Bu çalışma, TÜBİTAK 105 O 558 no’lu proje tarafından desteklenmiştir.

... konulu sunumlar: "Bu çalışma, TÜBİTAK 105 O 558 no’lu proje tarafından desteklenmiştir."— Sunum transkripti:

1 Bu çalışma, TÜBİTAK 105 O 558 no’lu proje tarafından desteklenmiştir.
ÇANAKKALE’DEKİ ZEYTİN BAHÇELERİNİN EN ÖNEMLİ ZARARLISI OLAN ZEYTİN SİNEĞİ’NİN (Bactrocera oleae Gmelin.) PUPALARININ MORFOLOJİK YAPILARININ İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Başak ŞAHİN1, Hanife GENÇ2 ve Çiğdem YILMAZ2 1Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bornova, İZMİR 2Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, ÇANAKKALE ÖZET Bu çalışma, laboratuarda yetiştirilen zeytin sineği bireylerinin pupa döneminin morfolojik yapılarının incelenerek, ergin öncesi erkek ve dişi teşhislerinin yapılabilme durumunun belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Laboratuvarda devam eden proje kapsamında zeytin sineği laboratuvar kolonisinden elde edilen pupalar çalışmanın materyalini oluşturmuştur. Pupaların morfolojik karakterleri stereozoom mikroskop yardımı ile incelenmiş ve kesitleri alınarak fotoğraflanmıştır. Sonuç olarak, III. larva gömleği içinde pupa olan zeytin sineğinin dışarıdan belirgin 11 pupa segmenti bulunmuştur. Pupalarda ergine ait kanatların ve anüsün yerleri belirlenmiştir. Ayrıca pupaların ön ve arka spiracleları tespit edilmiştir. GİRİŞ Dünya’da zeytin üretimi 9,922,836 ha alanda yapılmakta iken, ortalama zeytin verimi 18,383 kg/ha’dır. Türkiye’de ise, zeytin üretimi 727,513 ha alanda gerçekleştirilmektedir (FAO, 2009). Ülkemizdeki ortalama verim 17,740 kg/ha olarak belirlenmiştir. Yoğun olarak zeytin üretimi yapılan Çanakkale merkez ve ilçelerinde toplam zeytin üretiminin 64,003 ton ve ağaç başına ortalama verimin 32 kg olduğu bildirilmiştir (TUİK, 2008). Zeytin üretim alanlarının bilinen en önemli zararlısı, zeytin sineği (Bactrocera oleae Gemlin.) (Diptera:Tephritidae) ‘dir (Economopoulos, 2002). Zeytin sineği, monofag olarak zeytin de beslenmektedir. Zeytin sineğinin biyolojik gelişme dönemleri Şekil 1,2,3 ‘de gösterilmiştir. Başarılı tarımsal mücadele yöntemlerinin geliştirilmesinde, hedef zararlının biyolojik gelişme dönemlerinin detaylı olarak incelenmesi son derece önemlidir. Bunlardan birisi de böceklerin ergin öncesi dönemde cinsiyetlerinin belirlenmesine yönelik çalışmalardır (Gomes ve Paçenha, 2000, Genç 2005). MATERYAL VE YÖNTEM Doğal zeytin sineği populasyonu, laboratuarda yapay diyet üzerinde koloni halinde yetiştirilerek, çalışma için gerekli laboratuar kolonisi (Şekil 5) oluşturulmuştur (Genç ve Nation, 2008, Genç 2008). Denemeler, her tekerrürde 10 adet pupa olacak şekilde, 6 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Pupalardan kesitler alınarak, özellikle 8, 9, ve 10.segmentlerin ventral ve dorsal kısımları kesitler alınarak ayrıntılı bir şekilde Olympus SZX9 stereozoom mikroskop altında incelenmiştir. İncelenen pupalar, laboratuvarda kontrollü koşullarda, 26±1°C’ de, % 65 orantılı nem ve 16:8 fotoperiyotta ergin hale gelinceye kadar bekletilmiştir. Şekil 1. Zeytin tanesindeki zeytin sineği yumurtaları Şekil 5. Denemede kullanılan zeytin sineği pupaları ( ) SONUÇLAR √ Zeytin sineği pupaları, 26±1OC’ de ortalama 7±1 günde gelişmelerini tamamlamıştır. √ İncelenen pupaların, % 41,6’sı dişi, % 33,3’ ü erkek birey oluşmuştur ve % 25’i ise açılmamıştır. √ Pupaların 10. segmentinin ventralinde koyu kahverengi belirgin izin anüse karşılık geldiği tespit edilmiştir (Şekil 4A ).pupaların ventral ve dorsal ksımları belirlenmiştir (Şekil 4B ve 4C). √ Zeytin sineği pupaların precastner kısımlarının incelenmesi sonucunda bazı ortak plaka’lar tespit edildi. Anterior ve posterior spiraclelar belirlendi (Şekil 6 ve7). √ Bu çalışma ile zeytin sineği pupa döneminin dış morfolojik özellikleri incelenerek ortak yapıları belirlenmiştir. Şekil 2. Zeytin tanesindeki olgun zeytin sineği larvası Şekil 6. Zeytin sineği pupasının anterior spiracle kısımları (californiaagriculture.ucanr.org ) Anüs A B C Şekil 4. Zeytin sineği pupasının; anüs kısmı (A), vental görünümü (B), dorsal görünümü (C). Şekil 3. Zeytin sineği pupası Şekil 7. Zeytin sineği pupasının posterior spiracleları KAYNAKLAR Economopoulos, A.P The Olive Fruit Fly, Bactrocera (Dacus)oleae (Gmelin) (Diptera: Tephritidae): Its Importance and Control; Revise SIT Research and Pilot Testing. Report to International Atomic Energy Agency (IAEA), Vienna, Austria, 44. Fao, faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor. Genç, H Determination of sex in pupae of Phyciodes phaon (Lepidoptera: Nymphalidae). Florida Entomol. 88(4): Genç, H. ve J.L. Nation Maintaining Bactrocera oleae (Gmelin) (Dipt: Tephritidae) Colony on Its Natural Host in the Laboratory. J Pest Sci 81:167–174. Genc, H, Modified Agar Based Diet for Laboratory Rearing of Olive Fruit Fly Bactrocera oleae Gmelin (Diptera:Tephritidae), Florida Entomologist, 9(4): Gomes, B. ve R. Peçanha Sexing Sand Fly Pupae (Diptera: Psychodidade: Phlebotominae). Mem Inst Oswaldo Cruz, Rio de Janeiro, Vol. 95(4): Tuik, Bu çalışma, TÜBİTAK 105 O 558 no’lu proje tarafından desteklenmiştir.