TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ. TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Divan edebiyatına bir tepki kişiliğinde doğan Tanzimat edebiyatı;Divan.

... konulu sunumlar: "TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ. TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Divan edebiyatına bir tepki kişiliğinde doğan Tanzimat edebiyatı;Divan."— Sunum transkripti:

1 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ

2 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Divan edebiyatına bir tepki kişiliğinde doğan Tanzimat edebiyatı;Divan edebiyatına bir tepki kişiliğinde doğan Tanzimat edebiyatı; geçmişe değil geleceğe; doğuya değil batıya; soyuta değil somuta; azınlığa değil çoğunluğa dönük bir sanat çabasıdır.

3 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Divan edebiyatının yoksun olduğu bir tutumla hayata, topluma, gerçeğe yönelen çalışmalar öne geçer. Eski inşa'nın yerine düşünceyi iletmeye yarayan sade ve kesin bir nesir konmaya çalışılır; şiir, konularını, önce toplumsal sorunlardan sonra bireyin duygu ve tutku hayatından almaya başlar. Divan edebiyatının yoksun olduğu bir tutumla hayata, topluma, gerçeğe yönelen çalışmalar öne geçer. Eski inşa'nın yerine düşünceyi iletmeye yarayan sade ve kesin bir nesir konmaya çalışılır; şiir, konularını, önce toplumsal sorunlardan sonra bireyin duygu ve tutku hayatından almaya başlar.

4 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ En canlı türler gazete, tiyatro, dil ve tarih çalışmalarıdır. Yeni edebiyat, etki ve yankısına elverişli yeni bir anlatım bulmaya çalışır, «cümle» yi fark eder; beyitleri de cümle kılığında kesin anlam bütünlükleri olarak kullanır.En canlı türler gazete, tiyatro, dil ve tarih çalışmalarıdır. Yeni edebiyat, etki ve yankısına elverişli yeni bir anlatım bulmaya çalışır, «cümle» yi fark eder; beyitleri de cümle kılığında kesin anlam bütünlükleri olarak kullanır.

5 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Siyasi ve toplumsal bir öz edinilir; toplumumuzda bulunmayan yeni kavramlar konu yapılır;Siyasi ve toplumsal bir öz edinilir; toplumumuzda bulunmayan yeni kavramlar konu yapılır; insanın evren içindeki yeri araştırılır; hayat olayları karşısında en güçsüz insanın bile başkaldırması, sebep sorması, kuşkusu başlar..

6 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Evlenme, aşk, esirlik, memurluk, insan hakları, uğranan zulümler, aile büyüklerinin baskısı, gelenek ve âdetler, alafrangalık özentilerinin yarattığı yanlış batılılaşma züppeliği, mirasyedilik israfı gibi konularda belli belirsiz eleştiriler başlar. Ahlak ve ibret dersi bazen açıklanarak, bazen okuyucuya bırakılarak tezli eserlere girişilir.Evlenme, aşk, esirlik, memurluk, insan hakları, uğranan zulümler, aile büyüklerinin baskısı, gelenek ve âdetler, alafrangalık özentilerinin yarattığı yanlış batılılaşma züppeliği, mirasyedilik israfı gibi konularda belli belirsiz eleştiriler başlar. Ahlak ve ibret dersi bazen açıklanarak, bazen okuyucuya bırakılarak tezli eserlere girişilir.

7 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Şiirde geleneksel vezin (aruz), kafiye anlayışı (göz kafiyesi - imlâ benzerliğine dayanan, yazılışı ilke sayan kafiye tutumu), eski nazım şekilleri kolaylıkla bırakılamaz. Halk edebiyatı benzerliğinde ve hece ölçüsüyle birkaç deneme yapılırŞiirde geleneksel vezin (aruz), kafiye anlayışı (göz kafiyesi - imlâ benzerliğine dayanan, yazılışı ilke sayan kafiye tutumu), eski nazım şekilleri kolaylıkla bırakılamaz. Halk edebiyatı benzerliğinde ve hece ölçüsüyle birkaç deneme yapılır

8 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ ikinci kuşağın temsilcisi Abdülhak Hamit batı nazım şekillerini kullanarak, köklü değişime bir kapı açar ama nazımda ana birim yine beyittir.ikinci kuşağın temsilcisi Abdülhak Hamit batı nazım şekillerini kullanarak, köklü değişime bir kapı açar ama nazımda ana birim yine beyittir. Anlamın mısradan mısraya atlaması, ikinci dönemde başlayacak; Servet-i Fünun döneminde başarılacaktır; bununla birlikte şiirde kısmen bir konu bütünlüğü sağlanır. Anlamın mısradan mısraya atlaması, ikinci dönemde başlayacak; Servet-i Fünun döneminde başarılacaktır; bununla birlikte şiirde kısmen bir konu bütünlüğü sağlanır.

9 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Sanat ve edebiyat, saray ve hükümet karsısında bağımsız bir güç olmak özlemindedir. Haklıyı savunma ve zalime direnme biçiminde yeni bir görev anlayışı başlar:Sanat ve edebiyat, saray ve hükümet karsısında bağımsız bir güç olmak özlemindedir. Haklıyı savunma ve zalime direnme biçiminde yeni bir görev anlayışı başlar: «Utanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten».

10 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Aslında edebiyatçı, iktidara el koymaya başlayan Babıâli bürokrasisi karşısında otoriteden pay ister; kamuoyuna yaslanır.Aslında edebiyatçı, iktidara el koymaya başlayan Babıâli bürokrasisi karşısında otoriteden pay ister; kamuoyuna yaslanır.

11 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Batıdan çeviriler çoğalır. Dil sadeleşir. Yeni edebiyat türleri getirilir. Osmanlıcılık, Meşrutiyetçilik yanında İslamcılık görüşü ile ulusçuluk bilincinin de ilk adımları atılır.Batıdan çeviriler çoğalır. Dil sadeleşir. Yeni edebiyat türleri getirilir. Osmanlıcılık, Meşrutiyetçilik yanında İslamcılık görüşü ile ulusçuluk bilincinin de ilk adımları atılır.

12 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Ama her şeye karşın, hayatta olduğu gibi edebiyattaki o ikilik durumu da ortadan kalkmaz.Ama her şeye karşın, hayatta olduğu gibi edebiyattaki o ikilik durumu da ortadan kalkmaz.

13 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ TANZİMAT EDEBİYATI Tanzimat edebiyatının, Şinasi ve Agâh Efendi'nin 1860'ta çıkardıkları Tercüman-ı Ahval gazetesi ile başladığı kabul edilmektedir.

14 TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ Üç döneme ayrılmaktadır:Üç döneme ayrılmaktadır: a)Hazırlık Dönemi (1839-1860)a)Hazırlık Dönemi (1839-1860) b) l. Dönem Tanzimat Edebiyatı (1860 -1876)b) l. Dönem Tanzimat Edebiyatı (1860 -1876) c) II. Dönem Tanzimat Edebiyatı (1876 – 1895)c) II. Dönem Tanzimat Edebiyatı (1876 – 1895)

15 l. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ 1) "Toplum için sanat" anlayışı benimsenmiştir.1) "Toplum için sanat" anlayışı benimsenmiştir.

16 l. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ 2) Eserlerin, halkın anlayabileceği sade bir Türkçe ile yazılması kararlaştırılmıştır.2) Eserlerin, halkın anlayabileceği sade bir Türkçe ile yazılması kararlaştırılmıştır.

17 l. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ 3) Belli bir düşünceyi iletmeyi amaçlayan yeni bir düzyazı geliştirilmiştir; ilk kez noktalama işaretleri kullanılmıştır.3) Belli bir düşünceyi iletmeyi amaçlayan yeni bir düzyazı geliştirilmiştir; ilk kez noktalama işaretleri kullanılmıştır.

18 l. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ 4) Şiirde yurt, ulus, insan hakları gibi yeni konular işlenmiştir. Biçim bakımından Divan edebiyatına bağlı kalınarak gazel, kaside, terkib-i bend gibi nazım biçimleri kullanılmıştır.4) Şiirde yurt, ulus, insan hakları gibi yeni konular işlenmiştir. Biçim bakımından Divan edebiyatına bağlı kalınarak gazel, kaside, terkib-i bend gibi nazım biçimleri kullanılmıştır.

19 l. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ 5) Sanatçılar Fransız edebiyatını örnek almışlar; klasisizm ve romantizmin etkisinde kalmışlardır.5) Sanatçılar Fransız edebiyatını örnek almışlar; klasisizm ve romantizmin etkisinde kalmışlardır.

20 l. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ 6) İlk örneği bu dönemde görülen roman, teknik bakımdan kusurludur.6) İlk örneği bu dönemde görülen roman, teknik bakımdan kusurludur.

21 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER Batı edebiyatı türlerinin ilk örnekleri bu dönemde verilmiştir:Batı edebiyatı türlerinin ilk örnekleri bu dönemde verilmiştir:

22 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk resmi gazete : Takvim-i Vekayi (1831)* İlk resmi gazete : Takvim-i Vekayi (1831)

23 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk özel gazete : Şinasi, Agâh Efendi Tercüman-ı Ahvâl (1860)* İlk özel gazete : Şinasi, Agâh Efendi Tercüman-ı Ahvâl (1860)

24 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk eleştiri :* İlk eleştiri : Namık Kemal Tahrib-i Hârâbat

25 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk makale :* İlk makale :Şinasi Mukaddime Mukaddime

26 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk yazılan tiyatro : Şinasi* İlk yazılan tiyatro : Şinasi Şair Evlenmesi (1859) Şair Evlenmesi (1859)

27 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk oynanan tiyatro : Namık Kemal* İlk oynanan tiyatro : Namık Kemal Vatan Yahut Silistre Vatan Yahut Silistre

28 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk çeviri roman : Yusuf Kamil Paşa Tercüme-i Telemak* İlk çeviri roman : Yusuf Kamil Paşa Tercüme-i Telemak(1859)

29 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk yerli roman : Şemsettin Sami Taaşşuk-u Talat* İlk yerli roman : Şemsettin Sami Taaşşuk-u Talat ve Fitnat (1872)

30 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk edebi roman : Namık Kemal* İlk edebi roman : Namık Kemal İntibah (1876) İntibah (1876)

31 TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki İLKLER * İlk tarihi roman : Namık Kemal* İlk tarihi roman : Namık Kemal Cezmi Cezmi

32 Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Şinasi (1826 - 1871)Şinasi (1826 - 1871) Batı uygarlığı etkisinde gelişen Türk edebiyatının kurucusudur. Düzyazı türünde ilk yapıt ona aittir. Gazetecidir ve noktalama işaretlerini ilk kez o kullanmıştır. Batı uygarlığı etkisinde gelişen Türk edebiyatının kurucusudur. Düzyazı türünde ilk yapıt ona aittir. Gazetecidir ve noktalama işaretlerini ilk kez o kullanmıştır.

33 Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Namık Kemal (1840 -1888) Vatan şairi olarak bilinir. Yapıtlarında çoğunlukla toplumsal konuları; yurt, ulus, özgürlük kavramlarını işlemiştir.Namık Kemal (1840 -1888) Vatan şairi olarak bilinir. Yapıtlarında çoğunlukla toplumsal konuları; yurt, ulus, özgürlük kavramlarını işlemiştir.

34 Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Ziya Paşa (1825 - 1880)Ziya Paşa (1825 - 1880) Bu dönem şairleri arasında Divan edebiyatına en çok bağlı kalan sanatçıdır. Bu dönem şairleri arasında Divan edebiyatına en çok bağlı kalan sanatçıdır.

35 Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Ahmet Mithat EfendiAhmet Mithat Efendi (1844 - 1912), Tanzimat edebiyatı döneminde "halkçı sanat" anlayışıyla hareket etmiştir.

36 II. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ * "Sanat için sanat" ilkesi benimsenmiştir.* "Sanat için sanat" ilkesi benimsenmiştir.

37 II. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ * Dilde sadeleşme çabası bırakılmıştır.* Dilde sadeleşme çabası bırakılmıştır.

38 II. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ * Sanatçılar, Batı edebiyatı türlerinde ustalaşmıştır.* Sanatçılar, Batı edebiyatı türlerinde ustalaşmıştır.

39 II. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ * Şiirin konusu genişletilmiş, şiire biçimsel yenilikler getirilmiştir.* Şiirin konusu genişletilmiş, şiire biçimsel yenilikler getirilmiştir.

40 II. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ * Romanda realizmin etkisinde kalınmıştır.* Romanda realizmin etkisinde kalınmıştır.

41 II. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ * Tiyatro önemini yitirmiş, sahne dili ve tekniği açısından zayıf eserler yazılmıştır.* Tiyatro önemini yitirmiş, sahne dili ve tekniği açısından zayıf eserler yazılmıştır.

42 İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Recaizade Mahmut EkremRecaizade Mahmut Ekrem (1847 - 1914)

43 İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Samipaşazade SezaiSamipaşazade Sezai (1860 - 1936)

44 İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Nabizade NazımNabizade Nazım (1862 -1893)

45 İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Şemsettin SamiŞemsettin Sami (1850 - 1904)

46 İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Muallim NaciMuallim Naci (1850 - 1893)

47 İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Ahmet Mithat EfendiAhmet Mithat Efendi (1844 - 1912) Tanzimat edebiyatı döneminde "halkçı sanat" anlayışıyla hareket etmiştir. Tanzimat edebiyatı döneminde "halkçı sanat" anlayışıyla hareket etmiştir.