Yrd. Doç. Dr. Serpil KALAYCI

... konulu sunumlar: "Yrd. Doç. Dr. Serpil KALAYCI"— Sunum transkripti:

1 Yrd. Doç. Dr. Serpil KALAYCI
EVRİM Bu şablon bir grup ayarında eğitim malzemesi sunmak için başlangıç dosyası olarak kullanılabilir. Bölümler Bölüm eklemek için slaydı sağ tıklatın. Bölümler slaytlarınızı düzenlemenize veya birden çok yazar arasındaki işbirliğini kolaylaştırmanıza yardımcı olabilir. Notlar Teslim notları veya izleyicilere ek bilgi sağlamak için Notlar bölümünü kullanın. Sununuz sırasında Sunu Görünümü'nde bu notları görüntüleyin. Yazı tipi boyutuna dikkat edin (Erişilebilirlik, görünürlük, video kaydı ve çevrimiçi üretim için önemlidir) Birlikte kullanılan renkler Grafiklere, çizelgelere ve metin kutularına özellikle dikkat edin. Katılımcılar, siyah ve beyaz veya gri tonlamalıyazdırabilir. Tümüyle siyah ve beyaz ve gri tonlamalıyazdırırken renklerinizin uygun olacağından emin olmak için bir sınama baskısı çalıştırın. Grafikler, tablolar ve çizimler Basit tutun: Mümkünse, tutarlı ve dikkat dağıtmayan stiller ve renkler kullanın. Tüm grafikleri ve tabloları etiketleyin. Yrd. Doç. Dr. Serpil KALAYCI

2 Neler öğreneceğiz? Prekambriyen hayatı Arkean hayatı Proterozoik hayat
Paleozoik hayatı Kambriyen devrinde hayat Ordovizien, silüryen ve devoniyen devirlerinde hayat Karbonifer ve permiyen devirlerinde hayat Mesozoik hayatı Senozoik hayatı

3 Jeolojik Devirler Boyunca Canlıların Çeşitlenmesi ve Yayılması
Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

4 Prekambriyen Hayatı Günümüzden 2,5 milyar yıl öncesini kapsayan Arkean ile Proterozoik’in ikisi birlikte Prekambriyen Zamanını oluşturur. Arkean Hayatı Prokaryot ve ökaryotların çıkışıyla başlar.

5 Prokaryotlar Hayatın ilk kesin kanıtı, 3,5 milyar öncesine ait bakteri benzeri mikrofosillerin oluşturduğu stromatolitlerdir. Stromatolitler, günümüzde dahi Avustralya’nın Köpekbalığı Körfezi’nde siyanobakteriler tarafından oluşturulmaktadır. Canlılar ökaryo ve 2 ayrı gruba ayrılan prokaryotik gruptan (Bakteri ve Archae) oluşmaktadır. Günümüzde Archaeların çoğu anaerobik olup kaynar sularda yaşarlar. Bakterilerin fotosentetiktir. Yapılan çalışmalar Archaeların prokaryotlardan çok ökaryotlara daha yakın akraba olduğunu göstermiştir.

6

7 Archae örnekleri Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

8 Ökaryotlar Ökaryotların çoğu mayoz bölünme geçirir. Mitokondriyum ve kloroplastlara sahiptirler. Giardia gibi bazı ökaryotlarda mitokondiyum bulunmasa bile ökaryot mitokondriyum genlerine homolog olan genlere sahiptirler. Bu da, onların atalarının mitokondriyumlar olduğunun bir kanıtıdır. İlk ökaryot fosilleri 1,5 milyar yıllıktır. Ökaryotların ilk ortaya çıktıklarında hemen hemen tamamının bir hücreli olduğu ve yine birçoğunun günümüze kadar bir hücreli olarak geldiği görülmektedir. Gen regülasyonunun evrimine bağlı olarak doku ve organların evrimi de gerçekleşmiştir.

9 Proterozoik Hayat İlk hayvan fosilleri, geç Proterozoik (yaklaşık 600 milyon yıl önce) ve erken Kambriyen’in Edicaran Faunası olarak bilinen canlılara aittir. Bu hayvanlar yumuşak vücutlu, iskeletti olmayan ve yassı görünümlü olup deniz tabanında sürünerek yaşar.

10 Paleozoik (I. Zaman) Hayatı
Kambriyen, Ordovizyen, Silüryen, Devoniyen, Karbonifer ve Permiyen olmak üzere 6 devre ayrılmaktadır.

11 Kambriyen Devrinde Hayat
Bu devrin ilk 10 milyon yılı boyunca hayvanların çeşitlenmesi çok yavaş olmuştur. Bu devre Brachiopoda, Trilobita, Arthropoda, çeşitli Mollusca ve Echinodermata şubeleri damgasını vurmuştur. Hayvanlara özgü pek çok vücut planı Kambriyen devrinde ortaya çıkmıştır. Canlılarda görülen bu devirdeki çeşitlenmeye Kambriyen patlaması denmektedir. Hox genleri gibi regülatör genler, bu dönemde büyük evrimsel değişmelerle bu canlıların oluşmasında rol oynamış olabilir. Ayrıca Ediakaran (Kambriyen dönemi) hayvanları, dinozorların soyunun tükenmesiyle memelilere farklılaşmışlardır. Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

12

13 Moleküler araştırmalar, hayvanların bir hücreli Choanoflegallatlara (yakalı kamçılılar) çok daha yakın akraba olduğunu göstermektedir. Bilateral simetrili hayvanlar üç büyük şubeye ayrılmaktadır. Bu şubelerden ikisi, Protostomia grubunu oluşturur ve blastopor erginde ağız haline geçer. Üçüncü şube ise blastopor erginde anüse dönüşen hayvanları içeren Deustomia grubudur. Protostomianın ilk şubesini eklem bacaklılar, yuvarlak solucanlar ve bazı küçük hayvanlar oluştururken ikinci şubesini yumuşakçalar, halkalı solucanlar ve diğer çeşitli şubeleri içerir. Deotostomia grubu ise Echinodermata ve Chordataları içerir.

14 Ordoviziyen, Silüriyen ve Devoniyen Devirlerinde Hayat

15 Denizlerde Hayat Ordoviziyen devrinde Echinodermata’nın 21 sınıfının yanında pek çok sınıf ve takım ortaya çıkmıştır. Ordoviziyen’i Kambriyen’den ayıran başlıca özellikler suda serbest yaşayan organizmaların çokluğuydu. Ordoviziyen kitlesel bir yok oluş ile sonlanmıştır. Bunun nedeni sıcaklığın azalarak suyun donmasıdır. Ordoviziyen devrinden hayata kalan Agnatha (çenesizler) canlıları çenelerini ve yüzgeçlerini kaybetmişlerdir. Silüriyen devrinde çeneli ve çift yüzgeçli deniz omurgalıları olan Gnathosomlar (ilk çeneliler) vardı. Devoniyen devrinde ise Ammonoidea (kabuklu Cephalopodlar)vardı. Kemikli balıkların iki alt sınıfı ilk kez Devoniyen’de ortaya çıkmıştır. Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

16 Silüryen devri canlıları

17 Karalarda Hayat Bilinen ilk karasal organizmalar Orta-Ordoviziyen sporları ve günümüz ciğerotlarının akrabası olan küçük bitkilerin sporangiyumları (spor keseleri)’dır. Orta-Silüryene kadar boyları kısa, yaprak saplarının ucunda sporangiyumlar taşıyan ve gerçek kökleri olmayan bitkiler bulunmaktaydı. Devoniyenin sonuna kadar büyük eğrelti otları, yosunlar ve at kuyrukları meydana gelmiştir. Devoniyenin sonunda ilk tohumlu bitkiler ortaya çıkmıştır. En eski Arthropodalar Devoniyen başlarında ortaya çıkmıştır. İlk karasal omurgalılar olan kurbağa benzeri amfibiler Devoniyenin sonuna doğru yuvarlak yüzgeçli balıklardan evrimleşmiştir.

18 Karbonifer ve Permiyen Devirlerinde Hayat
Karbonifer Devrinde, Güney yarıküredeki karaların bir araya gelmesiyle Gondwana kıtası, Kuzey yarımküredeki kara parçalarının bir araya gelmesiyle de ikinci büyük kıta oluşmuştur.

19 Karalarda Hayat Atkuyrukları, yosun ve eğreltiotlarından oluşan ormanların bataklıklara gömülmesiyle, günümüz kömür yatakları meydana gelmiştir. Paleozoik’in sonuna doğru tohumlu bitkiler çeşitlenmeye başlamıştır. Karbonifer devrinde ilk kanatlı böcekler evrimleşmiş ve birçok böcek türü meydana gelmiştir. Permiyen devrinde tam başkalaşım geçiren Coleoptera, Diptera, Tricoptera ve Lepidotera türleri ortaya çıkmıştır. Karbonifer ve Permiyen devirlerinde memelilerin ataları olan Synapsidler ile reptilleri içeren Diapsidler meydana gelmiştir. Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

20 Sularda Hayat Permiyen devri boyunca kıtalar birleşerek tek kıta olan Pangea’yı meydana getirmiştir. İklim soğumuş, sular çekilmiştir. Bu olay Permiyen kitlesel yok oluşunda oldukça etkilidir. Soyu tükenen canlıların çoğu deniz omurgasızlarıdır. Karalardaki bazı reptil benzeri memelilerinde soyu tükenmiştir.

21 Mesozoik (II. Zaman) Hayatı
Trias, Jura ve Kretase olmak üzere 3 devre ayrılmış olup, genellikle reptil çağı olarak bilinir. Pangea kıtası, Jura devrinde Tethis denizi ile parçalanmaya başlamış olup kuzey kara kütlesi (Laurasya) ve güney kara kütlesi (Gondwana) olarak ikiye ayrılmıştır. Godwana, Afrika, Güney Amerika, Avustralya, Hindstan, Antarktika ve Yeni Zelanda’dan oluşmaktadır. Bu kara kütleleri Kretase boyunca ayrılarak Güney Atlantik Suyolu’nun açılmasına neden olmuştur. Mesozoik boyunca su seviyesi yükselmiştir.

22 Denizlerde Hayat Permiyen kitlesel yok oluşundan sonra, deniz canlıları Trias boyunca tekrar çeşitlenmeye başlamıştır. Plaktonik Foraminiferler (kabuklu delikliler) ile günümüz mercanları evrimleşmiş ve kemikli balıklar yayılış göstermiştir. Trias sonunda tekrar bir kitlesel yok oluş gerçekleşmiş, Jura devrinde ise Mesozoik deniz devrimi meydana gelmiştir. Bu devrimde kemikli balıklar ile helozon şekilli ve ince kabuklu yumuşakçaların evrimi gerçekleşmiştir. Jura ve Kretase devrinde Gastropod grupları, bivalviler ve bryozonlar dominant duruma geçmiş, çeşitli deniz reptilleri ortaya çıkmıştır. Kretase de kitlesel yok oluşla sonlanmıştır.

23 Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

24 Karalarda Hayat Mesozoik dönemin büyük bir kısmında Gymnospermler dominant bitkiler olmuştur. Angiospermler ilk kez Kretasenin başlarında ortaya çıkmıştır. Kretasenin geç dönemlerine kadar karıncalar ve arılar evrimleşmiştir. Farklı polinatör böcek grubu evrimleşirken çiçeklerde adaptif modifikasyonlar geçirerek evrimleşmiştir.

25 Omurgalılar Deniz reptilleri yunusa benzeyen Ichthyosaurusları kapsar. Kertenkeleler Juranın sonuna doğru dallanarak ayrılmıştır. Kertenkeleler yılanlara evrimleşmiştir. Archosauromorflar 1 metre boya sahip predatörlerdi. Pterosaurlar uçabilen en büyük omurgalılardı. Dinosaurlar Archosaurlardan evrimleşmişlerdir. 39’dan fazla familyası tanımlanmıştır. Kretasenin sonunda nesilleri tükenen Dinosaurlardan sadece bir soy kalmıştır. Daha çok kuşlar olarak bilinen bu Dinosaurlardan başka, 22 timsah türünü de içermektedir.

26

27 Senozoik (III. Zaman) Hayatı
Paleosen, Eosen, Oligosen, Miyosen, Pliyosen ve Pleistosen olmak üzere 6 devre ayrılmış olup, şu an Pleistosen alt devrindeyiz. Ancak son yılı Holosen devri olarak ayıran araştırmacı sayısı da oldukça fazladır. Genellikle ilk beş alt devir Tersiyer devri, Pleistosen ve Holosen devri birlikte Kuaterner devri olarak kabul edilmektedir. Bazı paleontologlar Senozoik zamanı Paleojen ve Neojen diye de ayırmaktadır. Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

28 Miyosen boyunca Afrika Asya ile kontak kurmuş, Hindistan ile Asya’nın çarpışması sonucu Himalaya Dağları oluşmuş ve Avustralya kuzeye doğru hareket ederek güneydoğu Asya’ya yaklaşmıştır. Pliyosen’de Kuzey ve Güney Amerika kıtaları arasında Panama Kıstağı (iki kara parçasını bağlayan dar kara parçası) ortaya çıkmıştır. Okyanus ve kıtaların gruplaşması iklimde değişmelere neden olmuştur. Eosen ve Oligosen ‘de küresel soğuma ve kuraklık hakim olmuş, Antarktika buzullarla örtülmüştür.

29 Sularda Hayat Kretase/Tersiyer yok oluşundan sonra deniz canlıları, Senozoik zamanda Echinodermata gibi bazı taksonlara evrimleşmişlerdir. Pleistosen boyunca suyun buzullarda tutulması nedeniyle yumuşakça türlerinin % 70’i yok olmuş, benzer yok oluşlar tropik bölgelerde de gerçekleşmiştir.

30 Karalarda Hayat Oligosen’de gelişen bitki gruplarından biri savanların dominant çayır bitkilerine, diğeri ise savanların ağaçsı atalarından gelen başka otsu bitkilere evrimleşmiştir. Kuş takım ve familyalarının çoğu Eosen ve Oligosen’de ortaya çıkmıştır. Oligosen’de yılanlar adaptif bir yayılım göstermiştir.

31 Memelilerin Adaptif Yayılışı
DNA sekans analizleri memelilerin Kretase devrinde evrimleştiğini, ancak, adaptif yayılışlarının dinozorların ortadan kalmasıyla başladığını göstermektedir. Kanguru ve Wombatlar (Avustralya’ya özgü keseli bir hayvan) Tersiyer ortalarında evrimleşmiştir. Atasal plesantalıların ilk grubunu iri yer tembel hayvanı, birkaç armadillo, karıncayiyen ve tembel hayvanı içermektedir. Toynaklı memelilerin en az altı takımı koyunlara, gergedanlara, develere, fillere ve Güney Amerika’nın evrimleşmiş kemirgenlerine benzemekteydiler. Bu, geçiş kullanılan Genel Bakış slaytları için başka bir seçenektir.

32 Maymunlar ilk kez Oligosen’de ve ilk Apeler de Miyosen’de ortaya çıkmıştır. Homininae ait en eski fosiller 5-6 milyar yıl öncesine aittir. İlk Rodentia fosillerine Paleosen’de rastlanmıştır. Filler en fazla çeşitlenmeye maruz kalmış ve 40 kadar cinse ayrılmıştır. Bunlardan mamutla buzul devrinde yaşamış ve bugün onlardan Afrika ve Hindistan filleri kalmıştır. Eosen’de Condilartha (ilkel toynaklılar) diye adlandırılan gruptan Carnivora ve Uygulata (toynaklı) grubuna dahil memeiler meydana gelmiştir.

33 Pleyistosen Olayları Pleistosenin başlangıcına kadar kıtalar bugünkü pozisyonlarını almışlardı. Havalar soğumuş ve bu çağda dört büyük buzul ilerlemesi meydana gelmiştir. Deniz seviyesinin düştüğü zaman Bering kara köprüsü üzerinden insanlar dahil pek çok canlı türü Asya’dan Kuzey Amerika’ya geçmiştir. Canlıların çoğu düşük enlemlere doğru çekilmiştir. Buzul devrinde birbirlerinden izole olan popülasyonlar yeni türler haline gelmişlerdir. Soğuğa dayanamayan pek çok canlının soyu tükenmiştir. Bu canlılar arasında mamutlar, uzun dişli kediler, dev bizonlar, büyük kurtlar, yer tembel hayvanı bulunmaktadır. Bu yok oluşa avcılık yapan insanlarda etkili olmuştur.

34

35

36 Microsoft Üstün Mühendislik Başarısı
TEŞEKKÜRLER… Sununuz olabildiğince düzenli mi? Eke başka içerik taşımayı düşünün. Soru slaydı sırasında başvurmak isteyebileceğiniz veya ayrıntılı araştırma yapmak isteyebilecek katılımcılar için yararlı olabilecek içeriği depolamak için ek bölümü slaytları kullanın. Microsoft Gizliliği