TİCARİ İŞLETMELER HUKUKU

... konulu sunumlar: "TİCARİ İŞLETMELER HUKUKU"— Sunum transkripti:

1 TİCARİ İŞLETMELER HUKUKU
IV Anlatmacı: Adnan Hadzimusiç Ekim 2017

2 HAKSIZ REKABET TANIM Haksız rekabet, iktisadi rekabetin iyi niyet kurallarına aykırı olan aldatıcı davranış veya başkaca suretle her türlü kötüye kullanılmasıdır. Bu tanıma göre önce iktisadi bir rekabet mevcut olmalıdır. Rekabet hakkının objektif iyiniyet kuralları aşılarak kötüye kullanılmasını, yani haksız rekabeti yasaklamış ve rekabet hakkının kötüye kullanılması keyfiyetini bir dizi yaptırıma bağlamıştır. TTK haksız rekabetin tanımına değil, haksız rekabet müessesinin amaç ve ilke düzenlemesine yer vermiştir.

3 Amaç ve ilke MADDE 54- (1) Haksız rekabete ilişkin bu kısım hükümlerinin amacı, bütün katılanların menfaatine, dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanmasıdır. (2) Rakipler arasında veya tedarik edenlerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kuralına diğer şekillerdeki aykırı davranışlar ile ticari uygulamalar haksız ve hukuka aykırıdır.

4 Haksız rekabetin unsurları:
Rakipler arasında veya tedarik edenler ile müşteriler arasındaki ilişkilerin varlığı: Ekonomik bir etkinliğin bulunması, 2) Bu ilişkilerin aldatıcı veya dürüstlük kuralına diğer şekillerdeki aykırı davranışların ve ticari uygulamaların varlığı: İyi niyet kurallarına aykırı davranması: 3) İyi niyet kuralları ile belirli olan rekabet özgürlüğünün sınırlarının aşılmış olması, kötüye kullanmayı gösterir: Rekabet hakkının kötüye kullanılmış olması

5 Başlıca Haksız Rekabet Halleri-
Dürüstlük kuralına aykırı davranışlar, ticari uygulamalar TTK m.55’te haksız rekabet hallerinden başlıcalarını altı başlık altında toplamış ve her bir başlığın altında ise bu başlıkların kapsamına girecek ve dürüstlük kuralına aykırılık teşkil eden ve dolayısıyla haksız rekabet niteliğini haiz rekabet uygulamalarını, “özellikle” ifadesi gereği, sadece örnek vermek amacıyla saymak yolunu tercih etmiştir. Dürüstlük kuralına aykırı davranışlar, ticari uygulamalar a) Dürüstlük Kuralına Aykırı reklamlar ve satış yöntemleri ile diğer hukuka aykırı davranışlar, b) Sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltmek, c) Başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz yararlanmak, d) Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak ifşa etmek, e) İş şartlarına uymamak ve f) Dürüstlük kuralına aykırı işlem şartları kullanmak şeklinde belirlenmiştir.

6 Dürüstlük kuralına aykırı reklamlar ve satış yöntemleri ile diğer hukuka aykırı davranışlar ve özellikle; 1. Başkalarını veya onların mallarını, iş ürünlerini, fiyatlarını, faaliyetlerini veya ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya gereksiz yere incitici açıklamalarla kötülemek, 2. Kendisi, ticari işletmesi, işletme işaretleri, malları, iş ürünleri, faaliyetleri, fiyatları, stokları, satış kampanyalarının biçimi ve iş ilişkileri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunmak veya aynı yollarla üçüncü kişiyi rekabette öne geçirmek, 3. Paye, diploma veya ödül almadığı hâlde bunlara sahipmişçesine hareket ederek müstesna yeteneğe malik bulunduğu zannını uyandırmaya çalışmak veya buna elverişli doğru olmayan meslek adları ve sembolleri kullanmak,

7 4. Başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işleri ile karıştırılmaya yol açan önlemler almak, 5. Kendisini, mallarını, iş ürünlerini, faaliyetlerini, fiyatlarını, gerçeğe aykırı, yanıltıcı, rakibini gereksiz yere kötüleyici veya gereksiz yere onun tanınmışlığından yararlanacak şekilde; başkaları, malları, iş ürünleri veya fiyatlarıyla karşılaştırmak ya da üçüncü kişiyi benzer yollardan öne geçirmek, 6. Seçilmiş bazı malları, iş ürünlerini veya faaliyetleri birden çok kere tedarik fiyatının altında satışa sunmak, bu sunumları reklamlarında özellikle vurgulamak ve bu şekilde müşterilerini, kendisinin veya rakiplerinin yeteneği hakkında yanıltmak; şu kadar ki, satış fiyatının, aynı çeşit malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerinin benzer hacimde alımında uygulanan tedarik fiyatının altında olması hâlinde yanıltmanın varlığı karine olarak kabul olunur; davalı, gerçek tedarik fiyatını ispatladığı takdirde bu fiyat değerlendirmeye esas olur,

8 7. Müşteriyi ek edimlerle sunumun gerçek değeri hakkında yanıltmak, 8
7. Müşteriyi ek edimlerle sunumun gerçek değeri hakkında yanıltmak, 8. Müşterinin karar verme özgürlüğünü özellikle saldırgan satış yöntemleri ile sınırlamak, 9. Malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerin özelliklerini, miktarını, kullanım amaçlarını, yararlarını veya tehlikelerini gizlemek ve bu şekilde müşteriyi yanıltmak, 10. Taksitle satım sözleşmelerine veya buna benzer hukuki işlemlere ilişkin kamuya yapılan ilanlarda unvanını açıkça belirtmemek, peşin veya toplam satış fiyatını veya taksitle satımdan kaynaklanan ek maliyeti Türk Lirası ve yıllık oranlar üzerinden belirtmemek,

9 11. Tüketici kredilerine ilişkin kamuya yapılan ilanlarda unvanını açıkça belirtmemek veya kredilerin net tutarlarına, toplam giderlerine, efektif yıllık faizlerine ilişkin açık beyanlarda bulunmamak, 12. İşletmesine ilişkin faaliyetleri çerçevesinde, taksitle satım veya tüketici kredisi sözleşmeleri sunan veya akdeden ve bu bağlamda sözleşmenin konusu, fiyatı, ödeme şartları, sözleşme süresi, müşterinin cayma veya fesih hakkına veya kalan borcu vadeden önce ödeme hakkına ilişkin eksik veya yanlış bilgiler içeren sözleşme formülleri kullanmak.

10 b) Sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltmek; özellikle; 1
b) Sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltmek; özellikle; 1. Müşterilerle kendisinin bizzat sözleşme yapabilmesi için, onları başkalarıyla yapmış oldukları sözleşmelere aykırı davranmaya yöneltmek, 2. Üçüncü kişilerin işçilerine, vekillerine ve diğer yardımcı kişilerine, hakketmedikleri ve onları işlerinin ifasında yükümlülüklerine aykırı davranmaya yöneltebilecek yararlar sağlayarak veya önererek, kendisine veya başkalarına çıkar sağlamaya çalışmak, 3. İşçileri, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, işverenlerinin veya müvekkillerinin üretim ve iş sırlarını ifşa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek, 4. Onunla kendisinin bu tür bir sözleşme yapabilmesi için, taksitle satış, peşin satış veya tüketici kredisi sözleşmesi yapmış olan alıcının veya kredi alan kişinin, bu sözleşmeden caymasına veya peşin satış sözleşmesi yapmış olan alıcının bu sözleşmeyi feshetmesine yöneltmek.

11 c) Başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz yararlanma, özellikle; 1
c) Başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz yararlanma, özellikle; 1. Kendisine emanet edilmiş teklif, hesap veya plan gibi bir iş ürününden yetkisiz yararlanmak, 2. Üçüncü kişilere ait teklif, hesap veya plan gibi bir iş ürününden, bunların kendisine yetkisiz olarak tevdi edilmiş veya sağlanmış olduğunun bilinmesi gerektiği hâlde, yararlanmak, 3. Kendisinin uygun bir katkısı olmaksızın başkasına ait pazarlanmaya hazır çalışma ürünlerini teknik çoğaltma yöntemleriyle devralıp onlardan yararlanmak. d) Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak ifşa etmek; özellikle, gizlice ve izinsiz olarak ele geçirdiği veya başkaca hukuka aykırı bir şekilde öğrendiği bilgileri ve üretenin iş sırlarını değerlendiren veya başkalarına bildiren dürüstlüğe aykırı davranmış olur. e) İş şartlarına uymamak; özellikle kanun veya sözleşmeyle, rakiplere de yüklenmiş olan veya bir meslek dalında veya çevrede olağan olan iş şartlarına uymayanlar dürüstlüğe aykırı davranmış olur.

12 f) Dürüstlük kuralına aykırı işlem şartları kullanmak
f) Dürüstlük kuralına aykırı işlem şartları kullanmak. Özellikle yanıltıcı bir şekilde diğer taraf aleyhine; 1. Doğrudan veya yorum yoluyla uygulanacak kanuni düzenlemeden önemli ölçüde ayrılan, veya 2. Sözleşmenin niteliğine önemli ölçüde aykırı haklar ve borçlar dağılımını öngören, önceden yazılmış genel işlem şartlarını kullananlar dürüstlüğe aykırı davranmış olur.

13 Haksız Rekabetin Sonuçları hukuki ve cezai sorumluluk
A) Hukuki Sorumluluk 1.Hukuki Sorumluluğa İlişkin Davalar Haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, meslekî itibarı, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan kimse;, davranışa karşı hukuki yoluna başvurabilir.

14 c. Sonuçların Ortadan Kaldırılması Davası
Haksız rekabet neticesinde açılacak hukuki sorumluluğa dair davaları şu şekilde sıralamak mümkündür: a. Tespit Davası Fiilin haksız rekabet teşkil edip etmediğinin tespiti için açılan dava tespit davasıdır. b. Men Davası Haksız rekabetin gerçekleşmesine engel olmak için açılan dava men davasıdır. c. Sonuçların Ortadan Kaldırılması Davası Haksız rekabet yanlış veya yanıltıcı beyanlarla yapılmışsa ve bu beyanların düzeltilmesi tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise,haksız rekabetin işlenmesinde etkili olan araçların ve malların imhası için açılan dava haksız rekabetin ortadan kaldırılması davasıdır. ç. Maddı Tazminat Davası Haksız rekabet neticesinde meydana gelen zarara kusur ile yol açılmışsa bu zarar ve ziyanın tazmini için açılan dava maddi tazminat davasıdır. Hakim,davacı lehine maddi tazminatı belirlerken,davalının haksız rekabet sebebiyle elde etmesi mümkün görülen menfaatin karşılığını da karar verebilecektir. d. Manevi Tazminat Davası TBK’nın 58’inci maddesinde öngörülen şartların varlığında manevi zararın tazmini için açılan dava manevi tazminat davasıdır. Manevi zararın tazmini için de davalının kusurunun varlığı aranmaktadır.

15 Haksız rekabet davanın tarafarı
Davacı olabilecekler a. Rakip Rakibin davacı olabilmesi için haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, meslek itibarı, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatlerinin zarar görmesi veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek durumda olması gerekir. Rakip tüm davaları açabilecektir. b. Müşteriler Müşterilerin davacı olabilmesi için TTK m.56 f.2 gereği ekonomik çıkarlarının zarar görmesi veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek durumda olması gerekir. Müşterinin davacı olabilmesi için gerekli koşullar gerçekleşse ve TTK m.56 f.1’deki davalar açılabilse dahi, kanun koyucu müşterilerin sonuçların ortadan kaldırılması davasında araçların ve malların imhasını isteyemeyeceklerini düzenlemiştir. Muşteri dava açabilir fakat ancak araçların ve malların imhasını isteyemez. c. Mesleki ve Ekonomik Birlikler Ticaret ve Sanayi Odaları, esnaf odaları,borsalar ve tüzüklerine göre üyelerinin ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili bulunan diğer mesleki ve ekonomik birlikler ile tüzüklerine göre tüketicilerin ekonomik menfaatlerini koruyan sivil toplum kuruluşlarıyla kamusal nitelikteki kurumlar da haksız rekabet neticesinde dava açabilirler. Kanun koyucu mesleki ve ekonomik birliklerin haksız rekabet davalarından sadece tespit, men ve sonuçların ortadan kaldırılması davası açabileceklerini ayrıca belirtmiştir.

16 Davalı Olabilecekler a
Davalı Olabilecekler a. Fail Haksız rekabet teşkil eden fiili işleyen kişi haksız rekabet davalarında davalı tarafta yer alacaktır. İstisnaen hükmün üçüncü bir kişi aleyhine icrası da mümkündür. b. Çalıştıranlar (İstihdam Eden Kişiler) Haksız rekabet fiili, hizmetlerini veya işlerini gördükleri sırada çalışanlar veya işçiler tarafından işlenmiş olursa, tespit davası, men davası ve sonuçların ortadan kaldırılması davası çalıştıran kimselere karşı da açılabilir.

17 c. Basın, Yayın, İletişim ve Bilişim Kuruluşları-TTK m
c. Basın, Yayın, İletişim ve Bilişim Kuruluşları-TTK m.58- Haksız rekabet, her türlü basın, yayın, iletişim ve bilişim işletmeleriyle, ileride gerçekleşecek teknik gelişmeler sonucunda faaliyete geçecek kuruluşlar aracılığıyla işlenmişse, tespit davası, men davası ve haksız rekabetin sonuçlarının ortadan kaldırılması davaları, ancak, basında yayımlanan şeyin, programın; ekranda, bilişim aracında veya benzeri ortamlarda görüntülenenin; ses olarak yayımlananın veya herhangi bir şekilde iletilenin sahipleri ile ilan veren kişiler aleyhine açılabilir; ancak; a) Yazılı basında yayımlanan şey, program, içerik, görüntü, ses veya ileti, bunların sahiplerinin veya ilan verenin haberi olmaksızın ya da onayına aykırı olarak yayımlanmışsa, b) Yazılı basında yayımlanan şeyin, programın, görüntünün, ses veya iletinin sahibinin veya ilan verenin kim olduğunun bildirilmesinden kaçınılırsa, c) Başka sebepler dolayısıyla yazılı basında yayımlanan şeyin, programın, görüntünün, sesin, iletinin sahibinin veya ilan verenin meydana çıkarılması veya bunlara karşı bir Türk mahkemesinde dava açılması mümkün olmazsa, yukarıda anılan davalar, yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeni, program yapımcısı, görüntüyü, sesi, iletiyi, yayın, iletişim ve bilişim aracına koyan veya koyduran kişi ve ilan servisi şefi; bunlar gösterilemiyorsa, işletme veya kuruluş sahibi aleyhine açılabilir.

18 Kararların İlanı Zamanaşımı (1 ve 3 yıl)
Haksız rekabet neticesinde açılan hukuki sorumluluk davasına bakan mahkeme, davayı kazanan tarafın talebi üzerine ve masrafarı dava neticesinde haksız çıkan taraftan alınmak kaydıyla, hükmün, kesinleşmesinden sonra ilan edilmesine de karar verebilir. İlan mahkeme tarafından tespit edilen şekilde ve kapsamla gerçekleşecektir. Zamanaşımı (1 ve 3 yıl) TTK m.56’da yazılı davalar, davaya hakkı olan tarafın bu hakların doğumunu öğrendiği günden itibaren bir yıl ve her halde bunların doğumundan itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

19 B) Cezai Sorumluluk (fail kasıtlı olmalı)
- TTK m.55’te sayılmış olan haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler, - Kendi icap ve tekliferinin rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, iş ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kasten yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler, - Çalışanları, vekilleri veya diğer yardımcı kimseleri, çalıştıranın veya müvekkillerinin üretim veya ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar, - Çalıştıranlar veya müvvekillerden, işçilerin veya çalışanlarının ya da vekillerinin, işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini işlediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler, - Fiil daha ağır cezayı gerektiren ve cezai hüküm getiren başka bir kanunda düzenlenen bir suç teşkil etmediği müddetçe yukarıda saydığım maddelere giren her bir fiil dolayısıyla iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılırlar. Bu suçların takibi şikayete bağlıdır.

20 Tüzel kişilerin cezai sorumluluğu
MADDE 63- (1) Tüzel kişilerin işlerini görmeleri sırasında bir haksız rekabet fiili işlenirse 62 nci madde hükmü, tüzel kişi adına hareket eden veya etmesi gerekmiş olan organın üyeleri veya ortakları hakkında uygulanır. Haksız rekabet fiilinin bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine de karar verilebilir.

21 TİCARİ DEFTERLER A. Defter Tutma Yükümlülüğü ve Tabi Olduğu Esaslar
TTK m.64 f.1, her taciri ticari defterleri tutmakla ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymakla yükümlü kılmıştır. Defterlere yazımların ve diğer gerekli kayıtların, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapılması gerekir. Buna göre tacirin, defterlerini TTK’ya uygun şekilde tutmak yükümlülüğü bulunmaktadır.

22 1.Yükümlülüğün kapsamına dahil olan defterlerin belirlenmesi
Defter tutma yükümlülüğünün kapsamına dahil olan defterler ticari defterler olarak nitelendirilebilir. defterlerin kapsamına 6102 sayılı TTK ile işletmenin muhasebesi ile ilgili olan defterlerin (yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri) yanında pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri gibi işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler de dahil edilmiş bulunmaktadır. Tutulması mecburi asgari defterlerdir: Yevmiye defteri (günlük defteri), defteri kebir (büyük defteri) ve envanter defteri

23 a) Yevmiye Defteri (Günlük Defter) : Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemleri belgelerden çıkararak tarih sırası ile ve maddeler halinde düzenli olarak yazmaya mahsus defterdir. Yevmiye maddelerinin en az aşağıdaki bilgileri içermesi şarttır. 1. Madde sıra numarası 2. Tarih 3. Borçlu hesap  4. Alacaklı hesap 5. Meblağ 6. Her kaydın dayandığı belgelerin türü ve varsa tarih ve numaraları b) Defteri Kebir (Büyük defter) : Defteri kebir, yevmiye defterine geçirilmiş olan işlemleri buradan alarak sistemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve tasnifi olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. Defteri kebirdeki kayıtların en az aşağıdaki bilgileri içermesi gerekir. 1. Tarih 2. Yevmiye defteri madde numarası 3. Meblağ 4. Toplu hesaplarda yardımcı nihai hesapların isimleri c) Envanter Defteri : Envanter defterine işletmenin açılış tarihinde ve bunu takiben her iş yılı sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur. 

24 2) Defterlerin açılışına ilişkin kurallar Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır. Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmaz

25 3.Defterlerin tutulmasında şekil şartları
TTK m.65’e göre defterlerin ve tutulması gerekli diğer kayıtların tabi olduğu şekil şartları: - Defterler ve gerekli diğer kayıtlar Türkçe tutulur. Bu emredici bir kuraldır. - Kısaltmalar, rakamlar, harşer ve semboller kullanıldığı takdirde bunların anlamları açıkça belirtilmelidir. - Defterlere yazımlar ve diğer gerekli kayıtlar, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapılır. - Bir yazım veya kayıt, önceki içeriği belirlenemeyecek şekilde çizilemez ve değiştirilemez. Kayıt sırasında mı yoksa daha sonra mı yapıldığı anlaşılmayan değiştirmeler yasaktır. - Defterler ve gerekli diğer kayıtlar, olgu ve işlemleri saptayan belgelerin dosyalanması şeklinde veya veri taşıyıcıları aracılığıyla tutulabilir; şu şartla ki, muhasebenin bu tutuluş biçimleri ve bu konuda uygulanan yöntemler Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmalıdır. Defterlerin ve gerekli diğer kayıtların elektronik ortamda tutulması durumunda, bilgilerin saklanma süresince bunlara ulaşılmasının ve bu süre içinde bunların her zaman kolaylıkla okunmasının temin edilmiş olması şarttır. Elektronik ortamda tutulma hâlinde birinci ilâ üçüncü fıkra hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.

26 B. Envanter Çıkarma Yükümlülüğü Kanun koyucu TTK m
B. Envanter Çıkarma Yükümlülüğü Kanun koyucu TTK m.66 ile defter tutma ve saklama yükümlülüğünün yanında her taciri envanter çıkarmakla da yükümlü kılmıştır. Tacir ticari işletmesinin açılışında, gayrimenkullerini, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarmak zorundadır. Açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da tacir açısından böyle bir envanter düzenleme yükümlülüğünden bahsetmek mümkündür. Açılış Bilançosu ve Yıl sonu Finansal Tabloları TTK m.68’e göre,her tacir, ticari faaliyetinin başında ve her faaliyet döneminin sonunda,varlık ve borçlarının tutarlarının ilişkisini gösteren finansal tabloyu(sırasıyla açılış bilançosunu ve yıllık bilançoyu) çıkarmakla yükümlüdür. Buna ilaveten kanun koyucu, taciri gelir tablosunu hazırlamakla da yükümlü kılmıştır. Çünkü, çıkarılmış olan bilançolar ile hazırlanmış olan gelir tablosu yıl sonu finansal tablolarını meydana getirecektir.

27 Ticari Defterler ve Belgelerin Saklanması Yükümlülüğü
Esaslar Her tacir ticari defterlerini, envanterlerini, açılış bilançolarını, ara bilançolarını, finansal tablolarını ve yıllık faaliyet raporlarını, topluluk finansal raporlarını ve bu belgelerin anlaşılabilirliğini kolaylaştıracak çalışma talimatları ile diğer organizasyon belgelerini, alınan ticari mektupları, gönderilen ticari mektupların suretlerini, ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgeleri sınışandırılmış bir şekilde saklamakla yükümlüdür. Gerçek kişi olan tacirin ölümü halinde mirasçıları ve ticareti terk etmesi halinde kendisi ticari defter ve belgeleri saklamakla yükümlüdür. B. Saklamanın Gerçekleştirileceği Ortam Görüntü veya veri taşıyıcılarında saklanabilir. Saklama süresi boyunca söz konusu kayıtlara her an ulaşılabilecek ve uygun bir süre içinde bu kayıtların okunabilir bir hale getirilebilecek niteliği haiz olmaları gerekmektedir. C. Saklama Süresi Saklama yükümlülüğünün kapsamına dahil olan defter ve belgelerin tabi olduğu saklama süresi on yıldır

28 Cari Hesap A) Tanım ve şekil MADDE 89- (1) İki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşme cari hesap sözleşmesidir. (2) Bu sözleşme yazılı yapılmadıkça geçerli olmaz.

29 B) Hükümleri Genel olarak MADDE 90- (1) Türk Borçlar Kanununun 134 üncü maddesiyle 143 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükümleri saklı kalmak üzere cari hesap sözleşmesinin hükümleri şunlardır: a) Aksi kararlaştırılmadıkça, cari hesaba alacak veya borç kaydedilmesi, tarafarın, alacağı veya borcu doğuran sözleşme veya işleme ilişkin dava ve savunma haklarını düşürmez. Sözleşme veya işlem iptal edilirse bunlardan kaynaklanan kalemler hesaptan çıkarılır. b) Cari hesap sözleşmesinin yapılmasından önce doğmuş bulunan bir alacak, taraşarın onayıyla cari hesaba kaydedilirse, aksi kararlaştırılmamışsa bu alacak yenilenmiş olmaz. c) Bir ticari senedin cari hesaba kaydı, bedelinin alınmış olması hâlinde geçerli olmak şartıyla yapılmış sayılır. d) Her hesap devresi sonunda alacak ve borcu oluşturan tutarlar birbirinden çıkarıldıktan sonra tanınan veya hükmen belirlenen bakiye, yeni hesap devresine ait bir kalem olmak üzere hesaba geçirilir; sözleşme sona ermiş veya artan tutar haczedilmiş ise onun ödenmesi gerekir. e) Cari hesabın alacak sütununa yazılan tutarlar için, sözleşme veya ticari teamüller gereğince, kaydolundukları tarihten itibaren faiz işler.

30 C) Cari hesabın sona ermesi Genel olarak MADDE 98- (1) Cari hesap sözleşmesi bu hâllerinde sona erer: a) Kararlaştırılan sürenin sona ermesi, b) Bir süre kararlaştırılmadığı takdirde tarafardan birinin fesih ihbarında bulunması, c) Tarafardan birinin ifas etmesi, Ölüm ve kısıtlılık hâlleri MADDE 99- (1) Sözleşme süreli olup da tarafardan biri bu süre içinde ölür veya kısıtlanırsa her iki taraf ve kanuni temsilcileriyle haleşeri on gün önceden haber vermek şartıyla cari hesap sözleşmesini feshedebilir. Ancak, artan tutarın ödenmesi, hesabın 94 üncü maddeye göre kapatılması gereken tarihte istenebilir.

31 TACİR YARDIMCILARI Bağımlı ve bağımsız tacir yardımcıları Tacirin yardımcılarından bir kısmı tacire bağımlı olarak çalışırlar, diğer bir deyişle tacirin vermiş olduğu emir ve talimatlar çerçevesinde ve nihayet yine tacirin gözetiminde yani ona bağlı olarak uğraşlarını sürdürürler. Bu kategorideki tacir yardımcılarına bağımlı tacir yardımcıları adı verilmektedir. Bağımlı tacir yardımcılarını isim olarak belirtmek gerekirse ticari temsilci, ticari vekil ve diğer tacir yardımcıları olarak sayılabilir. Tacir yardımcılarından bir kısmı ise faaliyetlerini bağımsız olarak sürdürmekte-dirler. Bu kategorideki tacir yardımcılarına da bağımsız tacir yardımcıları adı verilmektedir. Alım satım komisyoncusu, komisyonculuğun taşıma hukukuna özgü özel bir türü olan taşıma işleri komisyoncusu, simsar ve acente tacirin bağımsız yardımları olarak sayılabilir.

32 I.Bağımlı Tacir Yardımcıları
A. Ticari Temsilci 1.Tanımı TBK m.547 f.1’e göre, Ticari temsilci, işletme sahibinin, ticari işletmeyi yönetmek ve işletmeye ilişkin işlemlerde ticaret unvanı altında, ticari temsilci yetkisi ile kendisini temsil etmek üzere, açıkça ya da örtülü olarak yetki verdiği kişidir. 2.Hukuki Niteliği Ticari temsilci tacirin en geniş yetkili yardımcısıdır. TBK m.40 vd. anlamındaki genel temsilciden çok geniş ve sınırlandırılması kural olarak mümkün olmayan yetkiler ile donatılmıştır. 3.Tayini Ticari temsilci ticari işletmeyi yönetmek ve ticari işletmeye ait işlemleri ticaret unvanı altında gerçekleştirmek için işletmenin sahibi tarafından tayin edilir. TBK m.547 f.2’ye göre işletme sahibi, ticari temsilcilik yetkisi verildiğini ticaret siciline tescil ettirmekle Ticari Temsilcinin Temsil Yetkisinin Sona Ermesi Azil ve İstifa, Ölüm ve Fiil Ehliyetinin Yitirilmesi, İşas, İşletmenin Devri ve Tasfiyesi

33 B. Ticari Vekil 1.Tanım Ticari vekil, bir ticari işletme sahibinin, kendisine ticari temsilcilik yetkisi vermeksizin, işletmesini yönetmek veya işletmesinin bazı işlerini yürütmek için yetkilendirdiği kişidir. Ticari vekil ya işletmenin tüm yönetimi ve işleri için yetkili kılınmıştır, ki bu halde genel yetkili ticari vekilden; ya da işletmenin belirli bazı işleri için yetkili kılınmıştır, ki bu ihtimalde de özel yetkili ticari vekilden söz edilir. 2.Tayini Ticari vekil, ticari işletme sahibi tarafından tayin edilebileceği gibi ticari temsilci tarafından da tayin edilebilir.Ticari vekilin tayini hiçbir şekle bağlı değildir. Ticari temsilcinin aksine,ticari vekil ticaret siciline tescil ve ilan edilmez. 3.Temsil Yetkisinin Sona Ermesi Ticari vekilin temsil yetkisinin sona ermesi hiçbir şekle bağlı tutulmamıştır.

34 Rekabet Yasağına Tabi Olma
Ticari temsilci ve ticari vekil, işletme sahibi müvekkilinin iznini almaksızın, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, kendilerinin ya da bir üçüncü kişinin hesabına işletmenin yaptığı türden bir işi yapamayacağı gibi kendi hesabına bu tür işlemleri üçüncü kişilere de yaptıramaz. Aksi takdirde rekabet yasağını ihlal etmiş olur. Bunun üzerine işletme sahibi müvekkilden, aralarındaki hukuki ilişkiden doğan hakları saklı kalmak kaydıyla, uğradığı zararın giderilmesi için talepte bulunabilir veya bunun yerine ticari temsilcinin, kendi hesabına yaptığı veya üçüncü kişilere yaptırdığı işlerin kendi hesabın yapılmış sayılmasını ve bu işler dolayısıyla aldığı ücretin kendisine devredilmesini isteyebilir. Temsil yetkisinin nihayete ermesinden sonra da sözleşmede belirtilmiş olmak kaydıyla yasağın sürdürülebilmesi mümkündür.

35 II. Bağımsız Tacir Yardımcıları A
II. Bağımsız Tacir Yardımcıları A. Simsar (telal) Simsarlık sözleşmesi tanımı: Simsarın, taraşar arasında bir sözleşme kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması halinde ücrete hak kazandığı sözleşmedir. B. Acente Tanımı: “Ticari temsilci, ticari vekil, satış memuru veya işletmenin çalışanı gibi işletmeye bağlı bir hukuki konuma sahip olmaksızın, bir sözleşmeye dayanarak, belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi veya bunları o tacir adına yapmayı meslek edinen kimseye acente denir”. C. Alım Satım İşlerinde Komisyoncu Genel olarak komisyoncu, bir sözleşmeye dayanarak ücret karşılığında, kendi adına ve müvekkili hesabına hukuki işlem yapmayı üstlenen kişi olarak tanımlanabilir (TBK 522)

36