Anlatan: Adnan Hadzimusiç

... konulu sunumlar: "Anlatan: Adnan Hadzimusiç"— Sunum transkripti:

1 Anlatan: Adnan Hadzimusiç
İŞ HUKUKU VII Anlatan: Adnan Hadzimusiç

2 Toplu iş hukuk bolumunde incelenecek konular: - Sendikalar - Toplu İş Sözleşmeler - Grev - Lokavt

3 SENDİKA SENDIKANIN TANIMI VE UNSURLARI TANIM
Sendika: İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin bir araya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluş.

4 SENDIKA KURMA HAKKI VE İŞGİLİ MEVZUAT
SENDIKA KURMA HAKKI ANAYASA, MADDE 51- (Değişik: 3/10/ /20 md.) Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz. Sendika kurma hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir. Sendika kurma hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.

5 SENDİKAYA İLGİLİ MEVZUAT Şu anda uygulanan 2012 yılında yürürlüğe giren 6356 sayılı SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNU

6 B) UNSURLAR 1- Ortak amaç: çalışma ilişkilerindeki ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek 2- Özgürce kurabilme: 1982 Anayasasına dayanarak önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma prensıpı uygulanır, Sendika kurma hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir. 3- Bağımsızlık: işçi ve işveren sendikaları birbirine karşı bağımsız, biribirinden tardın veya bağış alamaz, siyasi partilerden dr yardım ve destek alamaz ve benzeri, 4- Özel hukuk tüzel kişiliğe sahip olma: Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli olarak kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanır. 5- Sendika yönetimin demokratik ilkelere uygunluk ilkesi: Anayasanın 51’nc maddesinde Sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyetin temel niteliklerine ve demokrasi esaslarına aykırı olamaz.

7 SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜN KAVRAMI
1-Bireysel sendika özgürlüğü Olumlu sendika özgürlüğü: bireylerin sendikaya özgürce kurabilmesi be sendikaya özgürce üye olabilmesi. Olumsuz sendika özgürlüğü: Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz. 2-Kolektıf sendika özgürlüğü: sendikanın varlıklarını devlete karşı korunmuş (sendika özgürce kuruluyor) ve faaliyetleri güvence altına alınması

8 B- SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜNDEN YARARLANANLAR MADDE 17 – (1) On beş yaşını dolduran ve bu Kanun hükümlerine göre işçi sayılanlar, işçi sendikalarına üye olabilir. (2) Bu Kanun anlamında işveren sayılanlar, işveren sendikalarına üye olabilir. Kamu görevliler açısından bayı sınırlamalar var, örn. Yüksek yargı organlar üyeleri, hakim, savcı MİT mensupları Silahlı Kuvvetler mensupları sendika kuramazlar ve sendikalara üye olamazlar. C- YABANCILARIN DURUMU Yabancılar da sendikaya üye olabilir, sendika kurucusu olabilir ve sendika organlarına seçilebilir,

9 D- BİRDEN FAZLA SENDİKAYA UYELİK İşçi veya işverenler aynı işkolunda ve aynı zamanda birden çok sendikaya üye olamaz ! Ancak aynı işkolunda ve aynı zamanda farklı işverenlere ait işyerlerinde çalışan işçiler birden çok sendikaya üye olabilir. İşçi ve işverenlerin bu hükme aykırı şekilde birden çok sendikaya üye olmaları hâlinde sonraki üyelikler geçersizdir.

10 İŞKOLUNA GÖRE SENDİKALAŞMA İLKESİ
Dünya ülkelerinde genelde işçi veya işveren sendikaları mesleğe göre veya iş koluna göre kurulur s. Sendikalar ve TİS Yasasına göre, sendikalar iş koluna göre kurulur ve bir işyerinin girdiği işkolun tespiti Çalışma ve Sosyal Bakanlığınca yapılır. İşkolları cetveli 6356 sayılı Yasanın ekinde gösterildi ve 20 iş kolu tespit edildi.

11

12 ÜST KURULUŞLAR Sendikaların üs kuruluşları olarak 6353 s. Yasaya göre sadece Konfederasyon dur. Konfederasyon: değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşu dur.

13 SENDİKACILIĞIN TARİHÇESİ
GENEL OLARAK SENDİKACILIĞIN GELİŞMESİ Grev olarak sayılan ilk iş bırakma eylemi İ.Ö yılında Mısır’da daha iyi çalışma şartları elde etmek için İbraniler tarafından tuğla işi bırakması oldu. Orta çağda ustaları ve kalfaların örgütlenme hareketleri olu ve bu örgütlenmelere ‘Lonca’ denilirdi. Sanayi devri döneminde işçi sınıfı oluşmaya başladı ve daha iyi çalışma şartları elde etmek için öğütlenmiş biçimde mücadeleler başlıyor.

14 B) TÜRKİYE’DE SENDİKACILIĞIN TARİHİ GELİŞMESİ Osmanlı döneminde Anadolu bölgesinde ‘’lonca’’ şeklinde ahi birlikler vardı ve çalışanların ayrımı belirgin: gedik sahibi (işyeri sahibi) ile kalfalar. Osmanlının son dönemlerde, sanayii devrine ayak uyduramayan ülkede, yabancı sermaye girmeye başlamış ve yerli işçiler ucuz emek gücü aşır şartlar altında çalışıyordu yılların başlarında Cemiyetler Yasasından sonra işçi kuruluşlar oluşmaya başladı. II dünya savaşın sonuna kadar kadar işçi kuruluşlar çoğalıyor ve dernekler adı ile faaliyetlerde bulunuyor. Çağdaş anlamda sendikacılık 82 Anayasası dönemi ile başlıyor.

15 SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN KURULUŞU
1- İŞÇİ SENDİKASI KURUCULUK ŞARTLARI İşçi sendikanın kurucusu olabilmek için gerekli koşullar: a) İşçi niteliğine sahip olmak: Fiil ehliyetine sahip ve fiilen çalışan gerçek veya tüzel kişiler sendika kurma hakkına sahiptir. b) Ehliyet sahibi olmak: ayırt etme gücüne sahip her ergin kişi ffil ehliyetine sahip (MK m.10) c) Belirli suçlardan hüküm giymemiş olmalı: 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama ve kaçakçılık suçlarından birinden mahkûmiyeti bulunanlar sendika kurucusu olamaz. d) En az 7 kişi bir araya gelmeli e) Fiilen çalışan olmalı

16 2 –İŞVEREN SENDİKASI KURUCULARI İŞİN ŞARTLAR İşveren sendikası kurucu gerçek kişi veya tüzel kişi olabilir. İşveren sendikasını kurucusu tüzel kişi ise kurucu koşullar tüzel kişiyi temsil eden gerçek kişi için de aranır. 3- KAMU GÖREVLİLER SENDİKASI KURUCULARI İÇİN ŞARTLAR Kamu görevliler sendikasının kurucusu olabilmek işin kişinin kamu görevlisi olarak çalışma şartı aranmaktadır.

17 SENDİKA VE KONFEDERASYONLARI KURULUŞ YONTEMİ
1- SENDİKALARDA KURULUŞ İŞLEMLERİ Tüzük hazırlamak Tüzüğün sendika merkezinin bulunacağı ilin valiliğine verilmesi İlan: Vali sendikanın tüzüğünü Bakanlığa gönderir ve Bakanlık 15 gün içinde sendikanın adını, merkezini ve tüzüğünü web sayfasında yayınlıyor. Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli olarak kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanır. ! 2- KONFEDERASYONUN KURULUŞ İŞLEMLERİ a) Değişik işkollarından en az 5 sendikanın bir araya gelmesi b) Tüzüğün konfederasyonun merkezi bulunduğu il valiliğine verilmesi c) İlan

18 SENDİKANIN ORGANLARI GENEL KURUL YÖNETİM KURULU DENETİM KURULU
DİSİPLİN KURULU

19 GENEL KURUL Genel kurul, sendikanın en üst organı, tüzüğüne göre üye veya delegelerden oluşur. Delege seçiminin usul ve esasları kuruluşun tüzüğü ile belirlenir. Ancak tüzüklere delege seçilebilmeyi engelleyici hükümler konulamaz. Genel kurulun görev ve yetkileri şunlardır: a) Organların seçimi b) Tüzük değişikliği c) Yapılacak ilk genel kurula sunulması ve geçmişe etkili olmaması kaydıyla ilgili makamlar veya mahkem-elerce kanuna aykırı görülerek düzeltilmesi istenen konular hakkında yönetim kuruluna yetki verilmesi ç) Yönetim kurulu ve denetleme kurulu raporları ile yeminli mali müşavir raporlarının görüşülmesi d) Yönetim kurulu ve denetleme kurulunun ibrası e) Bütçenin kabulü f) Yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek ücret, tazminat, ödenek ve yolluklar ile sosyal hakların belirlenmesi g) Taşınmaz satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması hususunda yönetim kuruluna yetki verilmesi ğ) Üst kuruluş kurucusu olma, üst kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme h) Şube açma, birleştirme veya kapatma, bu konuda tüzükte belirlenen esaslar doğrultusunda yönetim kuruluna yetki verilmesi ı) Birleşme veya katılma i) Uluslararası kuruluşun kurucusu olma, uluslararası kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme j) Kuruluşun feshi k) Mevzuat veya tüzükte genel kurulca yapılması öngörülen diğer işlemleri yerine getirme ve başka bir organa bırakılmamış konuları karara bağlama

20 İlk genel kurulu tüzel kişiliğin kazanılmasından, şubelerin ilk genel kurulu ise kuruluş tarihinden itibaren altı ay içinde yapılır. Olağan genel kurul en geç dört yılda bir toplanır. 2) YÖNETİM KURULU Sendikanın genel kurul dışında kalanların üye sayıları üçten az dokuzdan fazla olamaz; konfederasyonların yönetim kurullarının üye sayıları beşten az yirmi ikiden fazla ve şubelerin genel kurul dışındaki kurullarının üye sayıları üçten az beşten fazla olamaz. Genel kurul dışındaki organlara asıl üye sayısı kadar yedek üye seçilir. 3) DENETİM KURULU 3-9 üye 4) DİSİPLİN KURULU 3-9 üye

21 SENDİKA ÜYELİĞİ ÜYELİK
MADDE 17 – (1) On beş yaşını dolduran ve bu Kanun hükümlerine göre işçi sayılanlar, işçi sendikalarına üye olabilir.. Sendikaya üye olmak serbesttir. Hiç kimse sendikaya üye olmaya veya olmamaya zorlanamaz. İşçi veya işverenler aynı işkolunda ve aynı zamanda birden çok sendikaya üye olamaz. Ancak aynı işkolunda ve aynı zamanda farklı işverenlere ait işyerlerinde çalışan işçiler birden çok sendikaya üye olabilir. İşçi ve işverenlerin bu hükme aykırı şekilde birden çok sendikaya üye olmaları hâlinde sonraki üyelikler geçersizdir. Üyelik başvurusu e-Devlet sistemi aracılığıyla yapılır ve 30 gün içinde red edilmezse kabul edilmiş sayılır ve üyelik başlıyor.

22 2) ÜYELİKTEN DOĞAN HAK VE BORİLAR 2.1. Üyelik hakları
a) Sendikanın faaliyetlerden ve tesislerden faydalanma hakkı, b) Sendikanın faaliyet ve yönetimine katılma hakkı c) Üyenin korunmasına ilişkin haklar: tüzükte öngörülen ilkelere uyma talep hakkı, üyeler arasında eşitlik ilkelerine uyma talep hakkı be benzeri 2.2. Üyelik borçları a) Aidatı ödeme borcu: Üyelik aidatının miktarı kuruluşların tüzüklerinde belirtilen usul ve esaslara göre genel kurul tarafından belirlenir. Üyelik ve dayanışma aidatları, yetkili işçi sendikasının işverene yazılı başvurusu üzerine, işçinin ücretinden kesilmek suretiyle ilgili sendikaya ödenir. ödenmesi gereken aidatı kesmeyen veya kesmesine rağmen bir ay içinde ilgili işçi sendikasına ödemeyen işveren, bildirim şartı aranmaksızın aidat miktarını bankalarca işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödemekle yükümlüdür. b) Sendika düzenine uyma borcu

23 3- ÜYELİĞİN DEVAMI VE ASKIYA ALINMASI
İşsiz kalmasından 1 sene kadar işçi sendikasına üyelik sona ermez, Sendika ve şubelerin organlarına seçildiğinde üyelik devam eder, Herhangi bir askeri ödev bedeniyle silah altına alınanların sendika üyeliği bu süre boyunca askıda kalır, Malullük veya toptan ödeme alarak işten ayrılan işçinin sendika üyeliği sona erer ancak bu kişi çalışmaya devam ederse veya sendika organlarına seçilirse üyelik devam eder

24 4) SENDİKA ÜYELİĞİN SONA ERMESİ
- Üyelikten çekilme ile: her üye, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle üyelikten çekilebilir, - Üyelikten çıkarma ile, - Ölüm veya gaiplik karar ile gerçek kişiliğin sonu bulmasında veya tüyel kişinin fesih veya infisah ile sonu bulması ile, - İşveren veya işveren vekili sıfatını kaybedenlerin sendika ve üst kuruluşlardaki üyelikleri ve görevleri, bu sıfatı kaybettikleri tarihte kendiliğinden sona erer. Ancak, tüzel kişiliği temsilen işveren vekili sıfatı ile işveren sendikalarına üye olanların bu sıfatı kaybetmeleri hâlinde tüzel kişiliğin üyeliği düşmez. Bu durumda işveren vekilinin kuruluş organlarındaki görevleri sona erer. - Sosyal Güvenlik Kurumundan yaşlılık veya malullük aylığı ya da toptan ödeme alarak işten ayrılan işçilerin sendika üyeliği sona erer.

25 SENDİKA GÜVENCELER Sendika yöneticiliğin güvencesi
İşçi kuruluşunda yönetici olduğu için çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi askıda kalır. Yönetici dilerse işten ayrıldığı tarihte iş sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın veya sözleşme süresinin bitimini beklemeksizin fesheder ve kıdem tazminatına hak kazanır. İş sözleşmesi askıya alınan yönetici; sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi, seçime girmemek, yeniden seçilmemek veya kendi isteği ile çekilmek suretiyle görevinin sona ermesi hâlinde, sona erme tarihinden itibaren bir ay içinde ayrıldığı işyerinde işe başlatılmak üzere işverene başvurabilir. İşveren, talep tarihinden itibaren bir ay içinde bu kişileri o andaki şartlarla eski işlerine veya eski işlerine uygun bir diğer işe başlatmak zorundadır. Bu kişiler süresi içinde işe başlatılmadığı takdirde, iş sözleşmeleri işverence feshedilmiş sayılır. 2) İşyeri sendika temsilciliğin güvencesi İşveren, işyeri sendika temsilcilerinin iş sözleşmelerini haklı bir neden olmadıkça ve nedenini yazılı olarak açık ve kesin şekilde belirtmedikçe feshedemez. Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde, temsilci veya üyesi bulunduğu sendika dava açabilir.

26 SENDİKALARIN FAALİYETLERİ
TANINAN FAALİYETLER 1- Sendikanın çalışma yaşamına ilişkin faaliyetler: Kuruluşlar, çalışma hayatından, mevzuattan, örf ve adetten doğan uyuşmazlıklarda işçi ve işverenleri temsilen; sendikalar, yazılı başvuruları üzerine iş sözleşmesinden ve çalışma ilişkisinden doğan hakları ile sosyal güvenlik haklarında üyelerini ve mirasçılarını temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahiptir. 2- Sendikaları sosyal faaliyetleri: Sosyal amaçlı yardımı ve destekleri yapma

27 B) YASAKLANAN FAALİYETLER
Temel yasaklar: sendika ve konfederasyonların yönetim ve işleyişleri Anayasa’da belirtilen Cumhuriyet'in temel niteliklerine ve demokrasi esaslarına aykırı olamaz. Siyasi faaliyetler yasağı: Kuruluşlar siyasi partilerin ad, amblem, rumuz veya işaretlerini kullanamaz. Ticari faaliyet yasağı: Kuruluşlar ticaretle uğraşamaz. Ancak, kuruluşlar genel kurul kararıyla nakit mevcudunun %40’tan fazla olmamak kaydıyla sanayi ve ticaret kuruluşlarına yatırımda bulunabilir. Kuruluşlar elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensupları arasında dağıtamaz. Ancak sendikaların grev ve lokavt süresince tüzüklerine göre üyelerine yapacakları yardımlar ile kuruluşların eğitim amaçlı yardımları bu hükmün dışındadır.

28 SENDİKALARIN DENETİMİ
İç denetimi: sendikanın iç denetimi Denetim Kurulu ve Genel Kurul tarafından yapılır. Dış denetimi: Kuruluşların gelir ve giderlerine ilişkin mali denetimleri, en geç iki yılda bir 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre denetim yetkisine sahip yeminli mali müşavirlerce yapılır. Bu denetimin yapılmış olması, denetleme kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

29 SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN FAALİYETLERİN DURDURULMASI VE SONA ERMESİ
Sendika ve TIS Yasasına göre bu hallerde sendika ve konfederasyonların faaliyetler durdurulur: Yasada öngörülen kuruluş koşullarının sağlanmadığını anlaşılırsa, Kuruluşta tüzük ve belgelerde yasalara aykırılık varsa, Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslarına aykırı faaliyetlerde bulunmasından dolayı sendika ve konfederasyonun kapatılması işin açılan dava süresince

30 B) SENDİKANIN SONA ERMESİ
MADDE 80 – (1) Kuruluşlar hakkında, bu Kanunda hüküm bulunmayan hâllerde 4721 sayılı Kanun ile 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanununun bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır. (2) Toplu iş sözleşmeleri hakkında, bu Kanunda hüküm olmayan hâllerde 4721 sayılı Kanun ve 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile iş sözleşmesini düzenleyen diğer kanunların bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır. 1) Kendiliğinden sona ermesi: tüzel kişiliğin sona ermesiyle Yönetim kurulunun oluşturması olanaksız olursa, Olağan Gene Kurul toplantısı iki defa üst üste yapılmazsa Borç ödemede acze düşerse tüzel kişiliği sona erer. 2) Dağıtma (fesih) Sendika ve konfederasyon Genel Kurulunun karar ile her zaman feshedilebilir. 3) Kapatma Tüzük ve belgelerin kanuna uygun hâle getirilmesi üzerine mahkeme durdurma kararını kaldırır. Verilen süre sonunda tüzük ve belgelerin kanuna uygun hâle getirilmemesi hâlinde ise mahkeme kuruluşun kapatılmasına karar verir.

31 SONA ERMESİNDE SENDİKANUN MALVARLIĞININ DURUMU Tüzüğünde hüküm bulunması kaydıyla tüzel kişiliği sona eren sendikanın mal varlığı bu Kanuna göre kurulmuş aynı nitelikteki bir kuruluşa ya da üyesi bulunduğu üst kuruluşa; üst kuruluş üyesi değilse aynı nitelikteki bir üst kuruluşa bırakılabilir. Üst kuruluşun sona ermesi hâlinde, mal varlığı üyesi bulunan kuruluşlara bırakılabilir. Tüzükte hüküm bulunmaması hâlinde feshe karar veren genel kurul, mal varlığını yukarıdaki esaslara göre devredebilir. Tüzükte hüküm olmaması ya da fesih hâlinde; genel kurul kararının bulunmaması veya devrin ilgili kuruluş tarafından kabul edilmemesi hâlinde, tasfiye sonucunda kalacak paralar İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılır ve mallar Türkiye İş Kurumuna devredilir.

32 SENDİKALARIN GELİR VE GİDERLERİ
Sendikalar ve TİS Yasasına göre sendikanın giderleri bunlardan ibaret: a) Üyelik ve dayanışma aidatları, b) Tüzüklerine göre yapabilecekleri faaliyetlerden sağlanacak gelirler, c) Bağışlar, d) Mal varlığı gelirleri, mal varlığı değerlerinin devir, temlik ve satışlarından doğan kazançlar, Kuruluşlar; kamu kurum ve kuruluşları, siyasi partiler, esnaf ve küçük sanatkâr kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım ve bağış alamaz !

33

34 TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ

35 TOPLU İŞ SÖZLEŞME HAKKININ DAYANAĞI
1982 Anayasası: A. Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı MADDE 53- İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler. Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağı kanunla düzenlenir. TİS’i düzenleyen 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmeleri Kanunu dur. 2) TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI Toplu iş sözleşmesi: İş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeyi,

36 3) TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN İÇERİĞİ (MUHTEVASI)
a) Düzenleyici (normatif) hükümler: TİS’lerin yapılmasına, içeriğine ve sona ermesine ilişkin hükümler, b) Borçlar Hukukuna ilişkin hükümler: TİS tarafların karşılıklı hak ve borçlarına ilişkin hükümler 4) TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİN TÜRLERİ a) Çerçeve sözleşmesi: Ekonomik ve Sosyal Konseyde temsil edilen işçi ve işveren sendikaları arasında işkolu düzeyinde yapılan sözleşme b) Grup toplu iş sözleşmesi: İşçi sendikası ile işveren sendikası arasında, birden çok üye işverene ait aynı işkolunda kurulu işyerlerini ve işletmeleri kapsayan toplu iş sözleşmesini c) İşletme toplu iş sözleşmesi: Bir gerçek veya tüzel kişiye ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait aynı işkolundaki birden çok işyerini kapsayan sözleşme,

37 5) TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİN KAPSAMI Toplu iş sözleşmesi aynı işkolunda bir veya birden çok işyerini kapsayabilir. Bir gerçek ve tüzel kişiye veya bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolunda birden çok işyerinin bulunduğu işyerlerinde, toplu iş sözleşmesi ancak işletme düzeyinde yapılabilir.

38 TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİN OLUŞUMU
1) TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDE EHLİYETİ Toplu iş sözleşmeleri sadece işçi veya işveren sendikalar yapabilir. 2) TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE YETKİ a) İşçi sendika bakımından yetkisi a.1. kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en ay %1’nin sendikaya üye olması a.2. toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasını o sendikaya üye olması a.3. işletmede ise %40’tan kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir b) İşveren sendikası bakımından: Bir işveren sendikası, üyesi işverenlere ait işyeri veya işyerleri, sendika üyesi olmayan bir işveren ise kendi işyeri veya işyerleri için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir. Bir işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinin tespitinde Bakanlıkça her yıl ocak ve temmuz aylarında yayımlanan istatistikler esas alınır

39 YETKI SAPTAMASI İşçi sendikası açısından başvuru TİS yapmak isteyen sendika Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığna başvuru yapar ve bunların saptanmasını istiyor: Kurulu bulunduğu işkolunda üye sayısı bakımından %1 oranını sağladığını, TİS’in kapsamına gireceği işyeri veya işyerlerinde başvuru tarihinde çalışan işçiler ile üyelerin sayısının saptanmasını ÇSGB 6 iş günü içinde yukaraki talepleri sonuçlandırmak zorunda. Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz. B) İşveren açısından başvuru Bir TİS yapmak isteyen işveren de Bakanlığa başvuuru ve sözleşmeyı yapacak sendikanın tespitini ister.

40 YETKİ İTİRAZI Yetki saptanma talebinde bulunan ve ÇSGB’dan yetkili olmadığına dair cevanı alan sendika 6 iş günü içinde mahkemeye başvurabilir. Kurulu bulunduğu iş %1 sınırı aşmayana sendika yetki itirazında bulunamaz. Mahkemenin itiraz üzerine getireceği karar kesin. YETKİ BELGESİ Şartları yerine getiren sendikaya Bakanlık tarafından yetki belgesi verşliyor. Yetki belgesi olmadan TİS yapılırsa hükümsüz dür.

41 TOPLU GÖRÜŞME Toplu görüşmeye çağrı yapma
TİS sözleşme tarafların sözleşme yapmak için bir araya gelmesi toplu görüşme dir. Yetki belgesi alan sendika veya sendika üyesi olmayan işveren, yetki belgesini aldığı tarihten itibaren 15 gün içinde toplu görüşme çağrı yapmazsa yetki belgesinin hüklü kalmaz. 2) Toplu görüşmelerin başlaması Sendika, çağrı yaptığı toplu görüşmeye gelmez olursa yetki belgesi düşer. Toplu görüşmeler sırasında tutanak düzenlenir. Taraflar tüm konuları üzerinde anlaşırlarsa TİS oluşmuş oluyor. Toplu görüşmenin süresi, ilk toplantı tarihinden itibaren altmış gündür.

42 TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ VE SÜRESİ
TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİN SÜRESİ (1 ila 3 yıl) Toplu iş sözleşmesi en az bir ve en çok üç yıl süreli olarak yapılabilir. Toplu iş sözleşmesinin süresi, sözleşmenin imzalanmasından sonra taraflarca uzatılamaz, kısaltılamaz ve sözleşme süresinden önce sona erdirilemez. İstısna Faaliyetleri bir yıldan az süren işlerde uygulanmak üzere yapılan toplu iş sözleşmelerinin süresi bir yıldan az olabilir. İşin bitmemesi hâlinde bu sözleşmeler bir yılın sonuna kadar uygulanır. TİS yenilenmesi Toplu iş sözleşmesi süresinin bitmesinden önceki yüz yirmi gün içinde, yeni sözleşme için yetki başvurusunda bulunulabilir. Ancak, yapılacak toplu iş sözleşmesi önceki sözleşme sona ermedikçe yürürlüğe giremez. B) TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ Toplu iş sözleşmesi yazılı olarak yapılır.

43 C) Tarafların durumunda değişiklik MADDE 37 – (1) Toplu iş sözleşmesine taraf olan sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi, faaliyetinin durdurulması, işçi sendikasının yetkiyi kaybetmesi ve toplu iş sözleşmesinin uygulandığı işyerlerinde işverenin veya işyerinin girdiği işkolunun değişmesi toplu iş sözleşmesini sona erdirmez.

44 TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANMA
Genel olarak TİS ile bağlanan sadece sözleşmeyi imzalayan sendikalar değil, sözleşme onların üyelerini de bağlar. TİS’ten yararlanacak kişiler MADDE 39 – (1) Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanır. (2) Toplu iş sözleşmesinden, sözleşmenin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanlar ise üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanır. (3) Toplu iş sözleşmesinin imza tarihi ile yürürlük tarihi arasında iş sözleşmesi sona eren üyeler de, iş sözleşmelerinin sona erdiği tarihe kadar toplu iş sözleşmesinden yararlanır.

45 B) Yararlanmanın daraltması Grev sonunda yapılan toplu iş sözleşmesinden, zorunlu olarak çalışanlar dışında işyerinde çalışmış olanlar aksine hüküm bulunmadıkça yararlanamaz. İşveren vekilleri ile toplu iş sözleşmesi görüşmelerine işvereni temsilen katılanlar, toplu iş sözleşmesinden yararlanamaz! C) Üye olmayanların dayanışma ödentisi ödeyerek TİS’ten yararlanması Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlıdır. Bunun için işçi sendikasının onayı aranmaz. Dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma, talep tarihinden geçerlidir. İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibarıyla hüküm doğurur.

46 D) Teşmil yolu ile yararlanma Teşmil, yürürlükte bulunan bir TİS’in uygulanma alanının,TİS’in tarafları olmayan diğer işçilerive işverenleri de içine alarak, yasaların yetkili kıldığı organları tarafından genişletilmesi. MADDE 40 –(1) Bakanlar Kurulu; teşmili yapılacak işyerinin kurulu bulunduğu işkolunda en çok üyeye sahip sendikanın yapmış olduğu bir toplu iş sözleşmesini, o işkolundaki işçi veya işveren sendikalarının veya ilgili işverenlerden birinin ya da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının talebi üzerine, Yüksek Hakem Kurulunun görüşünü aldıktan sonra tamamen veya kısmen ya da zorunlu değişiklikleri yaparak, o işkolunda toplu iş sözleşmesi bulunmayan işyeri veya işyerlerine teşmil edebilir. Yüksek Hakem Kurulu bu konudaki görüşünü on beş iş günü içinde bildirir. Teşmil edilen toplu iş sözleşmesinin sona ermesi ile teşmil kararı da ortadan kalkar

47 E) İşverenin TİS ile bağlılığı Toplu görüşmeye çağrı tarihinde bir işveren sendikasına üye bulunan işveren, sendika üyeliğinin sona ermesi hâlinde sendikaya yapılmış olan çağrı ile bağlı kalır. Sözleşmenin imzalanması tarihinde taraf işveren sendikasının üyesi olan işveren, sendikası ile ilişkisinin kesilmesi hâlinde yapılmış olan sözleşme ile bağlı kalır. Toplu iş sözleşmesi bulunmayan bir işyerinin işletme toplu iş sözleşmesi tarafı olan bir işverence devralınması durumunda işyeri, işletme toplu iş sözleşmesi kapsamına girer.

48 TİS’İN HÜKMÜ İş sözleşmeleri TİS’e aykırı olamaz
Toplu iş sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe iş sözleşmeleri toplu iş sözleşmesine aykırı olamaz. İş sözleşmelerinin toplu iş sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu iş sözleşmesindeki hükümler alır. B) İş sözleşmesindeki işçi yararına olan hükümler geöerlidir Toplu iş sözleşmesinde iş sözleşmelerine aykırı hükümlerin bulunması hâlinde ise iş sözleşmesinin işçi yararına olan hükümleri geçerlidir. C) TİS’in sona ermesinin hükümleri Sona eren toplu iş sözleşmesinin iş sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar iş sözleşmesi hükmü olarak devam eder.

49 TOPLU İŞ UYUŞMAZLIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI
İŞ UYUŞMAZLIKLARI VE TOPLU İŞ UYUŞMAZLIKLARI Uyuşmazlıkların ayrımında hak veya çıkar esası bulunmakta ve ayırım ona göre yapılmaktadır. A) İş uyuşmazlıkları Yürürlükteki iş koşulları veya bunların uygulama yöntemleri nedeniyle ibir işyerinde işçi veya örgüt ile işveren arasındaki uyuşmaylık tır. Bu tür uyuşmazlıklar hak üzerinde olan uyuşmalıklar. B) Toplu iş uyuşmazlıkları İşveren veya örgütü ile işçi toplulukları arasında çıkan uyuşmazlık. Bu tür uyuşmazlıklar ise çıkar üzerinde çıkan uyuşmazlıklar.

50 B) İŞ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI
Kural olarak hak uyuşmazlıkları dava yolu ile çözümlenmeye çalışıılıyor iken çıkar uyuşmazlıklar ise mücadele yolu ile çözümleniyor: grev ve lokavt yolu. Bu yola başvurmadan önce uyuşmazlık barışçı yolu ile çözümlenmeye çalışılıyor. Uyuşmazlık çözme yolları: Barışçı yollar: 1) Arabuluculuk: uyuşmazlığı çözecek yetkili makamı tarafından arabulucuyu atanarak çözümü arama yöntemi 2) Tahkim: uyuşmazlık konusunun özel hakeme nakletmesi ile uzuşmazlığı çözme çabaları 2.1. Zorunlu tahkim 2.2. Gönüllü tahkim 3) Yüksek Hakem Kuruluna başvurma: Grev oylaması sonucunda grev yapılmaması yönündeki kararın kesinleşmesinden itibaren altı iş günü içinde işçi sendikası; Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir.

51 B) Mücadeleci yollar: 1) Grev 2) Lokavt Yorum davası ve eda davası MADDE 53 – (1) Uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesini yorumundan doğan uyuşmazlıklarda sözleşmenin taraflarınca dava açılabilir

52

53 GREV VE LOKAVT

54 A) DAYANAK 1982 T.C. Anayasası MADDE 54- Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler grev hakkına sahiptirler. Bu hakkın kullanılmasının ve işverenin lokavta başvurmasının usul ve şartları ile kapsam ve istisnaları kanunla düzenlenir. Grev hakkı ve lokavt iyi niyet kurallarına aykırı tarzda, toplum zararına ve millî serveti tahrip edecek şekilde kullanılamaz. Grev ve lokavtın yasaklanabileceği veya ertelenebileceği haller ve işyerleri kanunla düzenlenir. Greve katılmayanların işyerinde çalışmaları, greve katılanlar tarafından hiçbir şekilde engellenemez.

55 B) DÜZENLEYİCİ MEVZUAT Türkiye’de grev hakkı 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmeleri Kanunu ile düzenlendi. Bu yasanın 58. maddesinden itibaren grev ve lokavt hakkı ayrıntılı düzenlendi. C) TANIMLAR GENEL OLARAK GREV: İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla, aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmaları. KANUNİ GREV: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması hâlinde, işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla, 6356 sayılı Kanunun hükümlerine uygun olarak yapılan grev. Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan grev kanun dışıdır.

56 GENEL OLARAK LOKAVT: İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına neden olacak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak, işçilerin topluca işten uzaklaştırılması. KANUNİ LOKAVT: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması hâlinde 6356 sayılı Kanunun hükümlerine uygun olarak yapılan lokavta kanuni lokavt denir. Kanuni lokavt için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavt kanun dışıdır.

57 D) KANUNİ GREV’IN ŞARTLARI 1) Çıkar grevi olacak: TİS yapma sırasında uyuşmazlığın ç:ıkması halinde yapılan grev kanuna uygun 2) Mesleki amaç: siyasi veya dayanışma grevi yasak, 3) Yasa hükümlerine uygun olarak yapılmalı: 3.1. Uyuşmazlığın çözülmesi barışçıl yolları ile denenmiş olmalı 3.2. Grev kararı yetkili kuruluş tarafından alınmış olmalı: grev kararı TİS yapmasında taraf olan sendika alıyor 4) İş bırakılmış olmalı, 5) Grev kararı karşı tarafa bildirilmeli ve işyerinde ilan edilmeli

58 6) Grev yasağı veya kısıtlamasının bulunmaması 6. 1
6) Grev yasağı veya kısıtlamasının bulunmaması 6.1. Grevin yasak olduğu işler: - Can ve mal kurtarma işlerinde; - cenaze işlerinde ve mezarlıklarda; - şehir şebeke suyu, elektrik, doğal gaz, petrol üretimi, tasfiyesi ve dağıtımı ile nafta veya doğalgazdan başlayan petrokimya işlerinde grev yapılamaz, 6.2. Grev yasağın bulunduğu yerker: - hastaneler - mezarlıklar, - Millî Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca doğrudan işletilen işyerlerinde; - kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye ve hastanelerde grev ve lokavt yapılamaz

59 6.3. Geçici grev yasakları: - Bakanlar Kurulu, genel hayatı önemli ölçüde etkileyen doğa olaylarının gerçekleştiği yerlerde bu durumun devamı süresince yürürlükte kalmak kaydıyla gerekli gördüğü işyerlerinde grev ve lokavtı yasaklayabilir. Yasağın kalkmasından itibaren altmış gün içinde altı iş günü önce karşı tarafa bildirilmek kaydıyla grev ve lokavt uygulamasına devam edilir. - Başladığı yolculuğu yurt içindeki varış yerlerinde bitirmemiş deniz, hava, demir ve kara ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yapılamazö - Sıkıyönetim ilan edildiği bölgelerde, - Olağanüstü hallerde,

60 E) GREV YAPMANIN AŞAMALARI 1) Grev oylaması: Grev kararının işyerinde ilan edildiği tarihte o işyerinde çalışan işçilerin en az dörtte birinin ilan tarihinden itibaren altı iş günü içinde işyerinin bağlı bulunduğu görevli makama yazılı başvurusu üzerine, görevli makamca talebin yapılmasından başlayarak altı iş günü içinde grev oylaması yapılır. 2) Grev kararı: Oylamada grev ilanının yapıldığı tarihte işyerinde çalışan işçilerden oylamaya katılanların salt çoğunluğu grevin yapılmaması yönünde karar verirse, bu uyuşmazlıkta alınan grev kararı uygulanamaz. 3) Grevin uygulanması: Grev kararı, 50 nci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen uyuşmazlık tutanağının tebliği tarihinden itibaren altmış gün içinde alınabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya konulabilir. Bu süre içerisinde, grev kararının alınmaması veya uygulanacağı tarihin karşı tarafa bildirilmemesi hâlinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi düşer.

61 F) GREVİN GECİKTİRİLMESİ Karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt genel sağlığı veya millî güvenliği bozucu nitelikte ise Bakanlar Kurulu bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı altmış gün süre ile erteleyebilir. Erteleme süresi, kararın yayımı tarihinde başlar.

62 GREVE YARGISAL MÜDAHALE
Taraflardan birinin veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının başvurusu üzerine mahkemece, grev hakkı veya lokavtın iyi niyet kurallarına aykırı tarzda toplum zararına veya millî servete zarar verecek şekilde kullanıldığının tespit edilmesi hâlinde, uygulanmakta olan grev veya lokavtın durdurulmasına karar verilir. Greve yargısal müdahalesinin şartları: Yasal grev olmalı, Grev kararı uygulanmaya başlamış olmalı, Grev hakkı veya lokavtın iyi niyet kurallarına aykırı tarzda toplum zararına veya millî servete zarar verecek şekilde kullanıldığının tespit edilmiş olmalı, Kanuna uygun olan ve başlamış grev ancak mahkeme kararı ile durdurulabilir.

63 GREVİN UYGULANMASI 1) İşyerinden ayrılma 2) Grev sırasında çalışmama
İşçiler greve katılıp katılmamakta serbesttir. Greve katılan işçiler ile lokavta maruz kalan işçiler işyerinden ayrılmak zorundadır. Greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçenlerin işyerinde çalışmaları hiçbir şekilde engellenemez. Ancak, işveren bu işçileri çalıştırıp çalıştırmamakta serbesttir. Greve katılan veya lokavta maruz kalan işçilerin işyerine giriş çıkışı engellemeleri yasaktır. Grev başlamadan önce üretilen ürünlerin satılmasına ve işyeri dışına çıkarılmasına engel olunamaz. Greve katılmayıp çalışan işçilerin ürettiği ürünlerin satılmasına ve işyeri dışına çıkarılmasına, işyeri için gerekli maddelerin, araç ve gereçlerin işyerine sokulmasına engel olunamaz.

64 3) Greve katılmayacak işçiler: Hiçbir surette üretim veya satışa yönelik olmamak kaydıyla niteliği bakımından sürekli olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyalarının, gereçlerinin, hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin bozulmamasını ya da hayvan ve bitkilerin korunmasını sağlayacak sayıda işçi, kanuni grev ve lokavt sırasında çalışmak, işveren de bunları çalıştırmak zorundadır.

65 GREVİN SONUÇLARI Kanuni greve katılan, greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçip de grev nedeniyle çalıştırılamayan ve kanuni lokavta maruz kalan işçilerin iş sözleşmeleri grev ve lokavt süresince askıda kalır. İşveren, grev ve lokavt nedeniyle iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin grev veya lokavtın başlamasından önce işleyen ücretlerini ve eklerini olağan ödeme gününde ödemek zorundadır. Ödemeyi yapacak personel de bunun için çalışmakla yükümlüdür. Grev ve lokavt süresince iş sözleşmeleri askıda kalan işçilere bu dönem için işverence ücret ve sosyal yardımlar ödenemez, bu süre kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz. Toplu iş sözleşmelerine ve iş sözleşmelerine bunların aksine hüküm konulamaz.

66 GREVİN SONA ERMESİ Kanuni bir grev veya lokavtı sona erdirme kararı, kararı alan tarafça ertesi iş günü sonuna kadar yazı ile karşı tarafa ve görevli makama bildirilir. Grevin veya lokavtın sona erdiği, görevli makam tarafından işyerinde ilan edilir. Kanuni grev ve lokavt, ilanın yapılması ile sona erer. Grevin uygulanmasına son verilmesi lokavtın, lokavtın uygulanmasına son verilmesi grevin kaldırılmasını gerektirmez. Grevi uygulayan işçi sendikasının herhangi bir nedenle kapatılması, feshedilmesi veya infisah etmesi hâllerinde grev ve alınmış bir karar varsa lokavt kendiliğinden sona erer ve yetki belgesi hükümsüz olur. Lokavtı uygulayan işveren sendikasının herhangi bir nedenle kapatılması, feshedilmesi veya infisah etmesi hâllerinde lokavt kendiliğinden sona erer.

67 YASADIŞI GREV VE SONUÇLARI
A) Tanım: Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan grev kanun dışıdır. B) Yasadışı grevin saptanması: Taraflardan her biri, karar verilen veya uygulanmakta olan bir grev veya lokavtın kanun dışı olup olmadığının tespitini mahkemeden her zaman talep edebilir (Tespit davası). Mahkeme bir ay içinde karar verir. C) Yasadışı grevin ihtiyati tedbir karı ile durdurulma: Hâkim tedbir olarak dava konusu grev veya lokavtın durdurulmasına karar verebilir. D) Yasadışı grevin sonuçları: - Kanun dışı grev yapılması hâlinde işveren, grevin yapılması kararına katılan, grevin yapılmasını teşvik eden, greve katılan veya katılmaya ya da devama teşvik eden işçilerin iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilir. - Kanun dışı bir grev yapılması hâlinde bu grev nedeniyle işverenin uğradığı zararlar, greve karar veren işçi kuruluşu veya kanun dışı grev herhangi bir işçi kuruluşunca kararlaştırılmaksızın yapılmışsa, bu greve katılan işçiler tarafından karşılanır. - Kanun dışı lokavt yapılması hâlinde işçiler iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilir. İşveren, bu işçilerin lokavt süresine ilişkin iş sözleşmesinden doğan bütün haklarını bir iş karşılığı olmaksızın ödemek ve uğradıkları zararları tazmin etmekle yükümlüdür.

68 LOKAVT Tanım: İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına neden olacak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak, işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasına lokavt denir KANUNİ LOKAVT: Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması hâlinde 6356 sayılı Kanunun hükümlerine uygun olarak yapılan lokavta kanuni lokavt denir. Kanuni lokavt için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavt kanun dışıdır. B) Kanuni lokavtın şartları: 1-Çıkar lokavt yapılması, 2- İşçi sendikası tarafından kanuni grev karar alınmış olmalı 3- Lokavt kararı yetkili kişi veya sendika tarafından alınmış olmalı 4- Lokavt kararın karşı tarafa bildirilmiş olmalı ve ilan edilmeli 5- Lokavt karari usulüne göre uygulanmaya başlamış olmalı, 6- Lokavt yasağın veya ertelenmenin olmaması