Prof. Dr. Ülkü Yetiş ODTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü

... konulu sunumlar: "Prof. Dr. Ülkü Yetiş ODTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü"— Sunum transkripti:

1 Prof. Dr. Ülkü Yetiş ODTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü
Su Kaynakları ve Suyun Kullanımı: Endüstriyel Prof. Dr. Ülkü Yetiş ODTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü 21.Yüzyılda Su Yönetimi “Bütünleşik Su Yönetimi Çerçevesinde Türkiye’de ve Dünyada Su” 4 Haziran 2013

2 Ana Başlıklar Endüstriyel Prosesler ve Su
Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı Nasıl azaltılabilir ?

3 Endüstriyel Faaliyetler Su Kullanımı
Hammadde Solvent Soğutma suyu Taşıma suyu Enerji kaynağı

4 Endüstriyel Su Ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, ortalama; suyun % 20’si endüstriyel amaçla kullanılıyor; Endüstriyel su tüketim değerleri, enerji amaçlı tüketimi de içeriyor; Küçük ölçekli sanayi kuruluşlarının kullandığı su, içme ve kullanma suyu içerisinde; Endüstriyel su tüketimini tam olarak bilebilmek zor....

5 Endüstriyel Su İhtiyacı
Doğru zamanda Doğru yerde Doğru miktarda Doğru kalitede

6 Kalite? Şeker Üretimi Eczacılık Düşük kaliteli su
İçme suyundan daha kaliteli su

7 Su Kullanılan Süreçler
Gıda Üretim Yıkama Seyreltme Taşıma Ürün bileşeni Su Kullanılan Süreçler

8 En Yoğun Su Kullanan Endüstriyel Faaliyetler
Gıda Tekstil Metal Ağaç/ağaç ürünleri Kimya Maden Petrol ürünleri En Yoğun Su Kullanan Endüstriyel Faaliyetler

9 Pamuklu Kumaş Üretimi 1 kg pamuklu dokumanın (1 adet jean pantolon) su ayak izi: 11,000 litre

10 Sektörel Su Tüketimi Petrol Rafinerileri Kağıt Hamuru
1-3 m3/ton hampetrol Kağıt Hamuru 64 m3 /t kağıt hamuru Deri m3/ton deri Bira 300 L/L bira

11 Ana Başlıklar Endüstriyel Prosesler ve Su
Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı Nasıl azaltılabilir ?

12 Endüstriyel Su Kullanımı
Dünya ortalaması : % 22 Gelişmiş ülkelerde; 59% Gelişmekte olan ülkelerde; % 8 Artış hızı çok yüksek

13 Dünya’da Durum

14 Global Evsel ve Endüstriyel Su Kullanımı (1950 and 2010)
(imalat sanayi ve enerji) Su Kullanımı (1950 and 2010)

15 UN World Water Development Report
Endüstriyel faaliyetlerden milyon ton ağır metal, solvent, toksik çamur vb sulara karışıyor... Gelişmekte olan ülkelerde; endüstriyel atıkların %70’i içme suyu kaynaklarına deşarj ediliyor... Su kıtlığı ciddi bir risk; Coğrafi ve mevsimsel farklılıklar nedeniyle bu risk bazı ülkelerde/bölgelerde daha yüksek; İçme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanamadığı yerde endüstri için su, çok daha zor temin edilebilir...

16 Gelişme trendleri Eğer, mevcut talep ve tüketim devam ederse endüstri her geçen gün daha ciddi su yokluğu sorununu yaşayacak 2025 yılında Dünya nüfusunun 2/3’ü su kıtlığı yaşayacak Çin, Endonezya ve Hindistan’da su şimdiden önemli bir sorun Globalleşme, ucuz işgücü nedeniyle daha da çok artan su talebi

17 İklim değişikliği Su arzında azalma
Endüstri üzerinde artan güvenilir su kaynağı ihtiyacı baskısı İklim değişikliğinin yeri va zamanı öngörülemeyen etkileri Pekçok sanayileşmiş ülkede (Orta Enlem ve Kuzey Yarımküre) artan su stresi Bazı bölgelerde diğer sektörlerin su talepleri ile çelişme SONUÇ: YER DEĞİŞTİRME... Bazı az gelişmiş ülkeler zaten iklim değişikliğinin etkisinde Su kıtlığı yaşanmayan bazı ülkelerde ise ucuz işgücü nedeniyle çokuluslu firmalar yatırım yapmış durumda ve hala yapıyor Bu ülkelerde su altyapısının geliştirilmesi gerek Ürünlerin pazarlandığı gelişmiş ülkelerden kaynaklanan talepler, bu ülkelerde ekosistemin korunmasına ilişkin baskılar SONUÇ : GELİŞEN STANDARTLAR

18 Ana Başlıklar Endüstriyel Prosesler ve Su
Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı Nasıl azaltılabilir ?

19 Sektörlere göre çekilen su miktarı (1000 m3/yıl)
Su kaynaklarından çekilen Sektörler arası transfer edilen(1) Miktar (%) Toplam 100 Belediyeler 40,8 7 795 Köyler 8,6 2 062 İmalat sanayi işyerleri 12,8 Termik santraller 36,4 11 545 Organize sanayi bölgeleri 1,0 14 156 Maden işletmeleri 53 521 0,5 1 297 (1) Diğer sektörlerden temin edilen su miktarını içermektedir. Not: Tablolardaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. TUİK, 2010

20 Kaynağına göre çekilen su miktarı
Su kaynaklarından çekilen 1000 m3/yıl % Kaynak 15,2 Deniz 42,2 Göl ve gölet 1,3 Akarsu 2,8 Baraj 20,6 Kuyu 17,8 Diğer(1) 18 058 0,2 TOPLAM (1) Yağmur suyu, ocak suyu vb. kaynakları içermektedir.

21 İmalat Sanayi Su Göstergeleri
2000 2004 2008 2010 Proses suyu Takviye kazan suyu 56 468 46 790 43 736 37 259 Takviye soğutma suyu Evsel su 82 756 72 410 76 271 Diğer(2) 39 636 36 530 61 535 50 756 Tüketilen su miktarı (bin m3/yıl) (1) DSİ sulama kanalı, köy şebekesi, serbest bölge şebekesi, başka işyeri, damacana vb. kaynaklardan temin edilen suları içermektedir. (2) Başka işyerine verilen, klimalarda kullanılan, yangın suyu, vb. su kullanımlarına ait miktarları içermektedir. Artış Eğilimi ?

22 Çekilen Su Miktarı

23 Kaynağına göre çekilen su miktarı Yıllara göre değişim
2000 2004 2008 2010 Şehir şebekesi 23 514 50 330 33 052 47 342 Kaynak 86 235 6 670 52 730 38 951 Deniz Göl 33 469 23 990 16 372 14 152 Akarsu 86 983 68 270 54 523 64 220 Baraj 87 485 86 470 79 435 98 353 Kuyu Tanker 29 839 14 940 12 496 13 523 OSB şebekesi - 68 086 62 366 Diğer(1) 16 037 49 280 4 420 10 408 Çekilen su miktarı (bin m3/yıl) (1) DSİ sulama kanalı, köy şebekesi, serbest bölge şebekesi, başka işyeri, damacana vb. kaynaklardan temin edilen suları içermektedir. (2) Başka işyerine verilen, klimalarda kullanılan, yangın suyu, vb. su kullanımlarına ait miktarları içermektedir.

24 Mevcut Durum Su fiyatları – Düşük ya da bedava
Su kullanımının iyileştirilmesine yönelik teşvikler sınırlı Geri dönüşüm maliyetleri yüksek Küçük ve orta işletmeler Atıksu arıtma var/çalıştırılmıyor Atıksu geri kullanımı çok çok sınırlı Su kullanım pratiklerinin iyileşme gereksinimi var

25 Sakarya Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürü
Sapanca Gölü İnsani tüketim öncelikli kullanılması, planlanması ve önceliklendirilmesi gereken Sapanca Gölü'nün endüstriyel kullanımın baskısı altındadır. Gölün hem Sakarya hem de Kocaeli için içme suyu açısından vazgeçilmez nitelik taşımaktadır. Bölgemizin artan nüfusu ve su talebinin artmasıyla göldeki su bütçesi artık limit olarak zorlanmaya başlamıştır. Sapanca Gölü gibi insani tüketim öncelikli planlanması, kullanılması ve önceliklendirilmesi gereken bir su kaynağından endüstriyel kullanım kesinlikle elini çekmelidir. "Bütün doğal su kaynaklarının ekolojik sürdürülebilirliği, ekolojik dengesinin korunması açısından 'su bütçesi' dediğimiz, giren ve çıkan su miktarının doğru ve etkin olarak yönetilmesi gerekiyor. Türkiye'deki birçok su kaynağı su bütçesi etkin olarak yönetilemediği için, su bütçesi aşıldığı ve uzun vadeli sürdürüldüğü için elden çıkmıştır. Sapanca Gölü tehdit altında... Dünyanın içilebilir özelliğe sahip sayılı göllerinden biri olan Sapanca Gölü, endüstriyel amaçlı kullanım ve yağışlardaki düşüş nedeniyle tehdit altında bulunuyor. Her yıl 30 milyon metreküp civarında su, endüstriyel kullanım amacıyla çekiliyor. Bu su, yıl içinde Kocaeli'ye içme suyu olarak tahsis edilen miktarla aynı oranda ve Sakarya'nın da içme suyu olarak kullandığı miktarın yarısı oranında bulunuyor.

26 Ana Başlıklar Endüstriyel Prosesler ve Su
Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı Nasıl azaltılabilir ?

27 Su Ayakizi Azaltımı Su Muhasebesi Nerede ? Ne kadar ? Hangi kalitede ?
Su Yönetim Stratejisi Hedefler ? Nerede? Ne düzeyde? Atık azaltma Daha az su Daha az atıksu Azaltım ? Geri kullanım ? Hangi aşamada ? Nasıl ? Enerji-Su Daha az arıtma Daha az enerji Su Ayakizi Azaltımı

28 Teşekkürler...