Tanıklık : Bu belge şunlar için yazılmıştır:

... konulu sunumlar: "Tanıklık : Bu belge şunlar için yazılmıştır:"— Sunum transkripti:

1 Tanıklık : Bu belge şunlar için yazılmıştır:
- Anlama stratejisi yokluğunda, üstelik de iyi niyetli bir okuyucunun içine düşebileceği karmaşık, zor ve ümitsiz durumlara tanıklık etmek… - Çoğu zaman bunu göz ardı eden öğretmenleri bu stratejiler hakkında bilgilendirmek ve gerçek bir ‘öğretme profesyoneli’ olarak bütün okuyuculara bunu öğretmelerini sağlamak…

2 Julie’yle ilk karşılaşmamın yankıları.
Hélène Delvaux

3 Présentation: Tanışma:
Julie 15 yaşında, ortaokulun 3. sınıfında. Zor durumda çünkü bu senenin ilk karnesi başarısız notlarla dolu. Yardım istemeye geliyor. Hep aşağı doğru bakıyor, boynu bükük ve pek konuşmuyor! Tanışarak başlıyoruz. Ona nasıl çalışacağımızı anlatıyorum (özellikle zihinsel faaliyetlerle). Derslerine çok çalıştığını ama anlamakta çok zorluk çektiğini ve birçok dersten başarısız olduğunu söylüyor. Başarılı olduğu konularda (modern dans ve notunun düzgün olduğu bir ders) sorular sorduktan sonra, küçük bir okuma-anlama çalışması yapmayı öneriyorum.

4 Okuma projesi : İşte belge:
Aslında onun çok stresli olduğunu ve başarılı olduğu alanlarla ilgili soruları yanıtlarken bile kendinden pek emin olmadığını hissediyorum. Tanışmaya devam etmek için ona küçük bir görev vermenin faydalı olacağını düşünüyorum: 4 resimlik bir çizgi romanı okumak. Belge bana çok basit ve Julie’nin öğrenirken uyguladığı zihinsel işlemleri keşfetmek için çok uygun görünüyor. Belgeyi bir sonraki slaytta görebilirsiniz. Okuma projesi : Julie’den sadece anlamını anlaması için bu çizgi romanı okumasını istiyorum, istediği kadar zamanı olduğunu ve daha sonra dokümana bakmadan ne anladığını birkaç kelimeyle anlatmasını isteyeceğimi söylüyorum. İşte belge:

5

6 Julie gerekli tüm zamanı kullanarak çizgi romanı okuyor, birkaç dakika sonra… anlamadığını söylüyor.
Bütününü anlamadığını belirtiyor. Anlamı, resim resim, birlikte aramaya karar veriyoruz. Bana ne anladığını yavaş yavaş söylemeyi denemesini istiyorum. Ona eşlik ettiğimi ama çalışmayı onun yerine yapmayacağımı belirtiyorum. Kabul ediyor. İşte bu… maceranın hikayesi:

7 Resim 1 : J H Julie ve benim aramda geçen konuşma yaklaşık şöyle: H
- Bu ilk resimden ne anladın ? J - Bu resim mağazalardaki fiyatların indirilmesi gerektiğini söylüyor. İlk cümledeki “böyle” ne anlama geliyor? H - Çok iyi bir soru (iyi bir okuyucuda, referans arayışı anlamına gelen, önemli ve cesaretlendirilmesi gereken bir davranış). Cevabı birlikte arayacağız. Önce senin açıklamanı ele alalım: “Mağazalardaki fiyatları indirmek gerek”.

8 - Sence, resimde konuşan karakterin mağazalarda uygulanan fiyatlar üzerinde herhangi bir etkisi var mı? H J - … … - Peki senin? Sen alış-veriş yaptığında? Fiyatları indirmeye müşteri mi karar veriyor? H J Hayır. - O halde varsayımı değiştirelim. “Böyle”ye dönelim. Ben bunu “edemeyiz”deki “biz”e bağlıyorum, “biz” kim acaba? Belki “böyle”nin anlamını bize verir (iyi bir anlama için yeniden referans bulma, ayrıca anlamanın, daha sonra sağlaması yapılacak, anlam varsayımlarında bulunmak için ipuçları toplamak olduğunu göstermek açısından ilginç). H J - Genel olarak “insanlar” olduğunu sanıyorum.

9 Resme daha yakından bakalım: bir adam koltukta oturuyor, kitap okuyor; küçük bir sehpa ve bir lamba var. Pencerede bir perde ve duvarda bir resim çerçevesi olduğunu tahmin ediyoruz. Sence neredeyiz? H (bunu söylerken resmi “okuyorum”, yani faydalı olabilecek ipuçlarını topluyorum, bu Julie’nin bilmediği bir yöntem; halbuki bir resim de bir metin kadar okunabilir). J - Bir salondayız. - Senin evindeki gibi bir salon mu, büyük bir oteldeki gibi bir salon mu, kuafördeki gibi bir salon mu,…? H J - Benim evimdeki salon gibi daha çok. Böylece konuşan karakterin aile babası olabileceği sonucuna varıyoruz (bireylerini tanımadığımız ancak hayal edebileceğimiz bir aile). O halda “biz” bütün aileyi ifade ediyor.

10 Bu arada Julie’nin “resme hiç böyle bakmamıştım, anlamayı sağlayacak bazı ipuçlarını resimde bulabileceğimi hiç düşünmemiştim”, dediğini belirtelim. Aslında bir resmin de okunabileceğini bilmiyor. - “biz”in artık kim olduğunu biliyoruz, ama “böyle”nin ne demek olduğunu hâlâ bilmiyoruz. Sonraki cümlede arayalım… H J - “Ev giderleri”nin ne anlama geldiğini anlamıyorum. Bu iki kelimeyi ayrı ayrı bildiğini fakat birlikte ne anlama geldiğini anlamadığını ve bir ailenin günlük masrafları hakkında hiçbir fikri olmadığını fark ediyorum. Çeşitli nedenlerden ötürü ev için yapılan alış-verişlere katılmıyor.

11 Bir evin giderlerinin ne olabileceğini birlikte arıyoruz: Yiyecek, elektrik, telefon, temizlik malzemeleri, giysi, araba, kalorifer, vs… O zaman cümlenin ne demek istediğini ve dolayısıyla “böyle”nin ailenin çok para harcadığı ve giderleri azaltması gerektiği anlamına geldiğini hemen anlıyor. Böylece ilk resmin anlamını çözdük. İkinci resme geçiyoruz.

12 Resim 2 : Julie, metni tekrar okuyor ancak fiyatlardan pek haberdar olmadığı için ne anlama geldiğini anlamıyor, örneğin et ve balık ne kadar tutar bilmiyor. Bunları bilmediği için, bu bilgileri ben veriyorum: Etin ve balığın pahalı yiyecekler olduğunu söylüyorum. O zaman “ateş pahası” deyimini anlamadığını söylüyor. Bir okuyucunun ne zaman anlamadığını ve neyi anlamadığını söyleyebilmesinin, cesaretlendirilmesi gereken iyi bir davranış olduğunu hatırlayalım.

13 H - “Ateş” ne demek biliyor musun? J - Evet. - “Paha” kelimesinin anlamını biliyor musun? H J - Evet. H - O halde sence, “ateş pahası” ne anlama geliyor olabilir? J - Bilmiyorum. - O zaman tahminde bulun, risk al (anlamak aynı zamanda risk almaktır. Bunu tekrarlamak önemli çünkü çoğu öğrenci bunu bilmiyor ve genellikle bunu duymak onları rahatlatıyor, bu tabii ki, öğretmenin de yanlışlarla karşılaşacağına hazırlıklı olması gerektiği anlamına geliyor). Balık “ateş” “pahası”: Ne anlama gelebilir? Hadi! Dene ve risk al! H J - Ucuz anlamına geliyor. H Aferin! İyi bir varsayım. Cümlenin geri kalanıyla bir karşılaştır bakalım.

14 Yanlış olduğunu bilsek bile bütün varsayımları olumla bir biçimde karşılamak önemli. Çünkü buradaki amaç zor durumda olan bir okuyucuya iyi ya da kötü tahminlerde bulunmasını ve varsayım üretme konusunda risk almasını öğretmek. J - Hayır, olmuyor. H - O zaman başka bir tahminde bulun. Her soru/cevap arasında Julie sessizce düşünüyor, ben de susuyorum ve yanıtını bekliyorum. Bu sessizlik, çağrışım yöntemiyle çalışabilmesi için önemli. J - … balık pahalı! H - Çok iyi bir tahmin. Kontrol et. J - Evet, cümlenin başıyla uyuyor!

15 Julie risk almayı ve kendi kendine, daha önce bilmediği bir sözcüğün ya da bir deyimin anlamını bulmanın zevkini tattı. Hoşuna gitti. Resimle metnin anlamını bir araya getirmek kalıyor: Karakter koltuğundan kalkıyor, kitabını kapatıyor, sinirli sinirli yürüyor (yüzü ve elleri). Metinle uyuyor: henüz bir çözüm bulamadı ve arıyor. Üçüncü resme geçebiliriz.

16 Resim 3 : Bu resmi anlamak uzun sürmüyor:
Julie makarnanın ucuz olduğunu biliyor. Vejetaryenleri biliyor. - Daha önceki, “daha az et yemek” önerisinin burada sağlamasını yapmış oluyor. Resme bakıyor ve karakterin tavrının bulduğumuz anlamla örtüştüğünü görüyor: Yüzü daha az gergin, durumu kabullenmiş görünmekle beraber, çözüme doğru ilerliyor.

17 Daha önceden edinilmiş, dış bilgilerin ne kadar önemli olduğunu hatırlatalım :
Okuyucu bazen bu bilgilere sahip değil, ama sahip olsa da bunları kullanmak çoğu zaman aklına gelmiyor. Bunları hatırlatmak da öğretmenin görevi olabilir: J. Giasson, bu bilgileri harekete geçirmek için birçok alan öneriyor.

18 Resim 4 : - Anlamıyorum! J - Neyi anlamıyorsun? H
- Kedinin omzunda ne taşıdığını bilmiyorum. J H - Çıkınını taşıyor, bu da sahip olduğu her şeyi simgeliyor! Resmi inceliyoruz: kedi salona giriyor, emin adımlarla yürüyor ve aile babasına hiç bakmıyor. Nereye gidiyor? Aile babası çok şaşkın: Tutumu ve ünlem işareti bunu gösteriyor. O halde kedi beklenmedik, şaşırtıcı bir şey yapıyor.

19 Burada çıkarsama yapılacak bir şey var. Julie bunu bulamıyor.
Aile babasının yapmayı düşündüğü tasarruflar ne hakkındaydı? H J - Yiyecekler hakkında. H - Bir kedi ne yemeyi sever? J - Et. İşte o zaman Julie, kedinin, et ve balık konusunda yapılacak tasarrufları duyduğunu ve muhtemelen başka bir eve gittiğini hemen anlıyor. Başında, anlaşılmasının çok kolay olacağını düşündüğüm çizgi romanı böylece bitiriyoruz…

20 Gözlem ve yorumlar. İlk resimden itibaren referans bulma işlemi “böyle” ve “biz” sözcükleriyle zorunlu hale geliyor. Bu çok da kolay değil çünkü “biz” resimden, “böyle” de tersini ifade eden sonraki cümleden çıkartılması gereken anlamlar. Çıkarsamaya gelince, resim ve metinde her zaman mevcut. “Mesela”, “ama”, “ve” gibi bağlaçlar net bir şekilde ifade ediliyor ve anlamayı kolaylaştırıyor. Ancak, anlamak için daha önce edindiği bilgilere göz atması gerekiyor, Julie buna pek alışık değil. Bunu ona, her zaman doğru cevabı bulma garantisi olmadığını, alacağı riski açıklayarak ve ona eşlik edildiğini hatırlatarak söylemek gerekiyor.

21 Bazı “temel” diyebileceğimiz bilgilere sahip değil
Bazı “temel” diyebileceğimiz bilgilere sahip değil. Bu bilgileri, onu yargılamadan vermek gerekiyor. Yeni bir kelime ya da deyim karşısında Julie pasif kalıyor: Anlamını sorma alışkanlığı var ama kendi kendine arama alışkanlığı hiç yok (bazen sözlüğe bakıyor ama bu da ona çok itici geliyor!). Kısacası, bir metin karşısında, verilenleri incelemek, metinde olduğu kadar resimde de ipuçları aramak, kendi kendine soru sormak, bilgileri bir araya getirmek, kendi deneyimleriyle karşılaştırmak, varsayımlarda bulunmak ve kontrol etmek gibi…, bütün bu zihinsel çalışmayı yapmaya hiç alışık değil. Julie anlamak için bütün bu çalışmayı yapması gerektiğini bilmiyordu. Hatta “Size gelmeden önce, anlamak benim için, sadece metni gözden geçirmekti”, dedi.

22 Bu Julie’yle ilk karşılaşmamın yankılarıydı
Bu Julie’yle ilk karşılaşmamın yankılarıydı. Daha sonra birçok kez buluşup sabırlı bir şekilde okumada anlama stratejilerini uyguladık. Çoğu zaman ona zor gelse de bu çok hoşuna gitti. Ve her seferinde bilinçlenmek, stratejiyi isimlendirmek, tanımlamak, tekrar kullanılabileceği yerleri düşünmek için zaman ayırdık. Bu metakognitif son etap olmasa bütün bu çalışma eksik kalır, şüphesiz, bu kadar etkin olmazdı.

23 Tanıklık «Signesetsens» projesi için, 2007-09
Hélène Delvaux, Belçika Fransız Enstitüsü Fotoğraflar: H. Delvaux