YANGINDA ACİL DURUM YÖNETİMİ

YANGINDA ACİL DURUM YÖNETİMİ
Öğr. Gör. Mehmet Ali ZENGİN

KONU BAŞLIKLARI 1. GİRİŞ 2. TEMEL KAVRAMLAR 3. YANGINLA MÜCADELE ACİL DURUM YÖNETİMİNDE YÜKÜMLÜLÜKLER 3.1. İşveren Yükümlülükleri 3.2. Çalışan Yükümlülükleri 4. YANGINDA ACİL DURUM PLANI 4.1. Acil Durum Planı 4.2. Önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler 4.3. Acil Durum Müdehala ve Tahliye Yöntemleri 4.4. Görevlendirilecek Çalışanların Belirlenmesi 4.5. Acil Durum Dokümantasyonu 4.6. Tatbikat 4.7. Acil Durum Planının Yenilenmesi 4.8. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi 5. KAYNAKLAR

1. Giriş Afet olarak değerlendirilen olaylar ile dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli sebeplerle meydana gelen yangın vb. olayların yol açtığı hâllere acil durum denir. Acil durumlara karşı İSGB’ler ilgili mevzuatta belirtilen araç ve gereçler ile donatılır ve iş yerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur. İş yerinde kaza, yangın, doğal afet ve bunun gibi acil müdahale gerektiren durumların belirlenmesi, acil durum planının hazırlanması, ilk yardım ve acil müdahale bakımından yapılması gereken uygulamaların organizasyonu ile ilgili diğer birim, kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılması İSGB ve OSGB’lerin görev, yetki ve sorumlulukları arasındadır. Bu ünitenin amacı, iş yerlerinde acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalışmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve bu konularda görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi ve acil durumlarda işin durdurulması ile ilgili usul ve esasların öğrenilmesidir.

2. TEMEL KAVRAMLAR Yangında acil durumlarla ilgili temel kavramlar şunlardır: Acil durum, iş yerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilk yardım veya tahliye gerektiren olaylardır. Acil durum planı, iş yerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dâhil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır. Acil durum planları başka bir ifadeyle, acil durumlarda yapılacak müdahale, koruma, arama-kurtarma ve ilk yardım iş ve işlemlerinin nasıl ve kimler tarafından yapılacağını gösteren ve acil durum öncesinde hazırlanması gereken planlarıdır. Güvenli yer ise, acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yerlerdir. Acil durum ekibi, yangın, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanların tahliyesini sağlayan, olaya ilk müdahaleyi yapan, arama-kurtarma ve söndürme işlerine katılan ve gerektiğinde ilk yardım uygulayan ekiptir. Acil servis hizmetleri, büyük endüstriyel kazalarda, kuruluşta ve civarında zararın en aza indirilmesindeki kolluk güçleri, itfaiye, ambulans, sahil güvenlik, sivil savunma ve arama-kurtarma hizmetleri dâhil sağlık ve güvenlik hizmetleridir.

2. TEMEL KAVRAMLAR Yangında acil durumlarla ilgili temel kavramlar şunlardır: Acil durum asansörü (itfaiye asansörü), binalarda bulunan, kullanımı doğrudan yangın söndürme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altında bulunan ve ek korunum uygulanmış olan özel asansördür. Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi, kantitatif risk değerlendirmesi sonucuna göre senaryo edilen büyük kaza riskinin indirilmesi gereken frekans seviyesidir. Büyük endüstriyel kaza ise herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve kuruluş içinde veya dışında çevre ve insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir yayılım, yangın veya patlama olayıdır. Risk, tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma, çevre kirliliği ya da başka zararlı sonuçların meydana gelme ihtimalidir.

3. YANGINLA MÜCADELE ACİL DURUM YÖNETİMİNDE YÜKÜMLÜLÜKLER
3.1. İşverenin yükümlülükleri İşverenin yangınla mücadele, ilk yardım ve acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir: Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler. Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar. Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar. Acil durumlarla mücadele için iş yerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile iş yerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar.

3.1. İşverenin yükümlülükleri Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, iş yeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar. Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike oluşturabilicek sistemlerin olumsuz durumlar oluşturmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar. Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi iş yerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirir. İşveren, 17 Temmuz 2003 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlülüğe giren İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişin Yönetmelik’de belirtilen ekipman ve araç-gereçlerin periyodik bakım ve kontrolünü yapar, gerekli kayıtlarını tutar.

İşveren, iş yerlerindeki bütün acil çıkış yolları ve kapıları hakkında aşağıdaki hususların yerine getirilmesini sağlar: Doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılması sağlanır ve önlerinde ya da arkalarında çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmaz, Herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalışanların iş yerini derhâl ve güvenli bir şekilde terk etmelerini mümkün kılacak şekilde düzenle yapılır. Gerekli durumlarda bu konuyla ilgili planlar hazırlanarak düzenli tatbikatlar yapılır, Sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri; yapılan işin niteliğine, iş yerinin büyüklüğüne, kullanım şekline, iş yerinde bulunan ekipmana ve bulunabilecek azami kişi sayısına göre belirlenir. 27 Kasım 2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır. Acil çıkış kapılarının, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri şekilde olması sağlanır. Bu kapılar dışarıya doğru açılır. Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmaz. Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmaması, acil çıkış kapılarının kilitli veya bağlı olmaması sağlanır,

Acil çıkış yolları ve kapıları, 23.Aralık.2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır. Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında, elektrik kesilmesi hâlinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulundurulur. Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalışanların sorumlulukları işverenlerin konuya ilişkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak acil durum planı işverenlerce ortaklaşa hazırlanır. Birden fazla iş yerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya sitelerinin iş yerlerince hazırlanan acil durum planlarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Bir iş yerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması hâlinde acil durum planlarının hazırlanması konusunda iş yerinin bütünü için asıl işveren, kendi çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt işverenler sorumludur.

3.2. Çalışanların yükümlülükleri Çalışanların acil durumlarla ilgili yükümlülükleri: Acil durum planında belirtilen hususlar dâhilinde alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlere uymak, İş yerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek, Acil durumun giderilmesi için, işveren ile işyeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine intikal eden ekiplerin talimatlarına uymak, Acil durumlar sırasında kendisinin ve çalışma arkadaşlarının hayatını tehlikeye düşürmeyecek şekilde davranmaktır.

4. YANGINDA ACİL DURUM PLANI
Yangınla mücadelede acil durum planı, tüm iş yerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye yöntemlerinin oluşturulması, dokümantasyon, tatbikat ve acil durum planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır. İş yerinde meydana gelebilecek acil durumlar aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir: Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali, Risk değerlendirmesi sonuçları, İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar, Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali, Sabotaj ihtimali.

4.2. Önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler (MADDE 9) (1) İşveren, belirlediği mümkün ve muhtemel acil durumların oluşturabileceği zararları önlemek ve daha büyük etkilerini sınırlandırmak üzere gerekli tedbirleri alır. (2) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere tedbirler belirlenirken gerekli olduğu durumda ölçüm ve değerlendirmeler yapılır. (3) Alınacak tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu korumayı esas alır.

4.3. Acil Durum Müdehala ve Tahliye Yöntemleri Yangın gibi ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren; Çalışanların işi bırakarak derhâl çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzenlemeleri yapar ve çalışanlara gerekli talimatları verir, Durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini isteyemez. İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.

(1) İşverence acil durumların meydana gelmesi halinde uyarı verme, arama, kurtarma, tahliye, haberleşme, ilk yardım ve yangınla mücadele gibi uygulanması gereken acil durum müdahale yöntemleri belirlenir ve yazılı hale getirilir. (2) Tahliye sonrası, işyeri dâhilinde kalmış olabilecek çalışanların belirlenmesi için sayım da dâhil olmak üzere gerekli kontroller yapılır. (3) İşveren, işyerinde acil durumların meydana gelmesi halinde çalışanların bu durumun olumsuz etkilerinden korunması için bulundukları yerden güvenli bir yere gidebilmeleri amacıyla izlenebilecek uygun tahliye düzenlemelerini acil durum planında belirtir ve çalışanlara önceden gerekli talimatları verir. (4) İşyerlerinde yaşlı, engelli, gebe veya kreş var ise çocuklara tahliye esnasında refakat edilmesi için tedbirler alınır. (5) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınır. (6) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken çalışanlar dışında müşteri, ziyaretçi gibi işyerinde bulunması muhtemel diğer kişiler de göz önünde bulundurulur.

4.4. Görevlendirilecek Çalışanların Belirlenmesi (1) İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar; a) Arama, kurtarma ve tahliye, b) Yangınla mücadele, konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. (2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir.

4.4. Görevlendirilecek Çalışanların Belirlenmesi (3) Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur. (4) İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir. (5) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada belirtilen yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.

4.5. Acil Durum Dokümantasyonu Acil durum planı asgari aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir: İş yerinin unvanı, adresi ve işverenin adı. Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı. Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi. Belirlenen acil durumlar. Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler. Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri. Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki (plan). Bu planda aşağıdaki hususlar gösterilir;

4.5. Acil Durum Dokümantasyonu Bu planda aşağıdaki hususlar gösterilir; o Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler. o İlk yardım malzemelerinin bulunduğu yerler. o Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması hâlinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı. o Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri. o İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında iş yeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları. Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde iş yerinde saklanır. Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki (plan), bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur.

4.6. Tatbikat Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için iş yerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır. Gerçekleştirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır. Gerçekleştirilen tatbikat neticesinde varsa aksayan yönler ve kazanılan deneyimlere göre acil durum planları gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılır. Birden fazla iş yerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki iş yerlerinde tatbikatlar yönetimin koordinasyonu ile yürütülür.

4.7. Acil Durum Planının Yenilenmesi İş yerinde, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi hâlinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir. Belirtilen durumlardan bağımsız olarak, hazırlanmış olan acil durum planları; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli iş yerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.

4.8. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi Tüm çalışanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele ve ilk yardım konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir. İşe yeni alınan çalışana, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılır. Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir. Görevlendirilen çalışanlara, eğitimlerin iş yerinde iş güvenliği uzmanı veya iş yeri hekimi tarafından verilmesi hâlinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir.

4. KAYNAKLAR Altan, M. F., “Şantiye Güvenlik Sistemi”, 2005 ZKÜ MF Ders Notu, Altan, M. F., “Şantiye Organizasyonu”, 2004 ZKÜ MYO Ders Notu, Altan, M. F., “Yapı Bilgisi”, 2007 ZKÜ MF Ders Notu, Altan, M. F., “Yapı Sistemlerinde Güvenlik”, 2008 ZKÜ MF Ders Notu, Corbett, G. P., Fire Engineering’s Handbook for Firefihter I & II, Fire Eng. Bk. Dept., 2009 IFSTA, Essentials of Fire Fighting and Fire Department Operations, Prentice Hall, (5th Edition), 2008 IFSTA, Fire Service Instructor: Principles and Practice, Jones & Bartlett, (2nd Ed.), 2013 Jones, A. M., Fire Protection Systems, Delmar Cengage Learning, 2008, Clifton Park, NY, USA Klinof, R. W., Introduction to Fire Protection and Emergency Services, Jones&Bartlett Learning, (5 th Ed.), 2013, USA Klinof, R. W., Introduction to Fire Protection, Cengage Learning (4 th Edi), 2011, NY, USA Lindeburg, M. R., Fire and Explosion Production Systems: A Desing Professional’s Introduction, 1999, Professional Pub., 2nd Ed., 1999 TS EN , Sabit Yangın Söndürme Sistemleri - Gazlı Söndürme Sistemleri İçin Bileşenler, 2004 TSE, EN , Seyyar Yangın Söndürücüler, Karakteristikleri, Performansı ve Deney Metotları, 2008

4. KAYNAKLAR TSE, TS 10223, Yangından Korunma, Yangınla Mücadele, Kurtarma İşlemleri Ve Tehlikeli Maddelerin Taşınması, 2013 TSE, TS EN , Sabit Yangın Söndürme Sistemleri, Su Püskürtme Elemanları, Islak Tip ve Kuru Alarm Vana Tertibatları, 2002 TSE, TS EN , Yangın Söndürücü Maddeler, Köpük Konsantreleri - Bölüm 1: Suyla Karışmayan Sıvıların Yüzeyine Uygulanan Orta Genleşmeli Köpük Konsantreleri İçin Özellikler, Nisan 2010. TSE, TS EN 54-12, Yangın Algılama ve Yangın Alarm Sistemleri, Duman Dedektörleri, 2005 TSE, TS EN 615 Yangından Korunma - Yangın Söndürücü Maddeler - Tozlar İçin Özellikler (Sınıf D Tozlar Hariç), 2011 TSE, TS ISO , Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri - Fiziksel Özellikler Ve Sistem Tasarımı, 2004 TSE, TS ISO , Yangından Korunma, Terim ve Tarifler, Yangın Söndürme Tertibatı, 2003

YANGINDA ACİL DURUM YÖNETİMİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "YANGINDA ACİL DURUM YÖNETİMİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

YANGINDA ACİL DURUM YÖNETİMİ

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "YANGINDA ACİL DURUM YÖNETİMİ"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim