamanlama Akış Şeması

68 Velofarengeal Yetersizlik
yumuşak damak ve uvuladaki kasların yetersizliği sonucu ağız ve burun boşlukları tam kapanamaz konuşma bozukluğu (hipernazalite, nazal emisyon, sessiz harflerin tam oluşturulamaması, ses gücünde azalma ve kısa cümleler kurulması) yutkunma güçlüğü

69 Velofarengeal Yetersizlikte Tedavi
Hastalar mutlaka konuşma terapisti tarafından değerlendirilmeli Nazoendoskopik inceleme, Multiview videofluoroscopy Amaç fonksiyonel bir konuşma mekanizması sağlayacak velofarengeal anatomiyi sağlamaktır

70 Pharyngeal wall motion. B: Markings for a proposed
tailor-made pharyngeal flap. The 2.5 cm width is one half the width of the posterior pharynx5 and would be appropriate for a patient whose pharyngeal wall motion ranges from 3–3.5. Pharyngeal wall motion. A: Frontal view of the oropharynx showing gradations of medial motion of the lateral pharyngeal walls. 0 = no motion, 5 = maximal motion to the midline.

71 Velofarengeal Yetersizlikte Cerrahi Tedavi
Farengeal Flep Cerrahisi (Superior, inferior) Faringoplasti (Hynes, Orticochea) Damak Uzatılması ve levator kas tamiri Arka Duvar Büyütülmesi (teflon, proplast)

72 Diğer Girişimler Fistül Onarımı
Velofarengeal Yetersizlik Onarımı (5 yaş) Sekonder Onarımlar (okul öncesi) Alveoler kemik grefti (kanin dişi sürmeden önce) Ortodontik Cerrahi Girişimler (12-14 yaş) (Le-Fort I Maksiller osteotomi, Mandibular split ramus osteotomi) Rinoplasti (16-18 yaş)