Lipidler.

... konulu sunumlar: "Lipidler."— Sunum transkripti:

1 Lipidler

2 Lipidlerin sınıflandırılması
Depo Lipidleri Yağ asitleri Nötral yağlar Mumlar Membrandaki yapısal lipidler Fosfolipidler Glikolipidler Steroitler (Kolesterol) Arke eter lipidleri Sinyal, kofaktör ve pigment olan lipidler Steroitler (Safra asitleri, Bazı hormonlar) Terpenler

3 Depo lipidleri ve membranın yapısında bulunan lipidler

4 Yağ asitleri

5 Yağ asitleri

6 Yağ asitleri: Linoleik ve linolenik asit esansiyel yağ asitleridir

7 Yağ asitinin C sayısı yağın fiziksel özelliklerini değiştirir

8 Yağ asitleri doymuş ve doymamış olarak ikiye ayrılır
Doymamış yağ asitlerinde çift bağlar genellikle cis konformasyondadır.

9 Doymuş yağ asitleri oda sıcaklığında katı olma eğilimindedir
Yağ asitleri apolardır. Yağ asitlerini bir arada tutan kuvvet Van der Waals kuvvetleridir. Moleküller arası etkileşme yüzeyi ne kadar fazla ise Van der Waals etkileşmeleri o oranda fazladır. Bu sebeple doymamış yağ asitleri arasındaki etkileşme daha zayıftır.

10 Nötral yağlar: Trigliserit

11 Nötral yağlar: Yağ dediğimizde aklımıza nötral yağlar gelmelidir

12 Trigliseritler doymuş ve doymamış yağ asiti zincirleri içerir
Sıvı yağlarda doymamış yağ asitlerinin oranı doymuşlara göre daha fazladır.

13 Yağlar trigliserit olarak adipoz hücrelerinde depo edilir

14 Yağlar trigliserit olarak adipoz hücrelerinde depo edilir

15 İspermeç balinası

16 Gıdaların yağ oranları
Hayvansal gıdalar Yağ oranı (%) Bitkisel gıdalar Tereyağı 82 Yemeklik sıvı yağ 99,7 Peynir 34 Margarin 80 Jambon 31 Ceviz (içi) 63 Krema 30 Badem (içi) 54 Ringa balığı 12,5 Yerfıstığı (içi) 49 Piliç (eti) 7 Ayçiçeği tohumu 28 Yumurta sarısı 5,8 Soya fasulyesi 18 Yumurta beyazı iz Kakao tozu 10 Dana eti, yağsız 5,4 Yulaf ezmesi 6 Süt 3,5 Pirinç 1,4 Karaca eti 2,5 Beyaz ekmek 0,5 Morina balığı 0,3 Elma Yağsız süt 0,1 Kuşkonmaz 0,2

17 Katı ve sıvı yağın içeriği nasıldır?
Sıvı yağlarda doymamış yağ asitlerinin oranı doymuşlara göre daha fazladır. Sıvı yağlar kismen hidrojenize edilerek katı yağlar (margarin) elde edilir. Margarinlerin raf ömürleri ve pişirme sıcaklığına dayanımı sıvı yağlara göre daha uzundur. Kismi hidrojenleme bazı çift bağların trans çift bağa dönüşümüne sebep olur. Trans yağ asitleri ile kalp-damar hastalıkları arasında ilişki olduğu düşünülmektedir.

18 Hazır gıdalarda trans yağ asitleri daha fazladır
Ürün adı Trans yağ asidi (%) Trans yağ asidi (%) İçme sütü 3-4 Patates cipsi 5-20 Peynir 2-4 Bisküvi 1–30 Yoğurt Kek 3–20 Tereyağı 2-5 Kraker 1–25 Süt tozu 2-6 Kızarmış patates 2–20 Dana eti 3-7 Milföy hamuru 5–20 Koyun eti 5-8 Gofret 5–15 Tavuk eti <1 Kurabiye 1–10 Sucuk 2-3 Pizza Köfte Rafine bitkisel yağ Pastırma 4-6 Lipid şortening 3-25 Sosis Kahvaltılık margarin Kavurma Salam Yağ asiti oranı, toplam yağ siti metil esterlerinin % kütlesi üzerinden verilmiştir.

19 Mumlar: Planktonlarda metabolik yakıtın başlıca deposu şeklidir
Su kuşlarının tüyleri mumla kaplıdır ve mum tabakası tüylerin ıslanmasını önler. Bazı bitkilerin yapraklarındaki mum tabakası, suyun buharlaşmasını önler ve onları parazitlerden korur.

20

21 Fosfolipidler: Gliserofosfolipidler ve sifingolipidler

22 Fosfolipidler: Gliserofosfolipidler ve sifingolipidler

23 Kan grupları, sifingozine bağlı olgosakkarite göre sınıflanmıştır

24 Membran lipid ikili tabakadan oluşur. Membran lipitleri amfipatiktir.

25 Fosfolipid

26 Fosfolipitlerin polar ucu suya yönelir

27 Fosfolipidler bir araya geldiklerinde küre oluşturma eğilimindedirler

28

29 Fosfolipidlerin hücre membranında hareketleri

30 Membran proteinlerinin membran ile temas eden aminoasit rezidüleri hidrofobik R grubuna sahiptir

31 Eikosanoitler yakındaki hücrelere mesaj taşırlar
Güçlü biyolojik sinyallerdir. Lökotrien D4, akciğerde hava yollarını kaplayan düz kasların kasılmasına yol açar. Lökotrienlerin aşırı üretilmesi astım krizine neden olur. Aybaşlarında ve doğum sırasında rahimdeki düz kasların kasılmasını uyarır. İnflamasyon ve ağrıya sebep olurlar. Kan pıhtı oluşumunda ve pıhtı bölgesinde kan akışının azalmasında görev alır. NSAID: Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (Örneğin, aspirin ve ibuprofen)

32 Steroidler: En bilineni kolesteroldür
Kolesterol, hayvansal gıdalarda bulunur ve insanda sentezlenir. Hücre membranında bulunur ve membranı stabilize eder. Bitkisel yağlar kolesterol içermez.

33 Safra asitleri steroid yapısındadır, deterjan görevi görürler ve böylece barsaktaki yağları emülsifiye ederler.

34 Steroid yapısındaki bazı hormonlar

35

36

37

38

39

40

41 Terpenler: Yağda çözünen A, D, E ve K vitaminleri izoprenoid bileşiklerdir. Terpenler, izopren birimlerinin birleşmesiyle oluşur

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51 Lipidler, dokulardan ekstrakte edilebilir.

52 Lipidler, kromatografik tekniklerle saflaştırılabilir

53 Yağ asitleri gaz kromatografisiyle analiz edilebilir
Yağ asitleri gaz kromatografisiyle analiz edilebilir. Bunun için öncelikle yağ asitlerinin metil esterleri sentezlenmelidir. Yağ asitlerinin metil esterleri daha uçucudur.

54 Gaz kromatografisinde her molekülün kolondan detektöre gelme zamanı kendine özgüdür. Bu sebeple sinyallerin gelme süresinden karışımda hangi maddelerin olduğu belirlenir. Bunu yapabilmek için daha önceden hangi maddenin hangi şartlarda ne kadar sürede dedektöre ulaştığını bilmeniz gerekir.

55 Kütle spekroskopisi cihazı ile moleküllerin mol kütleleri bulunur