1/17 BİLİM TARİHİ VE FELSEFESİ Musa çankaya. 2/17 Bilim; doğruyu ve bilgiyi araştırma, bilgi edinme ve bilgiyi düzenleme süreci, evreni anlama ve tanımlama.

... konulu sunumlar: "1/17 BİLİM TARİHİ VE FELSEFESİ Musa çankaya. 2/17 Bilim; doğruyu ve bilgiyi araştırma, bilgi edinme ve bilgiyi düzenleme süreci, evreni anlama ve tanımlama."— Sunum transkripti:

1 1/17 BİLİM TARİHİ VE FELSEFESİ Musa çankaya

2 2/17 Bilim; doğruyu ve bilgiyi araştırma, bilgi edinme ve bilgiyi düzenleme süreci, evreni anlama ve tanımlama gayretleri olarak ifade edilebilir.

3 3/17 Doğa / Fen Bilimleri Fizik Kimya Matematik Biyoloji Tıp Sosyal Bilimler Sosyoloji Tarih İktisat Yönetim Siyaset

4 4/17 Antik Yunan MÖ 756 - MÖ 146 İslam Düşüncesi (610-1210) Ortaçağ (350-1453) Reform ve Rönesans (15. 16. yy) 19. yüzyıl ve sonrası

5 5/17 Kavram; Liberalizm (Kavramsal çerçeve ve kuramsal çerçeve ayrımı) Olgu; Liberalizmin yükselmesi Hipotez; Liberal değerlerin arttığı bölgelerde ortalama ömür süresi uzar. Bilimsel Tez; Bireysel özgürlük ve yaşam kalitesi arasında bir ilişki vardır. Kuram; Toplumsal gerçekliği açıklamaya çalışan paralel bilgiler bütünü. (Özgürlük kuramları)

6 6/17 Kavram; Avrupa Birliği ve Tam Üyelik (Kavramsal çerçeve ve kuramsal çerçeve ayrımı) Olgu; Türkiye’nin AB’ne Üyelik Süreci Hipotez; Türkiye, AB üyeliği öncesi ve sonrası da Batılılaşma hareketleri ile kamu yönetimini dönüştürmüştür. Bilimsel Tez; Türkiye çağdaşlaşma hareketleri altında çözümü Batı dünyasında aramaktadır. Kuram; Toplumsal gerçekliği açıklamaya çalışan paralel bilgiler bütünü. (Avrupalılaşma kuramları)

7 7/17 Tümdengelim: Aristo’nun gerçeğe ulaşma anlayışına dayanmaktadır. Bilinen iki öncülden hareket ederek, zihnin zorunlu olarak bir sonuç çıkarmasıdır. Örnek: Tüm gezegenler güneş etrafında döner. (Temel önerme) Dünya bir gezegendir. (Özel önerme) Bu nedenle dünya güneş etrafında döner. (Sonuç) Bu yaklaşım araştırma veya gözlemi ihmal ettiği ve sadece zihinsel eksersize dayandığı için çoğu kez yetersiz kalmaktadır.

8 8/17 Tümevarım: Tek tek olaylardan hareket ederek veya sınırlı sayıda deneyimle kazanılan bilgilere dayanarak, benzer olayların tümüne ilişkin genellemelere ulaşmaktır. Örnek: Altın, bakır, kurşun vb. biçimlendirilebilir. Altın, bakır, kurşun vb. metaldir. Öyleyse bütün metaller biçimlendirilebilir. Burada önermelerden birinin yanlış olması halinde tüm süreç hatalı olmaktadır.

9 9/17 Thomas Kuhn paradigma kavramını kullanmıştır. Kısaca paradigma, bakış açısıdır. Yeni paradigma, ortaya çıktıktan sonra, önceki paradigmayı benimseyen bilim topluluğu tarafından tepkiyle karşılanır. Geçerli paradigmanın yerini bir diğerinin alması “devrim”dir. Bu, aynı zamanda bilimsel gelişme sürecidir.

10 KLASİK BİLİM ANLAYIŞI Büyük ölçüde, A. Comte’ un kurduğu pozitivizmin bilim anlayışına karşılık gelir. İçinde yaşadığımız yüzyılın ortalarına kadar tartışmasız etkin olmuştur. Comte pozitivizminden sonra yeni pozitivizm, bilimsel pozitivizm veya mantıkçı pozitivizm adıyla bilinen grup bu anlayışı temsil ederler. 1- Bilim bize insandan bağımsız, gerçek bir dünya hakkında bilgi verir. Bilimsel yöntem tek ve aynıdır. Bilimlerin bir birliğinden söz edilebilir. Bilimsel bilgi, tarihsel süreç içinde artarak biriken (kümülatif) bilgidir. Bilim düzgün, doğrusal bir ilerleme süreci sergiler. Bilimsel bilgi olgularla ilgilidir. Bilimsel bilgi nesnel (objektif) bilgidir. Bilimsel bilgi mantıklı, tutarlı bilgidir. Bilimsel bilgi, bilimsel eleştiri sonucu elde edilir, eleştiricidir. Bilimsel bilgi, herkese açık (toplumsal) ve iletilebilir (intersubjektif) bilgidir. Bilim genelleyicidir. Bilimsel bilgi “bilimsel yöntem” denen özel bir yönteme dayanılarak elde edilir. Bilimsel bilgi öndeyi imkanı verir. Bilimsel bilgi birikerek ilerleyen (kümülatif) bilgidir. Klasik görüş bilime büyük önem vermiş, sihirli bir güç olarak görmüştür. Bilimsel bilgi, diğer bilgi türleri gibi yalnızca bir bilgi türüdür. Diğerlerinden daha üstün değildir. Bilim sonsuz evreni tümüyle hiçbir zaman açıklayamaz. Bilimin düzgün (doğrusal) bir ilerleme gösterdiği, birikimsel bir süreç izlediği görüşü yanlıştır. Bilim, doğrusal değil, paradigmalarla gelişme görülür. Bilimin bilim adamından bağımsız, nesnel bir yapısı ve gerçekliği olduğu görüşü yanlıştır. Bilimi bilim yapan; bilim adamlarının oluşturduğu bilim topluluğudur. Bunların ortak dilleri, değerleri ve eğitim tarzları vardır; psikolojilerinden, içinde bulundukları sosyolojik ve kültürel özelliklerden asla soyutlanamaz. Bilimlerin birbirlerine indirgenebilecek bir yapıda oldukları ve son tahlilde bir büyük bilimin parçaları olabilecekleri görüşü yanlıştır. Gerçekliğin farklı boyutları vardır ve farklı bilimlerle açıklanabilir. MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) Büyük ölçüde, A. Comte’ un kurduğu pozitivizmin bilim anlayışına karşılık gelir. İçinde yaşadığımız yüzyılın ortalarına kadar tartışmasız etkin olmuştur. Comte pozitivizminden sonra yeni pozitivizm, bilimsel pozitivizm veya mantıkçı pozitivizm adıyla bilinen grup bu anlayışı temsil ederler. 1- Bilim bize insandan bağımsız, gerçek bir dünya hakkında bilgi verir. Bilimsel yöntem tek ve aynıdır. Bilimlerin bir birliğinden söz edilebilir. Bilimsel bilgi, tarihsel süreç içinde artarak biriken (kümülatif) bilgidir. Bilim düzgün, doğrusal bir ilerleme süreci sergiler. Bilimsel bilgi olgularla ilgilidir. Bilimsel bilgi nesnel (objektif) bilgidir. Bilimsel bilgi mantıklı, tutarlı bilgidir. Bilimsel bilgi, bilimsel eleştiri sonucu elde edilir, eleştiricidir. Bilimsel bilgi, herkese açık (toplumsal) ve iletilebilir (intersubjektif) bilgidir. Bilim genelleyicidir. Bilimsel bilgi “bilimsel yöntem” denen özel bir yönteme dayanılarak elde edilir. Bilimsel bilgi öndeyi imkanı verir. Bilimsel bilgi birikerek ilerleyen (kümülatif) bilgidir. KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) Bilimsel bilgi, diğer bilgi türleri gibi yalnızca bir bilgi türüdür. Diğerlerinden daha üstün değildir. Bilim sonsuz evreni tümüyle hiçbir zaman açıklayamaz. Büyük ölçüde, A. Comte’ un kurduğu bilim anlayışına karşılık gelir. İçinde yaşadığımız yüzyılın ortalarına kadar tartışmasız etkin olmuştur. KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ)

11 KLASİK BİLİM ANLAYIŞI Büyük ölçüde, A. Comte’ un kurduğu pozitivizmin bilim anlayışına karşılık gelir. İçinde yaşadığımız yüzyılın ortalarına kadar tartışmasız etkin olmuştur. Comte pozitivizminden sonra yeni pozitivizm, bilimsel pozitivizm veya mantıkçı pozitivizm adıyla bilinen grup bu anlayışı temsil ederler. 1- Bilim bize insandan bağımsız, gerçek bir dünya hakkında bilgi verir. Bilimsel yöntem tek ve aynıdır. Bilimlerin bir birliğinden söz edilebilir. Bilimsel bilgi, tarihsel süreç içinde artarak biriken (kümülatif) bilgidir. Bilim düzgün, doğrusal bir ilerleme süreci sergiler. Bilimsel bilgi olgularla ilgilidir. Bilimsel bilgi nesnel (objektif) bilgidir. Bilimsel bilgi mantıklı, tutarlı bilgidir. Bilimsel bilgi, bilimsel eleştiri sonucu elde edilir, eleştiricidir. Bilimsel bilgi, herkese açık (toplumsal) ve iletilebilir (intersubjektif) bilgidir. Bilim genelleyicidir. Bilimsel bilgi “bilimsel yöntem” denen özel bir yönteme dayanılarak elde edilir. Bilimsel bilgi öndeyi imkanı verir. Bilimsel bilgi birikerek ilerleyen (kümülatif) bilgidir. Klasik görüş bilime büyük önem vermiş, sihirli bir güç olarak görmüştür. Bilimsel bilgi, diğer bilgi türleri gibi yalnızca bir bilgi türüdür. Diğerlerinden daha üstün değildir. Bilim sonsuz evreni tümüyle hiçbir zaman açıklayamaz. Bilimin düzgün (doğrusal) bir ilerleme gösterdiği, birikimsel bir süreç izlediği görüşü yanlıştır. Bilim, doğrusal değil, paradigmalarla gelişme görülür. Bilimin bilim adamından bağımsız, nesnel bir yapısı ve gerçekliği olduğu görüşü yanlıştır. Bilimi bilim yapan; bilim adamlarının oluşturduğu bilim topluluğudur. Bunların ortak dilleri, değerleri ve eğitim tarzları vardır; psikolojilerinden, içinde bulundukları sosyolojik ve kültürel özelliklerden asla soyutlanamaz. Bilimlerin birbirlerine indirgenebilecek bir yapıda oldukları ve son tahlilde bir büyük bilimin parçaları olabilecekleri görüşü yanlıştır. Gerçekliğin farklı boyutları vardır ve farklı bilimlerle açıklanabilir. MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) Büyük ölçüde, A. Comte’ un kurduğu pozitivizmin bilim anlayışına karşılık gelir. İçinde yaşadığımız yüzyılın ortalarına kadar tartışmasız etkin olmuştur. Comte pozitivizminden sonra yeni pozitivizm, bilimsel pozitivizm veya mantıkçı pozitivizm adıyla bilinen grup bu anlayışı temsil ederler. 1- Bilim bize insandan bağımsız, gerçek bir dünya hakkında bilgi verir. Bilimsel yöntem tek ve aynıdır. Bilimlerin bir birliğinden söz edilebilir. Bilimsel bilgi, tarihsel süreç içinde artarak biriken (kümülatif) bilgidir. Bilim düzgün, doğrusal bir ilerleme süreci sergiler. Bilimsel bilgi olgularla ilgilidir. Bilimsel bilgi nesnel (objektif) bilgidir. Bilimsel bilgi mantıklı, tutarlı bilgidir. Bilimsel bilgi, bilimsel eleştiri sonucu elde edilir, eleştiricidir. Bilimsel bilgi, herkese açık (toplumsal) ve iletilebilir (intersubjektif) bilgidir. Bilim genelleyicidir. Bilimsel bilgi “bilimsel yöntem” denen özel bir yönteme dayanılarak elde edilir. Bilimsel bilgi öndeyi imkanı verir. Bilimsel bilgi birikerek ilerleyen (kümülatif) bilgidir. KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) Bilimin düzgün (doğrusal) bir ilerleme gösterdiği, birikimsel bir süreç izlediği görüşü yanlıştır. Bilim, doğrusal değil, paradigmalarla gelişme görülür. Bilim bize insandan bağımsız, gerçek bir dünya hakkında bilgi verir. Bilimsel yöntem tek ve aynıdır. Bilimlerin bir birliğinden söz edilebilir. Bilimsel bilgi, tarihsel süreç içinde artarak biriken bilgidir. Bilim düzgün, doğrusal bir ilerleme süreci sergiler. KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ)

12 KLASİK BİLİM ANLAYIŞI Büyük ölçüde, A. Comte’ un kurduğu pozitivizmin bilim anlayışına karşılık gelir. İçinde yaşadığımız yüzyılın ortalarına kadar tartışmasız etkin olmuştur. Comte pozitivizminden sonra yeni pozitivizm, bilimsel pozitivizm veya mantıkçı pozitivizm adıyla bilinen grup bu anlayışı temsil ederler. 1- Bilim bize insandan bağımsız, gerçek bir dünya hakkında bilgi verir. Bilimsel yöntem tek ve aynıdır. Bilimlerin bir birliğinden söz edilebilir. Bilimsel bilgi, tarihsel süreç içinde artarak biriken (kümülatif) bilgidir. Bilim düzgün, doğrusal bir ilerleme süreci sergiler. Bilimsel bilgi olgularla ilgilidir. Bilimsel bilgi nesnel (objektif) bilgidir. Bilimsel bilgi mantıklı, tutarlı bilgidir. Bilimsel bilgi, bilimsel eleştiri sonucu elde edilir, eleştiricidir. Bilimsel bilgi, herkese açık (toplumsal) ve iletilebilir (intersubjektif) bilgidir. Bilim genelleyicidir. Bilimsel bilgi “bilimsel yöntem” denen özel bir yönteme dayanılarak elde edilir. Bilimsel bilgi öndeyi imkanı verir. Bilimsel bilgi birikerek ilerleyen (kümülatif) bilgidir. Klasik görüş bilime büyük önem vermiş, sihirli bir güç olarak görmüştür. Bilimsel bilgi, diğer bilgi türleri gibi yalnızca bir bilgi türüdür. Diğerlerinden daha üstün değildir. Bilim sonsuz evreni tümüyle hiçbir zaman açıklayamaz. Bilimin düzgün (doğrusal) bir ilerleme gösterdiği, birikimsel bir süreç izlediği görüşü yanlıştır. Bilim, doğrusal değil, paradigmalarla gelişme görülür. Bilimin bilim adamından bağımsız, nesnel bir yapısı ve gerçekliği olduğu görüşü yanlıştır. Bilimi bilim yapan; bilim adamlarının oluşturduğu bilim topluluğudur. Bunların ortak dilleri, değerleri ve eğitim tarzları vardır; psikolojilerinden, içinde bulundukları sosyolojik ve kültürel özelliklerden asla soyutlanamaz. Bilimlerin birbirlerine indirgenebilecek bir yapıda oldukları ve son tahlilde bir büyük bilimin parçaları olabilecekleri görüşü yanlıştır. Gerçekliğin farklı boyutları vardır ve farklı bilimlerle açıklanabilir. MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) Büyük ölçüde, A. Comte’ un kurduğu pozitivizmin bilim anlayışına karşılık gelir. İçinde yaşadığımız yüzyılın ortalarına kadar tartışmasız etkin olmuştur. Comte pozitivizminden sonra yeni pozitivizm, bilimsel pozitivizm veya mantıkçı pozitivizm adıyla bilinen grup bu anlayışı temsil ederler. 1- Bilim bize insandan bağımsız, gerçek bir dünya hakkında bilgi verir. Bilimsel yöntem tek ve aynıdır. Bilimlerin bir birliğinden söz edilebilir. Bilimsel bilgi, tarihsel süreç içinde artarak biriken (kümülatif) bilgidir. Bilim düzgün, doğrusal bir ilerleme süreci sergiler. Bilimsel bilgi olgularla ilgilidir. Bilimsel bilgi nesnel (objektif) bilgidir. Bilimsel bilgi mantıklı, tutarlı bilgidir. Bilimsel bilgi, bilimsel eleştiri sonucu elde edilir, eleştiricidir. Bilimsel bilgi, herkese açık (toplumsal) ve iletilebilir (intersubjektif) bilgidir. Bilim genelleyicidir. Bilimsel bilgi “bilimsel yöntem” denen özel bir yönteme dayanılarak elde edilir. Bilimsel bilgi öndeyi imkanı verir. Bilimsel bilgi birikerek ilerleyen (kümülatif) bilgidir. KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ) Bilimin bilim adamından bağımsız, nesnel bir yapısı ve gerçekliği olduğu görüşü yanlıştır. Bilimi bilim yapan; bilim adamlarının oluşturduğu bilim topluluğudur. Bunların ortak dilleri, değerleri ve eğitim tarzları vardır; psikolojilerinden, içinde bulundukları sosyolojik ve kültürel özelliklerden asla soyutlanamaz. Bilimlerin birbirlerine indirgenebilecek bir yapıda oldukları ve son tahlilde bir büyük bilimin parçaları olabilecekleri görüşü yanlıştır. Gerçekliğin farklı boyutları vardır ve farklı bilimlerle açıklanabilir. Bilimsel bilgi olgularla ilgilidir. Bilimsel bilgi nesnel (objektif) bilgidir. Bilimsel bilgi mantıklı, tutarlı bilgidir. Bilimsel bilgi, bilimsel eleştiri sonucu elde edilir, eleştiricidir. Bilim genelleyicidir. KLASİK BİLİM ANLAYIŞI MODERN BİLİM ANLAYIŞI (KLASİK GÖRÜŞE ELEŞTİRİ)

13 13/17 Postmodern Bilim Anlayışı Süreç Savlar Toplamı

14 14/17 NİCEL VE NİTEL ARAŞTIRMA Nicel Araştırma: Fizik, kimya, biyoloji, mühendislik gibi doğa bilimleri alanlarında yapılan araştırmalar gözlem ve ölçmeye dayanmaktadır. Gözlem ve ölçmelerin istenildiğinde tekrarlanabildiği araştırmalara “nicel araştırma” denir. Aristo Yaklaşımı

15 15/17 NİCEL VE NİTEL ARAŞTIRMA Nitel Araştırma: İnsan ve grup davranışlarını “niçin”ini anlamaya yönelik araştırmalara nitel araştırma denir. Felsefe ve yorum ön plandadır. Eflatun Yaklaşımı

16 Nicel AraştırmalarNitel Araştırmalar Gerçeklik nesneldir.Gerçeklik oluşturulur. Asıl olan yöntemdir.Asıl olan çalışılan durumdur. GenellemeDerinlemesine betimleme Tahmin - TespitYorumlama Nedensellik ilişkisini açıklamaAktörlerin bakış açısını anlama Denence ile başlar.Denence ile biter. Deney, değiştirme ve kontrolKendi bütünlüğü içinde ve doğal Herkesçe kabul edilmiş veri toplama araçlarıAraştırmacının kendisinin oluşturduğu veri toplama aracı Parçaların incelenmesiÖrüntülerin ortaya çıkarılması Uzlaşma ve norm arayışıÇokluluk ve farklılık arayışı Verinin sayısal göstergelere indirgenmesiVerinin, bütün derinlik ve zenginliği içinde betimlenmesi

17 17/17 KARMA YAKLAŞIM Bu yaklaşımın temel ilkesi; araştırmacı farklı strateji, yöntem ve yaklaşımları (nitel –nicel) kullanarak çoklu veriler toplamalı şeklinde ifade edilmektedir. Karma yaklaşımın kullanılması sürecinde hem nicel hem de nitel yaklaşımın tüm özellikleriyle derinlemesine bilinip bu süreçte aktif olarak işe koşulması gerekmektedir.