Rev 2.0, Mayıs 2010 © Copyright SMUH®, 2010 1 Kapımızdaki Öğrenme Devrimi ve Sorun Çözme Kabiliyeti.

... konulu sunumlar: "Rev 2.0, Mayıs 2010 © Copyright SMUH®, 2010 1 Kapımızdaki Öğrenme Devrimi ve Sorun Çözme Kabiliyeti."— Sunum transkripti:

1 Rev 2.0, Mayıs 2010 © Copyright SMUH®, 2010 1 Kapımızdaki Öğrenme Devrimi ve Sorun Çözme Kabiliyeti

2 Rev 2.0, Mayıs 2010 2© Copyright, SMUH® 2010 2 ayrı değerlendirme açısı! Bu konferanstaki ifade ve öneriler 2 açıdan değerlendirilebilir: 1. Sistem, müfderat, kurallar, talimat, politik görüşler vb açısından (NASIL ağırlıklı) 2. Yaklaşmakta bulunan büyük bir değişimin belirleyici çizgileri açısından (NE ağırlıklı). Bunlardan ikincisi üzerinde durulacak.

3 Rev 2.0, Mayıs 2010 3© Copyright, SMUH® 2010 Bir hatırlatma: Mevcut eğitim sistemlerinin (ES) yaygın ortak özelliği  Genelde Dünya özelde Türkiye’de ES, ideolojik bir taban üzerine inşa edilmiştir.  Daha sonra ister mesleki ister bilimsel olsun, bu taban üzerine inşa edilecek olan ileri modüller, ideolojik tabanın saklı içeriklerinden* bağımsız olamaz. * (Dağıtılacak yazı: Sİ)

4 Rev 2.0, Mayıs 2010 4© Copyright, SMUH® 2010 Açık içerik - saklı içerik  Aİ ~ Programlar, müfredat vb.  İdeolojik taban yoluyla iletilen Sİ için 3 örnek:  Kuşkusuzluk (sorgulamaya kapalılık, ezber),  Doğruların tekliği; bunlar savunulmalı, benimsetilmelidir*.  Öğretilmezseniz öğrenemezsiniz.  Bu Sİ, üst eğitim modüllerinin (mühendislik dahil) gözeneklerine siner. * (Dağıtılacak yazı: “Bir Test”)

5 Rev 2.0, Mayıs 2010 5© Copyright, SMUH® 2010 “Öğrenme”nin tanımını biliyoruz ama..  “Öğrenme daima, –yapabilirlikteki, bilgideki, algılamadaki ve bir kişinin kendisi ve başkaları hakkındaki duygularındaki- değişimi içerir.” Bu akademik tanım, öğrenme devrimi süreci açısından biraz daha derinleşerek anlaşılır hale geliyor:  “Canlıların, varlıklarını ve türlerinin sürdürülmesi ana amacını –az ya da çok- tehdit eden her durumun tehlikesini boşa çıkarmak ve bunu, hem gelecekte tekrar kullanabilmesi hem de dayanışma içinde olduğu diğer canlılara aktarabilmesi için, atlattığı deneyim sürecinin, kendini oluşturan katmanlara (fizyolojik, psikolojik ve diğer) gömülmesine öğrenme adı verilir.”türlerinin sürdürülmesi ana amacını

6 Rev 2.0, Mayıs 2010 6© Copyright, SMUH® 2010 Öğrenme’nin farklı bir tanımı: Evrim öğrenme’dir!  Milyonlarca yıllık evrim sürecinin her mikrosaniyesi aslında tam birer öğrenme adımıdır.

7 Rev 2.0, Mayıs 2010 7© Copyright, SMUH® 2010 Uzman katkısı Beyhan T.Maybach, Ph.D. Biology Adaptasyon • Tum canlilar hayatlari boyunca yararli bir takim adaptasyonlar ogrenirler. • Bu adaptasyonlar, kesfetme ve deneyimleme yoluyla cevre hakkinda elde edilen bilgilerden olusur.

8 Rev 2.0, Mayıs 2010 8© Copyright, SMUH® 2010 Evrim=ogrenme  Bir sekilde canlilar uygun kosullar bulurlar ve ve adaptif davranislari tekrar ederler.  Boylelikle, canlilar cevreleri ile basa cikbilecek yeni hareketler ve davranislar ogrenenebilirler  Tum bu uyumlar birlesir ve canliyi ayakta tutmak icin kullanilir.  Boylece yararli uyumluluklari olan canlilar daha cok urerler ve …

9 Rev 2.0, Mayıs 2010 9© Copyright, SMUH® 2010 Evrim=ogrenme  Avantajli cesitlemeler (variations) bir sonraki gelen jenerasyonda daha cok kullanilir.  Boylece, akil korunur ve ogrenme becerisi bir jenerasyondan digerine surdurulebilir. Swarm intelligence (sürü zekası), milyonlarca kuş

10 Rev 2.0, Mayıs 2010 10© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) Ömür Boyu Ögrenme’nin (L 3 ) yarar ve maliyetleri :  (L 3 ), o popülasyonun genetik bileşimini değiştirebilir.  Ögrenmenin evrimsel degeri: Adaptiv özelliklerinin evrimlesmesini hızlandırır.  Mutasyon sonunda, bir organizma örnegin bir X isini nasıl yapacağını ögrenebilir hale gelir.  X’in nasıl yapılacagının ögrenilmesi, o organizmanın uyum yetenegini artırır.  Bu defa yeni seçici baskılar olusur: Çünkü seçim bu defa X’i icra etmek üzere çalışır.  Daha basarılı X’ler, giderek daha yüksek verimlilik başarısı yaratır ve sonunda sadece X’in nasıl yapılacağını bilenlerden oluşan bir popülasyon ortaya çıkmış olur.

11 Rev 2.0, Mayıs 2010 11© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) • Since learning can be costly, evolution favors rigid solutions in which acquiring X is part of an organism's genetic make-up (phenotypic rigidity) – Chance of reproductive success be proportional to how quickly (reliably) X can be learnt – New selective pressures cause competition between slow and fast learners – Some individuals are innately better equipped for performing X, have reproductive advantage – Eventually, capacity to X comes under direct genetic control = genetic assimilation, canalization of a trait (Waddington 1942)

12 Rev 2.0, Mayıs 2010 12© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) The importance of lifetime learning  Augment evolutionary search with phenotypic plasticity  Each organism performs 1000 learning trials during lifetime  Learning mechanism: random guess  if correct net is found, stop; else keep searching  All phenes equally hard to learn  Requires that organism recognizes the correct solution

13 Rev 2.0, Mayıs 2010 13© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) 3 ayrı evrim kurami var  Biz Darwin’inkini kullaniyoruz ama digerleri de bir fikir verebilir.  Öğrenme açısından ilginc olani “phenotypic plasticity”: the ability of an organism to adapt to its environment during its lifetime  Kaynak: cognitrn.psych.indiana.edu/rgoldsto/complex/baldwin.ppt

14 Rev 2.0, Mayıs 2010 14© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) Lamarckian Evolution  Published Philosophie Zoologique (1809)  Assumption: Change in the environment causes changes in the needs of organisms living in that environment, which in turn causes changes in their behavior.  Mechanisms of evolution  First Law: Use or disuse causes structures (organs) to enlarge or shrink  Second Law: All such acquired changes are heritable  Example: long legs and webbed feet of wading birds, long neck of giraffe Jean-Baptiste Lamarck (1744-1829)

15 Rev 2.0, Mayıs 2010 15© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) Darwinian Evolution  Published The Origin of Species (1859)  direct manipulation of one's genetic make-up impossible  acquired characteristics are not directly passed on to offspring  Mechanism of evolution:  Genetic variation in species through random mutations  Natural selection operates on phenotypes Charles Darwin (1809-82)

16 Rev 2.0, Mayıs 2010 16© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) Baldwinian Evolution  Published "A New Factor in Evolution" (1896)  Independently identified by Baldwin, Morgan, and Osborn in 1896  New factor = phenotypic plasticity: the ability of an organism to adapt to its environment during its lifetime  Examples: ability to learn, to increase muscle strength with exercise, to tan with exposure to sun James Mark Baldwin (1861-1934)

17 Rev 2.0, Mayıs 2010 17© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) The Baldwin Effect  A cluster of effects emerging from an interaction between 2 adaptive processes:  genotypic evolution of population (global search)  individual organism's phenotypic flexibility (local search)  Concerned with benefits and costs of lifetime learning  lifetime learning can alter the genetic composition of an evolving population

18 Rev 2.0, Mayıs 2010 18© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics)  Hypothesized examples:  bird song (Simpson 1953)  human language capacity (Pinker and Bloom 1990, Deacon 1997)  consciousness, intelligence (Dennett 1991, 1995)  learning capacity eventually becomes genetically encoded  resembles Lamarckian sequence  consistent with Darwinian mechanism for inheritance of traits

19 Rev 2.0, Mayıs 2010 19© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) The Baldwin Effect, Step 1  Evolutionary value of learning: accelerates evolution of an adaptive trait  As a result of mutation, an organism becomes capable of learning how to do X  Learning how to do X increases an organism's fitness  Creates new selective pressures: because selection is now also working on the ability to perform X.  Since the successful X-er has greater reproductive success, eventually the population may consist entirely of individuals able to learn how to do X.

20 Rev 2.0, Mayıs 2010 20© Copyright, SMUH® 2010 (advanced topics) The Baldwin Effect, Step 2  Since learning can be costly, evolution favors rigid solutions in which acquiring X is part of an organism's genetic make-up (phenotypic rigidity)  Chance of reproductive success be proportional to how quickly (reliably) X can be learnt  New selective pressures cause competition between slow and fast learners  Some individuals are innately better equipped for performing X, have reproductive advantage  Eventually, capacity to X comes under direct genetic control = genetic assimilation, canalization of a trait (Waddington 1942)

21 Rev 2.0, Mayıs 2010 21© Copyright, SMUH® 2010 Peki şimdi bir soru!  Madem ki tüm fiziki ve sosyal yaşam süreçlerini kontrol eden master süreç “öğrenme”dir, niçin eğitim içindeki yeri minimaldir?

22 Rev 2.0, Mayıs 2010 22© Copyright, SMUH® 2010 Master süreç (MS) niçin minimal? Bunun olası bir açıklaması..  Canlıların –bu arada insanların- donanmış oldukları MS’in “iki özelliğinin” keşfiyle öğrenme yok edildi, adı ise –anlam kaydırılması yoluyla- bol bol kullanılır oldu (aynen ezber teriminde olduğu gibi).  Bir “özellik”, MS’in ancak öğrenme kaynaklarının güvenirliği halinde aktif; tüm aksi durumlarda ise pasif hale geçtiğidir.  Diğeri ise ancak ihtiyaçlar için MS’in harekete geçebildiği, soluma, üreme vb fonksiyonlar gibi zahmetsiz ve doğal gerçekleşmeye yol açtığıdır.

23 Rev 2.0, Mayıs 2010 23© Copyright, SMUH® 2010 Güven ölçütleri şunlar! 1. Kan bağı (öncelik sıralamasına göre anne, baba ve diğer bağlantılar) ve/ya 2. Söylem değil tutum / davranış formatında olması ve/ya 3. İçinde bulunulan toplulukta güven-önem-değer simgesi olması / atfedilmesi ve/ya 4. Güven verici işaretler (beden dili, ses tonu, bilgiçlik, yalan vbg) verilerek yanıltıcı güven yaratılması.

24 Rev 2.0, Mayıs 2010 24© Copyright, SMUH® 2010 Güven yarat veya korkut  Gerçek veya yanıltıcı güven’in alternatifi olarak korkunun da – organizmanın evvelce öğrenmiş olduğu- kendini koruma önlemi olarak yine MS’i devreye soktuğu da farkedildi ve kullanılmaya başlandı.

25 Rev 2.0, Mayıs 2010 25© Copyright, SMUH® 2010 Güven ölçütleri –sık sık da 4ncü- kullanılarak.. Ölçütlerin, birkaç amaç için “kullanılabileceği” akıl edildi:  Kişiler, bu yolla konfor alanlarının (confort zones) genişletilebileceğini ve böylece tutkularının gerçekleşebileceğini gördüler.  Güven verici işaretleri alan kimseler, kendilerine iletilen ideolojilerin birer ihtiyaç olduğu, dolayısıyla da mutlaka master süreç harekete geçirilerek öğrenilmesi gerektiği sonucuna vardılar.  Koşullandırma girişimleri bu yolla başarılı olabiliyor.  Bu yöntemin yönetim amacıyla da kullanılabileceği görüldü.

26 Rev 2.0, Mayıs 2010 26© Copyright, SMUH® 2010 Toplu yaşam > İş bölümü > Yönetme “Yönetme arzusu” > “değer birlikteliği” > “güven uyandırma veya korkutma” > “MS’in harekete geçirilmesi” > “öğrenme”..

27 Rev 2.0, Mayıs 2010 27© Copyright, SMUH® 2010 Bütün bunların yapılabilmesi için..  Gerçek ihtiyaçlarımızın MS denetiminde zahmetsizce öğrenilmesi yerine, yanıltıcı güven yaratarak öğretme’nin olabilmesi için, eğitim süreçleri içinde doğal öğrenmeye yer vermeyerek “öğretilmezsen öğrenemezsin” kalıbı çevresinde koşullandırma gerekir.  Eğitim sistemlerimizin trajedisi budur.

28 Rev 2.0, Mayıs 2010 28© Copyright, SMUH® 2010 Öğrenme Devrimi (LR) ne getiriyor?  Öğrenme Devrimi insanlara, varlıklarını ve türlerinin devamını sağlayan tüm yaşam süreçlerini kontrol eden MS’e sahip olduklarını haber veriyor.

29 Rev 2.0, Mayıs 2010 29© Copyright, SMUH® 2010 Her devrim bir ilke çevresinde örgülenir!  Sanayi devrimi buhar gücünün kol gücünden daha avantajlı olması ilkesine dayanıyordu.  Enformasyon devrimi ise bir ürünün katma değerini en çok artıran öğenin bilgi olduğu ilkesini temel almıştı.  Öğrenme devrimi de bir ilkeye dayanmaktadır ve bu, “ihtiyaçlar kendiliğinden öğrenilir” ilkesidir.

30 Rev 2.0, Mayıs 2010 30© Copyright, SMUH® 2010 Ama ilkeler tek başına devrim yapamaz!  Ne sanayi devrimi ne de IT devrimi tek başına sözü edilen ilkelerin ürünüdürler. Buharın gücünü kol gücünün üzerinde bir değere çıkaran nesne buhar makinesi; daha yüksek bilginin daha büyük katma değer üretmesini ise bilgisayar sağlayabilmiştir.  Benzer şekilde ihtiyaçlar kendiliğinden öğrenilir ilkesi de öğrenme devrimini tek başına başlatamamıştır; muhtemelen insanoğlu bu ilkenin çok uzun zamandan beri farkındadır.  Burada, buhar makinesi ya da bilgisayar gibi bir nesne yerine bu defa daha soft (bilgisayar buhar makinesine göre çok daha softtur) bir buluş rol oynamıştır. Bu soft buluş, bildiğimize inandıklarımızın, kendiliğinden öğrenme önündeki en büyük engel olduğu düşüncesidir. Çünkü merakı durdururlar.

31 Rev 2.0, Mayıs 2010 31© Copyright, SMUH® 2010 Böyle şey olur mu?  Buradaki tuhaflığın nedeni, “bildiğimiz” teriminin tanımında gizlidir.  Bu terimi, “bildiğimize inandığımız” ya da “bildiğimizi zannettiğimiz” olarak değiştirirsek, bilinenin öğrenmeye nasıl engel olabildiği daha iyi anlaşılabilir.

32 Rev 2.0, Mayıs 2010 32© Copyright, SMUH® 2010 Öğrenilmiş çaresizlik (ÖÇ)  Öğrenme süreçlerini ihtiyaçlar tetiklese de, ÖÇ nedeniyle kişi zorlama yoluyla belleğine bilgiler yerleştirebilir,  ve bunların kullanımı yoluyla çevresinden onay aldığı bilgileri de ihtiyaca dayalı olarak öğrenilmiş bilgi olarak sayabilir.  Böylece iki bilgi türü birbirine karışmaya başlar.

33 Rev 2.0, Mayıs 2010 33© Copyright, SMUH® 2010 İhtiyaçların sesi kısılınca, öğrenme durur!  Zamanla, zorlama bilgilerinin hacmi artar,  Giderek ihtiyaçlarının sesini dinlemez / dinleyemez,  Bu yolla, bilginin mutlaka birilerince öğretileceği (artık ona zorlama da demez, diyemez) kalıbını –ister istemez- öğrenir.  Öğrenme olgusunun bittiği yer burasıdır.

34 Rev 2.0, Mayıs 2010 34© Copyright, SMUH® 2010 Son perde ve yeni başlangıç!  Bu noktadan sonra, kişi ihtiyaçlarının yol göstericiliğini bırakarak belleğine yerleşmiş zorlama bilgilerin güdümüne girer.  İşte bu zorlama bilgiler artık öğrenme olgusunun önündeki kilitli kapılardır.  Ama, buradan bir yöntem üretilebilir: Zorlama bilgileri askıya almak!

35 Rev 2.0, Mayıs 2010 35© Copyright, SMUH® 2010 Sonuç-1: Koşullanmama hakkı  Her canlı, içinde yaşadığı çevreler yoluyla kendi doğru – iyi – güzellerini yani değerlerini kendisi üretmelidir (oluşturmacı yaklaşım).  Koşullandırma bir insanlık suçudur. Ancak tedavi amacıyla ve başkalarının koşullanmama hakkını koruyabilmek için yapılabilir.  Günümüzde, insanları kendi ihtiyaçlarımıza uydurmak için kullandığımız koşullandırma yerine, yeni öğrenme metotları araştırmak tüm bilim kurumlarının öncelikli görevi olmalıdır.

36 Rev 2.0, Mayıs 2010 36© Copyright, SMUH® 2010 Sonuç-2: İdeolojik tabanlardan vazgeçmek  Eğitim sistemlerimizi üzerine inşa ettiğimiz ideolojik tabanlar, kişilerin ayakları üzerinde durabilmelerini kalıcı olarak zedelemektedir.  Bu yolla muhtaç duruma düşen insanlar, bu defa başka benimseticilere yöneliyor.  İnsanların SÇK’ne gem vuran bu yaklaşım terkedilmelidir.  SÇK düşük bireyler, onlardan oluşan kesimler ve toplum, bağışıklığı göçmüş birer organizmadır: Sosyal AIDS!

37 Rev 2.0, Mayıs 2010 37© Copyright, SMUH® 2010 Sonuç-3: Evrim SÇK, o ise öğrenmektir  SÇK bir toplumun sürdürülebilirliğinin göstergesidir,  Toplumumuzun SÇK, karşılaştırılabilir toplumlara göre düşüktür,  Bunun nedenlerini iyi anlamaksızın ve nasıl giderileceği üzerindeki ezber kalıpları giderilmeksizin varlığımızı sürdüremeyiz.  Bu ise:  Yaratılış amacına ve/ya  Akıl ve bilime ve/ya  Herhangi diğer bir inanca göre yanlıştır

38 Rev 2.0, Mayıs 2010 38© Copyright, SMUH® 2010 Sonuç-4: İnsanları MS konusunda uyandırmak.  Ve nihayet, tüm insanları doğuştan sahip oldukları MS konusunda uyandırmak.  Tek ihtiyaçları, Zengin Öğrenme Ortamları içinde, yanıltıcı güvenilirlik sinyalleri yaymayan rol modelleridir.

39 Rev 2.0, Mayıs 2010 © Copyright SMUH®, 2010 39 Teşekkür ederim www.tinaztitiz.com