NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ

... konulu sunumlar: "NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ"— Sunum transkripti:

1 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
Temel sanat ve tasarım eğitimi-II Temel Kompozİsyon türlerİ ve kompozİsyonu oluşturan temel elemanların İncelenmeSİ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Sanat Tasarım Fakültesi stf.nisantasi.edu.tr

2 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
KOMPOZİSYONA GİRİŞ Kavramsal (nokta, çizgi, düzlem, hacim) ve görsel öğelerin (nokta, çizgi, renk, doku, boyut, biçim, yüzey) belirli bir düzen içinde bir araya gelmeleri kompozisyonu oluşturur. Çizgi karakterlerinin çeşidi kompozisyonun dinamik ve statik özelliğini kurar. Çeşitli görsel elemanlarla dolu bir çalışmanın gücü, kurulan kompozisyonun yetkinliğine bağlıdır. Kompozisyon birçok öğe ve ilkenin bir arada kullanılması ile gerçekleşir: Çizgiler veya üç boyutlu cisimler konumları ile bir takım yönler gösterir. Yatay ve dikey yönler arasında birçok ara konumda yön vardır. Yönleri birbirini kesen ve dik durumda olan çizgi ve biçimler zıt ve aykırı sayılır. Birbirine yakın uygunluk ve paralelde olanlar ise uygun durumda kabul edilir. Kompozisyon hazırlarken yönleri değiştirmek farklı ve güzel görüntüler oluştururken aynı zamanda kompozisyona dinamizm ve hareket de kazandırır. Tasarımda birbirine yakın aralıklar uygun, birbirinden uzak olanlar ise birbirleri arasında kopukluğa neden olur ve birliktelik göstermez. Yan yana olan aralıklar tekrar edilirse monotonluğu getirebilir. Bu sebeple form ve mekânlar arasında farklı büyüklükte aralıklar kullanılması kompozisyona hareket ve dinamizm getirir. Kompozisyonda en önemli ilke, her şeyin bütüne ait olması, hiçbir öğenin birbirine yabancı ve uyumsuz olmamasıdır; bütünlük, bütünlük içinde çeşitliliktir. Başarılı bir kompozisyonda görsel ağırlıkları olan öğelerin eşit dağılımıyla denge unsurunun yakalanması hedeflenir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

3 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
KOMPOZİSYON TÜRLERİ Dikey kompozisyon: Dağınık bir kompozisyon çeşididir. Bütün yüksekliklere hakim bir yüksek nokta bulunur. Dikey çizgiler yükseklik hissi uyandırırlar. Yatay kompozisyon: Bu kompozisyonda yatay çizgiler önemli bir rol oynar. Yatay çizgiler daima durgunluğu ifade ederler. Yatay çizgiler pek açık olurlarsa resmi sağdan, soldan çerçevenin dışına kaçırırlar.  Üçgen kompozisyon: Tüm kompozisyon yöntemlerinin belki de en bilineni ve sık kullanılanıdır. Klasik kompozisyon da denir. Resmin altı kısmında yerleştirilen bir üçgen denge izlenimi verir. Rafaello’nun “Meryem  ve Çocuk İsa” Resmi bu kompozisyona örnek olarak gösterilebilir. Çapraz kompozisyon: Resmin bir köşesinden diğerine uzanan çapraz çizgi bir çok kompozisyon temelini oluşturur. Bazen genellikle biri diğerinden daha az uygulanan iki çapraz çizgi kullanılır. Çapraz kompozisyon genellikle dinamik hareket akla getiren güçlü kurgusal bir yöntemdir. Kademeli kompozisyon: Bu tür kompozisyonlarda yükseklikler aynı değildir. Dağınık bir kompozisyon çeşididir. Bütün yüksekliklere hakim bir yüksek nokta bulunur. Dikkat edilirse bu kompozisyonlarda ki yükseklikler basamaklı bir merdiveni andırır. Oranlar bakımından bu basamakların gözümüzü okşaması gerekir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

4 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Kompozisyon türleri Diyagonal kompozisyon: Bu tür kompozisyonlar  eğri çizgilerden oluşur. Kompozisyonlarda eğri çizgiler denge unsurudur.  Rubens’in “İsa’nın Çarmıh’tan İndirilmesi” resmindeki kişiler ahenkli bir grup halinde birbirlerine sıkışmıştır. Bu resimde haçın doğrusu diyagonal bir kompozisyonu oluşturmuştur. Kavisli kompozisyon: Bu kompozisyonda da dikey sütunların çizgileri hariç kavisli, ritmik çizgilerin dominantlığı açık olarak görülür. Burada kompozisyon örgüsü merkezden köşelere doğru yönelen kavisli çizgilerden kurulmuştur. Vücutlar, başlar, kollar, elbiseler , bütün hareketler kavisli çizgilerden meydana gelmiştir. Bu kompozisyona örnek olarak El Greco’ nun “Mabet” isimli tablosu verilebilir. Zıt-eğri kompozisyon: Bu kompozisyonda karşılıklı konan çizgiler birbirlerini yok ederler. Aynı zamanda birbirlerine eşitlik sağlarlar. Burada herhangi bir çizginin dominant olduğu önemli değildir. Bu kompozisyon türüne örnek olarak David‘in “Çarmıhtan İniş” eseri verilebilir. Helezonik kompozisyon: Doğadan manzara resimleri yaparken en çok kullanılan kompozisyonlardan biridir. Bu kompozisyonlarda manzarayı meydana getiren ana çizgiler soldan ve sağdan çıkıyorlarmış gibi görülürler. Bu çizgiler genişleyerek bir fırıldak kanatları gibi dönüyormuş gibi görülürler. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

5 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Örnek resimler Peter Paul Rubens, İsa’nın Çarmıh’tan İndirilmesi, Diyagonal Kompozisyon Örneği NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

6 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Örnek resimler Rafael, Meryem ve Çocuk İsa, Üçgen Kompozisyon Örneği NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

7 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
kaynaklar Heinrich Wölfflin, Sanat Tarihinin Temel Kavramları, Remzi Kitabevi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©