Endokrin Hastalıklarda Semiyoloji

... konulu sunumlar: "Endokrin Hastalıklarda Semiyoloji"— Sunum transkripti:

1 Endokrin Hastalıklarda Semiyoloji
Dr. M.Sait Gönen İ.Ü CTF İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

2 Human Endocrine System Diagram
Hypothalamus and Pituitary gland Thyroid and Parathyroid glands Thymus Adrenal gland Pancreas Ovary Testis Diagram of the Human Endocrine Systems Hypothalamus – coordinates activities of the nervous and endocrine systems and produces hormones to regulate the pituitary gland Pituitary – produces hormones that direct the activities of other endocrine glands Pineal – releases melatonin which is involved in rhythmic or cyclic activities Thyroid – produces hormones that regulate metabolism and development Parathyroid – helps maintain appropriate calcium levels Thymus – involved with immune development during childhood Adrenal – regulates the body’s stress response (epinephrine, norepinephrine, cortisol, aldosterone) Pancreas – controls glucose levels in the blood (insulin, glucagon) Ovary – secretes estrogen and progesterone to regulate reproduction Testes – produces testosterone to control formation of sperm and sexual behavior References Campbell, N. E., & Reece, J. B. (2002). Biology (6th ed.). San Francisco: Benjamin Cummings. Raven, P. H., & Johnson, G. B. (2002). Biology (6th ed.). McGraw-Hill. Image Reference LifeART. (1998). Super Anatomy Collection 1-9. Baltimore, MD: Williams & Wilkins, All rights reserved.

3 Hip. ön lobu ACTH, LH, FSH, GH, PRL, TSH Hip. arka lobu Tiroid T3,T4
AVP, oksitosin Tiroid T3,T4 Paratiroid PTH Pankreas İnsülin, glukagon, gastrin, VIP, SS Adr. Korteks Kortizol, Aldosteron, DHEA, AD Adr. Medulla Epinefrin,Norepinefrin Testis T, E2, inhibin, aktivin Over E2, pg, T, inhibin, aktivin

4 ENDOKRİN BEZLERİN YETMEZLİKLERİ
Hip. ön lobu Hipopitüitarizm Hip. arka lobu Diabetes insipitus Tiroid Hipotiroidi Paratiroid Hipoparatiroidi Pankreas Diyabetes Mellitus Adr. Korteks Addison Testis-Over Hipogonadizm

5 ENDOKRİN BEZLERİN AŞIRI HORMON YAPIMI
Hip. ön lobu Akromegali,Cushing,Prolaktinoma Hip. arka lobu Uygunsuz ADH Sendromu Tiroid Hipertiroidi Paratiroid Hiperparatiroidi Pankreas İnsülinoma Adr. Korteks Cushing S, Conn S, Hiperandrojenizm Adr. Medulla Feokromasitoma Testis-Over Hiperandrojenizm

6 HORMON FAZLALIĞI DURUMLARI
Endokrin bezin tümörü, Endokrin bezin hiperplazisi, Ektopik dokulardan neoplastik hormon üretimi, Dışardan hormon uygulanması, Hormon etkili otoantikorların varlığı, Hormon sentezindeki defekte bağlı öncül hormon yapımının artması, Dokuların aşırı duyarlılığı, Aşırı fizyolojik uyarılar.

7 Uyarı testleri Baskılama testleri DİNAMİK TESTLER
Hipofonksiyon şüphesi durumunda Örnek: ACTH ile kortizol ölçümü Hiperfonksiyon şüphesi durumunda Örnek: TRH ile TSH ölçümü Baskılama testleri Örnek: Dexametazon ile kortizol ölçümü

8 Amaç ve öğrenim hedefleri
Semptom ve bulguları irdeleme Endokrin sisteme ait semptomlarda ayırıcı tanı Sık görülen endokrin hastalıklarda fizik bulgular

9 Endokrin sistemi ilgilendiren Önemli subjektif şikayetler
İştahsızlık, iştah artışı Amenore Susama artışı / polidipsi Kusma Yorgunluk Çarpıntı Seksüel disfonksiyon

10 İştahsızlık Psikojenik; anoreksia nervoza
GİS; mide kolon tm, hepatit, kc hast İnf, KKY, ABY, KBY, RT, KT, Kr alkol, ilaç Kötü kont DM, Addison, hiperparatiroidi,

11 Anoreksia nervoza

12 İştah artışı Sağlık? Hastalık? Hipertiroidi DM erken dönem
Malabsorbsiyon Polifaji, sıklıkla psikojenik

13 Amenore Primer? Sekonder? Gebelik ******
Primer, gelişimsel gecikme ile beraber 14 yaşında mens olmaması ya da gelişimsel gecikme bulgusu olmaksızın 16 yaşında mens olmaması Sekonder, normal mens sonrası 3 siklustan ya da 6 aydan uzun süren amenore

14 Primer amenore Gonadal disgenezi; Turner, testiküler feminizasyon
Over patolojisi; PKOS, fizyolojik gecikmiş puberte Uterus, vajinal anomaliler Endokrin nedenler; KAH, Addison, hipotiroidi Santral; hipofiz tm, kraniyofaringioma Anoreksia nervoza

15 Sekonder amenore Fizyolojik; gebelik, atlet, düşük kalorili diyet, stres Hipotalamik-hipofiz-over aksı; tm, Shehan, prematür menopoz, overektomi, gn dirençli over Uterus anomalileri; abortus/doğum sonrası Hiper ve hipotiroidi DM Ekzojen androjen alımı Adrenal tm İlaçlar

16 Aşırı susama, polidipsi
DM Dİ Primer polidipsi

17 Kusma Sıklıkla bulantı ile Abdominal nedenler Santral nedenler
Metabolik nedenler; gebelik, üremi, elektrolit bzk, diyabetik koma, hepatik koma, Addison, hiperparatiroidi, tirotoksikoz, hipertansif ensefalopati İlaçlar Diğer; psikiyatrik,kardiyak, ağır metal zeh, radyasyon, inf, postop

18 Kusma Sabah erken saatlerde; gebelik, alkol, depresyon, üremi
Yemekten kısa süre sonra; ülser, gastrit, gastrik karsinom, psikojenik Dalgalı gelen; intrakraniyal HT, gastrik çıkış obst Uzun yıllardır tek semptom; psikojenik Asidik içerik, yiyeceklerle; gastrit, gastrik karsinom Safralı; postop, gastrektomi Fekaloik; ileus

19 Yorgunluk Somnolans, dispne, halsizlik ile ayrılmalı Kronik yorgunluk
K > E Organik neden %2-5 %2 kronik yorgunluk sendromu En sık depresyon, anksiyete bzk Anamnez ve fm ****** Kronik yorgunluk, 6 aydan uzun süren yorgunluk Kr yorgunluk sendromu demek için, mental, organik nedenler ve ilaçlar dışlanmalı

20 Yorgunluk Endokrin nedenler
Hipotiroidi Addison Cushing Hipopituitarizm DM Hipokalemi, hiperkalsemi

21 Çarpıntı Endokrin nedenler
Hipertiroidi Feokromasitoma Hipoglisemi Gebelik Çarpıntının %30 nedeni psikiyatrik, ama psikiyatrik demeden önce diğer nedenler dışlanmalı

22 Seksüel disfonksiyon Erektil disfonksiyon
Ateroskleroz Endokrin; DM, dislipidemi, hipotalamus-hipofiz-gonadal aks bzk, tiroid hast, hormon sekrete eden tm, adrenal hast, Nörojenik İlaçlar Psikojenik Genital

23 Endokrin hastalıklarda deri değişiklikleri

24 Cushing Ciltte atrofi Stria Purpura Hipertrikoz Fasial rubeosis
Akantozis nigrikans Anormal subkutan yağ depoları

25 Addison Hiperpigmentasyon Diffüz saç dökülmesi

26 Addison

27 Addison

28 Addison

29 Hiperpigmentasyon Akantozis nigrikans; DM, insülin direnci, malignite
Nörofibromatozis Addison Nelson send Hipofiz tm Hipertiroidi Östrojen td ACTH td Paraneoplastik MSH üretimi

30 Akantozis nigrikans

31 Nörofibromatozis

32 Hipertiroidi Sıcak, nemli, ince cilt Palmar eritem Onikoliz Kaşıntı
Ürtiker Diffüz saç dökülmesi Vitiligo Pretibiyal miksödem

33 Hipotiroidi Soğuk, kuru, kaba cilt Saç dökülmesi Fragil tırnaklar Ödem

34 Panhipopituitarizm Solukluk Güneşışığına intolerans Yumuşak cilt
Yüzde ince kırışıklıklar K; aksiller ve pubik kıllanma kaybı İnce ve kuru saçlar

35

36 Hipoparatiroidi Kseroderma Ekzema
Saç ve tırnaklarda büyüme bozuklukları, tırnaklarda horizontal çizgiler

37 Hirşutizm, virilizm Hirşutizm
Virilizm; hirşutizm + diğer anormal erkek tipi değişiklikler (klitoral megali, seste kalınlaşma, kaslarda hipertrofi, meme atrofisi, mens bzk, alopesi, akne) Hikaye, mens, libido, fertilite, ilaç, etnik özellikler

38 Jinekomasti Jinekomasti, psödojinekomasti
Fizyolojik; neonatal, puberte, involüsyonel Artmış östrojen üretimi; testis tm, adrenal karsinom, akc ca, hermafroditizm, kc hast, hipertiroidi, üremi Azalmış testosteron üretimi; Klinifelter, hipogonadizm, anorşi, kastrasyon, testis enf, hiperprolaktinemi, testiküler feminizasyon Erkek meme ca İlaçlar; psikotropik, kardiyovasküler, H2 res bloker, ketokenazol, metronidazol, INH, östrojen, GH, eroin, alkol İdiopatik

39 Jinekomasti

40 Erişkinde Büyüme değerlendirmesi
Kemik yaşı Kronolojik yaş Oturma boyu / boy Kulaç boyu / boy

41 Erkek çocuk Anne boyu + baba boyu + 13 / 2 +/- 8 cm Kız çocuk Anne boyu + baba boyu - 13 / 2

42 Boyla ilgili faktörler
Genetik Irk Mevsimsel etkiler Beslenme BH, IGF-1, tiroid, gonadal ve adrenal steroidler İnsülin eksikliği

43 Boy kısalığı Endokrin bozukluklar
BH eksikliği (konjenital, akkiz) BHda yapısal bozukluk Laron cüceliği (İGF-1 eksikliği) Hipotiroidi Glukokortikoid fazlalığı Virilizan KAH ler

44 Hipofizer

45 Akondroplazi

46 Aşırı büyüme Jigantizm Akromegali Ailevi uzun boyluluk Yapısal
Erken puberte Hipertiroidi Sendromlar; Marfan, Sotos, homosisteinüri, Beckwith- Widemann, Klinifelter...

47 Akromegali Hipertrikoz Akantozis nigrikans Hiperhidroz

48 Akromegali Cilt-cilt altı dokuda kalınlaşma İskelet yapıda büyüme
Aşırı terleme Yağlı cilt, akne, hipertrikoz Guatr, DM, HT, akantozis nigrikans Tm lokal etkisine bağlı ortaya çıkan semptomlar

49 Akromegali

50

51 Akromegali

52 Akromegali

53 Marfan Uzun ekstremite Araknodaktili Pektus ekskavatum Dolikosefali

54 Klinifelter Jinekomasti Atrofik testis Önükoid yapı

55 Turner 18 y K 45 X0 Kalkan göğüs Ayrık meme uçları Meme dokusu yok
Yele boyun Yüksek damak

56 Turner

57 Guatr 15-20 gr 4,5x2,5x2 cm

58 Guatr WHO 1994 Evre Tiroid görülmüyor, palpe edilemiyor 1
Tiroid görülmüyor, palpe edilemiyor 1 Boyun normal pozisyondayken tiroid görülmüyor, guatr palpe ediliyor 2 Boyun normal pozisyondayken yutkunmakla guatr görülüyor

59 Guatr

60

61

62 Akut rejeksiyon