Öğr. Gör. Sümeyye korkmaz

... konulu sunumlar: "Öğr. Gör. Sümeyye korkmaz"— Sunum transkripti:

1 Öğr. Gör. Sümeyye korkmaz
C programlama dili Öğr. Gör. Sümeyye korkmaz

2 C Programlamaya giriş C Genel amaçlı bir programlama dilidir ve esnek yapısı sayesinde işletim sistemi yazımından mikro denetleyici programlanmasına kadar bir çok farklı alanda çeşitli uygulamalarda kullanılmaktadır. Unix işletim sisteminin C dili kullanılarak yazılmış olması bu dilinin yaygınlaşmasını sağlamıştır. Günümüzde diğer işletim sistemlerinde de C dili kullanılmaktadır.(birleştirici (assembly) dil ile yüksek düzey dillerim yeteneklerine sahip olması)

3 C Programlamanın Tarihçesi
Dennis Ricthie tarafından tasarlanan bu dil, 1972 yılında PDP-11 (Unix’in geliştirildiği ortam) ve Unix altında çalışmak için tasarlanmıştır. C dili üzerinde BCPL dilinin etkisi, bu dilden Ken Thompson tarafından 1970 yılında geliştirilen B dili üzerinden olmuştur. B ve BCPL dili veri tipi olmayan dillerdenken, C dili bir çok veri tipine sahiptir. Bu dilinin yaygınlaşması ile çeşitli firmalar kendi sistemleri için C derleyicileri tasarlamışlardır.

4 Standart c VE ansı c C dilinde standartlaşmaya gidilmesinde 1983 yılında ANSI (American National Standards İnstitute) başlatmıştır. Bu dilin standartlaşması dilin genel yapısı, operatörler, veri tipleri, fonksiyonların tanımlanması, fonksiyonların bildirimi, yapısal veri tipleri gibi temel kurallar ve C derleyicisinde olması gereken fonksiyonlar (standart kütüphaneyi) belirlenmiştir. Standard C kütüphanesi üç grup (ANSI C’yi belirleyen grup X3J11, Unix System V için standart belirleyen grup, IEEE’nin AT&T uyumlu olmayan bilgisayarlar için standart belirleyen grup) tarafından belirlenmiştir. Bir C programı Standard kütüphane fonksiyonlarından faydalanarak yazılırsa yazıldığı sistemler dışındaki diğer sistemlerde de yeniden derlenerek çalıştırılabilir.

5 C fonksiyonlarına Giriş
C dilinde bir program yazılırken nelere dikkat edilmeli ve olmazsa olmazlar nelerdir Dolayısıyla programın herhangi bir yerinde açıklama yazılması gerekirse /* ve */ işaretleri arasına yazılabilir. /* ve */ işaretleri bir blok ifade ederken sadece bir satır açıklama satırı olarak kullanılacaksa bu durumda satır başına // işaretleri kullanıldığı takdirde derleyici // işretinin bulunduğu satırı dikkate almaz(sadece C++ derleyicilerde). #include <stdio.h> Bu kütüphanelerin programcı tarafından programa tanıtılması gerekmektedir. stdio.h, standart input output anlamına gelir ve yazılan C kodunda eğer programdan çıkış veya programa giriş yapılacaksa bu kütüphane kullanılmak zorundadır. C programlama dilinde her ifade kesinlikle noktalı virgül ile son bulur. ;

6 C fonksiyonlarına Giriş
C dili fonksiyon olarak adlandırılan altprogramların birleştirilmesi ile oluşur. Yani C dili bir yada birçok fonksiyonun bir araya gelmesi ile oluşur. O zaman öncelikle fonksiyon oluşturmayı öğrenmek ve diğer yapılarla nasıl kullanıldığını bilmek gerekir. C programında her fonksiyon tek görevi yerine getirir. Her fonksiyonun bir adı ve fonksiyona gelen değerleri gösteren argümanı vardır. Fonksiyon adı, fonksiyondan sonra gelen ‘(‘,’)’ karakter ile değişken adlarından ayrılır. main()  programın yürütülmesinde bu fonksiyondan başlanır. main() fonksiyonunu takip eden kod, fonksiyonun gövdesini oluşturur ve { } işaretleri arasında yer alır. Bu işaretlere program bloğu denir. Esas olarak “{“ parantezi ile birden fazla fonksiyon birlikte kullanılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta her açılan program bloğu yani “{“ ile başlayan kod “}” ile bitirilmelidir printf()  ekrana yazdırmayı sağlar.(Standard kütüphanede bulunan bir fonksiyondur)

7 C Fonksiyonlarının Genel Yapısı
C programlama dilinde fonksiyonların genel yapısı aşağıda yer almaktadır. Fonksiyonun bir tipi ve adı vardır.C dilinin anahtar sözcükleri olmadan kullanıcı kendi yazdığı programa istediği adı verilir. Fonksiyona, genelde yaptığı görevle ile ilgili topla(…), ara(…),kokbul(…) anlamlı bir ad verilir. Tipi ise fonksiyon görevi tamamladıktan sonra göndereceği sonucun nasıl bir değer olacağını gösterir. Fonksiyon tipleri, bir tamsayının (int) 2,kısa tamsayının (short int) 2, uzun tamsayının (long int) 4, karakterin (char) 1, tek gerçel sayının (float) 4, çift gerçel sayının (double) 8 ve uzun çift duyarlı gerçel sayının (long double) 10 uzunlukta olduğu varsayılmaktadır. Karakter değişmezleri tek tırnaklar arasına yazılarak C dilinde kullanılır. ‘A’, ’a’, ‘%’ şeklinde kullanılır Fonksiyon tipi fonksiyon adı(argüman listesi) float bol (a,b) Argümanların tip bildirimi; int a,b; { { Yerel değişkenlerin bildirimi; float x; x=a/b; return x; Fonksiyon içindeki deyimler veya diğer fonksiyonlar } . }

8 C Fonksiyonlarının Genel Yapısı
Bu standart kütüphanede olmayan programcı tarafından yazılmış bir fonksiyondur. Fonksiyonun genel yapısına göre; fonksiyon adı bol(), tipi float (gerçel sayı anlamında), argümanları a ve b’dir. İnt a,b; ise fonksiyon argümanlarına tamsayı (int) veri atanacağını gösterir. Diğer bir ifadeyle, bol() adlı fonksiyona, kendini kullanan yerden tamsayı değerler geleceğini gösterir. X bir yerel değişkendir. Ve bu altprogram yürütülürken geçici olarak kullanılacaktır. X değeri a/b bölünüp bu değişkene aktarılacaktır. Return C dilinde anahtar sözcüktür ve bir fonksiyon içerisinde sonucu kendisini çağıran yere göndermek için kullanılır. 2. örnekte fonksiyonun tipi tamsayıdır(int).Çünkü iki tamsayının toplamı yine bir tamsayı ya karşılık gelir. Burada x değişkeni tam sayı olarak belirtilmiş ve return değişkeni çağrılan yere sonucu gönderir.

9 C Fonksiyonlarının Genel Yapısı
Printf() ve scanf() standart kütüphanede bulunan fonksiyon olup, sırasıyla ekrana yazma ve klavyeden değer okuma işlemlerini gerçeklerler. Printf ile ekrana hem ileti hem de değişken içeriği yazdırılmak istenirse, printf() fonksiyonunda iki tane çift tırnak arasına alınan karakterler eğer kontrol karakteri değilse (%d, %f, %c, %s gibi) olduğu gibi yazılır. Bir printf() fonksiyonunda bunlara benzer ne kadar kontrol karakteri varsa, çift tırnaktan sonra o kadar değişken veya sabit olmalıdır. Ard arda iki printf() bulunursa ekrana yazılan birinci ileti bittiği yerden ikinci ileti başlar. =>printf(“Hesaplanan değer= % d dir.", sonuc) ; Hesaplanan değer= 122 dir. printf(“Karesi= % d Karakoku= %f", m,n) ; Karesi= m Karakoku=n Scanf() değişkeni klavyeden değer okumak için kullanılan değişkendir.Burda kullanılan kontrol karakterleri klavyeden okunan değerlerin hangi tipte olacağını gösterir.(%d-> tamsayı, %f->gerçel sayı). Eğer scanf() fonksiyonuyla ikişer değer okunması istenirse, iki değer içine değerin hangi tipte olduğu belirtilmesi gerekir. =>scanf(“%d", &a) ; scanf(“%d", “%f", &a, &b) ;

10 Karakter Dizi Değişmezler
Örneğin C de ekrana adınızı soyadınızı alt alta yazmak istiyorsunuz bu durumda “printf” komutu kullanılarak karakter dizisi kullanılarak yapılabilir ve kullanımı ise aşağıdaki gibidir Printf (“Ayhan \n Akbal “) şeklinde bir yazım ifadesinde derleyici \n gördüğü yere kadar normal olarak yazılır ve \n den sonra bir alt satıra geçer ve yazar. Ekran çıktısı

11 main() fonksiyonu Main() fonksiyonu programın yürütülmesi bu fonksiyonla başlar.Bir programda yalnızca 1 tane main() fonksiyonu bulunmalı ve programın herhangi yerinde yer alabilir. Böylece çağıran yerden değerler gelir ve buna işletim sistemi ortamında parametre aktarımı denir. Klavyeden iki sayı okuyup aritmetik ortalamasını bulan ve ekrana yazdıran C programını yazalım. (f5 veya f6 bas.) (a,b,topla tam sayı, ort gerçel sayı’dır.printf ve scanf ard arda ekranda görünür.12,14 girildiğinde aşağıdaki gibi görünür.)

12 main() fonksiyonu Klavyeden iki sayı girerek bu sayılar toplamı ve bölümünü yapma işlemi (Başlangıçta topla() ve bol() fonksiyonları Tanımlanmalı.Main() fonksiyonunun yerel değişkenleri x,y,z ve f’dir.x ve y’ye klavyeden girilen sayılar, z değerine topla() Adlı fonksiyondan gelen sonuc ve f değişkenine de bol() adlı fonksiyondan gelen sonuç atanır.Her fonksiyonun yerel değişkeni sadece o fonksiyon içinde kullanılır.(%d->tamsayı,%f->gerçel sayı belirtir.)

13 Sorular Klavyeden üç tamsayı okuyup ilk ikisinin toplamını üçüncüsüne bölen ve sonucu uygun bir şekilde ekranda gösteren programı yazınız. Klavyeden okunan iki gerçel sayıyı toplayıp sonucu bir tamsayı değişkenine atayan ve o tamsayı değişkeninin içeriğini ekranda gösteren programı yazınız. İki gercel sayı arasındaki farkın tam kısmını çağırana gönderen tamfark() adlı fonksiyonu yazınız.Bunu main() fonksiyonuyla yazınız. Bir tane Printf fonksiyonu kullanarak ‘C öğrenmeye karar verdim.Artık geri dönüş yok.Çok inatçıyımdır!’ cümlesini alt alta yazdırınız(printf de alt alta yazılması istendiğinde bir kontrol kararteri kullanılması gerekir.

14 Cevaplar

15 Cevaplar

16 Cevaplar

17 Cevaplar

18 Değişkenler, Sabitler & Operatörler
Daha kolay program yazmak için seçilen programlama dilindeki değişkenler, sabitler ve operatörlerin bilinmesi gerekir. =>Değişkenler(variables), bellekte bilginin saklandığı gözlere verilen simgesel isimlerdir. Örn: iki sayının toplamını ekrana yazan program için üç değişken tanımlanır. Değişken isimleri bir harf veya “_” işareti ile başlayabilir. 2) İlk karakterden sonra harfler, rakamlar veya “_” işareti gelebilir. 3) Değişken ismi içerisinde boşluk bırakılmaz. 4) Değişken adı istenildiği kadar olabilir, ancak C bunun ilk 32 karakterini geçerli sayar. 5) Değişken adında büyük yada küçük harf kullanılabilir. Fakat büyük küçük harf duyarlılığı vardır. Yani, “adana” ile “ADANA” değişkenleri birbirinden farklıdır. 6) Kullanılacak değişken adı C diline ait bir komutun adı olamaz. 7) Değişken isimlerinde ingiliz alfabesi kullanılır. Değişken adında ç,ğ,ı,ö,ş,ü,Ç,Ğ,İ,Ö,Ş,Ü harfleri kullanılmaz. => Sabitler(constants), program boyunca değeri değiştirilemeyen sembolik isimlerdir. Operatörler, aritmetik işlemlerde ve kontrol deyimlerinde kullanılan, işlem değeri olan karakterlerdir.

19 Standard Değişken Tipleri
Özel niteleyiciler(short,unsigned ve long gb) temel değişken tip adlarının önüne gelerek yeni veri tipleri oluştururlar(short int(kısa tamsayı),Long int(uzun tamsayı)). İnt(16 bit), long int(32 bit) uzunluk farkı olmaktadır.Bu uzunluğun kaç bit olduğu derleyicinin kullanım kitaplarından sizeof operatörü ile öğrenilebilir. n=sizeof(int); printf("Tamsayı uzunluğu: %d", n);

20 Standard Değişken Tipleri
Özel niteleyicilerden diğeride unsigned( unsigned long,int ve char).Bu tamsayının, gerçel sayı ve karakter tipteki değişkenlerin önüne gelerek, yalnızca artı (pozitif) sayılar ile çalışılacağını gösterir. Bu programlama dilinde karakter değişkenler bellekte 1 sekizli yer kaplar ve sayısal değişken gibi kullanılabilir. İşaretsiz karakter (unsigned char) değişkeni 0 ile 255 arasında bir sayı tutabilir. int t,m,n; short int say; long int sonuc; char kr; unsigned int orta; unsigned long int aylık; =>Bir değişken, programdaki fonksiyonların birçoğunda kullanılacaksa genel olarak, yalnızca tek bir fonksiyon içinde kullanılıyorsa, o fonksiyonun içinde yerel olarak bildirilmelidir.

21 Değişkenlere Değer Atama
Programın işleyişi: a,b,topla adında 3 adet tamsayı değişkeni tanımlandı. ort ile gerçel sayı değişkeni Printf değişkeni ile ‘İki sayı girin:’ifade ekran yazılır. Scanf değişkeni ile a ve b değeri alınıyor. matematiksel bir işlem yapılıyor. a ile b değişkeni içerisindeki değerler toplanıyor Sonuçta elde edilen sayı topla değişkenine aktarılmış oldu. ort=topla/2 , toplamın ortalaması yapılıyor. Printf değişkeni ile ortalama sonucu ekrana yazdırılıyor.

22 Değişkenlere Değer Atama
Programın işleyişi: k,m,b adında 3 adet tamsayı değişkeni tanımlandı. k değişkenine 7 değeri atandı. Bu atama tanımlama esnasında da yapılabilirdi. m değişkenine 12 değeri atandı. matematiksel bir işlem yapılıyor. k ile m değişkeni içerisindeki değerler toplanıyor ve bu değerden 2 sayısı çıkarılıyor. Sonuçta elde edilen sayı b değişkenine aktarılmış oldu. b değişkeninin içeriği ekrana yazdırılıyor. /*b değişkeninin içeriği m ve k değişkenlerine aktarılıyor . (k=m=b);*/ önce k, sonra m ve en son b değişkeninin içeriği ekrana yazdırılıyor. ekran görüntüsü herhangi bir tuşa basılana kadar donduruluyor.

23 Standard Değişken Tipleri-Yerel Bildirim
Yerel değişkenler bildirildiği fonksiyon yürütüldüğü anda bellekte veri alanında yer kaplarlar. Aşağıda sadece yerel değişkenler kullanılarak hazırlanmış programda; sadece yerel değişkenler kullanılmıştır. Main() fonksiyonunda m değeri atanmış m’nin iki katının hesaplayan ikikat() adlı fonksiyona bu değer gönderilmeli ve ikikat() adlı fonksiyonda k adlı değişkende tutulmalıdır.

24 Standard Değişken Tipleri-Genel Bildirim
Yerel Bir değişken bütün program boyunca kullanılıyorsa, genel olarak bildirilmelidir. Önceki programda yerel değişken bildirimdeki verilen program genel değişken kullanılarak tekrar yazılırsa, parametre aktarımına gerek kalmaz. Önceki programda ikikat() adlı fonksiyon, sonucu return ile göndermekteydi.İkikat() adlı fonksiyon tipi, return ile bir şey göndermediği için hiç bir şey anlamında void’dir. =>üç adet tamsayı değişkeni tanımlandı (Global değişkenler). a ve b değişkenlerinin başlangıç değeri sırası ile 2 ve 5’tir.

25 Standard Değişken Tipleri-Formal Bildirim
Fonksiyonun argümanına formal parametre denir ve bu formal fonksiyonlarda tanımlandığı fonksiyon içerisinde geçerlidir. Aşağıda program yapısının formal parametreleri (m,n ve k)’dır.Formal parametreler fonksiyona değer aktarımı yapılacağı zaman kullanılır. yada fonk(int m, int n,char k) { fonksiyon satırları; Standard Değişken Tipleri-Formal Bildirim fonk(m,n,k) int m,n; char k; { } fonksiyonun satırları; }

26 Standard Değişken Tipleri
Bazı uygulamalarda yerel değişkenin tuttuğu kaybolmasın, eski değeri korusun istenir. Bunun için statik anahtar sözcüğü kullanılır. Yukarıdaki fonksiyon her çağrılmasında bir önce gönderdiği değerin 5 fazlasını gönderir. İlk çağrılmasında sıfır değeri verecektir. İnt ver() { static int k; k=k+5 return k; } Statik değişkene örnek olarak her çağrılışında fibonacci serisinin bir sonraki elemanını veren fonksiyonun yazımı verilebilir. Bu serinin ilk iki elemanı 1’dir.diğerleri kendisinden ,önce gelen iki elemanın toplamına eşittir. =>Anahtar sözcükler, belleksınıfı: auto, extern, register, static, typdef, else, for, goto, if, return, swtich, while

27 Saklayıcı Tipli (register) Değişken Bildirimi
Diğer bir değişken bildirimi register anahtar sözcüğünü tamsayı ve karakter değişken bildirimlerinin önüne koyarak yapılır.Bu bildirime saklayıcı tipte değişken bildirimi denir. Bunlar için bellek gözü yerine işlemcinin genel amaçlı saklayıcıları kullanılır. Böylece bellekte saklanan veriye göre bu veriye daha hızlı erişilir.Döngü sayaçları gibi çok kullanılan değişkenler saklayıcı tipli olarak bildirilirler. fok(a,k) register int a; register char k; { register int m,n; }

28 Sabitler Program içerisinde kullanılacak sabit değerli değişkenler olabilir. Bunun için C dilinde yine değişken tanımına benzer şekilde sabitlerde tanımlanır. Bunun için değişkenin adının önüne const deyimi kullanmak gerekir. Sabitler tanımlandıkları andan itibaren program içerisinde işlemlerde kullanılabilir. Ancak içeriği değiştirilemez.

29 Operatörler Operatörler, programlama dillerinde matematiksel, mantıksal sınama ve karşılaştırma gibi işlemler için kullanılan bazı alfa nümerik karakterlerdir. Operatörlerin tam olarak ne iş yaptığı programı yazan kişi tarafından çok iyi bilinmelidir. Aksi halde çok küçük bir hata, çok büyük problemlere neden olabilir. Operatörler dört temel grupta toplanabilirler. Bunlar; aritmetiksel, karşılaştırma, mantıksal ve atama (bit düzeyinde) operatörleridir.

30 a)Aritmetik Operatörler
Aritmetiksel operatörler, tamsayı veya karakter değişkenleri için kullanılabilir. Ancak dikkat edilmelidir. Çünkü karakter değişkeni için örneğin ++ operatörü kullanıldığında, bu değişkenin içeriğindeki ASCII değeri 1 arttırılır. Bu da farklı bir karakter demektir. Ancak değişken tamsayı değişkeni ise bu değişken içindeki sayı değeri kaç ise ++ operatörü kullanıldığında, bu sayı 1 artar. Operatörün herhangi bir eşitlik ifadesi olmadan tek başına değişkenin sonunda veya başında kullanılmasının bir farkı yoktur.

31 a)Aritmetik Operatörler
Aritmetiksel operatörler için değişik kullanımların gösterildiği küçük program parçacıkları aşağıda gösterilmiştir. k karakter değişkeni tanımlandı ve içine A karakteri yerleştirildi. a değişkeninin içerisi bir azaltıldı (a=6 oldu.) b değişkeninin içerisi bir arttırıldı (b=13 oldu). k değişkeninin içerisi bir arttırıldı (k’nın içi B oldu, ASCII olarak A dan sonra B geldiğinden dolayı b değişkeninin içeriği a değişkeninin içindeki sayıya bölünerek, kalan değeri c tamsayı değişkenine aktarılmış oldu). Printf fonksiyonu ile a,b,k,c ekrana yazdırıldı.

32 b) Karşılaştırma Operatörleri
Bu operatörler değişken veya sabitleri birbirleriyle karşılaştırmada kullanılır. Yani sayısal veya karakter değişkenler birbiriyle karşılaştırılabilir ancak, karakter dizileri karşılaştırılamaz. Böylelikle değişik şartların yerine getirilmesi sağlanarak döngüsel veya şartlı ifadelere bağlı programlarda kullanılabilir. Karşılaştırma operatörleri: Karşılaştırma operatörleri az öncede değinildiği gibi şartlı ifadelerde ve döngülerde çok kullanılırlar. Karşılaştırma sonucunda doğru (true) yada yanlış (false) değeri gönderilir. Örneğin if ‘li bir ifadede şart doğru ise blok içerisindeki işlemler yapılırken, şartın sonucu yanlış ise bu blok atlanır. If(m>30) printf(‘Merhaba’)

33 b) Karşılaştırma Operatörleri
Programa bir kişinin dışarıdan bir dersinin vize ve final notunu girmesini isteyerek bu kişinin ortalamasını hesaplayalım. Ve kişinin ortalama notu 60 dan küçükse “sınıfta kaldın”, tam tersi notu 60’ın üstünde ise “sınıfını geçtin” yazsın. İpucu: If(ortalama<60) printf(…); else printf();

34 b) Karşılaştırma Operatörleri
=>Kullanılacak kütüphaneler tanımlandı (açıldı). => vize, final adında iki tamsayı değişkeni tanımlandı. => ortalama adında reel sayı değişkeni tanımlandı (sonuç tam çıkmayabileceğinden dolayı float olarak tanımlamakta yarar vardır). => ana fonksiyon tanımlandı. => dışarıdan girilen vize notu değeri vize değişkeninde saklandı. => dışarıdan girilen final notu değeri final değişkeninde saklandı. => ortalama not hesaplandı, sonuç ortalama değişkeninde saklandı. => ortalama değişkeni mantıksal olarak 60 sayısıyla karşılaştırıldı, => sonuç doğruysa yani ortalama değişkeni içindeki değer 60 dan küçükse “Sınıfta kaldın”, değilse “Sınıfı geçtin” yazısı yazacaktır. Ekran çıktısı

35 b) Karşılaştırma Operatörleri
Dışarıdan girilen bir tamsayının pozitif mi?, negatif mi? yoksa sıfır mı? olduğunu ekrana yazan programı yazma.

36 b) Karşılaştırma Operatörleri
Dışarıdan girilen bir tamsayının pozitif mi?, negatif mi? yoksa sıfır mı? olduğunu ekrana yazan programı yazma.

37 c) Mantıksal Operatörleri
Bu operatörler, şartlı ifadeler ve döngülerde birden fazla sınanması gereken değişken veya sabit olması durumunda kullanılırlar. Diğer bir ifadeyle, bu operatörler birden çok koşulun birleştirilmesi veya koşulun tümleyenini almak için kullanılır.Bu operatörler şunlardır: Klavyeden girilen 1. sayı 21 den büyük ve 2. sayı 31’den küçükse, ekrana «girilen sayı 22 ile 30 arasında» yazma Klavyeden girilen sayının tek yada çift sayı olduğunu bulan programı yazınız.

38 c) Mantıksal Operatörleri
Klavyeden girilen sayının tek yada çift sayı olduğunu bulan programı yazınız. Programa bir kişinin dışarıdan bir dersinin vize ve final notunu girmesini isteyerek bu kişinin ortalamasını hesaplayalım. Ve kişinin ortalama notu 60 dan küçükse “sınıfta kaldın”, tam tersi notu 60’ın üstünde ise “sınıfını geçtin” yazsın. Ancak bu kez final notunun da 60 dan küçük yada büyük olduğunu da kontrol etsin.

39 c) Mantıksal Operatörleri
Programa bir kişinin dışarıdan bir dersinin vize ve final notunu girmesini isteyerek bu kişinin ortalamasını hesaplayalım. Ve kişinin ortalama notu 60 dan küçükse “sınıfta kaldın”, tam tersi notu 60’ın üstünde ise “sınıfını geçtin” yazsın. Ancak bu kez final notunun da 60 dan küçük yada büyük olduğunu da kontrol etsin.

40 d) Atama Operatörleri Bir değişkenin içerisine (kabul edilebilir) herhangi bir değeri eşitlemek için atama operatörleri kullanılır. Bu değer bir sabit değer olabileceği gibi, herhangi bir işlemin sonucu da olabilir. y Yukarıdada

41 d) Atama Operatörleri Bitişik Atama Operatörleri Kullanma
for(i=1;i<=6;i++) faktoriyel*=i printf(‘’)

42 d) Atama Operatörleri Bitişik Atama Operatörleri Kullanma

43 d) Atama Operatörleri Bu operatörlerin dışında kalan üç operatör daha vardır. Bunlar ?:, *, & operatörleridir. ?: operatörü ileride anlatılacak olan if-else yapısına benzer şekilde belirtilen şarta göre işlem yaptırmada kullanılır. Bunun genel şeklini şöyle yazabiliriz: (koşul ifadesi) ? deyim1 : deyim2; Bu ifadeye göre verilen koşul ifadesinin sonucu doğru (true) ise deyim1, yanlış (false) ise deyim2 icra edilir. Buradaki deyim1 ve deyim2, herhangi bir atama işlemi, matematiksel bir işlem veya genelde bir fonksiyon olabilir. Örneğin, aşağıdaki ifadede a değişkeninin içeriği 10’dan büyükse b değişkenine 2, değilse -2 değeri aktarılmaktadır. (a>10) ? b=2 : b=-2; * operatörünün aritmetiksel operatör olarak çarpma işlemi yaptığını biliyoruz. Aynı zamanda bu operatör pointer’larda (işaretçi), & operatörü ile de kullanılır. * operatörü işaretçi değişkenin tanımlanmasında kullanılır.

44 d) Atama Operatörleri Pointer Değişkeni Tanımlama
& operatörün kullanımı

45 Sorular 1.Ekrandan girilen iki sayının (X,Y) mutlak değerini bulup sonucu ekrana yazdırma 2.Ekrana girilen bir sayının kaç basamaklı olduğunu bulan ve ekrana yazdıran programı yazma (…,’basamaklı’) 3.Ekrana girilen bir sayıya kadar olan sayıları gösteren döngüsüz sayaç algoritması (N=5 girilince, 1’den 5 kadar 5’te dahil sırasıyla(1,2,3,4,5) gösteren ve bu sayıları ekrana yazdıran programı yazma 4.Ekrana girilen bir sayının tersini çevirip ekrana yazdıran ( gibi) programı yazma 5.Ekrana girilen sayının asal sayı olup olmadığını gösteren ekrana yazdıran programı yazma 6.Klavyeden girilen A,B ve C gibi sayıları küçükten büyüğe doğru sıralayan ve sıralanmış halini ekrana yazdıran programı yazma

46 Program Denetim Deyimleri
Bu programlama dilinin sahip olduğu denetim deyimleri kümesi(karşılaştırma deyimleri- if,switch,döngü deyimleri-for,do while) zengin ve esnek yapıya sahiptir. Ayrıca, GOTO gibi yapısal olmayan dillerde kullanılan koşulsuz dallanma deyimine sahip olmasına rağmen, denetim deyimlerinin zenginliğinden dolayı bu deyim kullanılmadan program akışının denetimi yapılabilir. Deyim (statement) ifade ile sonlandırıcıdan oluşan gruba verilen addır. Örneğin: c = a * b – d bir ifadedir; ancak c = a * b - d; bir deyimdir.

47 Program Denetim Deyimleri
1) Deyim örnekleri: bir ifadenin sonuna sonlandırıcı (;) getirilerek oluşturulan deyimlerdir. Örneğin: x = y *5; a++; b = getch( ); 2) Birden fazla deyimin bir blok içinde toplanmasıyla oluşan program parçası Örneğin { c = a /2 ; b++; } 3) Bildirim amacıyla oluşturulmuş deyimlerdir: Örneğin; int d,temp, sayi; char ad; 4) Program akışını kontrol etmek için kullanılan deyimlerdir

48 Karşılaştırma Deyimleri-if & if else
Karşılaştırma Deyimleri if (koşullu işlem yapma deyimi) ve switch olmak üzere ikiye ayrılır. if & if-else deyimi: C' de program akışını kontrol etmeye yönelik en önemli deyim if deyimidir. if deyiminin genel kullanımı aşağıda gösterilmiştir. =>Eğer ifadenin sonucu Doğru ise, else anahtar sözcüğüne kadar olan kısım; Yanlış ise, else anahtar sözcüğünden sonraki kısım icra edilir. Akış diyagramı ile gösterimi:

49 Karşılaştırma Deyimleri
1) if parantezinin içindeki ifadenin sayısal değeri hesaplanır. a * 5 =40 40 < 50 Sonuç=1= DOGRU 2) ifade Doğru olduğuna göre, else anahtar sözcüğüne kadar olan kısım (deyim1) yapılır. 3) else kısmı atlanarak deyim3 yapılır. if deyiminde harf karakterinin büyük harf olup olmadığı test edilmektedir. Eğer harf büyük harf ise deyim2, küçük harf değilse deyim2 yapılır; daha sonra akış deyim3 ile devam eder. 1. Adım: if parantezinin içindeki ifadenin sayısal değeri bulunur. harf >= 'A' ========0 harf <= 'Z’========0 0 && 0 =========0 Sonuç: YANLIŞ 2. Adım: Sonuç yanlış olduğu için else kısmı (deyim2) yapılır.

50 Karşılaştırma Deyimleri
Klavye ile girilen iki sayıdan büyüğünü bulan ve ekrana yazan programı yazma.(if deyimini kullanma)

51 Karşılaştırma Deyimleri
Klavye ile girilen iki sayıdan büyüğünü bulan ve ekrana yazan programı yazma.(if deyimini kullanma)

52 Karşılaştırma Deyimleri
Programın başında parola değeri 1234 olarak belirlenip, program yürütüldüğü zaman parolanın girilmesi istenerek yürütülen programın girilen parolanın doğru ve yanlışlığını ekrana yazdıran programı yazma. Parolayı giriniz: İf () deyim(Parola Doğru) else Deyim 1(Parola Yanlış)

53 Karşılaştırma Deyimleri
Programın başında parola değeri 1234 olarak belirlenip, program yürütüldüğü zaman parolanın girilmesi istenerek yürütülen programın girilen parolanın doğru ve yanlışlığını ekrana yazdıran programı yazma.

54 Karşılaştırma Deyimleri
Klavyeden girilen bir tamsayının 0 ile 9 arasında olup olmadığı gösteren ve bunu ekrana yazdıran programı yazma

55 Karşılaştırma Deyimleri
Klavyeden girilen bir tamsayının 0 ile 9 arasında olup olmadığı gösteren ve bunu ekrana yazdıran programı yazma İf () deyim else if (koşul) Deyim 1 Else if (koşul) Deyim 2 else Sondaki else hiçbir, Koşul olmayınca yürütülür.

56 Karşılaştırma Deyimleri-switch
if deyimi Doğru ya da Yanlış olmak üzere iki seçeneğe sahiptir. Oysaki switch deyimi değişkenin içeriğine bakarak, program akışını birçok seçenekten birine yönlendiren bir karşılaştırma deyimidir. switch, case ve default birer anahtar sözcüktür. Derleyici switch parantezinin içerisindeki ifadenin sayısal değerini hesaplar. Eğer bu sayısal değere eşit olan bir case ifadesi bulursa programın akışını oraya yönlendirir. Eğer böyle bir ifade yoksa programın akışı default ile belirtilen kısma geçer. case anahtar sözcüğünün yanındaki ifadenin sabit ifadesi olması zorunludur. Çünkü derleyici derleme zamanında case ifadelerinin sayısal değerini hesaplamak zorundadır.

57 Karşılaştırma Deyimleri-switch
Switch deyimini kullanarak haftanın günlerinden ekrana girilen n değerine göre uygun case ifadesine yönelten bir program yazmanız istenmektedir. Akış buradan sırasıyla aşağı inerek devam edecektir. Döngülerden çıkmak için «break» anahtar kelimesi kullanılmıştır. switch(n) { Case 1: printf("Pazartesi\n");break; Case 2: printf("Salı\n"); break; Case 3: printf("Çarşamba\n"); break; case 4: printf("Perşembe\n"); break; case 5: printf( "Cuma \n) ; break; default: printf("Hiçbiri\n"); break; }

58 Karşılaştırma Deyimleri-switch
Switch deyimini kullanarak haftanın günlerinden ekrana girilen n değerine göre uygun case ifadesine yönelten bir program yazmanız istenmektedir.

59 Karşılaştırma Deyimleri-switch
Ekrana girilen kr karakter değerine göre uygun case ifadesine yönelten bir program örneği yanda yer almaktadır.

60 Döngü Deyimleri Bu tip deyimler bir kümenin belirli bir koşul altında yinelenmesi için kullanılır. While : Tekrarlama deyimi Do…while : While’den farkı koşulun döngü sonunda sınanması For : Bir durumu birçok kez tekrarlamakta kullanılan deyim =>Bu bilgilere göre; While ve for döngü deyimleri koşul ifadesinin başında, do…while deyimide sonunda sınama yapmak için kullanılır.

61 Döngü Deyimleri-While
While: Tekrarlama deyimi kullanarak bir küme yada deyim bir çok kez yinelenebilir. Koşul olumlu olduğu sürece yinelenir. Aşağıdaki örnekte ise deyim1 ve deyim2' nin her ikisi de döngü içerisindedir. deyim3 döngüden sonraki ilk deyimdir. while döngüsünün içerisindeki deyim, herhangi bir kontrol deyimi de olabilir (if gibi) Genel kullanımı:

62 Döngü Deyimleri-While
"Parantez içindeki ifadenin sayısal değeri sıfır dışı bir değer (Doğru) olduğu sürece yinelemeye neden olur" "Bu while döngüsünde: döngüsünün devam edebilmesi için klavyeden girilen karakterin 'q' olmaması gerekir. Veya bir başka deyişle: Bu döngü 'q' karakterine basıldığında sonlanır!

63 Döngü Deyimleri-do…While
"Do..While döngülerinde kontrol sonda olduğu için döngü içindeki deyimler en az bir kere işlem görür. Genel kullanımı:

64 Döngü Deyimleri-do…While
"Do…While döngüsünü kullanarak, ekrana girilen sayı sıfırdan büyükse karesi alınıp ve ekrana yazdırılan, aksi durumda döngü sonlanan programı yazma(

65 Döngü Deyimleri-do…While
"Do…While döngüsünü kullanarak, ekrana girilen toplanacak iki sayının toplanıp, daha sonra bu işlemin yenilenip yenilenmeyeceğini soran programı yazma

66 Döngü Deyimleri-for "For döngü deyimi bir öbeği birçok kez tekrarlamakta kullanılır. While ve do…while farkı döngü sayacı olması, başlangıç değeri atanması ve döngü sayacının arttırılmasıdır. C derleyicileri for anahtar sözcüğünden sonra parantezler içerisinde iki tane sonlandırıcı (noktalı virgül) beklerler. Bu iki sonlandırıcı for döngüsünü ifade1, ifade2 ve ifade3 ile gösterdiğimiz 3 kısma ayırmaktadır. Şimdi for döngüsünü oluşturan bu 3 kısmın işlevlerini tek tek ele alıp açıklayalım: İfade1 uygulamalarda genellikle döngü değişkenine ilk değer vermek amacıyla kullanılılır. for döngüleri ifade2'nin sayısal değeri Doğru (sıfır dışı bir değer) olduğu sürece yinelemeye neden olurlar. ifade3: Bu kısım her yinelemenin sonunda bir kez işlem görür. Uygulamada genellikle döngü değişkeninin artırılması amacıyla kullanılmaktadır. Örneğin: for (k = 0; ifade2; ifade3)

67 Döngü Deyimleri-for Örneğin, aşağıdaki programda döngü sayacı olan x adlı değişkene 10 başlangıç değeri atanmıştır. Döngünün koşulu, x sayacının 100’den küçük veya eşit olmasıdır. Her çevrimde döngü sayacının ne kadar artacağını belirten artım x+=5 olarak belirlenmiştir.

68 Döngü Deyimleri-for Örneğin, ekrandan girilen bir sayının faktöriyelini hesaplayan programı yazma

69 Döngü Deyimleri-for Örneğin, ekrandan girilen bir sayının faktöriyelini hesaplayan programı yazma

70 Döngü Deyimleri-for Örneğin, 1’den klavyeden girilen sayıya kadar olan sayıların karakökü alan programı yazma İpucu:sqrt() kütüpanede bulunan karakök alma fonksiyonudur.

71 Döngü Deyimleri-for Örneğin, 1’den klavyeden girilen sayıya kadar olan sayıların karakökü alan programı yazma İpucu:sqrt() kütüpanede bulunan karakök alma fonksiyonudur.

72 Döngü Deyimleri-for Örneğin, 150 liranın %25 faizle ekrandan girilen … yıl sonra ne kadar olacağını hesaplayan programı yazma

73 Döngü Deyimleri-for Örneğin, 150 liranın %25 faizle 5(ekrandan girilen sayı şeklinde) yıl sonra ne kadar olacağını hesaplayan programı yazma

74 Break ve Continue deyimleri
Break anahtar sözcüğü döngüleri sonlandırarak program akışını döngünün dışındaki ilk deyim e atlatır. Break deyimi en çok switch deyiminde bulunan case’lerden herhangi birine dallandığı zaman, case’in altında kalan case’lerin atlanmasında kullanılır. Continue anahtar sözcüğü o anda içinde bulunulan yinelemeyi keserek bir sonraki yinelemeye geçilmesine neden olur. Bu döngü deyimindeki continue ile x’in 0 ve 1 değerleri ise printf kısmı atlanarak, diğer değerler için koşul sınaması yapılır. Programda bir döngü vardır, koşulu 100’den farklı olmasıdır.

75 Goto deyimi ve etiketi Goto deyimi sözcüğüprogram akışını istenilen bir bölgeye yönlendirmek için kullanılır. Yapısal programlama dillerinde programın akışının başka bölgelere gönderilmesi algılamayı ve tasarımı zorlaştırdığı söylenmektedir. Kullanımı: goto <etiket ismi>; goto repeat; goto exit; Örneğin, goto deyimi kullanarak döngüden oluşturulabilir yada döngüden çıkılabilir. while(…) { if (x<100) goto hata; } hata: /*etiketten sonra : konulmalı*/ puts("hata olustu") bu programın parçasında en içteki döngüde hata oluştuğunda çevrimler atlanıp, program akışı hata adlı etiketin olduğu satıra gider.

76 Sorular 1 ile 5 arası çarpım tablosunu yazan programı yazma
Girilen gün sayısı kadar ne kadar para biriktiğini gösteren programı yazma (her gün için para miktarı dışarıdan girilecek) 1’den başlayarak dışardan girilen sayıya kadar, sayıların toplamını bulan programı yazma Dışardan girilen bir sayının karakökünü bulan programı yazma Klavyeden girilen bir tamsayının faktöriyelini alan programı yazınız. Klavyeden ardı ardına sayı girişi isteyen ve bu sayı 10 ile 15 arasında olmadığı sürece bu işleme devam eden programı yazınız. 1den 5 e kadar olan sayıların kareleri toplamını bulan programı yazınız. Klavyeden girilen 1-12 arasındaki tamsayıların hangi aya denk geldiğini bulup ekrana yazan programı yazınız. Klavyeden ardı ardına girilen sayıları toplayan programı yazma Klavyeden bir not girilmesini isteyen ve bu not 0-49 arasındaysa “Başarısız”, arasındaysa “Orta”, arasındaysa “İyi”, arasındaysa “Çok iyi “ Yazan programı yazınız. Klavyeden girilen iki tamsayıdan büyük olanı bulup ekrana yazdıran programı yazınız. Klavyeden girilen iki pozitif tamsayıdan birincisinin ikincisi cinsinden kuvvetini alan programı hazır fonksiyon kullanmadan yazınız.

77 Hazır Kütüphane Fonksiyonları
C dilinin genel yapısı hatırlandığında, “#include” sözcüğü ile başlayan derleyici ön bildirilerde program içerisinde kullanılacak standart fonksiyonların bağlı bulunduğu dosyaların C kütüphanesinden programa eklenmesi gerekir. C dilinde program yazılmasını kolaylaştırmak, çok kullanılacak program parçalarını hazır bulundurmak amacıyla kütüphane fonksiyonuna sahiptir. Bunun anlamı program içerisinde kullanılacak bir fonksiyonun bağlı bulunduğu kütüphanenin programa dahil edilmesi gerekir. C dilinde tanımlı kütüphane dosyaları aşağıda verilmiştir. Matematiksel kütüphanede cos(),sin(),sqrt() gibi matematiksel işlemlerle ilgili fonksiyonlar yer alır.

78 Math.h Fonksiyonu

79 Stdlib.h Fonksiyonu Standart kütüphane olarak ifade edilen bu kütüphanede veri dönüşümü, bellek yerleşimi ve diğer işlemleri içeren makro ve bir grup güçlü fonksiyonlar bulunur. Ayrıca Math.h da bulunmayan bazı matematiksel fonksiyonlar bulunmaktadır.

80 Stdlib.h Kütüphanesindeki Matematiksel Fonksiyonlar
Max(x,y) ve Min(x,y): Bu iki fonksiyon verilen iki sayı olan x ve y değerlerini karşılaştırarak en büyük ve en küçük olan değeri bulan fonksiyonlardır ve aşağıda gösterilen makrolar olarak tanımlanmıştır. #define max(x,y) ((x > y) ? (x) : (y)) #define min(x,y) ((x < y) ? (y) : (y)) div(x,y): Verilen iki int tamsayıyı böler. rand: Bu fonksiyon 0 ile RAND_MAX arasında 232 peryotlu rastgele bir sayı üretir. Sembolik sabit RAND_MAX, stdlib.h içinde tanımlanmıştır ve değeri dir. Diğer rastgele sayı üretme fonksiyonları random, srand, randomize dir. Bu fonksiyonlar simülasyon programlarında belli aralıkta rasgele sayı üretmek için kullanılır.

81 Stdio.h Fonksiyonları Bu kütüphane dosyalarla ilgili bir kütüphanedir. En çok kullanılan dosya komutları aşağıda yer almaktadır.

82 Conio.h Fonksiyonları Bilgisayar ekranını en iyi kullanmak için gerekli bir kütüphanedir. Pencere açma, ekran modunu kontrol etme, renk belirleme gibi ekran işlemleri bu kütüphanede yapılır. clreol( ): Kürsörün bulunduğu yerden itibaren satırın sonuna kadar olan tüm karekterleri ekrandan siler. Kürsör olduğu yerde kalır. clrscr( ): Ekranı temizler. Kürsor ilk satır, ilk sütuna konumlanır. delinle( ): Kürsörün bulunduğu satırı siler. getch( ): Karakteri göstermeden, bir karakter girilmesini bekler. gotoxy(sütun,satır): Kürsörün ekranda, istenilen satır ve sütuna gitmesini sağlar. highvideo( ): Karakterlerde parlak tonu seçer. insline( ): Kürsörün bulunduğu yere yeni bir satır açar. lowvideo( ): Karakterlerde soluk tonu seçer. normvideo( ): Görüntü rengini ilk renge dönüştürür. textbackground(renk): Ekranın zemin rengini, renk ile belirtilen renge çevirir. textcolor(renk): Ekranın yazı rengini, renk ile belirtilen renge çevirir. wherex( ): Kürsörün o anda bulunduğu sütun numarasını saklar. wherey( ): Kürsörün o anda bulunduğu satır numarasını saklar. window(x1,y1,x2,y2): Ekran üzerinde bağımsız pencere oluşturur. Oluşturulan pencere başlı başına bir ekran gibidir.

83 String.h Fonksiyonları
Hafızada bulunan karakter dizileri (string) ile ilgili işlemler için kullanılır. Birleştirme Fonksiyonları strcat(s1,s2): s1 ile belirtilen stringin sonuna, s2 ile belirtilen stringi ekler. Strncat(s1,s2,n): s1 ile belirtilen stringin sonuna, s2 ile belirtilen stringin n tane karakterini ekler. Değiştirme Fonksiyonları strlwr(s1): s1 karakter dizisindeki tüm harfleri küçük harfe çevirir. strupr(s1): s1 karakter dizisindeki tüm harfleri büyük harfe çevirir. Strset(s1,karakter): Parametre olarak verilen stringin tüm karakterlerini yine parametre olarak verilen karaktere çevirir. Strrev(s1): s1 stringini tersden okur.

84 String.h Fonksiyonları
Arama Fonksiyonları strchr(s1,karakter): s1 stringi içersinde “karakteri” arar. Karakter bulununca arama durur ve ilk bulduğu yerin adresini geri döndürür. Kopyalama Fonksiyonları strcpy(s1,s2): s2 stringinin değerini s1 stringine kopyalar. strncpy(s1,s2,n): Bir stringin baştan itibaren n karakterini başka bir stringe kopyalar. 80 Karşılaştırma Fonksiyonları strcmp(s1,s2): İki stringin, ilk karakterden başlayarak ASCII kodlarını karşılaştırır. Karşılaştırma sonucu olarak, bu komut 0,-,+ değerlerinden birini üretir. strncmp(s1,s2,n): İki stringin ilk n karakterini karşılaştırır.

85 Time.h & Dos.h Fonksiyonları
Dos.h Fonksiyonu delay(x): x milisaniye kadar programın çalışmasını durdurur.  sleep(x): x saniye kadar programın çalışmasını durdurur.  sound(x): x frekansında ses üretir.  settime(z): Sistemin zaman bilgisini değiştirmek için kullanılır.  gettime(z): Sistemin zaman bilgisini öğrenmek için kullanılır.  setdate(z): Tarih bilgisini değiştirmek için kullanılır.  getdate(z): Tarih bilgisini almak için kullanılır. TIME.H FONKSİYONLARI Zaman ile ilgili işlemler için kullanılır. En çok kullanılan time.h fonksiyonlarından ikisi aşağıda verilmiştir.  clock( ): Fonksiyonun çalıştırıldığı andaki sistemin saatini alır.  time( ): Günün saat bilgisini saniye olarak verir.

86 Sorular Aşağıdaki program parçaları çalıştırıldığında ekran çıktıları ne olur?

87 Fonksiyonlar Bir program bir görevi yerine getirmek için yazılır. Eğer yapılacak iş pek kolay değilse program oldukça uzun olabilir. Bazı programlar onbinlerce satır uzunluğunda olabilir. Böyle durumlarda, esas görevi daha küçük ve kolay idare edilebilir alt görevlere ayırmadan yerine getirmek hemen hemen olanaksızdır. C, böyle alt görevleri ifade etmek ve birbirinden ayırmak için bir yöntem öngörmektedir. C sadece bir tek altprogram çeşidi sağlamaktadır, bu da fonksiyondır. C dili ile yazılmış bir programda bazıları kütüphanede bulunan hazır fonksiyonlar iken, bazıları programcı tarafından yazılmış altprogram benzeri programlardır.

88 Fonksiyonların Tanımlanması
Fonksiyon, belirli sayıda verileri kullanarak bunları işleyen ve bir sonuç üreten komut grubudur. Fonksiyonda elde edilen sonuç değerinin mutlaka return komutu kullanarak programa yollanması gerekir. Fonksiyonlar, programların etkinliğini artırmanın; kolay yazılmaları ve okunmalarını sağlamanın, bellekte daha az yer kaplamalarını sağlamanın en uygun yoludur. Programın herhangi bir yerinde yazılan bir fonksiyonu, programın her tarafında tekrar tekrar çağırarak çalıştırma olanağı bulunmaktadır. Fonksiyonlar, programın bütününden bağımsız olarak yazılırsa, diğer programlarda kullanması için sadece kopyalamak yeterli olacaktır.

89 Fonksiyonların Tanımlanması
Yazılan tüm fonksiyonlar sadece main() fonksiyonu içinden çağırılarak kullanılabilir. (puts,printf() gibi) Geri Dönüş Değerinin Türü Fonksiyon İsmi (VeriTipi Parametre Adı.....) (veri tipi tanımlanmazsa int kabul edilir) { blok Return } C'de altprogramlara fonksiyon (function) denir. Her fonksiyon faydalı birtakım işlemleri (bir işlevi) yerine getirmek için tasarlanır ve çağrılır. Fonksiyonların, onları çağıran fonksiyonlardan aldıkları girdileri ve yine onları çağıran fonksiyonlara gönderdikleri çıktıları vardır. Fonksiyonların girdilerine parametre ya da argüman denilir. Eğer bir fonksiyon kendisini çağırana hiçbir veri göndermeyecekse tipi void olmalıdır.

90 Fonksiyon Parametreleri
Bir fonksiyonun çağırılması sonunda onu çağıran fonksiyona dönüşünde gönderdiği değere geri dönüş değeri (return value) denir. Geri dönüş değeri, bir değişkene atanabilir ya da doğrudan matematik işlemlerde kullanılabilir. x=fonk(); (değişkene atama) [Önce fonk() çalışır. Geri dönen değer x'e atanır.] x=fonk() + y; (işlemde kullanma) [Önce fonk() çalışır. Geri dönen değerle y toplanıp, x'e atanır.]

91 Fonksiyon Parametreleri
Fonksiyonların geri dönüş değerlerinin kullanım amaçları  Bazı fonksiyonlar bir tek değer elde etmek amacıyla tasarlanmıştır. Elde edilen değer, kendilerini çağıran fonksiyonlara geri dönüş değeri biçiminde iletilir. Örneğin; a=sqrt(x); sqrt fonksiyonunun amacı x sayısının karakökünü bulmaktadır. Sonuç geri dönüş değeri biçiminde a değişkenine atanmaktadır.  Bazı fonksiyonların geri dönüş değerleri yapılan işlemin başarısı hakkında bilgi verir. Yani bu tür fonksiyonların geri dönüş değerleri test amacıyla kullanılmaktadır. Geri dönüş değeri: "İşlem başarılı olmuş mudur ya da neden başarısız olmuştur?..." gibi sorulara yanıt verir. Örneğin: p=malloc(size); ifadesiyle bellekte size byte uzunluğunda bir blok tahsis isteyen programcı bu işlemin başarılı bir biçimde getirilip getirilmediğini de test etmek zorundadır. Hemen arkasından p değişkeninin aldığı değeri kontrol edecek ve işlemin başarısı hakkında bir karara varacaktır.

92 Fonksiyon Parametreleri
Kimi fonksiyonlar hem belli bir amacı gerçekleştirirler hem de buna ek olarak amaçlarını tamamlayan bir geri dönüş değeri üretirler. Örneğin: c=printf("Merhaba\n"); printf fonksiyonu ekrana merhaba yazısını yazmak için kullanılmıştır. Ancak ekrana yazdığı karakter sayısını da geri dönüş değeri olarak vermektedir.  Bazen geri dönüş değerlerine hiç ihtiyaç duyulmaz. Örneğin, yalnızca ekranı silme amacıyla tasarlanmış olan bir fonksiyonun herhangi bir geri dönüş değerine sahip olması gereksizdir. clrscr(); clrscr fonksiyonu yalnızca ekranı siler; böyle bir fonksiyonun geri dönüş değerine gereksinimi yoktur.

93 Fonksiyon Parametreleri-Örnek
void x1 (void) { } x1 fonksiyonu geri dönüş değerine de parametreye de (giriş değeri) sahip değildir.

94 Fonksiyon Parametreleri-Return
C programlarının çalışabilmesi için mutlaka main() fonksiyonunun bulunması gerekir. main fonksiyonu yoksa bağlama aşamasında, bağlayıcı program tarafından bildirilecektir. Return Anahtar Sözcüğü İki önemli işlevi; 1. Fonksiyonların geri dönüş değerini oluşturur. 2. Fonsiyonları sonlandırır. return anahtar sözcüğünün kullanılması zorunlu değildir. Eğer return anahtar sözcüğü yoksa fonksiyon, ana bloğu bitince kendiliğinden sonlanır. Fonksiyonların yalnız bir tane geri dönüş değeri olabilir. Diğer bir deyişle kendisi çağıran fonksiyona bir tane dönüş değeri gönderebilir. Fonksiyonlardan birden fazla geri dönüş değeri çıkarabilmek göstericiler (pointers) ve yapılar (structures) ile mümkündür

95 Fonksiyon Parametreleri-Örnek
Kendisine gelen 3 tamsayının aritmetik ortalamasını hesaplayan fonksiyonun tanımlanması Ana programda, main() fonksiyonunda, ortalama() adlı fonksiyon kullanırken 3 tane veri gönderilir.m klavyeden girilen değer, n atanmış değer ve 40 sayısı ortalama() adlı fonksiyonda, bu değerler sırasıyla a,b,c değişkenlerine atanır.

96 Fonksiyon Tanımlanması
Arguman listesine, fonksiyona aktarılacak olan değerlerin saklanacağı yerel değişken adları yazılır. Fonksiyona aktarılan değerlere formal parametre ve saklandığı değişkenlere de formal değişken denir. Formal değişkenler, aynı yerel değişkenler gibi bildirildiği fonksiyon yürütüldüğü anda geçerlidir. Programın akışı fonksiyondan çıkıp, çağıran yere döndüğü anda yerel değişkenler ve formal değişkenler için kullanılan bellek alanı serbest bırakılır. (fonksiyon tanımlanması)

97 Fonksiyon Tanımlanması-Örnek
Fonksiyonu tanımlayarak faktöriyel işlemini yapma(Recursive fonksiyon-fonksiyonların kendi kendini çağırması)

98 Fonksiyon Tanımlanması-Örnek
Fonksiyonu tanımlayarak toplama işlemini yapma

99 Fonksiyon Tanımlanması-Örnek
Fonksiyon çağrılmadan önce, sonra ve fonksiyonun içindeki sayacın değerini yazan program yazma(Değişken tanımlama)

100 Fonksiyon Tanımlanması-Örnek
Kombinasyon hesabı yapan programı fonksiyon tanımlayarak yazma

101 Fonksiyon Tanımlanması-Örnek
Fibanocci Sayı Programının toplamını bulan programı yazma(1, 1, 2, 3, 5, 8, 13)

102 Fonksiyon Tanımlanması-Örnek
Ekrana girilecek sayı kadar, 1’den seçilen sayı kadar asal sayıyı ekrana yazdıran programı yazma

103 Fonksiyon Tanımlanması-Örnek
C'de fonksiyon içinde fonksiyon tanımlanmaz. Fakat program içinde tanımlanan bir fonksiyon diğer fonksiyon içinde kullanılabilir.

104 Sorular Klavyeden girilen iki tane sayıyı recursive fonksiyon kullanarak toplayan program yazınız. n! değerini hesaplayan programı yazınız. = değerini hesaplayan programı yazınız. Toplama, çıkarama, çarpma ve bölme işlemi yapan ve program yazınız. Saatte ortalama 60 km yol giden bir aracın, klavyeden girilen mesafeyi kaç saatte gideceğini hesaplayan program yazınız. Klavyeden girilen 10 elemanlı bir diziyi büyükten küçüğe doğru sıralayan bir program yazınız. [1-7] arasında girilen sayıya karşılık gelen haftanın gününü veren bir program yazınız. Klavyeden girilen bir sayının sondan kaç basamağının sıfır olduğunu bulan bir program yazınız. Klavyeden girilen iki sayının bölümünü bölme işlem operatörünü kullanmadan gerçekleştiren bir program yazınız Klavyeden girilen sayıya kadar olan sayıların toplamını hesaplayan programı yazınız Klavyeden girilen bir sayının asal sayı olup olmadığını test eden bir fonksiyon yazınız Dışardan girilen N adet tamsayının aritmetik ortalamasını alıp ekrana yazdıran programı yazınız

105 Diziler Bir dizi benzer elemanlardan oluşan bir kümedir. Daha önceki bölümlerde her bir veriyi kaydetmek ve o veriyi tanımlamak için bir değişken kullanıldı, benzer tipte çok fazla veriyi belleğe kaydetmek için dizilere başvurulur. Diziler bir boyutlu veya çok boyutlu olabilirler, boyut sayısı arttıkça işlemler biraz daha karmaşık hale gelebilir. C dilinde çok boyutlu dizilere “elemanları dizi olan dizi” , “dizi dizileri” veya “matris” denir, tek boyutlu diziler ise genel olarak “vektör” olarak adlandırılırlar.

106 Tek Boyutlu Diziler Tip dizi_adı[eleman_sayısı] ;
Bu gösterimde ilk olarak dizi elemanlarının bellekte depolanacağı verilerin tipi, bu elemanlara erişim yapılırken kullanılacak dizi adı, ve son olarak köşeli parantezler içerisinde dizinin eleman sayısı belirtilir. Örnek olarak; int dersnotu[7] ; gösterilebilir. Bu örnek kullanımında dersnotu adında integer (tamsayı) tipinde bir dizi tanımlanmıştır. Bu dizinin elemanları bellekte yandaki gibi yerleşir: Dizinin ilk elemanının indisi 0 dır. Buna bağlı olarak dizinin son elemanının indisi de dizinin eleman sayısının 1 eksiğidir. Dizinin herhangi bir elemanına erişmek veya değiştirmek için kaçıncı eleman olduğunu gösterir indis bilgisini vermek gerekir, örneğin dersnotu[4] dizinin 5. elemanını gösterir. Dizilere başlangıç değeri verilmesi için yazım biçimi; Dersnotu[2]=55 ;

107 Çok Boyutlu Diziler Çok boyutlu bilgileri veya veri tablolarını saklamak için kullanılır. En çok 2 boyutlu diziler kullanılırlar, Bellekte satır düzeninde ve art arda depolanırlar. Çok boyutlu dizilerin yazım biçimi aşağıdaki gibidir, Tip dizi_adı[satır_sayısı][sütun_sayısı] ; Bu gösterimde ilk olarak dizi elemanlarının bellekte depolanacağı verilerin tipi, bu elemanlara erişim yapılırken kullanılacak dizi adı, ve son olarak köşeli parantezler içerisinde dizinin satır ve sütun eleman sayısı belirtilir. Bu gösterim şekli matrisler için kullanılır. Dizilere başlangıç değeri verilmesi için yazım biçimi; Dersnotu[2]=55 ; Örneğin; float elemanlar[3][2] ; gösterilebilir. Bu örnek kullanımda elemanlar adında float (gerçel) tipinde iki boyutlu bir dizi tanımlanmıştır.

108 Çok Boyutlu Diziler Çok boyutlu diziler iki den fazla boyutlu olabilirler. Örneğin; Int a[3][2][2] ; Dizilere ilk değer tanımlama sırasında da verilebilir, int c[3][3]={{2,4},{1,2},{2,2}};

109 Karakter İşleme C dilinde yazılabilecek programlarda sayıların dışında metinlerle de işlem yapılabilir. Bu tür verileri saklamak için char veri tipi kullanılır. String dizilerini tanımlayabilmek için aşağıdaki yazım şekli kullanılır; char string_adı; char string_dizi_adı[eleman sayısı]; Örneğin; char il; 107 char a[8] = {'E','L',,'A','Z','I','Ğ'}; char il[8]=”Elazığ”; Bu dizinin elemanları bellekte aşağıdaki gibi yerleşir:

110 Diziler-Örnekler Bir diziye eleman girişi ve dizinin elemanlarını ekrana yazdırma işlemini yapma

111 Diziler-Örnekler Bir diziye ilk değer atama ve dizinin elemanlarını ekrana yazdırma

112 Diziler-Örnekler Bir elemanın dizide olup olmadığını bulan program

113 Diziler-Örnekler Bir dizideki en küçük yada en büyük elemanı ve dizideki yerini bulma

114 Diziler-Örnekler Eleman sayısı dışarıdan girilen bir dizinin elemanlarını küçükten büyüğe doğru sıralama

115 Sorular Klavyeden rastgele girilen 10 sayıyı okuyup bu sayıları tersten yazdıran bir C programı yazınız? Klavyeden girilen bir metnin uzunluğu bulan bir C programı yazınız? Bir kare matrisin determinantını bulan bir C programı yazınız? Klavyeden girilen bir metni tersten yazdıran bir C programı yazınız? Klavyeden girilen bir cümledeki kelimelerin sadece ilk harflerini yazdıran bir C programı yazınız? Klavyeden girilen bir cümledeki kelimelerin yerini bozmadan tersten yazdıran bir C programı yazınız? ( Örn: Ali Topu At  At Topu Ali ) 7. Mevcudu klavyeden girilen bir sınıftaki öğrencilerin sınav sonuçlarını okutup ortalamasını ve en yüksek notu bulan programı yazınız?

116 İşaretçiler Tüm bilgisayar programlama dillerinin temelinde işaretçiler veri tipleri bulunmaktadır. Tipik olarak bir bilgisayar, ayrı ayrı veya bitişik gruplar halinde idare edilebilen ardışık olarak sayısallaştırılmış veya adreslenmiş hafıza hücrelerinin bir dizisine sahiptir. İşaretçiler, hafızadaki bir yerin adresini ( byte sıra numarasını ) içeren bir değişkendir.

117 İşaretçilerin Tanımlanması ve Kullanımı
Bir veri bloğunun bellekte bulunduğu adresi içeren (gösteren) veri tipidir. Tanımlama biçimi: veri tipi *p; p değişkeni <veri tipi> ile belirtilen tipte bir verinin bellekte saklandığı adresi içerir. int *iptr; float *fptr; Bu kadar tanımla sonucunda bellekte p değişkeni mevcuttur. Ancak işaret ettiği veri bloğu yoktur. Bunun için iki yol vardır. Birincisi kullanılan herhangi bir değişkeni işaret etmek, ikincisi ise veri bloğunu boş belleği kullanarak oluşturmak.

118 İşaretçiler-Değişkeni İşaret Etmek

119 İşaretçiler-boş bellek kullanarak oluşturmak
Bu yolla veriler için dinamik yer ayırılır. Bunun için malloc işlevi kullanılır void *malloc(n) : Boş bellekten n byte yer ayırıp başlangıç adresini döndürür. iptr = (*int) malloc(2); !!!!!!!!! Daha sonra dönüş yapılacak. sizeof, cast işleci (*tip) ...

120 Veriye işaretçi değişken yoluyla erişim
Bir işaretçinin gösterdiği adresteki veriye erişmek için işaretçi değişkeninin önüne * karakteri konur.

121 İşaretçi Aritmetiği İşaretçi değişkenler üzerinde toplama ve çıkartma işlemleri (++, --) geçerlidir. Ancak eklenecek değer tamsayı olmalıdır. İşaretçi değişkenin değeri 1 arttırıldığı zaman değişken bir sonraki veri bloğunu işsaret eder. Değişkenin alacağı yeni değer işaretçi değişkenin ne tip bir veri bloğunu işaret ettiğine bağlıdır. int *iptr, i; ... iptr = &i; i değişkenin adresinin 1000 olduğunu varsayalım. iptr nin değeri 1000 dir. iptr++; iptr nin değeri 1002 olur. ( int değeri işaret ettiği için) aynı örneği double için yaparsak double *iptr, i;

122 İşaretçi Aritmetiği ... iptr = &i; i değişkenin adresinin 1000 olduğunu varsayalım. iptr nin değeri 1000 dir. iptr++; iptr nin değeri 1008 olur. ( double değeri işaret ettiği için) int *iptr, i, j; *(iptr+4)=2; 1008 adresinin içeriğini 2 yapar. !!! Arttırma işaret edilen veri bloğuna göre yapılır Yani bir sonraki veri bloğunun gösterilmesi sağlanır. iptr++ ; bir sonraki veri bloğunu göster (*iptr)++; iptr değişkeninin gösterdiği adresteki değeri 1 arttır

123 İşaretçiler ve Diziler
İşaretçiler üzerinde geçerli aritmetik yardımıyla dizilere işaretçi değişkenler ile erişmek mümkündür.

124 İşaretçiler ve Diziler
İşaretçi ve dizgi kullanımı.

125 İşlevleri Referans yoluyla çagırma
Şu ana yazdığımız işlevlerde gönderilen parametrelerin (diziler hariç) değerlerinin değiştirilmesi mümkün değil idi. İşlev çağırıldığı zaman parametrelerin bir kopyası çıkartılıp işleve gönderiliyordu. Bir işlevin birden fazla değer gönderebilmesi için işaretçilere gereksinimiz vardır.

126 İşlevleri Referans yoluyla çağırma
Gönderilen parametrenin kopyası işleve gönderildiği için işlev içerisinde yapılan değişiklikler işlevin çağırıldığı yeri etkilemez. Eğer parametredeki değişikliklerin işlevin çağırıldığı yerde de geçerli olmasını istiyorsak işleve parametrenin adresini göndermek gerekir.

127 İşlevleri Referans yoluyla çağırma
void malloc(n): En az n byte uzunluğunda bellekten yer ayırır. İşlevin değeri >0 ise bloğun bellekteki yeri, NULL yer yok demektir. int *i; i = (int *) malloc(2000) ; 2000 byte yer ayırıp bloğun başlangıç adresini i 'ye atar ( 1000 elemanlı int dizisi ) double *x; x = (double *) malloc(8*2000); 2000 elemanlı double dizi sizeof(n) : n ifadesinin/tipinin byte olarak uzunluğunu verir. i = (int *) malloc(1000*sizeof(int)) ; 1000 tane int değer içerecek bellek uzunluğu x = (double *) malloc(2000*sizeof(double)); 2000 elemanlı double dizi void free (void *block) : mallock işlevivi tersi. Block değişkenin tuttuğu yeri boş belleğe gönderir

128 İşlevleri Referans yoluyla çağırma
Ay isimleri bir dizide saklamak için;