SIVI ELEKTROLİT YANITLAR 1

... konulu sunumlar: "SIVI ELEKTROLİT YANITLAR 1"— Sunum transkripti:

1 SIVI ELEKTROLİT YANITLAR 1
Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Liv Hospital-İSTANBUL İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi

2 BUN normal değeri nedir?
1 mg/dl 5 mg/dl 15 mg/dl 25 mg/dl 35 mg/dl

3 BUN normal değeri nedir?
1 mg/dl 5 mg/dl 10-20 mg/dl 25 mg/dl 35 mg/dl

4 Kan üresi normal değeri nedir?
1-5 mg/dl 5-10 mg/dl 10-20 mg/dl 20-50 mg/dl 50-70 mg/dl

5 Kan üresi normal değeri nedir?
1-5 mg/dl 5-10 mg/dl 10-20 mg/dl 20-50 mg/dl 50-70 mg/dl

6 Üre molekül ağırlığı kaçtır?
10 20 30 40 50 60 70

7 Üre molekül ağırlığı kaçtır?
10 20 30 40 50 60 70

8 Üre NH2---C---NH2 װ O C (12) + 2N (2X14) + 4H (4X1) + 0 (16)
= 60 Üre azotu: 28/60

9 Na molekül ağırlığı kaçtır?
15 20 23 30 35.5

10 Na molekül ağırlığı kaçtır?
15 20 23 30 35.5

11 K molekül ağırlığı kaçtır?
29 32 35 39 43

12 K molekül ağırlığı kaçtır?
29 32 35 39 43

13 Cl molekül ağırlığı kaçtır?
29.5 32.5 35.5 38.5 43.5

14 Cl molekül ağırlığı kaçtır?
29.5 32.5 35.5 38.5 43.5

15 Nefroloji pratiğinde önemli maddelerin molekül ağırlıkları (1)
H 1 Na 23 Cl K Ca 40 Üre 60 HCO3 61

16 Nefroloji pratiğinde önemli maddelerin molekül ağırlıkları (2)
Kreatinin Glukoz Beta2 mikroglobülin Albümin Transferrin IgG

17 Plasma Cl normal değeri kaçtır?
77-85 mmol/l 85-95 mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l

18 Plasma Cl normal değeri kaçtır?
77-85 mmol/l 85-95 mmol/l mmol/l mmol/l mmol/l

19 1 litre serum fizyolojikte kaç gram NaCl vardır?
8 9 10 13 15

20 1 litre serum fizyolojikte kaç gram NaCl vardır?
8 9 10 13 15

21 9 gram NaCl kaç mmol NaCl yapar?
120 144 154 170 Hiçbiri

22 9 gram NaCl kaç mmol NaCl yapar?
120 144 154, 9000 mg/58.5=153.8 170 Hiçbiri

23 Plasma bikarbonat normal değeri?
22-26 mmol/l 18-22 mmol/l 18-22 mEq/l 26-30 mmol/l 26-30 mEq/l

24 Plasma bikarbonat normal değeri?
22-26 mmol/l 18-22 mmol/l 18-22 mEq/l 26-30 mmol/l 26-30 mEq/l

25 2 mmol Ca kaç mEq Ca’a eşdeğerdir?
1 2 3 4 6

26 2 mmol Ca kaç mEq Ca’a eşdeğerdir?
1 2 3 4 6 Ca değerliği 2 bu nedenle 1 mmol=2 mEq Değerliği 1 olan maddeler de 1 mmol= 1 mEq

27 70 kg ağırlığında bir erkek hastada kaç kg su bulunur?
21 28 35 42 49

28 70 kg ağırlığında bir erkek hastada kaç kg su bulunur?
21 28 35 42 49 Vücut ağırlığının % 60’ı

29 Bu oran kadınlarda ve şişmanlarda kaçtır?
50 60 70 80 90

30 Bu oran kadınlarda ve şişmanlarda kaçtır?
50 60 70 80 90

31 Vücut suyunun çoğu Hücre içinde bulunur Hücre dışında bulunur

32 Vücut suyunun çoğu Hücre içinde bulunur Hücre dışında bulunur

33 70 kg ağırlığında bir erkek hastada kaç litre plasma bulunur?
3 4 5 6 7

34 70 kg ağırlığında bir erkek hastada kaç litre plasma bulunur?
3 4 5 6 7 Vücut ağırlığının % 4.5’u

35 70 kg ağırlığında bir erkek hastada kaç litre kan bulunur?
3 litre / hematokrit 3 litre x hematokrit 3 litre x (100 – hematokrit) 3 litre / (1- hematokrit) 3 litre x (1- hematokrit)

36 70 kg ağırlığında bir erkek hastada kaç litre kan bulunur?
3 litre / hematokrit 3 litre x hematokrit 3 litre x (100 – hematokrit) 3 litre / (1- hematokrit) 3 litre x (1- hematokrit) Yaklaşık olarak vücut ağırlığının % 7-8i

37 70 kg bir erkekte vücut su dağılımı
Hücre içi 23 litre % 33 Plazma 3 litre % 4.5 İnterstisiyel litre % 12 Kemik 3 litre % 4.5 Transsellüler 1 litre % 1.5 Toplam litre % 60

38 70 kg bir erkek hastada ne kadar Na bulunur?
3500 mmol 3500 mEq 4200 mmol 4500 mEq 4900 mEq

39 70 kg bir erkek hastada ne kadar Na bulunur?
3500 mmol 3500 mEq 4200 mmol 4500 mEq 4900 mEq

40 70 kg bir erkek hastada ne kadar K bulunur?
3500 mmol 3500 mEq 4200 mmol 4500 mEq 4900 mEq

41 70 kg bir erkek hastada ne kadar K bulunur?
3500 mmol 3500 mEq 4200 mmol 4500 mEq 4900 mEq

42 Hücre içinde ne kadar Na bulunur?
mmol mmol mEq mmol mmol

43 Hücre içinde ne kadar Na bulunur?
mmol mmol mEq mmol mmol

44 Hücre içi Na konsantrasyonu kaçtır?
100 mmol/l 120 mmol/l 140 mmol/l 160 mmol/l Hiçbiri

45 Hücre içi Na konsantrasyonu kaçtır?
100 mmol/l 120 mmol/l 140 mmol/l 160 mmol/l Hiçbiri, 12 mmol/l

46 70 kg bir erkekte vücut Na dağılımı
Hücre içi mEq Plazma ve interstisiyel 1700 mEq Kemik mEq Transsellüler 40

47 Plasma ve interstisiyel bölgede ne kadar K bulunur?
60 mmol 100 mmol 300 mmol 500 mEq 1000 mmol

48 Plasma ve interstisiyel bölgede ne kadar K bulunur?
60 mmol 100 mmol 300 mmol 500 mEq 1000 mmol

49 Hücre içi K konsantrasyonu kaçtır?
100 mmol/l 120 mmol/l 140 mmol/l 160 mmol/l 200 mmol/l

50 Hücre içi K konsantrasyonu kaçtır?
100 mmol/l 120 mmol/l 140 mmol/l 160 mmol/l 200 mmol/l

51 70 kg bir erkekte vücut K dağılımı
Hücre içi mEq Plazma ve interstisiyel 60 mEq Kemik mEq Transsellüler 40

52 KATYONLARIN KONSANTRASYONLARI (mEq/l)
Hücre dışı Hücre içi K Na Ca (iyonize) Mg (iyonize) Toplam

53 ANYONLARIN KONSANTRASYONLARI (mEq/l)
Hücre dışı Hücre içi Cl Bikarbonat Fosfatlar Protein Toplam

54 İdrar osmolalitesi plasma osmolalitesinden fazla ise:
Vücutta su birikimi vardır Vücuttan su kaybı vardır

55 İdrar osmolalitesi plasma osmolalitesinden fazla ise:
Vücutta su birikimi vardır Vücuttan su kaybı vardır

56 Normal idrar miktarı (günlük)
500 ml 1 litre 1.5 litre 3 litre 5 litre Doğru cevap hangisi?

57 Patolojik idrar miktarı?

58 Hissedilmeyen kayıp miktarı (günlük)
500 ml 1 litre 1.5 litre 3 litre 5 litre Doğru cevap hangisi?

59 Hipovoleminin laboratuvar bulguları
BUN > 20 mg/dl Serum kreatinin > 1.4 mg/dl BUN/kreatinin > 20 İdrar Na < 20 mEq/l FE Na < % 0.2 İdrar osmolalite > 1000 mOsm/kg İdrar dansite > 1040 Bunlar her zaman doğru mu?

60 Böbrekten sıvı kaybı Diüretik kullanımı

61 SIVI DENGESİ

62 Hasta örnekleri Hipovolemik Hipervolemik Normovolemik
Border line (sınırda) vakalar

63 Sınırda hastada yaklaşım ne olmalı?
Böbrek yetmezliği varsa Böbrek yetmezliği yoksa

64 Sıvı politikanız ne olmalı?
70 yaşında, kadın hasta Kolon grafisi çekilecek, aç bırakıldı, laksatif verildi Sıvı politikanız ne olmalı?

65 SIVI TEDAVİSİNDE AMAÇLAR
Sıvı dengesi normal bir hastada (övolemik) mevcut dengenin korunması Sıvı dengesi bozulma tehlikesi taşıyan hastalarda gerekli önlemlerin önceden alınması (Çok önemli) Sıvı dengesi bozulmuş hastalarda sıvı dengesinin düzeltilmesi

66 YANIT Bu hasta dehidrate bırakılmamalıdır
Gerekirse intravenöz sıvı verilmelidir

67 Sıvı politikanız ne olmalı?
70 yaşında, kadın hasta Kolesistektomi yapılacak Sıvı politikanız ne olmalı?

68 SIVI TEDAVİSİNDE AMAÇLAR
Sıvı dengesi normal bir hastada (övolemik) mevcut dengenin korunması Sıvı dengesi bozulma tehlikesi taşıyan hastalarda gerekli önlemlerin önceden alınması (Çok önemli) Sıvı dengesi bozulmuş hastalarda sıvı dengesinin düzeltilmesi

69 YANIT Bu hasta dehidrate bırakılmamalıdır
Gerekirse intravenöz sıvı verilmelidir

70 İstem vermeden önce ne kadar süre için verileceği kararlaştırılmalıdır
HASTA İSTEMLERİ İstem vermeden önce ne kadar süre için verileceği kararlaştırılmalıdır

71 Örnek 1 70 yaşında kadın hasta, katarakt ameliyatı nedeni ile göz servisine yatırıldı, yarın ameliyat olması planlanıyor. Ameliyat günü için sıvı isteminiz nedir?

72 YANIT Bu hasta dehidrate bırakılmamalıdır
Gerekirse intravenöz sıvı verilmelidir

73 Örnek 2 70 yaşında kadın hasta, başka bir hastanede katarakt ameliyatı yapılmış ancak hastaya fazla sıvı verilmiş, pretibial 2+ ödem var. Hasta sırtüstü yatabiliyor. Bu hastada sıvı isteminiz nedir?

74 YANIT Bu hastada sıvı fazlalığı var (ödem)
Öncelikle hipervolemi tedavi edilmelidir Sıvı kısıtlaması yapılmalıdır

75 Örnek 3 50 yaşında kadın hasta, yeni kronik böbrek yetmezliği tanısı aldı, ödemi yok, kreatinini 3 mg/dl. Bu hasta için sıvı isteminiz nedir?

76 Örnek 4 50 yaşında kadın hasta, yeni kronik böbrek yetmezliği tanısı aldı, ödemi yok, kreatinini 12 mg/dl. Serviste yatıyor. Bu hasta için sıvı isteminiz nedir?

77 YANIT Bu hasta dehidrate olabilir Hidrasyonla idrar çıkarabilir
8 saatte 1 litre sıvı verilebilir Gerekirse intravenöz sıvı verilmelidir

78 Örnek 4 (devam) Aynı hasta 8 saatin sonunda hiç idrar çıkarmadı, ödem yok. Yeni sıvı isteminiz nedir?

79 YANIT Bu hasta hala dehidrate olabilir Hidrasyonla idrar çıkarabilir
8 saatte 1 litre sıvı verilebilir Gerekirse intravenöz sıvı verilmelidir

80 Örnek 4 (devam) Aynı hasta ikinci 8 saatin sonunda hiç idrar çıkarmadı, ödem gelişti. Yeni sıvı isteminiz nedir?

81 YANIT Bu hasta artık dehidrate değil Hipervolemik
Daha fazla sıvı verilirse hipervolemi artabilir Alacağı sıvı çıkardığı idrar miktarına bağlıdır

82 Bu hastada sıvı dengesini nasıl sağlarsınız?
Örnek 4 (devam) Bu hastada sıvı dengesini nasıl sağlarsınız?

83 YANIT Diyaliz

84 Örnek 4 (devam ama koşullar değişik)
Aynı hasta ikinci 8 saatin sonunda 1 litre idrar yaptı, ödem yok. Yeni sıvı isteminiz nedir?

85 YANIT Bu hasta hidrasyonla yanıt verdi Hidrasyonla idrar çıkarabilir
8 saatte 1 litre sıvı daha verilebilir Çıkardığı idrar miktarına göre verilebilir Gerekirse intravenöz sıvı verilebilir

86 Örnek 5 30 yaşında kadın hasta, doğum sonu kanamaya bağlı hipotansiyon ve akut böbrek yetmezliği var. Ödem yok, kan basıncı 120/80 mm Hg. İdrar çıkarmıyor. Sıvı isteminiz nedir?

87 YANIT Bu hasta dehidrate olabilir
Kan basıncı 120/80 hipotansiyon düzelmiş 8 saatte 1 litre sıvı verilebilir Yakın takip edilmelidir Hipervolemi riski vardır

88 Önemli Uyarılar Hastanın aldığı tüm sıvıları gözden geçirmeyi unutmayınız. Ödem yok düşüncesi ile sıvı yüklemeyin, hastayı iyi değerlendiriniz.

89 Örnek 5 (devam) 30 yaşında kadın hasta, doğum sonu kanamaya bağlı hipotansiyon ve akut böbrek yetmezliği var. Ödem yok, kan basıncı 120/80 mm Hg. İdrar çıkarmıyor. Tedavinizin 7. Gününe geldiniz. Kreatinin 12 mg/dl. Sıvı isteminiz nedir? Başka bir tedavi düşünür müsünüz?

90 YANIT Hasta dehidrate değildir Amaç hipervolemiyi önlemek
Gerekirse diyaliz

91 Örnek 5 (devam) 30 yaşında kadın hasta, doğum sonu kanamaya bağlı hipotansiyon ve akut böbrek yetmezliği var. Ödem yok, kan basıncı 120/80 mm Hg. İdrar çıkarmaya başladı, günde 200 ml idrar yapıyor. Tedavinizin 10. Gününe geldiniz. Kreatinin 12 mg/dl. Sıvı isteminiz nedir? Başka bir tedavi düşünür müsünüz?

92 YANIT Akut böbrek hasarı toparlamaya başladı
Alması gereken sıvı çıkardığı idrar miktarı + hissedilmeyen kayıp

93 Örnek 5 (devam) 30 yaşında kadın hasta, doğum sonu kanamaya bağlı hipotansiyon ve akut böbrek yetmezliği var. Ödem yok, kan basıncı 120/80 mm Hg. İdrar çıkarmaya başladı, günde 1200 ml idrar yapıyor. Tedavinizin 14. Gününe geldiniz. Kreatinin 12 mg/dl. Sıvı isteminiz nedir? Başka bir tedavi düşünür müsünüz?

94 YANIT Akut böbrek hasarı toparlamaya başladı
Alması gereken sıvı çıkardığı idrar miktarı + hissedilmeyen kayıp

95 Örnek 5 (devam) 30 yaşında kadın hasta, doğum sonu kanamaya bağlı hipotansiyon ve akut böbrek yetmezliği var. Ödem yok, kan basıncı 120/80 mm Hg. İdrar çıkarmaya başladı, günde 4000 ml idrar yapıyor. Tedavinizin 18. Gününe geldiniz. Kreatinin 10 mg/dl. Sıvı isteminiz nedir? Başka bir tedavi düşünür müsünüz?

96 YANIT Akut böbrek hasarı toparlamaya başladı Poliürik dönem
Alması gereken sıvı çıkardığı idrar miktarı + hissedilmeyen kayıp Sıvı kaybına neden olmamak lazım

97 Örnek 5 (devam) 30 yaşında kadın hasta, doğum sonu kanamaya bağlı hipotansiyon ve akut böbrek yetmezliği var. Ödem yok, kan basıncı 120/80 mm Hg. İdrar çıkarmaya başladı, günde 8000 ml idrar yapıyor. Tedavinizin 21. Gününe geldiniz. Kreatinin 8 mg/dl. Sıvı isteminiz nedir? Başka bir tedavi düşünür müsünüz?

98 YANIT Akut böbrek hasarı toparlamaya başladı Kreatinin düşmeye başladı
Poliürik dönem Alması gereken sıvı çıkardığı idrar miktarı + hissedilmeyen kayıp Sıvı kaybına neden olmamak lazım

99 Örnek 5 (devam) 30 yaşında kadın hasta, doğum sonu kanamaya bağlı hipotansiyon ve akut böbrek yetmezliği var. Ödem yok, kan basıncı 120/80 mm Hg. İdrar çıkarmaya başladı, günde 8000 ml idrar yapıyor. Tedavinizin 24. Gününe geldiniz. Kreatinin 5 mg/dl. Sıvı isteminiz nedir? Başka bir tedavi düşünür müsünüz?

100 YANIT Akut böbrek hasarı toparlamaya başladı Kreatinin düşmeye başladı
Poliürik dönem Alması gereken sıvı çıkardığı idrar miktarı + hissedilmeyen kayıp Sıvı kaybına neden olmamak lazım

101 Hastayı hipervolemiye sokmadıysanız
TEBRİKLER

102 Örnek 6 60 yaşında erkek hasta, karın travması sonucu ameliyat oldu, ödemi yok, karında drenleri var. Ameliyattan yeni çıktı, ağızdan sıvı almıyor. Sıvı isteminiz nedir?

103 YANIT Dehidratasyona izin vermemek gerekir
Çıkardığı sıvı hesaplanırken karındaki dren de hesaplanmalı Sıvı intravenöz verilmeli

104 Örnek 6 (devam) 60 yaşında erkek hasta, karın travması sonucu ameliyat oldu, ödemi yok, karında drenleri var. Ameliyattan çıkalı 3 gün oldu, ağızdan sıvı almaya başladı. Sıvı isteminiz nedir?

105 YANIT Dehidratasyona izin vermemek gerekir
Çıkardığı sıvı hesaplanırken karındaki dren de hesaplanmalı Ağızdan da sıvı verilmeli

106 Örnek 7 60 yaşında erkek hasta, kalp yetmezliği var, pretibial 2+ ödem var, günlük idrar miktarı 2 litre, ödemini azaltmak istiyorsunuz. Sıvı isteminiz nedir?

107 YANIT Hasta hipervolemik Hipervolemi tedavi edilmeli
Önce kayıplarını hesaplayalım: 2 litre idrar + 1 litre hissedilmeyen kayıp Hasta 3 litre sıvı alırsa sıvı dengesi değişmez Hasta 2.5 litre sıvı alırsa günde 0.5 litre sıvı kaybı olur Ödem kaybolana kadar bu tedavi uygulanabilir

108 Örnek 8 60 yaşında erkek hasta, bilgisayarlı beyin tomografisi çekilecek, kontrast madde kullanılacak. Sıvı isteminiz nedir?

109 YANIT Dehidratasyona izin vermemek gerekir
Kontrast nefropatisi riski var Hasta bol su içmeli Kontrendikasyon yoksa günde en az 3 litre Gerekirse intravenöz verilebilir

110 Örnek 9 20 yaşında erkek hasta, AML tanısı almış, kandida özafajiti nedeni ile ağızdan sıvı alamıyor, Amfoterisin B tedavisi veriyorsunuz. Sıvı isteminiz nedir?

111 YANIT Dehidratasyona izin vermemek gerekir
Amfoterisin B toksisite riski var Hasta bol su içmeli ama oral alamıyor Kontrendikasyon yoksa günde en az 3 litre Sıvı intravenöz verilmeli

112 Örnek 10 30 yaşında erkek hasta, periton diyalizi tedavisi uygulanıyor. Günlük tedavi şeması karna 8 litre veriliyor, drenaj ise 10 litre. Günlük idrar hacmi 200 ml. Hastada ödem var. Ödemini azaltmayı planlıyorsunuz. Sıvı isteminiz nedir?

113 YANIT Hasta hipervolemik Hipervolemi tedavi edilmeli
Önce kayıplarını hesaplayalım: 200 ml idrar + 1 litre hissedilmeyen kayıp + 10 litre drenaj Toplamda 11.2 litre Hasta 11.2 litre sıvı alırsa sıvı dengesi değişmez Hasta 10.5 litre sıvı alırsa günde 0.7 litre sıvı kaybı olur Ödem kaybolana kadar bu tedavi uygulanabilir

114 Örnek 11 25 yaşında, hemodiyaliz hastası, haftada 3 kez hemodiyaliz tedavisi uygulanıyor, idrar miktarı günde 500 ml, ödemi yok, kontrolsüz hipertansiyonu var, 65 kilo, iki diyaliz arası 4 kilo alıyor. Sıvı isteminiz nedir?

115 YANIT Hasta hipervolemik, ödem yok tansiyon yüksek
Hipervolemi tedavi edilmeli Önce kayıplarını hesaplayalım: 0.5 litre idrar + 1 litre hissedilmeyen kayıp İki diyaliz arası 4 kilonun Pazartesiden Çarşambaya olduğunu varsayalım, günde 2 kilo fazlalık yapar İki diyaliz arası aldığı kilo fazla Bu durumda aldığı günde 3.5 litre Önce iki diyaliz arası kilo azaltılması Aldığı sıvı azaltılır ve diyalizde daha fazla su çekilir Kan basıncı kontrol altına alınana kadar bu tedavi

116 Örnek 11 (devam) 25 yaşında, hemodiyaliz hastası, haftada 3 kez hemodiyaliz tedavisi uygulanıyor, idrar miktarı günde 500 ml, ödemi yok, hasta 60 kiloya inince kan basıncı kontrol altına alındı. Sıvı isteminiz nedir?

117 YANIT Hasta övolemik Mevcut denge sürdürülmeli
Önce kayıplarını hesaplayalım: 0.5 litre idrar + 1 litre hissedilmeyen kayıp Pazartesiden Çarşambaya iki diyaliz arası 2 kilo almasına izin verelim Hasta günde 2.5 litre sıvı alırsa sıvı dengesi değişmez Hasta günde 3 litre sıvı alırsa sıvı birikimi başlar

118 Örnek 12 45 yaşında erkek hasta. Siroz ve yaygın asit var. Asit tedavisi için hastaneye yatırıldı. Sıvı isteminiz nedir?

119 YANIT Hasta hipervolemik Hipervolemi tedavi edilmeli
Önce kayıplarını hesaplayalım: İdrar miktarı + 1 litre hissedilmeyen kayıp İdrar miktarı 1 litre olsun Hasta 2 litre sıvı alırsa sıvı dengesi değişmez Hasta 1.5 litre sıvı alırsa günde 0.5 litre sıvı kaybı olur Asit kaybolana kadar bu tedavi uygulanabilir Hızlı tedavi gerekmez En objektif takip parametresi günlük tartıdır

120 Kaynaklar Johnson RJ, Feehaly J, Floege J. Comprehensive Clinical Nephrology. Elsevier Limited, China, 2015. Ecder TS. Asit-Baz dengesi ve bozuklukları. Türk Böbrek Vakfı, İstanbul: 1998. Cogan MG. Fluid and Electrolytes. Physiology and Pathophysiology. Appleton and Lange, New Jersey, 1991. Adrogue HJ, Wesson DE. Potassium. Libra & Gemini Publications, Inc. Houston, Texas, 1992 Adrogue HJ, Wesson DE. Salt & Water. Libra & Gemini Publications, Inc. Houston, Texas, 1993 Adrogue HJ, Wesson DE. Acid-Base. Libra & Gemini Publications, Inc. Houston, Texas, 1991. Akpolat T, Utaş C, Süleymanlar G. Nefroloji El Kitabı. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul: 2007. Akpolat T, Utaş C, Günlük Nefroloji ve Böbrek Yetmezliğinde İlaç Kullanımı Floege J, Johnson RJ, Feehaly J. Comprehensive Clinical Nephrology. Elsevier Limited, ABD, 2010.