Ergenlik fizyolojisi ve büyüme

... konulu sunumlar: "Ergenlik fizyolojisi ve büyüme"— Sunum transkripti:

1 Ergenlik fizyolojisi ve büyüme

2 Ergenlik fiziksel, hormonal, ruhsal ve sosyal olarak çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir.

3 Puberte; bu dönemdeki nöroendokrin ve fiziksel değişiklikleri tanımlar
İkincil cinsiyet özelliklerinin belirginleşmesi Beden yağ dağılımının değişmesi Kemik gelişiminde hızlanma Boy uzamasında sıçrama Epifizlerin kapanması Spermatogenezis ve ovulasyonun başlaması

4 Puberte genelde kemik yaşı ile belirlenir
kızlarda ortalama 10 yaşa erkeklerde 11 yaşa ulaştığında puberte değişiklikleri oluşmaya başlar

5 Puberte başlangıç yaşı
Genetik ve etnik özellikler Coğrafi koşullar Sosyo ekonomik koşullar Beslenme Sağlık durumu Zorlayıcı fiziksel aktivite Ruhsal gerilimler Puberte başlangıç yaşını etkiler. Yüzyılın eğilimi olarak başlangıç yaşının her 10 yılda bir 2-3 ay erkene kaydığı düşünülmektedir.

6 Pubertede gözlenen bedensel ve fizyolojik gelişme Hipotalamus- hipofiz- gonad ekseni hormonlarının salgılanmalarındaki değişiklikler sonucudur

7 Puberte fizyolojisi GONAD HİPOFİZ HİPOTALAMUS HİPOTALAMUS HİPOFİZ
ADRENAL IGF-1 HİPOTALAMUS HİPOFİZ

8 Gonadotropin salgılayıcı hormon nöronlarının gelişimi
Fötal yaşamda olur ve doğumdan sonra gonadotropinler iki cinste de pubertal düzeylerdedir 2-3 yaşına dek zaman zaman artarak gider (mini puberte) 4-9 yaşlarda baskılı tutulur puberte ile birlikte yeniden etkinleşir

9 Pubertenin başlangıç zamanını etkileyen kuramlar
Hipotalamusun seks steroidlerine duyarlılığında değişiklik (Gonadostat teorisi) GnRH nöronlarında uyarıcı impulsların sınırlanmasının kalkması

10 Puberte öncesi GnRH nöronlarında pulsatil salınımın varlığı
Glutamat gibi aminoasitlerin artışı Puberteyi başlatabilecek kritik ağırlık, yağ- kas kitlesi

11 Puberte sürecinde rol alan hormonlar
Salgılayan bez Hormon Etki Hipotalamus GnRH Hipofiz bezinin gonadotrop hormon salgısı Hipofiz Luteinizan hormon(LH) kızlarda:Estrogen sentezi, ovülasyon, corpus luteum oluşumu progesteron sentezi erkeklerde: Testosteron sentezi

12 Salgılayan bez Hormon Etki
Hipofiz Follikül stimülan kızlarda: Over hormon(FSH) follikülünde olgunlaşma Estrogen sentezi erkeklerde: Spermatogenez Büyüme hormonu Boy büyümesinde hızlanma

13 Salgılayan bez Hormon Etki
Over Estron(E1) kızlarda:meme ve Estrodiol(E2) üreme organlarının Estriol(E3) gelişmesi, Ergenlikte boy büyümesi, dişi tipi yağlanma,kemik epifizlerin kapanması Progesteron İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişmesinde etki, menstrüel döngünün salgısal evresinin oluşumu

14 Salgılayan bez Hormon Etki
Testis Testosteron(T) erkeklerde: İkincil cinsiyet özelliklerinin gelişmesi, Ergenlikte boy büyüme hızlanması, kas kitlesi artması, kemik epifizlerinin kapanması

15 Salgılayan bez Hormon Etki
Sürrenal korteks Dihidroepiandrosteron(DHA) Pubik ve aksiller kıllanma Dihidroepiandrosteron boy büyümesinde sülfat(DHEAS) hızlanma Androsteronodion kemik epifizlerinin kapanması

16 Normal puberte Kız Erkek Yaş 8 – 13 yaş İlk bulgu Meme büyümesi Yaş
Testis büyümesi

17 Testis ve over boyutlarının artması
Birincil cinsiyet özellikleri Testis ve over boyutlarının artması Over follikül sayı ve çaplarının artması Uterus ve prostat büyümesi Vagen pH ve sitolojik yapısının değişmesi

18 İkincil cinsiyet özellikleri
Kız çocuk: Meme gelişimi, pubik ve aksiller kıllanma, yağ dokusunda artma, ter kokusu Erkek çocuk: Testis ve penis büyümesi, pubik ve aksiller kıllanma, kas dokusunda artma, sesin kalınlaşması, yüz kıllarının çıkması, ter kokusu

19 Erkek çocuklarda; Testis uzun çaplar ortalamasının 2.5 cm veya hacminin 4 ml olması Gonadotropin uyarısının Cinsel gelişmenin Pubertenin başladığının işaretidir

20 Türk erkek çocuklarında ergenlik özellikleri
50.persentil Testis ml yaş Pubik kıllanma yaş Koltuk altı kıllanma yaş Sakal yaş Bundak R, Eur J Pediatr 166;595,2007

21 Türk kız çocuklarında ergenlik özellikleri
50.persentil Meme dokusu yaş Pubik kıllanma yaş Koltuk altı kıllanma yaş Menarş yaş Bundak R, JCRPE 1;8,2008

22 Ergenlikte Fizyolojik Değişiklikler
Testosteron Eritropoezi uyarır  erkeklerde Hb , Htc Her iki cinste BK , trombositler , sedimentasyon hızı Erkeklerde vital kapasite  Sistolik kan basıncında artış görülür

23 Erkeklerde yağ dokusu değişimi
Erkeklerde kas kitlesi artarken yağ dokusu azalır. Omuz genişliğinin kalça genişliğine oranı 1.37 olarak kalır.

24 Kızlarda ise kas kitlesi menarşa dek artar,
sonra yağ dokusu artarken kas kitlesi azalır. Kızlarda yağ dokusu artışı erkeklerden 2 kat fazladır. Kızlarda vücut yağ oranı % 17’e ulaşınca menarş, % 22’e ulaşınca ovulasyon görülmektedir. Kızlarda kalça uyluk ve baldırda yağ dokusu artarken üst kaslarda azalır. Kızlarda omuz kalça oranı 1.35’ten 1.27’e düşer

25 Pubertede Büyüme Ergenlik başlangıcında erişkin boyun yaklaşık % 80’i olan boy uzunluğu, 2–4 yıl içinde erişkin boyun % 99’ una erişir 1-2 yaş cm / yıl 2-4 yaş cm / yıl 4-12 yaş cm / yıl Ergenlikte büyümenin en hızlı olduğu dönem büyüme hızı doruğu (peak height velocity – PHV) PHV kızlarda cm / yıl erkeklerde cm / yıl Boy büyümesi kızlarda erkeklerde yaşlarda durur

26

27

28 Ergenlik döneminde vücut ağırlığı
kızlarda kg erkeklerde 20 kg artar Ergenlikte hormonal etki ile kemiklerin olgunlaşması belirgin olarak hızlanır Kızlarda epifizler erkeklerden 2 yıl erken kapanır Pubertede kızlarda tanner Evre III erkeklerde testis hacmi ml olduğunda Büyüme hormonu düzeyi IGF’ ler 

29 Boyca uzama bacak ve gövde uzunluklarındaki artışa bağlıdır
Boyca uzama bacak ve gövde uzunluklarındaki artışa bağlıdır. Ancak önce bacak uzaması görülür, gövde uzaması ise 1 yıl sonra başlar. Kol ve bacaklardaki uzamalar çevreden merkeze doğru ilerler, yani önce el ve ayaklar büyür, sonra baldır-uyluk, önkol-kol büyümesi hızlanır.

30 Katılımınız için teşekkür ederim