MESLEKİ TEMEL UYGULAMALAR PROJE ÖDEVİ ÖĞRENCİNİN; ADI: Bedriye SOYADI:GAZİ SINIFI: 11/E NO: 1317 KONU: İdrar Laboratuvarında Yapılan Analizler. Değerlerinin.

... konulu sunumlar: "MESLEKİ TEMEL UYGULAMALAR PROJE ÖDEVİ ÖĞRENCİNİN; ADI: Bedriye SOYADI:GAZİ SINIFI: 11/E NO: 1317 KONU: İdrar Laboratuvarında Yapılan Analizler. Değerlerinin."— Sunum transkripti:

1 MESLEKİ TEMEL UYGULAMALAR PROJE ÖDEVİ ÖĞRENCİNİN; ADI: Bedriye SOYADI:GAZİ SINIFI: 11/E NO: 1317 KONU: İdrar Laboratuvarında Yapılan Analizler. Değerlerinin Yüksek Ve Düşük Çıkmasında Görülen Hastalıklar

2 Görsel İnceleme Genel Bakış İdrarın görsel incelenmesi sırasında, laboratuvar teknisyeni idrarın rengini ve berraklığını gözlemler. Bunlar, idrarda hangi maddelerin bulunabileceğine dair işaretler olabilir. Kimyasal ve mikroskobik incelemeler sırasında elde edilen sonuçlar ile birlikte yorumlanırlar.

3 İdrar Rengi:

4 İdrarın Berraklığı

5 Kimyasal İnceleme Genel Bakış Kimyasal incelemeyi gerçekleştirmek için, çoğu klinik laboratuvarlar ticari olarak hazırlanmış ve kimyasallar içeren test şeritlerini (strip) kullanmaktadır. Laboratuvar teknisyeni şeridi idrara daldırır, kimyasal reaksiyonlar şeritte bulunan pedlerin renklerini saniyeler ila birkaç dakika içinde değiştirir ve laboratuvar teknisyeni her test için sonucu belirler. Zamanlama hatalarını azaltmak ve renk yorumlamasındaki farklılıkları ortadan kaldırmak için, otomatik cihazlar test şeridinin sonuçlarını "okumak" için sıklıkla kullanılır. Herhangi bir anormal sonuç varsa, kimyasal inceleme sıklıkla idrarın mikroskobik incelemesi ile bağlantılı olarak yapılır. Her iki incelemeden elde edilen sonuçlar daha sonra yorum için birlikte değerlendirilir. Anormal bulguları ek idrar ve / veya kan testleri izleyebilir.

6

7 Spesifik Gravite (Dansite) İdrarın özgül ağırlığı (spesifik gravite-SG) idrar konsantrasyonunun bir ölçüsüdür. Bu test sadece idrarın ne kadar konsantre olduğunu gösterir. Özgül ağırlık ölçümleri, saf suya kıyasla idrarda çözünen maddelerin miktarının karşılaştırılmasıdır. Bir kişi kısa sürede aşırı miktarda su içerse veya büyük miktarda sıvıyı intravenöz yolla alırsa idrar özgül ağırlığı suyunkine çok yakın olabilir. Test üst sınırı, 1.035 özgül ağırlığı, sınırlı miktarda suda birçok maddeye sahip konsantre idrarı belirtir.

8

9 pH:

10 Protein Şeritte bulunan Protein test pedi, idrarda albümin miktarının kabaca bir tahmini sağlar. Albumin kandaki toplam proteinin yaklaşık % 60'ını oluşturur. Normalde, idrarda protein hiç olmaz veya az miktarda olabilir. İdrar proteini yükseldiğinde, bu kişide proteinüri adı verilen bir durum bulunur. Proteinüri bazen sağlıklı kişilerde de görülebilir. Eser miktarda protein tespit edilirse ve kişinin belirtileri, semptomları ve tıbbi öyküsüne bağlı olarak daha sonra tekrar idrar analizi ile proteine bakılarak durumun devam edip etmediğine bakılır.

11 İdrardaki protein böbrek hastalığının bir belirtisi olabilir.

12 Glukoz Normalde idrarda glukoz bulunmaz. Glukoz mevcut olduğunda, duruma glukozüri adı verilir.

13 Ketonlar Keton normalde idrarda bulunmaz. Bunlar yağ metabolizmasının ara ürünlerini oluştururlar. Zorlu egzersiz, soğuğa maruziyet, sık ve uzun süreli kusma ve çeşitli sindirim sistemi hastalıkları, yağ metabolizmasını artırabilir ve ketonüriye neden olabilir. Şeker hastası olan bir kimsede, idrardaki ketonlar yetersiz insülinin erken bir göstergesi de olabilir.

14 Kan (Hemoglobin) ve Myoglobin Bu test, idrarda hemoglobin tespiti için kullanılır (hemoglobinüri). Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde (RBC-eritrosit) bulunan ve oksijen taşıyan bir proteindir. İdrar içindeki varlığı idrardaki kanı (hematüri olarak bilinir) gösterir. Az miktarda eritrosit normal olarak idrarda bulunur ve genellikle "negatif" bir kimyasal test ile sonuçlanır. Hemoglobin miktarı ve artmış eritrosit sayısı, "pozitif" bir kimyasal test sonucu olarak tespit edilir. Bu testin sonuçları tipik olarak idrarda eritrositlerin olup olmadığını belirlemek için yapılan idrarın mikroskobik incelemesiyle birlikte yorumlanır. Bu testte mikroskopta eritrositin görülemediği pozitif bir sonuç, idrar içindeki hemoglobin varlığının (Eritrositler parçalandığında oluşabilir) veya miyoglobinin (kas hasarı) varlığına işaret edebilir. İdrardaki kan normal bir bulgu değildir, ancak görülmesi nadir de değildir ve alarm için bir neden de değildir. Doktorunuz kanın kaynağını ve altta yatan sebebini belirlemeye çalışmak için daha fazla araştırma yapacaktır ve kanın kalıcı olup olmadığını belirlemek için tekrar test isteyebilir.

15

16 Lökosit Esteraz Lökosit esteraz, çoğu beyaz kan hücresinde (WBC-lökositler) bulunan bir enzimdir. Birkaç beyaz kan hücresi normal olarak idrarda bulunur ve genellikle negatif bir kimyasal test sonucu verir. İdrar içindeki lökosit sayısı önemli ölçüde arttığında, bu tarama testi pozitif olacaktır. Bu testin sonuçları idrarın mikroskopik bir incelemesinde lökosit varlığına bakılarak değerlendirilecektir. Bu test pozitif olduğunda veya idrardaki lökosit sayısı yüksek olduğunda, üriner sistem veya böbreklerde iltihaplanma olduğu belirtilebilir. İdrarda lökositlerin en sık görülme nedeni mesane veya böbrek enfeksiyonu gibi bakteriyel idrar yolu enfeksiyonudur (İYE).

17 Nitrit Bu test nitriti algılar ve birçok bakterinin nitratı (idrarda normal bir madde) nitrite dönüştürebileceğine dayanır. Normalde, üriner sistem ve idrar, bakteri ve nitritten arındırılmıştır. Bakteriler üriner sisteme girdiklerinde idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilirler. Pozitif bir nitrit test sonucu, bir idrar yolu enfeksiyonunu (İYE) gösterebilir. Bununla birlikte, bütün bakteriler nitratı nitrite dönüştürme yeteneğine sahip olmadığından, negatif nitrit testine rağmen birisi halen bir İYE'ye sahip olabilir.

18 Bilirubin Bu test, idrarda bilirubin için tarama yapar. Normal, sağlıklı bireylerin idrarında Bilirubin bulunmaz. Parçalanan ve dolaşımdan uzaklaştırılan RBC'lerin hemoglobininden karaciğer tarafından üretilen bir atık üründür. Gıdaların sindirimine yardım etmek için bağırsaklara salınan bir sıvının bileşeni haline gelir. İdrarda bilirubin varlığı, karaciğer hastalığının erken bir göstergesidir. Safra kesesi tıkanıklığı veya hepatit gibi bazı karaciğer hastalıklarında aşırı miktarda bilirubin kanda birikebilir ve idrarla atılır ve sarılık gibi klinik belirtiler ortaya çıkmadan önce ortaya çıkabilir. Bu testin sonuçları ürobilinojenin sonucuyla birlikte değerlendirilecektir.

19

20 Askorbik asit (C vitamini) Bazen, C vitamini veya multivitamin alan insanların idrarında büyük miktarda askorbik asit bulunabilir. Bu durumdan şüphelenildiğinde, bir laboratuvar çalışanı örneği askorbik asit (vitamin C) için test edebilir, çünkü idrar analizinde kullanılan kimyasal test şeridinin bazı sonuçlarının doğruluğuna etki ederek, yanlışlıkla düşük veya yanlış negatif sonuçlara neden olabilir.

21 Ürobilinojen Bu test idrarda ürobilinojeni tarar. Sonuçlar idrar bilirubin ile birlikte değerlendirilir.Urobilinojen normal olarak düşük konsantrasyonlarda idrarda bulunur. Pozitif test sonuçları, viral hepatit, siroz, uyuşturucu veya toksik maddelere bağlı karaciğer hasarı veya artmış RBC yıkımı (hemolitik anemi) ile ilişkili durumlar gibi karaciğer hastalıklarını gösterebilir. İdrar bilirubin ve karaciğer fonksiyon bozukluğu belirtileri gösteren bir hastada idrar ürobilinojeni düşük veya mevcut olmadığında hepatik veya safra yollarında tıkanıklığın varlığına işaret edebilir.

22

23 Mikroskopik İnceleme Genel Bakış Mikroskopik inceleme rutin idrar tetkikinin bir parçası olarak yapılabilir veya yapılmayabilir. Genellikle, fiziksel veya kimyasal inceleme sonucunda anormal bulgular olduğunda yapılır. Mikroskopik inceleme idrarın santrifüjü sonrası tüpün altına çöken maddelerin oluşturduğu sediment üzerinde yapılır. Tüpün üstündeki sıvı atılır ve kalan sıvı damlaları bir mikroskopta incelenir. Hücreler, kristaller ve diğer maddeler sayılır ve "düşük güç alanı başına" (LPF) veya "yüksek güç alanı başına" (HPF) olarak gözlemlenen sayı olarak rapor edilir. Buna ek olarak, varsa bazı organizmalar, epitel hücreleri, bakteri ve kristaller "az sayıda", "orta" veya "çok" olarak tahmin edilir.

24

25 Eritrositler (RBC) Normal olarak idrar sedimentinde birkaç eritrosit (RBC) bulunur (yüksek güç alanına göre 0-5 RBC, HPF). Hemoglobin için pozitif bir kimyasal test ve mikroskop altında görülen RBC'lerin sayısındaki bir artış, idrarda kan bulunduğu anlamına gelir. İdrardaki kan normal bir bulgu değildir, ancak bu hem nadir değildir ve hem de alarm için bir neden değildir. Hematüri, bir doktorun kanın altta yatan sebebini belirlemeye çalışmak için daha fazla araştırmasını isteyen bir işarettir. Soruşturmanın bir parçası olarak bir doktor bir kişinin tıbbi geçmişini, fizik muayenesini ve eşlik eden bulgu ve belirtilerini değerlendirecektir. Kaynağı belirlemeye yardımcı olması için ek idrar ve kan testleri yapılabilir. Hematüri'nin altta yatan nedenlerinden bazıları kalıcı bir zararı olmayan benign, geçici durumlardır ve çok az tedavi ile veya tedavisiz geçerler. İdrarda lökosit ve bakterilerle birlikte kan varsa, antibiyotiklerle kolaylıkla tedavi edilebilen bir idrar yolu enfeksiyonu bunun nedeni olabilir. Bununla birlikte, bazı hematüri nedenleri kritik durumlar olabilir veya tedavi ve izlemeyi gerektiren kronik bir durumu temsil edebilir.

26

27 Lökosit (WBC) İdrar sedimentindeki WBC sayısı normalde düşüktür (yüksek güç alanı başına 0-5 WBC'dir, HPF). WBC'ler vajinal sekresyonlardan gelen bir bulaşıklık olabilir. İdrarda mikroskop altında görülen artmış sayıda WBC ve lökosit esteraz için pozitif şerit testi, üriner sistemin herhangi bir yerinde bir enfeksiyon veya iltihabi gösterebilir. Bakterilerle birlikte görüldüğünde muhtemel bir idrar yolu enfeksiyonunu gösterir.

28 Lökositler

29 Epitel hücreleri Epitel hücreleri genellikle düşük güç alanı (LPF) başına "birkaç", "orta" veya "çok" olarak bildirilir. Normal olarak, erkeklerde ve kadınlarda idrar sedimentinde birkaç epitel hücresi bulunur. Enfeksiyonlar, inflamasyon ve maligniteler gibi durumlarda artmış sayıda epitel hücresi mevcuttur. Mevcut hücre türlerini belirlemek bazen bazı koşulları belirlemeye yardımcı olabilir.

30 Epitel hücreleri:

31 Bakteri, maya ve parazitler Sağlıklı insanlarda idrar yolu sterildir ve idrar örneği "orta idrar" örneği olarak toplanırsa mikroskop altında idrar sedimentinde bakteri görülmez. Normal olarak ciltte ya da vajinal sekresyonlarda yaşayan bakterilerin idrar örneğini kirletmesini önlemek için, özellikle kadınlarda örnek toplanırken özel dikkat gösterilmelidir. Bakteriler görülürse, bunlar genellikle yüksek güç alanına (HPF) göre "az", "orta" veya "çok" olarak bildirilir. Çevredeki deriden gelen bakteri üretradan üriner sisteme girebilir ve mesaneye kadar ilerleyerek idrar yolu enfeksiyonuna (İYE) neden olabilir. Enfeksiyon tedavi edilmezse, sonuçta böbreklere taşınabilir ve böbrek hastalığına (piyelonefrit) neden olabilir. Bir kişinin komplikasyonsuz alt üriner sistem enfeksiyonu varsa, o zaman kişi idrar kültürü testi gerekmeksizin tedavi edilebilir. Bununla birlikte, kişinin tekrarlayan İYE'leri varsa, şüpheli bir komplikasyonlu enfeksiyonu varsa veya hastaneye kaldırılmışsa, tedaviye yardımcı olması için bir idrar kültürü ve duyarlılık testi yapılabilir. Kadınlarda (ve nadiren erkeklerde) maya idrarda da bulunabilir. Genellikle vajinal maya enfeksiyonu olan kadınlarda görülür çünkü toplama sırasında idrar vajinal sekresyonlar ile kontamine olmuştur. Eğer idrarda maya gözlenirse, kişi maya enfeksiyonu nedeniyle tedavi edilebilir. Trichomonas vaginalis, kadınların idrarında veya nadiren erkeklerde bulunabilen bir parazittir. Mayalarda olduğu gibi, T. vaginalis de vajinal kanalı enfekte eder ve idrar içindeki varlığı, numunelerin toplanması sırasında kontaminasyondan kaynaklanır. Bunlar bir idrar analizi sırasında bulunursa, vajinal enfeksiyonu aramak için Trichomonas testi yapılabilir.

32

33 Silendirler Silendirler, böbrek hücreleri tarafından idrara salınan pıhtılaşmış proteinden oluşmuş silindirik parçacıklardır. Böbreklerin tübüller olarak bilinen uzun, ince, içi boş kanallarında oluşurlar ve genellikle tübülün şeklini alırlar (dolayısıyla adı). Mikroskop altında, genellikle bir "sosis" şekline benzerler ve sağlıklı insanlarda neredeyse berrak görünürler. Bu tür silendirlere "hyalin" silendiri denir. Normalde, sağlıklı insanların düşük güç alanı (LPF) başına birkaç (0-5) hyalin silendiri olabilir. Yorucu egzersizi takiben daha fazla hyalin silendir atımı tespit edilebilir. Diğer silendir tipleri farklı böbrek hastalıkları ile ilişkilidir ve idrarda bulunan silendir tipleri hangi bozukluğun böbrekleri etkilediği konusunda ipucu verebilir. Eritrosit ve lökosit içeren hücresel silendirler bir böbrek bozukluğunu gösterir. Silendir çeşitlerinin bazı diğer örnekleri granüler silendir, yağ silendir ve mumlu silendirleri içerir. Böbrekte bir hastalık süreci olduğunda, hücreler veya diğer maddeler, silendir oluşurken protein içine sıkışabilir. Bu olduğunda silendir, içinde bulunan maddelerle, örneğin eritrosit silendir veya lökosit silendir olarak tanımlanır.

34 Silendir:

35 Kristaller İdrar birçok çözünmüş madde vücudun ortadan kaldırması gereken atık kimyasallar içerir. Bu çözünenler aşağıdaki durumlarda idrarda belirli bir maddenin kristallerini oluşturabilirler: İdrar pH'sı giderek daha fazla asidik veya baziktir Çözünmüş maddelerin konsantrasyonu artmıştır ve İdrar ısısı kristallerin oluşumunu teşvik eder. Kristaller şekli, rengi ve idrar pH'ına göre tanımlanır. Küçük, kum benzeri parçacıklar gibi belirli bir şekli olmayan (amorf) veya iğne benzeri gibi özel şekilleri olabilir. Kristaller tipik olarak idrarda bulunan çözünenlerden oluşuyorsa "normal" kabul edilir; bunlar genellikle idrar toplandıktan sonra idrarın soğumaya başlamasıyla oluşurlar ve vücutta mevcut değildirler. Sağlıklı bireylerin idrarında bulunan bazı kristaller şunlardır: Amorf üratlar Ürik asit kristalleri Kalsiyum okzalat Amorf fosfatlar Kristaller normal olarak idrarda olmayan maddelerden oluşuyorsa, bunlar "anormal" kabul edilir. Anormal kristaller anormal bir metabolik süreci gösterebilir. Bunlardan bazıları: Kalsiyum karbonat Sistin Tirozin Lösin İdrar oluşurken böbrekler içerisinde normal veya anormal kristaller oluşabilir ve bunlar bir araya gelerek böbrek taşlarını oluşturabilirler. Bu taşlar böbreğin kendisinde veya üreterlerde yerleşerek aşırı derecede ağrıya neden olabilir. İdrarda ilaçlar ve röntgen boyası da kristallenebilir. Dolayısıyla, laboratuvar çalışanları idrar kristallerinin tanımlanmasına aşina ve eğitim almış olmalıdır.

36

37

38 Normal tam idrar testi (TIT) değerleri nedir? Renk: Açık sarı (saman rengi) Görünüm: Berrak (idrarın berrak olmaması durumunda idrar yolu enfeksiyonundan şüphelenilir) Bilirubin; Negatif (idrarda bulunmaz, sarılık gibi durumlarda ise idrarda saptanır) Dansite: Sağlıklı bir kişide alınan sıvı miktarına göre 1001-1030 arası değerlerde görülür. pH: 4,6-8,0 (pH değerinin 4.6’in altına olduğu durumlar genelde uzun süren açlık, susuzluk, diyabet, aşırı ilaç kullanımı ve ishal durumlarıdır. pH’ın 8’in üstünde olması ise İdrar yolu enfeksiyonu, kusma veya böbrek hastalıklarında görülür) Protein: Normalde tam idrar tahlilinde protein bulunmaz. Glikoz: negatif (kanda şeker oranının çok arttığı durumda, diyabet varlığında böbrek fazla şekeri idrar yolu ile dışarı atar) Ketonlar: Negatif (uzun süre aç olan kişilerin idrarında ise pozitif olarak ortaya çıkabilir. Diyabet hastalarında, çok düşük karbonhidrat diyeti yapanlarda, ishal ve yüksek ateş vakalarında idrarda keton pozitif olabilir.)