ELEMENTLER, B İ LE Şİ KLER VE ATOM MODELEER İ K İ MYA PROJES İ 9B Ö Ğ RETMEN;YASEM İ N ORUC YAPANLAR ; AVN İ EREN ÖZDEM İ R, ÖMERCAN KARAKAN.AYSE SEVEN.

... konulu sunumlar: "ELEMENTLER, B İ LE Şİ KLER VE ATOM MODELEER İ K İ MYA PROJES İ 9B Ö Ğ RETMEN;YASEM İ N ORUC YAPANLAR ; AVN İ EREN ÖZDEM İ R, ÖMERCAN KARAKAN.AYSE SEVEN."— Sunum transkripti:

1 ELEMENTLER, B İ LE Şİ KLER VE ATOM MODELEER İ K İ MYA PROJES İ 9B Ö Ğ RETMEN;YASEM İ N ORUC YAPANLAR ; AVN İ EREN ÖZDEM İ R, ÖMERCAN KARAKAN.AYSE SEVEN

2 ELEMENTLER  Yapısında tek tür atom bulunan maddelere ELEMENT denir.Hidrojen,oksijen,karbon,iyot gibi.  Yapısında tek cins atom vardır.  Fiziksel ve kimyasal yollarla daha basit maddelere bölünemezler.  Erime ve kaynama noktaları belirgindir.  Aynı ş artlarda özkütleleri birbirinden farklı ve sabitttir  Saf maddelerdir.  Sembollerle gösterilirler.  Elementler atomik ya da moleküler halde bulunabilir.  1- Atomik Yapıdaki Elementler : Bazı elementleri olu ş turan aynı cins atomlar do ğ ada tek ba ş larına bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere atomik yapılı elementler denir. Atomik yapılı elementlerin en küçük taneci ğ i atomlardır.  Örnek: Demir, bakır, alüminyum, çinko, kur ş un, altın gibi elementler atomik yapılıdır.  2- Moleküler Yapıdaki Elementler : Bazı elementleri olu ş turan aynı cins atomlar do ğ ada ikili gruplar halinde bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere moleküler yapılı elementler denir. Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneci ğ i moleküllerdir.  Örnek: Hidrojen, oksijen, iyot, karbon, fosfor, kükürt, azot…

3 B İ LE Şİ KLER  En az iki farklı element atomunun belirli oranlarda bir araya gelerek kendi özelli ğ ini kaybedip yeni özellikler kazanması ile olu ş an saf maddelere B İ LE Şİ K denir.  Oksijen ve hidrojen birer element iken su,oksijen(yakıcı) ve hidrojenin(Yanıcı) birle ş mesiyle olu ş ur.Yakıcı ya da yanıcı de ğ ildir.Söndürücüdür.  Yapılarında en az iki çe ş it atom bulunur.  Fiziksel yolla daha basit maddelere bölünemezler.  Kimyasal yolla daha küçük maddelere ayrı ş abilirler.  Bile ş i ğ i olu ş turan atomlar arasındaki oran de ğ i ş irse olu ş an madde ba ş ka bir madde olur.  Bile ş ikler moleküler yapıdadır.  Bile ş ikler, kendini olu ş turan elementlerin (atomları) özelliklerini göstermezler.  Bile ş i ğ i olu ş turan elementler (atomlar) kendi özelliklerini kaybederler.  Bile ş i ğ i olu ş turan elementler belirli oranlarda birle ş irler  Bile ş ikler olu ş urken enerji alı ş veri ş i olur.  Bile ş ikler, kimyasal tepkimelerle olu ş ur ve kimyasal yollarla ayrılırlar.  Bile ş iklerin belirli erime, kaynama, donma ve yo ğ unla ş ma sıcaklıkları vardır.  Bile ş ikler saf ve homojen maddelerdir.  Bile ş ikler formüllerle gösterilirler.  Bile ş iklerin en küçük yapı birimleri moleküllerdir.  Alkol,su,tuz, ş eker gibi maddeler bile ş iktir.

4 ELEMENTLER VE B İ LE Şİ KLER ARASI FARKLAR  ELEMENT B İ LE Şİ K  1. Aynı cins atomları içerir 1. Farklı cins atomları içerir.  2. Kendisinden daha basit 2. Kendisinden daha küçük  maddelere ayrı ş tırılamazlar. ve farklı maddelere ayrı ş abilir.

5 örnekler

6 ATOM MODALLER İ  Geçmi ş ten günümüze kadar geli ş tirilen atom modelleri ile ilgili bir ara ş tırma yapınız. Ara ş tırmanızı poster halinde sınıfta sununuz. (Geçmi ş ten günümüze atom modelleri)  Bu konumuzda, Dalton Atom Modeli, Thomson Atom Modeli, Rutherford Atom Modeli, Bohr Atom Modeli hakkında çalı ş ma yapaca ğ ız.  Evrendeki her ş eyin çok küçük parçacıklardan olu ş tu ğ u dü ş üncesi milattan önceki yıllara dayanır. Atom dü ş üncesi ilk defa eski Yunan’da do ğ mu ş tur. Atom fikrinin do ğ masındaki temel neden maddeyi daha küçük parçalara ayırmaya çalı ş maktı. Örne ğ in bakır bir teli iki e ş it parçaya ayırdı ğ ınızı dü ş ününüz. Her bir parçayı tekrar tekrar iki parçaya ayırdı ğ ınızda bir noktadan sonra parçalar yeniden ikiye ayrılamayacak hâle gelir. İş te bu dü ş ünceden yola çıkılarak maddenin sonunda kendinden daha küçük parçacıklara ayrılamayan bu küçük parçacıkların bir araya gelmesiyle olu ş tu ğ u kabul edilmi ş tir.

7 DALTON ATOM MODEL İ Bir demir parçasını sürekli iki e ş it parçaya böldü ğ ümüzü dü ş ünelim. Her parça demire ait tüm fiziksel ve kimyasal özellikleri ta ş ıyacaktır. Bu i ş lem en nihayetinde bölemedi ğ imiz ve yine demir özelliklerini gösteren en küçük parçaya kadar sürer. İş te bu en küçük “demir” parçası Dalton modeline göre demir atomudur. Dalton’un teorisine göre; 1.Elementler atom adı verilen bölünemeyen taneciklerden olu ş ur. 2.Atomlar kimyasal yollarla olu ş maz ve yok olmaz Bir elementin atomları kendi arasında özde ş tir, di ğ er elementlerin atomlarından farklıdır. 3.Kimyasal bile ş ikler elementlerin basit oranlı birle ş imi ile olu ş ur. Eksiklikleri: * İ zotop atomların farkına varılamadı *Atom bo ş luksuz de ğ il bo ş luklu yapıdadır *Atom en küçük tanecik de ğ ildir *Atom bölünebilir.

8 THOMSON ATOM MODEL İ  Thomson gazlarla yaptı ğ ı deneylerle atomun elektrik yüklü yapısını (+ ve -) ke ş fetti. Elektronun yükünün kütlesine oranını hesapladı. (Negatif yüklü taneciklere George Stoney elektron adını vermi ş tir.) Bu modele göre; *Atom küre ş eklindedir. *Küresel yapı (+) yüklüdür. (-) yükler çok küçük kütleye sahiptir, hareket etmezler ve bu artı yapı içinde gömülüdür. Bu yükler birbirine e ş it büyüklükte olarak atomun yükünü nötrle ş tirir. (Bu ş ekliyle atom “üzümlü kek” e benzetilebilir. Kekin hamuru (+), üzümler (-) yüklerdir.) Eksiklikleri: *Atom çekirde ğ i ve nötronların varlı ğ ını ortaya koyamadı *Atomdaki proton ve elektronların rastgele da ğ ıldı ğ ını ileri sürmesi de yanlı ş tı.

9 RUTHERFORD ATOM MODEL İ  Rutherford, α, alfa (He +2 ) yüklü parçacıkları hızlandırarak çok ince altın folyo üzerine gönderdi ğ i bir saçılma deneyi yapmı ş. Bu deneyde parçacıkların ço ğ u folyoyu delip geçmi ş, bazı α parçacıkları büyük açılarla, bazıları da geldikleri yönün tersine saçılmı ş. Thomson haklı olsaydı bu sapmaların olmaması gerekiyordu. Rutherford’a göre alfa parçacıklarının sapma nedeni, atomun merkezinde kütlece yo ğ un pozitif yüklü küçük bir kısmın bulunmasıydı. Daha sonra bu bölgeye atomun çekirde ğ i adını verdi. Rutherford’un geli ş tirdi ğ i Çekirdekli Atom Modeline göre: *Atomun merkezinde pozitif yükün toplandı ğ ı ve atomun kütlesinin ço ğ unu olu ş turan bir çekirdek vardır. Çekirdek, elektronların yüklerini dengeleyecek kadar pozitif yük ta ş ımaktadır ve bu pozitif yüklere proton adını vermi ş tir. *Çekirde ğ in etrafında dolanan elektronlar vardır. Elektronlar geni ş bo ş luklar bırakacak ş ekilde da ğ ılmı ş hâldedir. Atomun büyük kısmı bo ş luktur *Rutherford Atom Modelinde (+) yüklü çekirdek, (-) yüklü elektronlar ve aralarındaki bo ş luklu yapı a ş a ğ ıdaki ş ekilde gösterilmi ş tir. Eksiklikler: Elektronun yerini tam olarak belirleyememesi Çekirdek etrafında dolanırken ivmeli hareket yaptı ğ ı için ı ş ıma yaparak enerjisinin azalması ve çekirde ğ e dü ş mesi gereken elektronların neden böyle yapmadı ğ ını açıklayamadı. Atomların niçin her frekansta ı ş ın yaymayıp sadece belli frekanslara sahip ı ş ınlar yaydıklarını açıklayamamı ş tır.

10  Eksiklikler:  Elektronun yerini tam olarak belirleyememesi  Çekirdek etrafında dolanırken ivmeli hareket yaptı ğ ı için ı ş ıma yaparak enerjisinin azalması ve çekirde ğ e dü ş mesi gereken elektronların neden böyle yapmadı ğ ını açıklayamadı.  Atomların niçin her frekansta ı ş ın yaymayıp sadece belli frekanslara sahip ı ş ınlar yaydıklarını açıklayamamı ş tır.

11 BOHR ATOM MODEL İ  Atom hakkında bilgimiz zamanla geli ş mi ş tir. Birçok kimyacı atom modelleri ortaya koyarak kimya bilimine a ş amalı olarak katkı sa ğ lamıitır. Bugün atom modelleri içerisinde Bohr atom modeli önemli bir yere sahiptir. Çünkü modern atom teorisine en yakın atomu Bohr ifade etmi ş tir.  Bohr atom modelinde çekirdekte bulunan artı yüklü parçacıkların etfarında dönen negatif yüklerin oldu ğ unu ortaya koymu ş tur. Bu atom hakkında bilgimize önemli bir katkı sa ğ lamı ş tır. Bohr atom modeli daha önce önemli bir model ortaya koyan Rutherford'un ortaya koydu ğ u sistem üzerine geli ş tirilmi ş tir. Bu nedenle bazı bilimciler Bohr atom modelinin Bohr ile Rutherford'un ortak modeli oldu ğ unu savunmaktadırlar. Bohr Atom Modelinin Ortaya Koydu ğ u Temeller *Elektronlar çekirde ğ in etrafında bir dizi enerjiye sahip yörüngelerde bulunur. *Yörüngenin enerjisi boyutuyla alakalıdır. *En dü ş ük enerji en küçük yörüngede yer alır. *Elektron bir yörüngeden di ğ erine geçerken radyasyon yayar ya da radyasyon so ğ urur. * Niels Bohryukarıdaki üç maddeyi ortaya koyarak modern atom teorisine katkıta bulunmu ş tur.

12 Esiklikler  En dü ş ük enerji seviyesi ile ilgili durumu yanlı ş ortaya koymu ş tur.  Çok elektrona sahip daha büyük atomlarla ilgili açıklama yapamı ş tır.  Dalga ve parçacık ikili ğ i hesaba katılmamı ş tır. (De Broglie dalga teorisi)  Bohr atom modeli yukarıdaki maddelerde sorun ya ş amı ş tır. Bohr atom modeli 1915 yılında ortaya kondu ğ unda atom ile ilgili bilgimiz daha sınırlı oldu ğ u için bunları test etme imkanı sahip de ğ ildik. Bohr atom modei varsayımları yukarıdaki noktalarda tıkanmı ş tır.

13 MODERN ATOM TEOR İ S İ  Bohr atom modeli, tek elektronlu türlerin davranı ş larının açıklanmasında ba ş arılı olmakla birlikte, çok elektronlu atomların davranı ş larını açıklamada yetersiz kalmı ş tır. Modern atom teorisine göre, Bohr atom teorisindeki gibi elektronları yörüngelerde sabit hızla dönen tanecikler olarak dü ş ünmek yanlı ş tır. Çünkü elektronun hızı ve yeri için kesin bir ş ey söylenemez. Elektronun bulunma olasılı ğ ının oldu ğ u yerlerden bahsedilir. Elektronlar çekirdek çevresinde belirli enerji düzeylerinde bulunur. Her enerji düzeyi “n” ile belirtilir. Bu enerji düzeylerine ba ş kuant sayısı denir. Ba ş kuant sayısı orbitallerin çekirdekten ortalama uzaklı ğ ını ya da enerjisini belirler. Çekirdekten uzakla ş tıkça enerji artar. Çünkü protonların elektronları çekim gücü azalır, buna ba ğ lı olarak da elektronların hareketi ve enerjisi artar. 2. Elektronlar hem kendi çevrelerinde hem de çekirdek çevresinde döner. Elektronun kendi ekseni etrafında dönme hareketine spin hareketi, çekirdek çevresindeki dönme hareketine de orbital hareketi denir. Çekirdek çevresinde dönmeleri sırasında elektronların bulunma ihtimalinin yüksek oldu ğ u geometrik bölgelere orbital denir. Modern atom teorisinin modelinin varsayımları ş unlardır:

14

15 B İ LE Şİ KLER İ N ADLANDIRILMASI  1. İ yonik Yapılı Bile ş iklerin Adlandırılması  Bu metal ile ametalden olu ş an bile ş iklerin adlandırılmasıdır.  Metalin Adı + Ametalin Adı + “-ür eki”  Örnek:  NaCl: Sodyum klorür KF: Potasyum florür CaI2: Kalsiyum iyodür MgBr2: Magnezyum bromür  1. NOT: E ğ er bile ş i ğ i olu ş turan ametal oksijen (O) ise oksit, azot (N) ise nitrür, kükürt (S) ise sülfür ve hidrojen (H) ise hidrür ş eklinde okunur.  Al2O3: Alümnyum oksit Ca3N2: Kalsiyum nitrür ZnS: Çinko sülfür LiH: Lityum hidrür  2. NOT: E ğ er metalin birden fazla de ğ erli ğ i varsa bu durumda metalin bile ş ikteki de ğ erli ğ i ne ise o e ğ erlik metalin adından sonra parantez içinde belirtilir.

16  Birden fazla de ğ erli ğ e sahip metallere örnekler:

17  2. Kovalent Yapılı Bile ş iklerin Adlandırılması  İ ki ametalden olu ş an bile ş iklerin adlandırılmasıdır. Bu bile ş ikler adlandırılırken latince sayıları 10’a kadar bilmek gerekir.  1: mono 2: di 3: tri 4: tetra 5: penta 6: hekze 7: hepta 8: okta 9: nona 10: deka  1. Ametalin Sayısı + 1. Ametalin Adı + 2. Ametalin Sayısı + 2. Ametalin Adı + “-ür eki”  (1. Ametalin sayısı “1” ise yazılmaz ve okunmaz. Ancak 2. Ametalin sayısı “1” ise “mono” ş eklinde mutlaka okunur.)  Örnek:  CO: Karbon Monoksit CO2: Karbon dioksit N2O: Di azot monoksit  N2O5: Di azot penta oksit

18