İŞÇİLİK Yrd.Doç. Dr. Niyazi KURNAZ

... konulu sunumlar: "İŞÇİLİK Yrd.Doç. Dr. Niyazi KURNAZ"— Sunum transkripti:

1 İŞÇİLİK Yrd.Doç. Dr. Niyazi KURNAZ
MALİYET MUHASEBESİ İŞÇİLİK Yrd.Doç. Dr. Niyazi KURNAZ ©

2 İşçilik Maliyetleri Bir mal veya hizmet üretiminde kullanılan veya bu üretime yardımcı olan emeğin parasal tutarıdır. İşçilik kendi içinde Direkt İşçilik ve Endirekt İşçilik olmak üzere ikiye ayrılır. Direkt İşçilik: Bir sanayi işletmesinin temel üretim konusunu oluşturan mamül ve hizmeti üretmek için bizzat çalışan ve üretime direkt yüklenebilen işçilik “direkt işçilik”tir. Örneğin, torna tezgahını kullanan kişi, kaynak departmanında çalışan kişi. Endirekt İşçilik: Üretimde kullanılıp direkt işçilik dışında kalan, üretilen ürüne doğrudan yüklenemeyen işçiliktir. Örneğin, ustabaşı, tamir-bakım, temizlik, taşıma. ©

3 İşçilik Maliyetleri © www.niyazikurnaz.net Direkt İşçilik Maliyetleri
Endirekt İşçilik Maliyetleri Yardımcı İşçilik Maliyetleri Yönetici İşçilik Maliyetleri ©

4 İşçilik maliyetlerinin özellikleri
İşgücünün ek maliyetleri vardır İşgücünün tümü prodüktif değildir İşgücü stok edilemez İşgücü etken özelliklidir İşgücü psikolojik özelliklidir İşte işçilik maliyetlerinin diğer maliyet unsurlarına benzemeyen bu özellikleri nedeniyle yakından izlenmesi ve sıkı bir kontrole tabi tutulması gerekir. ©

5 ÜCRET Ücret, işverene tabi ve belli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve mal ile sağlanan ve para ile ifade edilen menfaatlerdir.(GV Kanunu 61) Endüstri işletmelerinde çalışanların verimini artırmak, ücretlerin maliyet üzerine olan kötü etkilerini azaltmak gibi nedenlerle çeşitli ücret hesaplamaları yapılır. ©

6 ÜCRET SİSTEMLERİ -1 Zaman Temeline Göre Ücret Sistemi
Ücret belirlerken belli bir zaman dilimi dikkate alınır. Faydaları: Kolay ve uygulanabilirdir. Sabit gelir garantisi sağlar. Zaman baskısı yaratmadığından dikkat ve kalite gerektiren ürünlerin üretiminde kullanılır. Sakıncaları: Ücretin üretimi özendirme gibi bir etkisi vardır. Daha fazla kontrole ihtiyaç vardır. ©

7 ÜCRET SİSTEMLERİ -2 Akord Temeline Göre Ücret Sistemi
Zaman temeline göre ücretin tam tersidir. Parça başına ücret ödenir. Faydaları: Yapılan iş ile ödenen ücret arasında direkt bir ilişki vardır. Üretime teşvik eder, verimliliği arttırır. Kontrole fazla gerek yoktur. Sakıncaları: İşçiler aşırı çalışacağından ürünlerin kalitesi düşer. İşçiler arasında kırı rekabetler olabilir. Hak edilen ücret az olduğunda işçi-işveren problemleri doğabilir. 1-PARA AKORDU 2- ZAMAN AKORDU 3- GRUP AKORDU ©

8 Aylık brüt ücret, 1500*10= 15.000 YTL’dir.
Para Akordu Örnek Bir işçinin saat ücreti 50 YTL’dir. Bilimsel olarak bir saatte 5 parça üretilmesi gerekmektedir. 1 ay içinde 1500 parça üretmiş olan bu işçinin aylık brüt ücreti nedir? 1 parçaya düşen ortalama ücret, 50/5=10YTL Aylık brüt ücret, 1500*10= YTL’dir. ©

9 Zaman Akordu Örnek Bir önceki örneği uygularsak;
1 parçanın üretilme süresi 1saat/5=12 dakika 1500 parçanın üretilme süresi, 1500*12= dk dk. / 60 =300 saat 300*50= YTL aylık ücret ©

10 Grup Akordu Örnek Bir fabrikada boya ekibi 4 işçiden meydana gelmektedir.bunların saat ücreti 20,30,40,50 YTL’ dir. Çalışma süreleri sırasıyla 200,200,180 ve 205 saattir. Aylık normal çalışma süresi 208 saat olup, standart ortalama bir malın boya işi 10 saatte bitirilmektedir. Verim artış zammı %20’dir. Bir ayda bu maldan 30 adet üretilmiştir. Bu bilgilere göre, her bir işçinin aylık brüt ücretini hesaplayınız? ©

11 Grup Akordu Örnek 20+30+40+50=140 YTL bir saatlik ücret
140*10=1.400 bir malın boya ücreti 208/10= saatte boyanan mal sayısı 20.8*1.400= YTL toplam ücret =9.2 fazla boyanan mal sayısı (1.400*%20)=1.680 zamlı ücret 1.680*9.2= fazla boyanan mallar için ödenen = YTL 4 işçinin toplam ücreti 20*200= * = işçi ücreti 30*200= * = işçi ücreti 40*180= * = işçi ücreti 50*205= * = işçi ücreti / = ©

12 Bedeaux (Bedo) Yöntemi
ÜCRET SİSTEMLERİ -3 Prim Esasına Göre Ücret Sistemi Zaman ve akord temeline göre ücret sistemlerinin sakıncalarını ortadan kaldırmak amacı ile oluşturulmuş bir sistemdir. İşçiye normal ücretin yanında fazla çalışması durumunda ek ücret de ödenir. Halsey Yöntemi Rowan Yöntemi Emerson Yöntemi Taylor Yöntemi Bedeaux (Bedo) Yöntemi ©

13 Halsey Yöntemi Bu yöntemde işçi, normal olarak üretmesi gerekenden az üretmiş ise garanti ücretini alır. Çok üretmiş ise, tasarruf ettiği süreye ait ücretin 1 / 3 ünü prim olarak alır Bir işçinin saat başına garanti ücreti 50 YTL’dir. Bu işçi bir ay içinde 300 saat çalışmış ve 240 birim mal üretmiştir. Standart olarak bir birim 2 saatte üretilmektedir. Bu bilgilere göre bu işçinin primli aylık ücreti nedir? 240 birim * 2 saat = 480 saat 480 – 300 =180 saat tasarruf sağlamış Bu zaman ait primi; 180 * 50 = 9.000 9.000 * 3 = 3.000 Normal ücreti; 300 * 50 = YTL Primli ücreti = YTL dir. ©

14 4 saatlik primli ücreti 200 + 40 = 240 YTL’dir.
Rowan Yöntemi Bu yöntemde belirli bir üretim düzeyine kadar primde ve dolayısıyla saat ücretinde artış olur. “kritik süre veya kritik üretim miktarı” denilen seviyede ücret maksimum düzeydedir. Bu noktadan sonra eskisine oranla ücret artışı daha azdır. İşte bu noktaya kadar işçi azami çabayı gösterecek, ondan sonra ücretindeki artış daha az olacağından çalışma çabası azalacaktır. BU Yöntemde prim, üretimde tasarruf sağlanan sürenin, standart üretim süresine oranlanması durumunda bulunan yüzde ile ücretin çarpılması sonucu bulunur. Saat ücreti 50 lira olan bir işçi, bir birimlik malı standart olarak 5 saatte bitirmesi gerekirken 4 saatte tamamlamıştır. Buna göre 4 saatlik primli ücreti nedir? Artırılan süre, 5 – 4 =1 saat Ücreti, 4 * 50 = 200 YTL Prim oranı, 1 / 5 (TES / SS) Prim Miktarı, 200 * 1/5 = 40 YTL 4 saatlik primli ücreti = 240 YTL’dir. ©

15 Emerson Yöntemi-1 bu yöntemde işçinin etkinlik derecesine göre prim verilir. Etkinlik derecesi ise fiili üretim miktarının standart üretim miktarına oranlanması ile bulunur. %67 nin altında olan etkinliklerde işçiye sadece garanti ücret ödenir. %67 ile %100 etkinliklerde basamak biçiminde prim oranları belirlenir. %100 ü aşan etkinliklerde ise, %1 lik artış için saat ücretinin % 1’i ek olarak ödenir. ©

16 Emerson Yöntemi-2 %67–75 etkinlikte %2 %76–85 etkinlikte %5
Saat ücreti 50 lira olan bir işçi ayda 208 saatlik üretim süresinde standart olarak 320 birim üretmektedir. Etkinliklere göre prim oranları şöyledir; %67–75 etkinlikte %2 %76–85 etkinlikte %5 %86–95 etkinlikte %10 %96–100 etkinlikte %20 İşçinin 208 saatlik aylık üretim süresinde 208,256,320,336 birim üretmesi halinde aylık brüt ücreti şöyle bulunur; ©

17 Aylık normal ücret, 50 * 208 = 10.400 © www.niyazikurnaz.net
Aylık Üretim Etkinlik Yüzdesi Prim %’si Prim Tutarı Brüt Ücret 208 208/320=%65 - 10.400 256 256/320=%80 %5 10.400*%5=5.20 10.920 320 320/320=%100 %20 10.400*%20=2.080 12.480 336 336/320=%105 %25 10.400*%25=2.600 13.000 ©

18 Gant Yöntemi Bu yöntemde normal üretilecek miktar saptanır. İşçi bu miktar üretimi sağladığında ücretine değişmeyen bir yüzde kadar zam alır. Normal miktardan daha çok üretse bile zam oranında bir değişiklik olmaz. Standart üretim miktarı 80 birim, saat ücreti 50 lira, verim artış zammı %20 olan bir işçi bir ayda 200 saat çalışmıştır. Bu bilgilere göre; 80 birimin altında üretmiş ise; 200*50 = aylık brüt ücret 80 birim üretmiş ise, 50+(50*%20)=60 primli saat ücreti 60*200= aylık brüt ücret 80 birimin üstünde üretmiş ise, yine aylık brüt ücret liradır. ©

19 Taylor Yöntemi-1 Bu yöntemde birkaç hedef miktar saptanır. İşçi ilk hedefe varınca belirli bir yüzde zam alır. İkinci, üçüncü ve diğer hedeflere vardığında bu zam miktarında artış olur ylanız iki hedef miktar arasında zamlarında bir artış olmaz. Örneğin: Standart olarak aylık çalışma süresi 200 saatte 50 birim üretmektir. Birim başına ise 200 lira ödenmektedir. İşletmede hedeflere göre ücret kademeleri şöyledir; 4 saatte 1 birim, birim başına 200 lira 4 saatte 2 birim, birim başına 210 lira 4 saatte 3 birim, birim başına 220 lira ©

20 Taylor Yöntemi-2 Bir işçi; 45 birim üretse,
50*200= YTL alır, çünkü 50 birimin altında ekstra ödeme yapılmamaktadır. 105 birim üretse; 105/50=2.1 veya 105*4/200=2.1 birim 4 saatte üretilmiştir. Aylık ücret ise 105*210= YTL 150 birim üretse, 150*4/200=3 birim 4 saatte üretilmiştir. aylık ücret ise 150*220= YTL dir. ©

21 Bedeaux (Bedo) Yöntemi-1
Bu yöntemde işçinin normal bir hızda çalışması durumunda 1 dakikada üreteceği mal miktarına 1 bedo denir. İşçi 1 bedoluk işi daha az sürede tamamlarsa, artan süreye göre verim artmış demektir. Buna göre ücretine zam alır. Yapılacak zam ücretin belli bir yüzdesi şeklinde hesaplanır. ©

22 Bedeaux (Bedo) Yöntemi-2
Bir işçinin saat ücreti 60 liradır. Verim artış primi %60’dır. İşçi bir işi 45 dk. Yapmıştır. Buna göre işçinin prim ücreti; 45 dk’da 60 Bedo (1 saat 60 Dk) 60 dk’da x X= 60*60/45=80 bedo 80-60=20 bedoluk bir artış vardır 60 bedo’da 60 YTL 20 bedo’da x X=20*60/60=20 20*%60=12 YTL 60+12= 72 YTL primli saat ücreti ©

23 Diğer Özendirici Ücretler
İkramiye Kâra Katılma ©

24 İşçiye Ödenen Ücretin Kaydı (7/A)
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 335 PERSONELE BORÇLAR 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 361 ÖDENECEK SOS.GÜV. KESİNTİLERİ 1.000,00 220,00 716,50 133,50 370,00 ©

25 İşçiye Ödenen Ücretin Kaydı (7/A)
791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ 335 PERSONELE BORÇLAR 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 361 ÖDENECEK SOS.GÜV. KESİNTİLERİ 1.220,00 716,50 133,50 370,00 ©

26 İşçilikle ilgili diğer konular-1
Verimsiz İşçilik (Boş İşçilik) ►Boşa geçen zaman işyerinin önleyemeyeceği nedenlerden (grev, deprem vb.) kaynaklanıyorsa Genel Üretim Gideri yerine Çalışmayan Kısım Gider ve Zararı hesabında izlenir. Saat ücreti 15,000 TL olan bir işçi günde 8 saat çalışıyor. Fakat 1 saatin boşa getiğini varsayalım. Zaman boşa geçme nedeni makinenin bozulmasıdır. 15,000 x 8 = 120,000 Toplam zaman 120,000 – 15,000 = 105,000 Çalıştığı zaman 15,000 Boşa geçen zaman / Direkt İşçilik 105,000 Genel Üretim Gideri 15,000 (İlgili Hesap) 120,000 / ©

27 İşçilikle ilgili diğer konular-1
KIDEM TAZMİNATI ( Aylık Brüt Ücret + Yan Ödemeler ) x Çalışılan Yıl / Genel Üretim Gideri (Kıdem Taz. Karşılığı)  Ödenmediyse (Kasa, Banka vb. )  Ödendiyse ©