Araştırma süreci: Hipotetik-Dedüktif Model BİLİMSEL İŞLEMİN TEMEL BİLGİSEL BİLEŞENLERİVE BİLGİ DÖNÜŞÜMLERİ TEORİ YAPMA GÖZLENENLERİ ANLAMA (ENDÜKSİYON)

... konulu sunumlar: "Araştırma süreci: Hipotetik-Dedüktif Model BİLİMSEL İŞLEMİN TEMEL BİLGİSEL BİLEŞENLERİVE BİLGİ DÖNÜŞÜMLERİ TEORİ YAPMA GÖZLENENLERİ ANLAMA (ENDÜKSİYON)"— Sunum transkripti:

1 Araştırma süreci: Hipotetik-Dedüktif Model BİLİMSEL İŞLEMİN TEMEL BİLGİSEL BİLEŞENLERİVE BİLGİ DÖNÜŞÜMLERİ TEORİ YAPMA GÖZLENENLERİ ANLAMA (ENDÜKSİYON) TEORİ TEORİYİ UYGULAMA NELERİN GÖZLENECEĞİNİ BİLME (DEDÜKSİYON) TÜMEVARIM (INDUCTION) KAVRAMLAŞTIRMA TÜMGENGELİM (LOGİCAL DEDUCTION) MANTIKSAL NETİCE ÇIKARMA GENELLEME (AMPİRİK) (KARAR) HİPOTEZLERİN KABUL YA DA REDDİ HİPOTEZ (HENÜZ GÖZLEMLENMEMİŞ) BİLGİSEL BİLEŞENLER HİPOTEZLERİN TESTİ METODLOJİK D. PARAMETRELERİN TAHMİNİ VE ÖLÇÜMÜ ÖRNEKLEM VE UYGUN ÖLÇME ARAÇLARI BİLGİ DÖNÜŞÜMÜ GÖZLEM DOLAYLI YA DA DOLAYSIZ KAYNAK: WALTER WALLACE “THE LOGIC F SCIENCEIN SOCIOLOGY 1971”

2 SORU/SORUN YOKSA ARAŞTIRMA DA YOKTUR. A
SORU/SORUN YOKSA ARAŞTIRMA DA YOKTUR A. EINSTEIN ARAŞTIRMA SORU/SORUNLARA YANIT ARAMAK SÜRECİDİR KONU SEÇİMİ RAPOR YAZMA ***** PROBLEM ARAŞTIRMA SORUSU YORUMLAMA ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ ARAŞTIRMA TİPLERİ ARAŞTIRMA DESENİ ANALİZ ARAŞ BİLGİ TOPLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİNİN ADIMLAR: LÜNEAR DEĞİLDİR; GEL-GİTLER OLABİLİR NEUMAN, W.L.(1994) SOCIAL RESEARCH METHODS, BOSTON, ALLY and BACON

3 1.PROBLEMİN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ
EKONOMİK KÜLTÜREL PSİKOLOJİK SOSYAL CİNSEL HUKUKSAL (YASAL) 2. PROBLEMİN SINIRLANDIRILMASI 3. PROBLEMİN TANIMLANMASI ÖNEMLİ BİR SORUN MU?ANLAMLI MI? GÜNCEL Mİ? ARAŞTIRILABİLİR Mİ? ORJİNAL Mİ? MASRAF/MALİYET-ZAMAN İLGİ/HIRS HAZIR OLUŞ/RİSK TEŞVİK/YENİ ARAŞTIRMALAR

4 ARAŞTIRMA SORU SORMA/PLANLAMA
MEKANİK İŞLEMLER KAYNAK/UZMAN KİŞİLERLE GÖRÜŞME LİTERATÜR TARAMA (LITERATURE REVIEW SAHAYA GİTME (KİŞİ/GRUP/ÇEVRESEL KOŞULLAR)) ZİHİNZEL SÜREÇLER PROBLEMİ BÜTÜNLEŞTİRME SINIRLAMA TANIMLAMA

5 NEDEN LİTERATÜRÜ İNCELİYORUZ? AMAÇ NEDİR?
I. Mevcut bilgi birikimine yabancı olmadığımızı göstermek ve kendine güveni oluşturmak (tarama yapılan alandaki temel meseleleri/konuları bilmeniz, mesleki yeterlilik ve yetenekleriniz hakkında özgüveninizin artmasını sağlar) ÖZGÜVEN II. Önceki araştırmaları bilmek ve şu anda yaptığınız çalışma ile bağını kurmak (Literatür taraması BİLGİNİN BİRİKİMLİ olduğunu; bundan öğreneceklerimiz olduğunu ve çalışmanın önce yapılanlar üzerine inşa edildiğini sayıltılar. Kafamızdaki sorudan hareketle, bilginin gelişim sürecini gösterir) ÖNCEKİLERLE BAĞINI KURMA III. Taranan alandaki bilgileri bütünleştirmek ve özetlemek. Tarama, farklı sonuçları bir araya getirerek sentezlemektir. İyi bir tarama, önceki çalışmaların üzerinde birleştikleri; ayrıldıkları noktalara ve aydınlamayan sorulara işaret eder. O güne kadar yapılanları serimledikten sonra, gelecekte yapılacaklara yol gösterir. KARŞILAŞTIMA/BÜTÜNLEŞTİRME

6 NEDEN LİTERATÜRÜ İNCELİYORUZ? AMAÇ NEDİR? DEVAM
IV. Diğerlerinden öğrenmek ve yeni fikirler üretimini teşvik etmektir. Araştırma, önceki çalışmaların araştırma teknikleri, süreçleri, planlarını öğrenerek yeni bakış açısı kazanır. ÖZGÜN/YENİ

7 LİTERATÜR TARAMASINA BAŞLARKEN
Hangi alanda/konuda tarama yapacağınıza; Ne derinlikte bir tarama yapacağınıza Ne tür bir tarama yapacağınıza karar vermelisiniz.

8 TARAMA TİPLERİ (İdeal tipler olup; çoğu zaman birkaçı bir arada yapılabilir)
Öğrencilerin çalışma taramaları (self-study review): I+IV. AMAÇ: Güven kazandırmak Önceki-sonraki arasındaki bağ kurma taraması(background/context review): II. AMAÇ: Makale ya da raporun başında verilir. Tarihsel tarama: (historical review): II+III.AMAÇ: Geçmişteki basitten bugünkü karmaşık duruma gelişteki evrimi öğrenciye göstermek Kuramsal tarama (theoratical review): III. AMAÇ: Konu, mesele ile ilgili farklı kuramların karşılaştırılması Metodolojik tarama (methodological review): III. AMAÇ: Bütünleştirici taramanın özel bir türü; geçmişteki çalışmlaraın güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirir. Farklı araştırma tekniklerinin sonuçlarını karşılaştırır. Bütünleştirici tarama (integrative review): III.AMAÇ: Belirli bir zaman diliminde bilinenleri özetler: META ANALİZİ, Çevre araştırması

9 İYİ BİR TARAMA NASIL RAPOR EDİLİR?
Önce ortak noktalar/ tartışmalar verilir En önemli fikre öncelik verilir (kadın, laiklik , yabancılaşma vb.) Farklılık/çelişki/zayıf yönler sonra verilir. Temel bulguların özeti ARAŞTIRMA LİTERATÜRÜ NEREDE BULUNUR? Bilimsel dergiler Kitaplar Tezler Devlet dökümanları (DPT,TÜİK) Tebliğ, kongre kitapları

10 DERGİ MAKALESİ NASIL OKUNUR
Açık bir amaç veya bir hedefe varmak için okuyunuz(kafanızdaki belirli bir soruya uygulamak için mi; yoksa bilgilenmek/temel bilgi için mi okuyorsunuz netleştirin) Makaleyi tümü ile okumadan önce gözden geçirin. Başlığından, özetinden, sonuçlarından neler öğrenebilirsiniz? Konusu, yöntemi, temel bulgu ve sonuçları nelerdir? (öncelikle problemi nedir?) Kendi temel yöneliminizi göz önünde bulundurarak, başlığa, yönteme, yayının kaynağına tutumunuz nedir? Yanlılığınız önyargınız var mı? Örn. Feminist Marksist Kullanılan metot hakkında mevcut bilginiz nedir? Yayının kaynağı (kişi kuruluş) sizin için ne ifade ediyor? (sosyolog, dinci vb.) Makaleyi değerlendiriniz. Ne tür hatalar/yanlışlar, eksiklikler var? Toplanan bilgi/data ile bulgular arasında tutarlılık var mı? Makalenin izlediği/kabul ettiği yaklaşımın sayıltılar ile makale uygunluk içinde mi?(Fonksiyonalist, çatışmacı sonuçlara varıyor) Öz olarak, başlıkla birlikte makaledeki bilgileri özetleyin: bulguların olgusal güvenilirliğini değerlendirin ve makale hakkında sorular sorun. İşe yarar, önemli vb gibi. Örn. Enflasyon % 5 ‘e düşecek diyor, olabilir mi? Kentte yaşayanların hepsi kentli mi? Kaynak: Katzer, Cook and Crouch (1982); Neuman (1994)

11 SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 1 araştırma tipleri
AMACA GÖRE Exploratory(keşfedici): etnometodoloji Descriptive (betimsel) Explanatory (açıklayıcı) KULLANIM ALANINA GÖRE Basic research (temel araştırma) Applied research (uygulamalı araştırma) Action oriented research: policy oriented: kadın, çevre-sağlık, hayvanları koruma Impact/etki değerlendirme: ÇED,SED: çevre, nükleer santral,bergama Evaluation research/değerlendirme/eğitim modeli, hizmet/teknoloji

12 SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 2 araştırma tipleri
ZAMAN BOYUTUNDA Cross-sectional/kesitsel Longitudinal/boylamasına (panel) Case study/vak’a incelemesi BİLGİ TOPLAMA TEKNİKLERİNE GÖRE Quantitative Experiment Survey Content analysis Existing statistics Qualitative Oral history semiotics hermeneutics Ethnomethodology Focus group Field research

13 SOSYAL ARAŞTIRMANIN BOYUTLARI 3 araştırma tipleri
Reactive research: birinci elden araştırma Nonreactive research: ikinci elden araştırma Content analysis: içerik çözümleme Existing statistics: documents and secondary analysis Meta analysis Yanıtladıkları sorulara göre Nedir? (betimsel araş.) Ne idi? (tarihsel karşılaştırmalı araş.) Nasıl? (deneysel araştırma) Yapıldıkları yere göre ise; Kitaplık(kütüphane) Laboratuar Alan (field research)

14 1.Giriş: Ana bölümlerden ilki giriştir. Bu bölümde sıra ile, problem, amaç, önem, yaklaşım ve sayıltılar, sınırlılıklar, tanımlar, yöntem başlıkları yer alır. Ancak bu başlıklara geçmeden önce bu başlık altında, problem ile ilgili kullanılacak/kullanılan temel kavramlar ele alınır. 1.1.Problem: bireyi, fiziksel ya da düşünsel yönden rahatsız eden, kararsızlık ve birden çok çözüm yolu olasılığı görülen her durum problemdir. Araştırma, problem çözmeye yönelik bir süreçtir. araştırma probleminin, açık seçik olarak tanımlanması gerekmektedir. Problemler üç aşamalı bir yaklaşımla tanımlanabilir: Bütünleştirme Sınırlama Tanımlama

15 1.2.Amaç Araştırmanın amacı, iyi tanımlanmış bir problem ifadesinde saklı olmakla birlikte, her çeşit yanlış anlamaları önleyecek açıklıkta ve maddeler halinde ayrı bir alt bölümde verilir. Amaçlar iki şekilde belirtilebilir: Soru cümleleri Denenceler(hipotezler) 1.3. Önem Araştırma amaçlarında belirlenip toplanan bilgilerin hangi kuramsal ya da pratik sorunun çözümünde ve nasıl kullanılabileceğinin açıklanması, araştırmanın önemini vurgular. Araştırmanın amacı ile araştırmacının amacı farklıdır. Birincisi, toplanacak verileri; ikincisi ise bunların hangi amaçla toplandığını anlatır.

16 1.4. Yaklaşım ve Sayıltılar
Yaklaşım, araştırmanın hangi teorik çerçeve (bu ders için sosyolojik) içinde gerçekleşeceğini/gerçekleştiğini ifade eder. Sayıltı, denenmeyen yargıdır. Bu nedenle denenmek üzere geliştirilen yargı olan denence(hypothhesis) ile karşılaştırılmamalıdır 1.5. Sınırlılıklar Araştırmacının, araştırması ile ilgili olarak yapmak istediği ancak çeşitli nedenlerden dolayı yapamayacağı/yapamadığı her şey araştırmanın sınırlılıklarıdır. 1.6. Tanımlar Giriş bölümümde kullanılan temel kavramlara ek olarak, kullanılan diğer terimlerin tanımı da bu bölümde belirtilmektedir.

17 1.7.Yöntem/metot araştırma tipi araştırma tekniği evren ve örneklem

18 Sosyolojik Kavramlar sosyolojinin en temel iki kavramı
1. Toplumsal Yapı/Sistem Toplumsal kurumlar(aile, din, siyaset,devlet/kamu, sağlık, eğitim, ekonomi vb.) Örgütler (partiler, dernekler, bankalar gibi) biçimsel örgütler ve bürokrasi ile biçimsel olmayan örgütlenmeler. Güç ve otorite Gruplar-liderlik-rol-statü ve birincil-ikincil gruplar sınıflar 2. Toplumsal değişme (zamansal ve mekansal değişmeler) Teknoloji (medya, internet, mobil telefon) Nüfus (yatay/göç ve dikey hareketlilik) Çeşitli sosyal süreçler Modernleşme (modernization) Kentleşme(urbaization) Demokratikleşme (democratization) Küreselleşme (globalization) Yerelleşme (localization) Hareketlilik (mobilization/mobility)

19 Sosyolojik Kavramlar Toplumsal eylem ve hareketler
Çeşitli sosyal süreçler Sosyalleşme (socialization) İşbölümü/uzmanlaşma/meslekleşme (professionalization) Yabancılaşma(alienation) ve anomi Bütünleşme (integration) Dayanışma (solidarity) Destek(support) Çatışma (conflict) Uzlaşma (resolution) Göç (migration) Kimlik (identification/identity) İletişim (communication) Düzen (order) düzensizlik (disorder) işlevellik (functionalism) işlevsel olmayan (disfunctional) Yeni sayılabilecek konular kültür, kültürel değerler ve değişme çevre ve çevre sorunları toplumsal cinsiyet (kadın araştırmaları) Etniklik (ethnicity) Toplumsal eylem ve hareketler Sorumlu davranış (responsible behavior) Uyma davranışı (compliance behavior) Sapma davranışı (deviant behavior) Oy verme ve kamu oyu Üretim/ yeniden üretim (reproduction) tüketim davranışları Boş zaman faaliyetleri (aktif ve pasif spor gibi) Yeni toplumsal hareketler Sivil itaatsizlik/protestolar Gündelik/rutin davranışlar (yemek, yürümek, alışveriş) Toplum kavramlaştırmaları Modern toplum-risk toplmu Sanayi ve sanayi ötesi toplum Bilgi toplumu-tüketim toplumu Geleneksel toplum-post modern toplum

20 Sosyal araştırmaya giriş dersinin vizesi için yapılacaklar
Araştırma önerisinin adı (en fazla 8-10 kelimeden oluşacaktır) İçindekiler sayfası Giriş (bir buçuk ya da en fazla iki sayfadan oluşacak ve temel kavramlar referansları ile tartışılacak) Problem (bütünleştirme, sınırlama ve tanımlama aşamaları ile en fazla bir buçuk sayfada sunulacak) Amaçlar (en az üç en fazla beş amaç soru cümlesi halinde yazılacak) Ayrıca, “kaynakça” verilecek (en az beş kaynak mutlaka kullanılacak). Kaynakçada alfabetik sıra izlenecektir (örneğin A harfi ile başlayanlar önce gibi) Referanslarda APA sistemi kullanılacak (Soyadı, yıl: sayfa no) (Kasapoğlu, 1998:222) Henüz öneri aşamasında olduğu için “gelecek zaman kipi” kullanılacaktr(örneğin “bu araştırmada aşağıdaki sorulara yanıt aranacaktır” gibi)

21 Sosyal araştırmaya giriş dersinin vizesi için yapılacaklar
Ben, biz, bana göre vb. gibi birinci şahıs ifadeler kullanılmayacaktır Sadece tanımlar çift tırnak “” içinde ve kaynak gösterilecek yazılacak, diğerleri öğrencinin kendi ifadeleri ile yazıldıktan sonra, görü ya da düşüncenin dayandığı kaynak verilecektir Not 1: içindekiler örneği sayfa Bölüm 1:Giriş 1 1.1. Problem 2 1.2. Amaçlar 4 Kaynakça 5

22 Sosyal araştırmaya giriş dersinin vizesi için yapılacaklar
Not 2: Problem ve Amaç Örneği Örneğin, “hekimlerin hastalarını insan yerine cisim görmeleri” problemi için: Bütünleştirme: sağlık hizmetlerini etkileyen faktörler: Ülkenin sağlık politikaları Hastane örgütlerinin alt yapısı Tıp hekimlerinin yetişmesi hastalar

23 Sosyal araştırmaya giriş dersinin vizesi için yapılacaklar
Sınırlama:tıp eğitimi Tanımlama: tıp eğitiminin insan merkezli olmaması veya hastalara karşı sinik (hakir görücü) davranışların yaygınlığı Not 2: böyle bir araştırma problemi için olası amaçlar (soru cümleleri halinde şöyledir): Tıp eğitimini kimler seçmektedir veya tıp öğrencilerinin sosyo-demografik özellikleri nelerdir? Kendilerini hangi sınıftayken ilk defa hekim olarak görmeye başlamaktadırlar? Eşlerinin ve çocuklarının tıp eğitimi görmesine yönelik tutumları hangi yöndedir? Diğer mesleklerle (örneğin mühendislik, hukuk, veterinerlik gibi)karşılaştırıldığında tıbbın güçlük derecesi nedir? Tıp fakültesinde değerler iklimi(value climate) nasıldır? Not 4: giriş bölümünde Türkiye’nin toplumsal yapısı, sağlık sosyolojisi ve tıp eğitimi tartışılabilir.

24 Metin içinde referans gösterme
Benzer şekilde, ırklara göre değişim gösterdikleri belirtilmektedir(Friedman ve Morris,2004). Menopoz ile ilgili ikinci büyük çıkış, Benedek(1973)’ten gelmektedir (akt.Spira, 1999: 262).

25 Metin içinde referans gösterme
Morikawa ve Nishima (2007) ise hastalığı etkili olduğu süreç temelinde derecelendirmişlerdir. Diğer bir deyişle, biyolojik, sosyo-kültürel, psikolojik ve ailelerin bakış açılarını sentezleyen bir yaklaşım (Wright ve ark., 1998; Celano, 2006), hastalık hakkında daha fazla bilgi sağlayacaktır

26 Kaynakça Harrison, B.(2002) Seeing health and illness worlds – using visual methodologies in a sociology of health and illness: a methodological review Sociology of Health & Illness , 24(6): 856–872

27 Kaynakça Castel, R. (2004) Sosyal Güvensizlik, (Çev. I. Ergüden), İstanbul : İletişim Cihrinoğlu, Z. (2001) Sağlık Sosyolojisi, Ankara: Nobel

28 Kaynakça Kasapoğlu, A., Ecevit, M. (2005) Afet Ssosyolojisi, iç. Afet Tıbbı II (der. M. Eryılmazve U. Dizer), Ankara: Ünsal.