EURO’NUN TÜRK EKONOMİSİ VE ÖDEMELER DENGESİNE ETKİLERİ

... konulu sunumlar: "EURO’NUN TÜRK EKONOMİSİ VE ÖDEMELER DENGESİNE ETKİLERİ"— Sunum transkripti:

1 EURO’NUN TÜRK EKONOMİSİ VE ÖDEMELER DENGESİNE ETKİLERİ
ÖMER ALTAY TC MERKEZ BANKASI DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRÜ TC MERKEZ BANKASI EURO SEMİNERİ EKİM 1999

2 Euro Alanı Göstergelerine İlişkin Öngörüler - 1999
10 Yıl Vadeli Devlet Tahvili Getirisi Büyüme (Yıllık %) Enflasyon (%) 3 Aylık Faiz Oranı USD/EUR (Yıl Sonu) Merrill Lynch Lehman Brothers J.P. Morgan Barclays Capital Citibank Commerzbank Dresdner Bank 1. Bankaların 1999 Ocak-Şubat aylarında yayımladıkları araştırma raporlarındaki öngörüler 2. Bankaların 1999 Şubat-Mart-Nisan aylarında yayımladıkları araştırma raporlarındaki öngörüler 3. Bankaların 1999 Haziran-Temmuz-Ağustos aylarında yayımladıkları araştırma raporlarındaki öngörüler

3 EURO / DOLAR PARİTESİNDEKİ GELİŞMELER
EURO : TÜRKİYE EKONOMİSİ VE ÖDEMELER DENGESİ EURO / DOLAR PARİTESİNDEKİ GELİŞMELER 4 OCAK 1999 1 EUR = USD 11 EKİM 1999 1 EUR = USD

4 PARİTELER DOLAR/EURO YEN/EURO 1.20 1.20 136 136 1.18 1.18 134 134 1.16
132 132 1.16 1.14 130 130 1.14 128 128 1.12 1.12 1.10 126 126 1.10 124 124 1.08 1.08 122 122 1.06 1.06 120 120 1.04 1.04 118 118 1.02 1.02 116 116 1.00 1.00 114 114 Q Q Q3 1999 Q Q Q3 1999

5 AVRUPA'DA KISA DÖNEM FAİZ ORANLARI - EKİM 1999
14 12 10 8 6 4 2 İsveç Euro Bölgesi Norveç Danimarka İngiltere Yunanistan

6 ECB VE PARA PİYASASI FAİZ ORANLARI (yıllık yüzde değişme, günlük veri)
4.5 Marjinal Borçlanma Oranı 4.0 Mevduat Oranı  Repo Oranı 3.5 Üç Aylık Faiz Oranı (EURIBOR) 3.0 Gecelik Faiz Oranı (EONIA) 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 99Q Q3

7 EURO ALANI VE ABD’DE UZUN DÖNEM DEVLET TAHVİLLERİNİN GETİRİSİ (yıllık yüzde değişim, günlük veri)
6.5 6.5 6.0 6.0 5.5 5.5 5.0 5.0 4.5 4.5 4.0 4.0 3.5 3.5 Q Q3 1999

8 EURO ALANI ÜÇ AYLIK REEL GSYİH ARTIŞ HIZININ BİLEŞENLERİ
1.4 1.4 1.2 1.2 1 1 0.8 0.8 0.6 0.6 0.4 0.4 0.2 0.2 -0.2 -0.2 -0.4 -0.4 -0.6 -0.6 -0.8 1999Q1 -0.8 1997 1998 Yurtiçi talep Net İhracat GSYİH (%)

9 OECD'NİN REEL GSYİH ÖNGÖRÜLERİ (%)
4 3.6 3.5 3 2.6 2.3 2.1 2.5 2 1.7 2 1.5 1999 1 2000 0.5 -0.9 -0.5 -1 -1.5 ABD JAPONYA ALMANYA EURO-11

10 EURO ALANI BÜTÇE AÇIĞI 6 5.5 5.1 5 5 4.6 4.4 4.1 4 3 2.5 2.1 1.9 1.7 2 1 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999* 2000*

11 EURO : TÜRKİYE EKONOMİSİ VE ÖDEMELER DENGESİ
MERKEZ BANKASI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI I. EĞİTİM ÇALIŞMALARI Toplantı ve Seminerler (Banka içi ve Banka dışı) Yurt Dışı İlişkiler (Bundesbank + Avrupa Merkez Bankası) II. REGULASYON (MEVZUAT) ÇALIŞMALARI MERKEZ BANKASI GENELGELERİ (18 EKİM 1998) (Döviz işl., döviz hes. ve transferler) (20 KASIM 1998) (Bankalar döviz pozisyon idaresi + Munzam Karşılıklar + Serbest Tevdiat) (21 ARALIK 1998) (Kredi mektuplu döviz tevdiat hesabı) (29 ARALIK 1998) (4 OCAK 1999) (Döviz kuru dönüşüm oranları) KANUN TASARISI (Euro’nun Hukuki Araçlara Etkisi) III. ÖDEME SİSTEMİ UYUMLAŞTIRMASI (TARGET) Trans European Automated Real-time Gross Settlement Express Transfer IV. ALTYAPIYI GELİŞTİRİCİ ARAŞTIRMA VE YAYINLAR El kitapları Bilgi erişim merkezleri Internet - website raporları

12 EURO’NUN GÜCÜNÜ VE TÜRK EKONOMİSİNE ETKİLERİNİ BELİRLEYECEK FAKTÖRLER İKİ ŞEKİLDE İNCELENEBİLİR
AVRUPA PARA BİRLİĞİNİ (APB) OLUŞTURAN ÜLKELERİN DÜNYA ÖLÇEĞİ VE ABD İLE KARŞILAŞTIRILMASI TÜRKİYE’NİN AVRUPA PARA BİRLİĞİNİ (APB) OLUŞTURAN ÜLKELER İLE OLAN TİCARİ VE MALİ İLİŞKİLERİNİN BOYUTLARI

13 TÜRKİYE’DE EURO’NUN BENİMSENMESİ DAHA KOLAY
ÇOK SAYIDA TÜRK VATANDAŞI AVRUPA’DA YAŞIYOR AVRUPA İLE TİCARİ VE TURİZM AÇISINDAN BAĞLARIMIZ GÜÇLÜ ALMAN MARKI’NIN 20 YILDAN BERİ GÖZLEMLENEN BİR İSTİKRARI VAR

14 TÜRKİYE AÇISINDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR
ŞEFFAF, BASİT VE LİKİT PİYASALAR KUR RİSKİ (11 DÖVİZ CİNSİ YERİNE TEK DÖVİZ) KREDİ MALİYETLERİ VE BORÇLANMA ÖDEMELER DENGESİ VE DÖVİZ GİRİŞLERİ

15 TÜRKİYE VE APB ÜLKELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER
DIŞ TİCARET % 50’Sİ APB’NE DAHİL ÜLKE PARALARI TURİZM % 40’I APB’NE DAHİL ÜLKE YABANCI SERMAYE % 50’DEN FAZLASI GİRİŞLERİ APB’NE DAHİL ÜLKE DIŞ BORÇLANMA EUROBOND PİYASASI BAŞI ÇEKMEKTE, TAHVİL İHRAÇLARININ % 70’İ ALMAN MARKI DIŞ BORÇ STOĞU % 40’I APB’NE DAHİL ÜLKE DTH HESAPLARI % 40’I APB’NE DAHİL ÜLKE BANKALARIN SINIR % 50’DEN FAZLASI APB’NE DAHİL ÖTESİ İŞLEMLERİ ÜLKE PARALARI TC MERKEZ BANKASI % 50’DEN FAZLASI APB’NE DAHİL DÖVİZ REZERVLERİ ÜLKE PARALARI 3 MİLYON’DAN FAZLA VATANDAŞIMIZ EUROLAND’DE YAŞIYOR

16 EUROLAND’DE BÜYÜMENİN ARTMASININ GETİRECEĞİ SONUÇLAR
TÜRKİYE’NİN ÖDEMELER DENGESİNE PARASAL BİRLİĞİN DOĞRUDAN ETKİSİ İKİ ŞEKİLDE İNCELENEBİLİR EUROLAND’DE BÜYÜMENİN ARTMASININ GETİRECEĞİ SONUÇLAR CARİ İŞLEMLER VE SERMAYE HAREKETLERİ KALEMLERİNİN DÖVİZ CİNSLERİ İTİBARİYLE ANALİZİ BÖLGEDE ARTAN REKABET DÜŞÜK BORÇLANMA MALİYETİ ARTAN REEL GELİR BÖLGEYE İHRACATIMIZDA ARTIŞ + MUHTEMEL İŞÇİ GELİRİ ARTIŞI İHRACAT VE İTHALAT (ALEHTE) CARİ GELİR VE GİDER ETKİSİ (NÖTR) DIŞ KREDİ KULLANIM VE DIŞ BORÇ GERİ ÖDEME AÇISINDAN (ALEHTE) SERMAYE GİRİŞ VE ÇIKIŞLARINDA BİR DENGE MEVCUT (ETKİ NÖTR)

17 EURO: ÖDEMELER DENGESİ ETKİSİ - I
CARİ İŞLEMLER SERMAYE HAREKETLERİ (milyon ABD Doları Gelir (%) Gider (%) Giriş (%) Çıkış (%) 1990 EURO-11 PARALARI 10,776 44 7,552 29 15,184 25 15,703 28 ABD DOLARI 11,439 47 15,367 59 40,528 68 37,729 66 DİĞER 2,107 9 3,033 12 3,963 7 3,558 6 TOPLAM 24,322 100 25,952 100 59,675 100 56,990 100 1998 EURO-11 PARALARI 18,131 37 18,620 32 52,206 27 50,971 26 ABD DOLARI 28,364 57 34,422 59 135,625 70 135,445 69 DİĞER 2,894 6 5,047 9 6,686 3 8,916 5 TOPLAM 49,389 100 58,109 100 194,517 100 195,332 100

18 EURO: ÖDEMELER DENGESİ ETKİSİ - II
(Ocak - Haziran 1999) CARİ İŞLEMLER SERMAYE HAREKETLERİ (milyon ABD Doları Gelir (%) Gider (%) Giriş (%) Çıkış (%) EURO 2,097 9 1,246 5 18,913 16 17,275 14 EURO-11 PARALARI 6,834 31 6,626 28 8,931 7 9,616 8 Toplam (Euro+Euro-11) 8,931 40 7,872 33 27,844 23 26,891 22 ABD DOLARI 12,321 55 14,116 60 91,359 75 90,904 75 DİĞER 1,160 5 1,703 7 2,421 2 3,107 3 TOPLAM 22,412 100 23,691 100 121,624 100 120,907 100

19 OCAK - HAZİRAN 1999 CARİ KALEMLER
EURO+EMU 11 (Milyar USD) CARİ GELİRLER CARİ GİDERLER CARİ GELİR-GİDER (NET) Mal ihracatı 4.2 Mal ithalatı 5.0 -0.8 Hizmet Gelirleri 3.1 Hizmet Giderleri 0.8 2.3 Faiz Gelirleri 0.4 Faiz Ödemeleri 0.9 -0.5 Cari Gelirler 7.7 Cari Giderler 6.8 0.9 1- MAL İTHALATINDA ALEHTE DURUM HİZMET TİCARETİYLE DENGELENİYOR 2- FAİZ ÖDEMELERİNDEKİ ALEHTE DURUMA RAĞMEN CARİ DENGE NÖTR ETKİLENİYOR

20 OCAK - HAZİRAN 1999 NET SERMAYE HAREKETLERİ
DÖVİZ KOMPOZİSYONU (MİLYON $) EURO + EMU 11 GİRİŞ ÇIKIŞ NET SERMAYE HAREKETLERİ 27,843 26, DOĞRUDAN YATIRIMLAR PORTFÖY YATIRIMLARI , ,640 UZUN VADELİ KREDİLER , KISA VADELİ KREDİLER , , MEVDUAT HESAPLARI , ,

21 1994-1998 İLE OCAK-HAZİRAN 1999 SERMAYE HAREKETLERİ (%)
GİRİŞ (%) ÇIKIŞ (%) NET (%) EMU 11 1999 Eur+EMU 11 EMU 11 1999 Eur+EMU 11 EMU 11 1999 Eur+EMU 11 SERMAYE HAREKETLERİ 28 23 27 22 1 1 DOĞRUDAN YATIRIMLAR 25 33 29 19 -4 4 PORTFÖY YATIRIMLARI 19 32 20 7 1 25 UZUN VADELİ KREDİLER 18 17 25 24 -6 -7 KISA VADELİ KREDİLER 22 21 23 22 -1 -1 MEVDUAT HESAPLARI 31 21 29 21 2 1- YAPI DEĞİŞMİYOR 2- UZUN VADELİ BORÇLAR NET ÇIKIŞ POZİSYONUNU KORUYOR 3- PORTFÖY YATIRIMLARI NET GİRİŞ MİKTARI ARTIYOR 4- DOĞRUDAN YATIRIMLAR NET ÇIKIŞ NET GİRİŞE DÖNÜŞÜYOR

22 EURO : SERMAYE HAREKETLERİ ETKİSİ (NET)
30 25 20 15 10 YÜZDE 1999 5 -5 -10 Uzun V.K. Kısa V.K. Sermaye Har. Portföy Yat. Doğrudan Yat. Mevduat Hes.

23 EURO DÖVİZ CİNSLERİ ANALİZİ (1994 - 1998 yılları ortalaması)
(Yüzde) $ EURO-11 1. İHRACAT (FLOW) 2. İTHALAT (FLOW) 1. CARİ GELİR (FLOW) 2. CARİ GİDER (FLOW) 1. DIŞ KREDİ KULLANIMI (FLOW)(*) 2. DIŞ BORÇ GERİ ÖDEMELERİ (FLOW)(*) 1. DÖVİZ REZERVLERİ 2. DIŞ BORÇ STOK 1.DTH 2.KREDİ MEKTUPLU DTH (*) Portföy yatırımları + Uzun Vadeli Krediler

24 EURO DÖVİZ CİNSLERİ ANALİZİ
(Ocak - Haziran 1999) (Yüzde) $ EURO + EURO-11 1. İHRACAT (FLOW) 2. İTHALAT (FLOW) 1. CARİ GELİR (FLOW) 2. CARİ GİDER (FLOW) 1. DIŞ KREDİ KULLANIMI (FLOW)(*) 2. DIŞ BORÇ GERİ ÖDEMELERİ (FLOW)(*) 1. DÖVİZ REZERVLERİ 2. DIŞ BORÇ STOK 1.DTH 2.KREDİ MEKTUPLU DTH (*) Portföy yatırımları + Uzun Vadeli krediler

25 İHRACAT İTHALAT Son 5 yılın ortalaması [1994 - 1998)] Diğer Diğer
Euro-11 Diğer Euro-11 9% 35% 6% 32% $ $ 59% 59%

26 CARİ İŞLEM HARCAMALARI
CARİ İŞLEM GELİRLERİ CARİ İŞLEM HARCAMALARI Son 5 yılın ortalaması [ )] Diğer Diğer Euro-11 %6 Euro-11 %10 %37 %32 $ $ %58 %57

27 İHRACAT İTHALAT Ocak - Haziran 1999 Diğer Euro Diğer %6 Euro %12 %7 %5
$ $ Euro-11 Euro-11 %54 %59 %29 %28

28 CARİ İŞLEM HARCAMALARI
CARİ İŞLEM GELİRLERİ CARİ İŞLEM HARCAMALARI Ocak - Haziran 1999 Diğer Euro Diğer %5 Euro %9 %7 %5 Euro-11 $ Euro-11 $ %60 %30 %56 %28

29 ORTA-UZUN VADELİ ORTA VE UZUN VADELİ KREDİ GERİ ÖDEMELERİ
KREDİ KULLANIMLARI KREDİ GERİ ÖDEMELERİ Son 5 yılın ortalaması [ )] Diğer Diğer Euro-11 %4 %21 %18 Euro-11 $ $ %25 %54 %78

30 SERMAYE GİRİŞLERİ SERMAYE ÇIKIŞLARI
Son 5 yılın ortalaması [ )] $ 70% Euro-11 27% Diğer 3% Diğer Euro-11 %8 %28 $ %64

31 ORTA-UZUN VADELİ ORTA VE UZUN VADELİ KREDİ GERİ ÖDEMELERİ
KREDİ KULLANIMLARI KREDİ GERİ ÖDEMELERİ Ocak - Haziran 1999 Euro Diğer Diğer Euro-11 %7 %2 Euro %14 %11 %6 Euro-11 $ $ %18 %80 %62

32 SERMAYE GİRİŞLERİ SERMAYE ÇIKIŞLARI Ocak - Haziran 1999 Diğer Euro
%2 %16 Euro-11 %14 %3 %7 %8 $ $ %75 %75