Xammal və enerji daşıyıcıları bazarı Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ

... konulu sunumlar: "Xammal və enerji daşıyıcıları bazarı Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ"— Sunum transkripti:

1 Xammal və enerji daşıyıcıları bazarı Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ
Qrup: Dİ-6, Tələbə: MƏRDANOV FUAD Xammal və enerji daşıyıcıları bazarı Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ

2 Yanacaq-energetika kompleksi
Yanacaq-energetika kompleksi müasir dünya iqtisadiyyatının əsasını təşkil etməklə yanacağın çıxarılması və işlənməsi elektroenergetika, həmçinin yanacaq və elektrik enerjisinin daşınması və bölüşdürülməsi proseslərini özündə əks etdirir. Son illərdə bu kompleksin ümumdünya ÜDM-də həcmi 3% təşkil etmişdir. Yanacaq-energetika kompleksinin ümumi strukturu belədir: Yanacaq sənayesi Elektro- energetika Enerjinin daşınması və bölüşdürül- məsi

3 Neft ehtiyyatları Neftin geoloci ehtiyatları haqqında müxtəlif fərqli fikirlər mövcuddur. OPEK-ə görə BEA-ya görə İHS-ya görə 1100 mlrd.barrel 1078 mlrd. barrel 1051 mlrd.barrel

4 Mənbə: www.ereport.ru/articles/commod/oilcount.htm
Statik göstəricilər Mənbə:

5 Statik göstəricilər Mənbə: http://tarasovblog.ru Regionlar 1985 1989
1994 2000 2004 2007 Keçmiş SSRİ ölkələri 10,6 11,6 7,4 8 11,4 12,8 ABŞ 8,9 8,4 7,7 7,2 6,9 Yaxın Şərq 17,5 20,1 23,5 24,8 25,2 Digər ölkələr 24,3 27,5 31,2 35,7 36,9 36,6 Mənbə:

6 Ən iri neft istehsalçıları (mln. barrel sutkada)
Statik göstəricilər Ən iri neft istehsalçıları (mln. barrel sutkada) Mənbə:

7 Statik göstəricilər Dünyanın ən iri neft istehlakçıları(mln. barrel sutkada) Mənbə:

8 Statik göstəricilər Neft istehsalının artım tempinə görə lider ölkələr
2 Mənbə:

9 Statik göstəricilər Neft istehsalının artım tempinə görə “lider” ölkələr 2 Mənbə:

10 Neft işlətməkdə daha çox artımı olan ölkələr
Statik göstəricilər Neft işlətməkdə daha çox artımı olan ölkələr Mənbə:

11 Yanacaq istehlakının azaldığı lider ölkələr
Statik göstəricilər Yanacaq istehlakının azaldığı lider ölkələr Mənbə:

12 Statik göstəricilər Mənbə:

13 Neft birjaları London- İPE Sinqapur- SİMEX
XX əsrin böyük bir hissəsi dünya bazarında real neftlə bağlı sövdələşmələr üstünlük təşkil edirdi, sonralar isə müddətli, «kağız» nefti deyilən sövdələşmələrdən istifadə edilməyə başladı. Nəticədə 80-ji illərin sonlarında 3 iri neft birjası formalaşdı: Concept Nyu-York- NYMEX London- İPE Sinqapur- SİMEX

14 Struktur dəyişiklikləri
XX əsrin son onilliyində neft sənayesinin strukturunda dəyişikliklər baş verdi və bu aşağıdakı amillərlə bağlıdır: 1 Cari neft hasilatının yerini doldurmaq üçün yeni ehtiyatların aşkarlanmasında meydana çıxan çətinliklər 2 Əsas neft ehtiyatlarının ayrı-ayrı ölkələrə məxsus neft şirkətlərinin əlində cəmlənməsi 3 Inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yeni texnologiyanın genişlənməsi

15 Neft ehtiyyatları üzərində sahibkarlıq
Müasir dövrdə dünya neft ehtiyatının 87%-nə 20 böyük dövlət neft şirkəti nəzarət edir. Dünya neft ehtiyatının ancaq bir hissəsi ənənəvi neft TMK-larına məxsusdur. Bu da əsasən onunla bağlıdır ki, neft hasil edən ölkələr resursların işlənməsi nəzarətini xarici şirkətlərə vermək əvəzinə müasir texnologiyanın və təcrübənin mənimsənil-məsinə üstünlük verir.

16 Təbii qaz Təbii qaz enerji istehlakında ən sürətlə artan enerji daşıyıcısıdır, baxmayaraq ki, balansda neft və kömürdən həcmcə aşağıda durur. Qaz həmçinin ekoloji cəhətdən ən təmiz enerji növüdür. Qazın getdikcə artan istehlakı bu amillərlə bağlıdır: Əsas Amillər Qazla işləyən elektrik stansiyalarının sayının artması Yaşayış sektorunda qazdan istifadənin genişlənməsi. Son onillikdə nüvə enerjisinə marağın aşağı düşməsi

17 Statik göstəricilər Ölkələr 1995 2000 2001 2002 2003 2004
Dünya istehlakı üzrə pay % ABŞ 638 673,6 642,4 667,5 692 710 26,3 Avropa və MDB 927,8 1011,6 1023 1043 1064 1085 41,2 Rusiya 377,8 377,2 372 388 404 416 15,3 İtaliya 49,9 64,9 63,7 63,6 63,5 2,5 Fransa 32,9 39,7 41,9 42,8 43,7 44,5 1,7 Yaxın Şərq 141,8 186,7 200,7 205,7 210,7 215,6 8,1 İran 35,2 63 65 67,9 70,8 74,2 2,7 Yaponiya 61,2 76,2 79 77,4 75,8 74,1 3,1 Cənubi Koreya 10,2 21 23 26 29 31 1

18 Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması
Xammal resursları üzrə qiymət formalaşmasının mühüm xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, bu proses daxili xərjlərin böyük olmasından deyil, başqa amillərdən asılıdır. Bunlardan ən əsası aşağıdakılardır: 1 Xammal məhsulları bazarında tələb və təklifin qarşılıqlı əlaqəsi 2 Əsas istehsalçıların – ixrajatçıarın və birca kotirovkalarının qiymətlərinin dünya qiyməti kimi uyğunlaşdırılması 3 Müxtəlif valyutaların istifadəsi, tələb və təklifin tarazlığının pozulması təsiri altında dünya pulları rolunu oynayan əsas istehsalçıların qiymət çoxluğu 4 Müvafiq əmtəələrin aparıjı ixrajatçıları, idxalatçılarının dünya qiymətinin formalaşmasında xüsusi rolu də neft üzrə dünya qiymətlərinin formalaşmasında əsas rol oynayır

19 Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması
XX əsrin II yarısından başlayaraq dünya neft bazarında qiymət formalaşmasını 4 mərhələyə bölmək olar: 2 IV mərhələ III mərhələ II mərhələ I mərhələ (2001-ci ildən – müasir dövrə kimi) ( ci illər) ( cı illər) (1973-cü ilə qədər)

20 Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması
dünya neft ba-zarın liberallaş-dırılması,dünya bazarında sta-billiyin artırıl-ması məqsədilə neft istehsal və istehlak edən ölkələrin diver-sifikasiyası IV mərhələ dünya neft bazarına OPEK surətli artım təsiri bu dövrdə əsas aparıjı mövqe beynəlxalq neft şirkətlərinə məxsus idi başqa müstəqil ixracatçıların meydana çıxması ilə əlaqədar olaraq OPEK təsirinin və birja tijarətinin ümumi artım miqyasının zəifləməsi I mərhələ II III

21 Xammal resursları üzrə qiymət formalaşması
Dünya yanacaq energetika bazarında 3 növ qiymətdən istifadə edilir: 1 Transfert qiymətlər şaquli şəkildə inteqrasiya olunmuş beynəlxalq neft şirkətləri tərəfindən neft çıxarılan ərazidə öz vergi tutumlarını azaltmaq üçün istifadə edilir 2 Məlumat qiymətləri beynəlxalq neft şirkətlərinin konsessiyaçı olduğu inkişaf etməkdə olan ölkələrin büdjəsində vergi tutulmalarının hesablanması üçün tətbiq edilirdi 3 Bazar qiymətləri həqiqi müstəqil subyektlərin işlədiyi məhdud bazar seqmentində tətbiq edilirdi

22 Diqqətinizə görə minnətdarıq!!!
SON!!! Diqqətinizə görə minnətdarıq!!!