Etik – Ahlak Kavramları

... konulu sunumlar: "Etik – Ahlak Kavramları"— Sunum transkripti:

1

2 Etik – Ahlak Kavramları
Ahlak", kelimenin en dar anlamıyla, neyin doğru veya yanlış sayıldığı (sayılması gerektiği) ile ilgilenir. Bu anlamda ahlak görelidir ve toplumdan topluma değişebildiği gibi, aynı toplum içindeki farklı grupların benimsediği ahlak kuralları arasında bile farklılıklar vardır. Etik ise ahlakı konu edinen felsefe dalıdır. Etik, insanlara ‘‘işlerin nasıl yapılması gerektiğini’ belirlemede yardımcı olan kılavuz (rehber) değerler, ilkeler ve standartlardır. Etik, insan tutum ve davranışlarının iyi-kötü, doğru- yanlış açısından değerlendirilmesidir.

3 Etik – Ahlak Kavramları
Etik kurallarının, açık ve belirli bir alana ilişkin yazılı kuralları içermesi beklenir. Örneğin; sanat etiği, siyaset etiği, tıp etiği, eğitim etiği, medya etiği v.b. Bu ilkeler, uyması beklenen bireylerin özelliklerine göre değil evrensel kabul gören kavramlara dayalı olarak geliştirilirler. Etik ilke ve değerler, her düzeydeki kamu görevlileri için, çalışma hayatı içinde neyin iyi ve doğru olduğuna dair yönlendirici bir çerçeve sunmaktadır.

4 Mesleki Etik Meslek etiği, mesleklerde uyulması gereken davranış kurallarıdır. Dünyanın neresinde olursa olsun, aynı meslekte çalışan bireylerin bu davranış kurallarına uygun davranmaları gerekir. Mesleki etik kurallarının üç temel işlevi vardır; 1. Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayırmak. 2. Meslek içi rekabeti düzenlemek. 3. Hizmet ideallerini korumak.

5 Mesleki Etik İşinde ve hayatında doğru, güvenilir olmak,
İçten, gönülden ve güler yüzlü hizmet vermek, Ahdinde, sözünde vefalı olmak, Başkasının malına hıyanet etmemek, Hizmette ayrım yapmamak, Sır saklamak. Dedikodu yapmamak. Hizmetindekileri korumak…

6 Başlıca Etik İlkeler Adalet Hoşgörü Eşitlik Saygı
Dürüstlük ve Doğruluk Tarafsızlık Sorumluluk İnsan Hakları Hümanizm Bağlılık Hukukun Üstünlüğü Sevgi Hoşgörü Saygı Tutumluluk Demokrasi Olumlu İnsan İlişkileri Hizmet Std. Yükseltilmesi Açıklık Hak Ve Özgürlükler Emeğin Hakkını Verme Yasa Dışı Emirlere Direnme

7 Başlıca Bazı Etik Dışı Davranışlar
Ayrımcılık Kayırma Rüşvet Psikolojik yıldırma İhmal Sömürü (istismar) Bencillik Yolsuzluk Şiddet-Baskı-Saldırganlık İşe Politika Karıştırma Hakaret ve Küfür Bedensel ve Cinsel Taciz Görev ve Yetkinin Kötüye Kullanımı Dedikodu Zimmet

8 ÖĞRENCİLER İLE İLİŞKİLERDE ETİK İLKELER
1. Sevgi ve Saygı 2. İyi Örnek Olma 3. Anlayışlı ve Hoşgörülü Olma 4. Adil ve Eşit Davranma 5. Öğrencinin Gelişimini Gözetme 6. Öğrenciye Ait Bilgileri Saklama 7. Menfi Psikolojik Durumları Yansıtmama 8. Kötü Muameleden Kaçınma

9 EĞİTİM MESLEĞİNE İLİŞKİN ETİK İLKELER
1. Mesleki Yeterlilik 2. Sağlık ve Güvenli Eğitim Ortamı Sağlama 3. Mesai ve Ders Saatlerine Uyma 4. Hediye Alma 5. Kişisel Menfaat Sağlama 6. Özel Ders Verme 7. Bağış ve Yardım Talebinde Bulunma

10 Etik Mevzuatı 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kabul Tarihi : 25/05/2004 Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 13/04/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete

11 Görevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci
Kamu görevlileri görevlerini yerine getirirken; Sürekli gelişimi, Katılımcılığı, Saydamlığı, Tarafsızlığı, Dürüstlüğü, Kamu yararını gözetmeyi, Hesap verebilirliği, Öngörülebilirliği, Hizmette yerindeliği, Beyana güveni, Esas alırlar.

12 Amaç ve Misyona Bağlılık
Kamu görevlileri; Çalıştıkları kurum veya kuruluşun amaçlarına ve misyonuna uygun davranırlar. Ülkenin çıkarları, toplumun refahı ve kurumlarının hizmet idealleri doğrultusunda hareket ederler.

13 Dürüstlük ve Tarafsızlık
Kamu görevlileri; Tüm eylem ve işlemlerinde yasallık, adalet, eşitlik ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda hareket ederler, görevlerini yerine getirirken ve hizmetlerden yararlandırmada dil, din, felsefi inanç, siyasi düşünce, ırk, cinsiyet ve benzeri sebeplerle ayrım yapamazlar, insan hak ve özgürlüklerine aykırı veya kısıtlayıcı muamelede ve fırsat eşitliğini engelleyici davranış ve uygulamalarda bulunamazlar. Takdir yetkilerini, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda, her türlü keyfilikten uzak, tarafsızlık ve eşitlik ilkelerine uygun olarak kullanırlar. Gerçek veya tüzel kişilere öncelikli, ayrıcalıklı, taraflı ve eşitlik ilkesine aykırı muamele ve uygulama yapamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef alan bir davranışta bulunamazlar, kamu makamlarının mevzuata uygun politikalarını, kararlarını ve eylemlerini engelleyemezler.

14 Saygınlık ve Güven Kamu görevlileri, kamu yönetimine güveni sağlayacak şekilde davranırlar ve görevin gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını davranışlarıyla gösterirler. Halkın kamu hizmetine güven duygusunu zedeleyen, şüphe yaratan ve adalet ilkesine zarar veren davranışlarda bulunmaktan kaçınırlar. Kamu görevlileri, halka hizmetin kişisel veya özel her türlü menfaatin üzerinde bir görev olduğu bilinciyle hizmet gereklerine uygun hareket eder, hizmetten yararlananlara kötü davranamaz, işi savsaklayamaz, çifte standart uygulayamaz ve taraf tutamazlar. Yönetici veya denetleyici konumunda bulunan kamu görevlileri, keyfi davranışlarda, baskı, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunamaz, açık ve kesin kanıtlara dayanmayan rapor düzenleyemez, mevzuata aykırı olarak kendileri için hizmet, imkan veya benzeri çıkarlar talep edemez ve talep olmasa dahi sunulanı kabul edemezler.

15 Nezaket ve Saygı Kamu görevlileri, üstleri, meslektaşları, astları, diğer personel ile hizmetten yararlananlara karşı nazik ve saygılı davranırlar ve gerekli ilgiyi gösterirler, konu yetkilerinin dışındaysa ilgili birime veya yetkiliye yönlendirirler.

16 Yetkili Makamlara Bildirim
Kamu görevlileri, etik davranış ilkeleriyle bağdaşmayan veya yasadışı iş ve eylemlerde bulunmalarının talep edilmesi halinde veya hizmetlerini yürütürken bu tür bir eylem veya işlemden haberdar olduklarında ya da gördüklerinde durumu yetkili makamlara bildirirler. Kurum ve kuruluş amirleri, ihbarda bulunan kamu görevlilerinin kimliğini gizli tutar ve kendilerine herhangi bir zarar gelmemesi için gerekli tedbirleri alırlar.

17 Yolsuzluk gizlilik içerisinde yürütülür
Bu nedenle de ortaya çıkarılması son derece güçtür. Bir kurumdaki ahlak dışı uygulamaları, dışarıdakilere nazaran daha iyi bilen, kurum içerisindeki görevlilerdir. Bu nedenle, ancak kurum içerisindeki ahlaklı kamu görevlilerinin, ahlak dışı uygulamalarda ve yolsuz davranışlarda bulunanları ihbar etmeleri suretiyle söz konusu olaylar kolaylıkla açığa çıkarılabilir.

18 Çıkar Çatışmasından Kaçınma
Çıkar çatışması; kamu görevlilerinin görevlerini tarafsız ve objektif şekilde icra etmelerini etkileyen ya da etkiliyormuş gibi gözüken ve kendilerine, yakınlarına, arkadaşlarına ya da ilişkide bulunduğu kişi ya da kuruluşlara sağlanan her türlü menfaati ifade eder. Kamu görevlileri, çıkar çatışmasında şahsi sorumluluğa sahiptir ve çıkar çatışmasının doğabileceği durumu genellikle şahsen bilen kişiler oldukları için, herhangi bir potansiyel ya da gerçek çıkar çatışması konusunda dikkatli davranır, çıkar çatışmasından kaçınmak için gerekli adımları atar, çıkar çatışmasının farkına varır varmaz durumu üstlerine bildirir ve çıkar çatışması kapsamına giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar.

19 İkinci Bir İşte Çalışma
Devlet Memurları Kanunu’nda konu şöyle düzenlenmiştir: “Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (tacir) veya (esnaf ) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar...” (md. 28) Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir okulda matematik öğretmeni olarak görev yapan Hatice Hanım kendi öğrencilerine özel ders vermektedir.

20 Görev ve Yetkilerin Menfaat Sağlama Amacıyla Kullanılması
-Kendisine ve/veya Yakınlarına Çıkar Sağlama Operatör Doktor Asım Bey, hastanede yapacağı ameliyatlar öncesinde hastalarını özel muayenehanesine yönlendirmektedir. -Yapılan İş için Özel Ücret Alma Veteriner Hekim Celal Bey, görevi gereği köye aşı yapmaya gelmiş, köylüden belirlenen tarifenin üzerinde ücret almıştır.

21 -Hizmet Kayırmacılığı
-Aracılık Fen işleri müdürü Fatih Bey, belediyenin yol yapım işlerini yürüten firmanın sahibi İlyas Beye, ihtiyaç duyduğu mıcırı amcasının sahip olduğu şirketten almasını önermektedir. -Hizmet Kayırmacılığı Kömür dağıtımında görevli Hasan Bey, dağıtımda hemşerilerine öncelik tanımaktadır. -Adam Kayırmacılık Teftiş Kurulu Başkanı Ekrem Beyin yeğeni, Kurulun denetim alanındaki bir kamu kurumunun açtığı yazılı sınavı kazanarak sözlü sınava davet edilmiştir.Ekrem Bey, ilgili kurumun yöneticisini arayarak yeğeninin işe alınması için ricada bulunmaktadır.

22 Hediye Alma Kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaat hediye kapsamındadır. İlk anda masum, zararsız ve tehlikesiz olarak görülebilecek hediyeler, çoğu zaman kamu görevlisinin tarafsızlığını, kararını ve görevini etkilemekte, adeta “Bubi Tuzağı’na dönüşmektedir. İyi Niyetle Verilen Hediyeler İster iyi niyetle, isterse çıkar sağlama amacıyla verilsin, kamu görevlilerinin hediye almaması, kamu görevlisine hediye verilmemesi ve görev sebebiyle çıkar sağlanmaması temel ilkedir. Kamu Kaynaklarını Kullanarak Hediye Verme Kamu görevlileri, kamu kaynaklarını kullanarak hediye veremez, resmi gün, tören ve bayramlar dışında, hiçbir gerçek veya tüzel kişiye çelenk veya çiçek gönderemezler; görev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanları veremezler.

23 Kamu Malları ve Kaynaklarının Kullanımı Savurganlıktan Kaçınma
Kamu gorevlileri, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanamaz ve kullandıramazlar, bunları korur ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri alırlar. Savurganlıktan Kaçınma Kamu görevlileri, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarının kullanımında israf ve savurganlıktan kaçınır; mesai suresini, kamu mallarını, kaynaklarını, işgücünü ve imkanlarını kullanırken etkin, verimli ve tutumlu davranırlar.

24 Bağlayıcı Açıklamalar ve Gerçek Dışı Beyan
Kamu görevlileri, görevlerini yerine getirirken yetkilerini aşarak çalıştıkları kurumlarını bağlayıcı açıklama, taahhüt, vaat veya girişimlerde bulunamazlar, aldatıcı ve gerçek dışı beyanat veremezler. Bilgi Verme, Saydamlık ve Katılımcılık Kamu görevlileri, halkın bilgi edinme hakkını kullanmasına yardımcı olurlar. Gerçek ve tüzel kişilerin talep etmesi halinde istenen bilgi veya belgeleri, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nda belirlenen istisnalar dışında, usulüne uygun olarak verirler.

25 Yöneticilerin Sorumluluğu Mal Bildiriminde Bulunma
Yönetici kamu görevlileri, kurumlarının amaç ve politikalarına uygun olmayan işlem veya eylemleri engellemek için görev ve yetkilerinin gerektirdiği önlemleri zamanında alırlar. Mal Bildiriminde Bulunma Kamu görevlileri, kendileriyle eşlerine ve velayeti altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmazları, alacak ve borçları hakkında, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca, yetkili makama mal bildiriminde bulunurlar…

26 Etik Karar Verme Etik bir ikilemin çözümünde, doğru-yanlış veya etik – etik dışı biçiminde net olarak ortaya konulmuş bir standart bulunamayabilir. Bu durumda sorun, beyaz veya siyah olarak belirlenememekte, “gri alan” olarak tabir edilen belirsiz bir durum karşımıza çıkmakta ve çözüm de son derece zorlaşmaktadır.

27 Etik Karar Verme Karar verilecek problemi tanımlama
Paydaşları tanımlama ve göz önünde bulundurma Temel ilkeleri, kanun, yönetmelik vb. tanımlama Alternatif kararları tanımlama ve değerlendirme Farklı bir görüş araştırma Bir karar verip eyleme geçmek..

28 1.Eğer gerekli ise etiktir
Bu tür bir yaklaşım, gerekli olma durumunun uygun sayılmak için yeterli olacağı gibi yanlış bir varsayıma dayanmaktadır. 2. Sahte gereklilikler tuzağı “gereklilik bir yorumdur, gerçeğin kendisi değildir” 3. Eğer yasal ve izin verilebilir ise, uygundur Etik davranış, minimum izin verileni değil, maksimum kabul edilebilecek seçenekleri seçmeyi gerektirir.

29 4. Bu işin bir parçası İşini iyi yapmak isteyen dikkatli kişilerin genellikle işlerinin etik boyutu ile yeterince ilgilenmedikleri görülür.Oysa unuttukları şey, herkesin birinci işinin iyi bir insan olmak olduğudur. 5. Sonuçta herkesin yararı sağlanacak Etik dışı davranışını gerekçelendirme konusunda rahatsızlık duyan kişiler, kendilerine yüce bir amaç ararlar. 6. Bunu sadece senin için yapıyorum Bu gerekçelendirme biçimi doğruluk ve saygı değerlerine zarar verir.

30 7. Sadece ateşe ateşle karşılık veriyorum:
8. Kimse zarar görmeyecek: Bir kimsenin hiç kimsenin açıkça zarar görmedikçe etik ilkelerini ihlal edilebileceğine inanması da yanlış bir gerekçelendirme biçimidir. 9. Herkes aynı şeyi yapıyor: Bu tür davranışlar doğru ya da yanlış normlardır, etik normlar değildir. 10. Kişisel olarak benim kazancım yoksa tamam:

31 11. Hak ettiğimi alamıyorum:
Çok çalıştığını ve az kazandığını düşünen kişilerin hizmetin gerektirdiği ücret dışında çeşitli kayırıcı hizmetleri kabul etmeleri ya da bahşiş almaları konusunda başvurdukları bir gerekçelendirme biçimidir. 12. Hala tarafsız olabilirim:   Size bir çıkar sağlayan kişi, bunun sizin yargılarınızı hiçbir şekilde etkilemeyeceğine inanır mı ? Eğer kendisine yardım edecek pozisyonda olmasaydınız bu kişi size çıkar sağlamaya devam eder miydi?

32 Günlük hayatta ve kamu hizmetinin sunumu esnasında karşılaşacağınız ahlaki belirsizliklerde Vicdanınız kılavuzunuz olsun… Teşekkürler… MERYEM KARAAĞAÇ REHBERLİK SERVİSİ