KİŞİLİK.

... konulu sunumlar: "KİŞİLİK."— Sunum transkripti:

1 KİŞİLİK

2 TANIM Kişilik, bir insanın duyuş, düşünüş ve davranış tarzını etkileyen faktörlerin kendisine özgü bir örüntüsüdür. Başka bir tanıma göre, kişilik, bireyin iç ve dış çevresiyle kurduğu, diğer bireylerden ayırt edici, tutarlı ve yapılaşmış bir ilişki biçimidir. Tanımda yer alan terimleri açacak olursak şunları söyleyebiliriz: “Kişiliği, bireyi diğer bireylerden ayırt eder.” “tutarlılık” “Yapılaşmış” “ilişki kuruş biçimi”

3 Bileşenleri Kişiliğin temel olarak üç bileşenden oluştuğunu söyleyebiliriz:

4 KİŞİLİĞİ OLUŞTURAN VE FARKLILAŞTIRAN FAKTÖRLER
A. Kalıtım B. Sosyo-Kültürel Faktörler C. Aile Faktörü Yetiştirme tarzları Baskıcı (otoriter) Aşırı serbest Korumacı Bilinçli otoriter D. Coğrafi ve Fiziki Faktörler E. Diğer Faktörler

5 KİŞİLİK KURAMLARI 1.Freud’un Kişilik Kuramı:
Freud'a göre insan kişiliğinin üç temel birimi bulunmaktadır: İd, ego ve süperego. Diğer bir tanımla, altbenlik, benlik ve üstbenlik. İd Ego Süperego

6 KİŞİLİK KURAMLARI 1.Freud’un Kişilik Kuramı: Bilinçaltı Kavramı
Freud'un getirdiği en önemli kavramlardan biri bilinçaltı kavramıdır. Bilinçaltı farkında olmadığımız arzu, istek, dürtü, duygu, düşüncelerin depolandığı büyük hazneyi temsil eder.

7 KİŞİLİK KURAMLARI 1. Freud’un Kişilik Kuramı:
Kişiliğin Gelişimi: Freud’a göre yeni doğan bebeklerin kişilikleri belli aşamalardan geçerek gelişir. Freud’un psikoseksüel aşamalar adını verdiği ve bedenin belirli bir organının adıyla tanımlanan bu aşamalar şunlardır. Oral dönem(0–2 yaş) Anal Dönem(2 yaş civarı) Fallik dönem(3–6 yaş arası) Latent(Örtük) dönem(6–12 yaş) Genital dönem(Ergenlikle başlar) Bireyler normal olarak her aşamayı yukarıdaki sırayla geçerler. Fakat kişiye özgü nedenlerden dolayı bazı bireyler bu aşamalardan birine saplanırlar. Saplanmadan anlaşılan şudur: Birey belirli bir aşamadaki hoşlandığı beden faaliyetlerine bağlanır ve bu hoşlanma türü diğerlerinden baskın olur. Bireyin libidosu veya yaşam enerjisi o aşamada saplanıp kalmış olur ki buna “fiksasyon (saplanma)” denir.

8 KİŞİLİK KURAMLARI Freud’un Kuramına Getirilen Eleştiriler:
Deneysel yöntemin uygulanamaması: Freud’un kavramları hep kuramsaldır. Bu kavramları destekleyen veya karşı çıkan deneysel veri yoktur. Cinselliğin aşırı vurgulanması: Kişilik gelişiminin temeline cinsiyeti koyması. Nörolojik kişilerin gözlemine dayalı bir kuram olması. Her şeyi açıklayabilen, gücü sınırsız bir kuram olması: Freud’un kuramı her insan davranışını nörotik bir davranış olarak yorumlayabilir. Kuramın yanlış olduğunu gösterme imkanı yoktur.

9 KİŞİLİK KURAMLARI 2. Özellikler Kuramı: Bu akımı izleyen psikologlara göre, bireyin kişiliği temel özelliklerinin bir sentezidir; bu özellikler bilinirse, bireyin kişiliği de öğrenilmiş olur. Kişilik özellikleri birbirine zıt sıfatlar halinde ifade edilebilir: iyi-kötü. faal-durgun, atılgan-çekingen, güvenli-şüpheci, gergin-rahat, hırslı-kalender gibi. Bu tür yüzlerce sıfat çifti, ya da psikologların diliyle söylersek ölçek, geliştirilebilir. Bu ölçekler üzerinde bir insanın aldığı puanlar, o bireyin kişiliğini bize gösterir. Cana yakın : : Soğuk çok oldukça biraz ne yakın biraz oldukça çok ne soğuk

10 KİŞİLİK KURAMLARI 2. Özellikler Kuramı:
Rotter’ın Denetim Odağı Kuramı (Ölçeği): Rotter, kişilerin kendi yaşamlarını denetleyebilme güçleri bakımından birbirlerinden farklılıklar gösterdiklerini gözlemiştir. İçten denetimlilik Dıştan denetimlilik İç denetim odaklı kişi, çevresinin kendi denetimi altında olduğuna ve isterse yaşamını istediği yöne çevirebileceğine inanır Dış denetim odaklı kişi ise çevresinde olup bitenleri etkilemekten aciz olduğuna ve yaşamını kaderin belirlediğine, kendisinin elinden bir şey gelmediğine inanır.

11 KİŞİLİK KURAMLARI 3.Öğrenmeci Kuram:
Genel öğrenme yaklaşımına göre, insanın davranış özelliklerinin nedeni onların öğrenme tarihçesinde yatar. Örneğin bir insan saldırgan davranıyorsa, bunun nedenini onun geçmiş deneyimlerinde aramak gerekir. Bu kişi değişik durumlarda saldırganlığı sayesinde istediğini elde etmiş ve bu nedenle saldırgan davranışı pekiştirilmiştir. Öğrenme yaklaşımı “pekiştirme”nin davranışımızı şekillendirdiğini savunur. Yetişmiş olduğumuz çevrede sakin ve ağırbaşlı kimseler ödüllendirilmiş, hemen kızan kişiler cezalandırılmışsa, ilerideki davranışlarımızda daha sakin kimseler olarak davranma eğiliminde oluruz.

12 KİŞİLİK KURAMLARI 4. Benlik Kuramları:
Benlik kuramlarının en belirgin özelliklerinden biri, insan doğasına iyimser bir bakıştır. Freud insanı iç dürtülerin elinde sürekli itilen bir varlık, öğrenme psikologları ise çevresel koşulların tutsağı olarak görür. Buna karşılık benlik kuramcıları, insan doğasının sürekli mutluluk aradığına, insanın kendisi ve doğasıyla uyum içinde yaşamak için bilinçli olarak seçimler yaptığına inanır. Benlik kuramı, bireyin, yaşamını doyuma ulaştırma yönünde sürekli seçim yaptığını savunur. Birey son derece karmaşık bir organizmadır ve kendi kaderi üzerinde kendisinin karar verme gücü vardır. Birey iyiye gitme, gelişme ve mutluluğa ulaşma yönünde kararlar verir. Benlik kuramcıları kişinin başından geçmiş daha önceki olaylara önem vermez ve çocuklukta olan hadiselerin yetişkin bireyin davranışını belirlediğini kabul etmezler. Geçmişe değil, şimdiye önem verirler.

13 KİŞİLİK KURAMLARI 4. Benlik Kuramları:
Carl Rogers insan doğasına iyimser bakan psikologların başında gelir. Rogers, benlik bilincine önem verir. Bir kimsenin benlik bilinci, onun kendisiyle ilgili düşüncelerini, algılamalarını ve kanaatlerini içerir; kendisini nasıl gördüğünü özetler. Benlik bilinci iyi, kötü ya da ortada olabilir. Olumlu bir benlik bilinci geliştirebilmemiz için “koşulsuz sevgi” içinde yetişmemiz gerekir. Koşulsuz sevgi, birey ne yaparsa yapsın onun sevgi ve saygıya layık olduğunu kabul eden anlayışın ürünüdür.

14 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI Kişilik bozuklukları; kişinin kendi kültürüne göre, beklenenden önemli ölçüde sapmalar gösteren, süreklilik arz eden bir iç yaşantılar ve davranışlar örüntüsüdür.

15 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI Paranoid kişilik bozukluğu: Temel özelliği, başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlayıp, sürekli bir güvensizlik ve kuşkuculuk içinde olmalarıdır. Yeterli bir temele dayanmaksızın, başkalarının kendilerini sömürdüğünden, aldattığından ya da kendilerine zarar verdiğinden kuşkulanırlar. Dostlarının ya da iş arkadaşlarının kendisine olan bağlılığı ve güvenirliliği üzerine yersiz kuşkuları vardır. Söylediklerinin kendisine karşı kötü niyetle kullanılacağından yersiz yere korktuklarından ötürü başkalarına sır vermek istemezler. Sıradan sözlerden ya da olaylardan aşağılandıkları ya da gözdağı verildiği biçiminde anlamlar çıkarırlar. Sürekli kin beslerler, onur kırıcı davranışları, haksızlıkları ya da görmezlikten gelinmeyi bağışlamazlar. Haksız yere eş veya sevgililerinin sadakatinden kuşkulanırlar. Sürekli onların kendisini aldattığından, başkalarıyla ilgilendiklerinden şüphelenirler.

16 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI Antisosyal kişilik bozukluğu:
Psikopat ya da sosyopat adıyla da bilinen antisosyal kişilik, üzerinde en sık durulan kişilik bozukluklarından biridir. Başlıca özelliği başkalarının haklarını saymama, başkalarının haklarına saldırmadır. Bu kimseler akıllarına geldiği gibi hareket ederler ve engellenmeye tahammülleri yoktur. Hiçbir kural ve yasa tanımazlar. Yaptıkları davranışlar sonucunda başkalarının zarar görmesi umurlarında değildir, suçluluk duymazlar. Çok çabuk sıkılır, sürekli heyecan ararlar. Bu heyecan arayışı da onları tehlikeli davranışlara iter.

17 KİŞİLİK BOZUKLUKLARI Obsesif-kompalsif kişilik bozukluğu:
Obsesif kompulsif bozukluklar düşünme ve davranma saplantılarını ifade ederler. Obsesif bir kişi kafasına takılan bir fikirden kurtulamaz. Fikir kafasında sürekli tekrar eder, bir nevi düşünce saplantısı oluşur. Kişi belirli bir davranışı yapmaktan kendini alıkoyamıyorsa ve belirli bir davranışı yapmaya saplanıp kalmışsa, o kişiye kompalsif adı verilir. Bu ikisi, yani bir düşünceye veya bir davranışa saplanma çoğu kez birarada ortaya çıkar ve böyle bozukluklara obsessif-kompalsif bozukluklar adı verilir.

18