J INEKOLOJIK HASTALıKLARDA KULLANıLAN TANı VE TADAVI YÖNTEMLERI.

... konulu sunumlar: "J INEKOLOJIK HASTALıKLARDA KULLANıLAN TANı VE TADAVI YÖNTEMLERI."— Sunum transkripti:

1 J INEKOLOJIK HASTALıKLARDA KULLANıLAN TANı VE TADAVI YÖNTEMLERI

2 Jinekolojik problemler kadının benlik kavramında üreme kapasitesinde ve seksüel yaşantısında önemli değişikliklere neden olur. Bir çok kadın için üreme organlarının sembolik bir önemi vardır.aynı zamanda bu organlar seksüel ve üreme fonksiyonarı açısından da kadın için önemlidir.

3 Bu bakım; Hastalıklardan korur, Kanserlerin erken tanısını, Üreme organlarını etkileyen enfeksiyonların erken tanı ve tedavisini infertilite gibi komplikasyonların önlenmesini sağlar. Jinekoloji, cinsel sağlığı ve üreme sağlığını korumaya yönelik, kadınlara özel tıbbi bir bakımdır.

4 Doktorların çoğunluğu jinekolojik muayeneyi 6 ayda ya da yılda 1 kez önermektedir.

5 J INEKOLOJIDE TANı YÖNTEMLERI Jinekolojik değerlendirme Anamnez Genel fizik muayene Pelvik muayene

6 A NAMNEZ menstrual : Menarş yaşı menstrurasyonun süresi sıklığı menstural kanamanın özelliği miktarı değerlendirilir. Siklıta bir düzensizlik olup olmadığı Son menstural periyondu durumu Amenore metrorajı dismenore premenstrual sendrom gibi probleler araştılırır.

7 Kontraseptif : Eğer kullanıyorsa kullandığı kontraseptif yöntem süresi Varsa problemleri Daha önce kullamdığı kontraseptif yöntemlerinde yaşadığı sorunlar ve devam etmeme nedenleri Obstetrik : Gebelik sayısı doğum şekli doğumda yenidoğanın durumu gebelik doğum ve doğum sonu komplikasyonları Kürtaj düşük erken doğuma ilişkin bilgiler kayıt edilir

8 2.Genel fizik muayene Bunlar kan basıncı ağırlık kontrolü hematokrit hemoglobin, idrar analizi ile memeler tiroid, kalp,akciğer ve abdomenin fizizksel değerlendirmesi pelvik muayene ve pap smeardir.

9 Genel fizik muayene memelerden başlar: Kadının her ay bir kez kendi kendine meme muayenesi yapması kendi memesinin normalde nasıl hissedildiğini, normal durumunun ne olduğunu öğrenmesini ve herhangi bir değişiklik gelişince en kısa sürede belirlenmesini sağlar.

10 Meme muayenesi her ay tercihen meme nodülaritesinin en az olduğu siklusun 5.ve 7.günlerinde yapılır. Post menopozal kadınlarda ise her ay aynı gün yapılmaya özen gösterilmelidir. Bu muayeneyi banyoda yapmak daha kolaydır.

11

12

13 Pelvik muayene Pelvik muatenenin piskososyel yönü: Jinekolojik muayene sırasında kadınların anksiyetelerinin azaltılmaında, hasta ile kurulacak iletişim önemli rolü vardır.

14 Muayene öncesi hazırlık:. Kadına pelvik muayeneden önce 24 saat için vajinal duş yapmaamsı öğretilir. Kadına abdomenin ve perinenin muayenesini sağlayacak şekilde giyisilerini çıkarası rica edilir Muayene hakkında bilgi verilir.

15 M UAYENE POZISYONU 1.sırtüstü litotomi:en yaygın kulanılan pozisyondur. 2.yarı_oturur litotomi:bu pozisyon hasta için daha çok rahatlık sağlar. 3.yatakta muayene:hasta yatağın ortasında enine ytırılır.

16 P ELVIK MUAYENEDE KULLANıLAN ARAÇLAR Vajinal spekulum (hastaya uygun ölçüde) İyi bir ışık kaynağı steril eldiven Sitoloji için smear ve kültür alınacak materyal (ucu pamuklu aplikatör, vajinal spatula, cam slayt, fiksatif, kültür tabağı) Uzun bir forseps ve spanç_serviksi ve vajinal sahayı temizliyerek daha kolay kontrol edilmesini sağlamak için.

17

18 PELVIK MUAYENE TEKNIĞI 4 kısma ayrılır: Vulva,akıntı,enflamayon,asimetri,kitle,lokoplaki,tahriş,ren k değişimi yönden değerlendirilir.çıkımda bir relaksosyon olup olmadığı işaret edilir.. 1.dış genitallerin inspeksiyonu ve palpasyonu: 2.spekulum muayenesi Spekulum vasıtasıyla serviks renk,pozisyon,şekil,ölçü,yüzey özelliği ve akıntı yönünden gözlenir. Doğuma bağlı yırtık, tümöral oluşum ve enfeksiyon varlığı araştırılır. Eğer gerekli ise smear (yayma) ya da kültür bu aşamada alınır.

19

20 B IMANUEL MUAYENE İç genital organların en iyi şekilde değerlendirilmesi bu muayene yöntemi ile sağlanır. Muayeneye başlamadan önce vulva ve özellikle vajen girişi bir antiseptik sıvı ile temizlenir. Bimaunal muayene vajen yerine rektumdan yapılır.

21 . Sağ el işaret parmağı vazelinle kaygınlaştırdıktan sonra rektuma yerleştirilir ve sol el de karın alt kısmına yerleştirilir. Vajinal muayenedeki bilgilerin tümü bu muayenede elde edilir.

22 Uterus normalde orta hatta simetrik olarak yer alır. Hassasiyet yoktur serbestçe hareket ettirilir ve serttir. menstural siklusun sekretuar fazında daha esnek gebelikte yumşak menapozda daha serttir. Bu normal özelliklerin deşinda anormal kabul edilir.

23 R EKTOVAJINAL MUAYENE Rektovajinal değerlendirme adı verilen bu muayene ciddi enfeksiyon, endometriozis ve genital kanser şüphesinde uygulanan bir yöntemdir. Bu muayene yöntemiyle anal sfinkterin tonüsü, uterusun arka yüzündeki anormallikler ile komşu doku ve yapıların yerleşimleri değerlendirilir.

24 J INEKOLOJIK TEST VE IŞLEMLER Papanıcolaou smear( pap test) Servikal hücrelerin normal sınırlarda olup olmadığını ortaya çıkarır ve kanserin erken tanısında kullanılan bir testtir. Pap test için smear alınacak en uygun zaman,siklusun ortasında rastlayan günlerdir. Test yapılmadan önce 24 saat içinde vajinal duş yapmaması ve herhangi bir yağlayıcı veya vajinal supazituar kullanılmaması önerilir.

25 pap_smear,spekuluma inceleme aşamasında servikste squamokolumnar kavşaktan fırça şeklindeki özel bir çubuk yardımıyla serviks salgısı alınmasından ibarettir. Çubuğun uç kısmında toplana salgı daha sonra lama sürülerek yayılır ve hemen özel bir sprey sıkılarak sabitlenir. Üzerine yayma yapılmış bu lam laboratuarda özel boyalarla boyanır ve daha sonra patoloji uzmanı tarafından dikkatilice incelenir.sonuç 2-7gün arasında çıkar.

26

27 B IOPSI Şüpheli dokunun histopatolojik incelenmesi amacı ile yapılan bir teşhis yöntemidirç. Biopsi için en uygun zaman serviksin kanlanmasının en az olduğu mestrual kanamanın bitminden itibaren bir hafta sonrasıdır.

28 Biopsi anestezisiz olarak schiller iyod boyama yöntemi ile veya kolposkopi ile anormal alanlar belirledikten sonra yapılır. Alınan doku derhal sabitleştirilerek patolojiye gönderilir

29 Histopatolojik örnek için kullanılan 3 teknik vardır: panç biopsi Eksizyon Konizasyon

30 Panç biopsi Delgi forsepsleri kullanılarak serviks vajina ve vulvadan doku örneği alma işlemidir. Eksizyon biopsi Küçük düz bıcak ile örnek alınacak dokunun çıkarılma işlemidir. Kanama olabilir anestezi gerekir. Servikal Konizasyon Kolposkoide lezyonu endoservikal kanala ilerlediği saptanmışsa,dairesel doku biopsisi ile sguamokolumnar kavşak ve servikal kanalın alt kısmı koni şeklinde kesilip çıkarılır. Servikal konizasyon teşhis ve tedavi amacı ile yapılır.

31 B AKıM İşlemden sonra hastanın dinlenmesi sağlanır. Hasta ağrı kanama ve enfeksiyon yönünden gözlenir. İşlemden sonra bir kaç gün süreyle lekelenme tarzınada hafif kanamalar olabilive bu hastaya açıklanır. 2_3 hafta sonra kontrole gelmesi söylenir.ve bu sürede cinsel ilişkide bulunmaz vajinal duş yapılmaz.

32 Kolposkopi Kolposkopi kanserin erken teşhisinde kullanılan kilinik bir yöntemdir. Kolposkop parlak ışıkta servilsin 6_40 kez büyülterek epitel anormalliklerin gözlenmesini sağlayan bir stereoskopik mikroskoptur. Genelikle gözlene bir servikal lezyonda veya pap smearin anormal çıktığı durumlarda uygulanır. İşlem ağırsız ve güvenilirdir. Gebeliktede kullanılır. İşlemden sonra 1_2hafta seksüel Aktivite ve vajinal duştan kaçınılır.

33 Kuldosentez Posterior forniksten kul_de_sak boşluğuna iğne ile girilerek buradakı sıvının aspire edilmesi işlemidir. Kul_de_sak abdominal aktivitenin en alt boşluğu olduğu için kaviteden süzülen kan,pus ve değer sıvılar burda toplanır. Daha sonra ektopik gebeliğin,pelvik enfeksiyonun ve over malignensinin değerlendirilmesinde kullanılır. İşlemden sonra hastanın 15_30 dakıka dinlenmesi sağlanır.

34 ENDOMETRİAL BİOPSİ ( KÜRTAJ ) Özellikle endometrial hiperplazi veya uzun süreli âdet kanamalarında hem tanı hem de tedavi amaçları ile uterus içinden parça alınması işlemidir.

35 P ROBE KÜRETAJ Endometrium hiperplazilerinde, kanama bozukluklarında, düzensiz fazla kanamalarda ve özellikle menopoz sonrası kanamalarda teşhis amaçlı yapılan küretaj işlemine ise probe küretaj denir. Küret ilr uterus içi dokusu kürete edilerek temizlenir. Amaç, uterus içindeki kanamaya sebep olan dokunun ve kalınlaşmış endometriumun tamamını almaktır

36 F RAKSIYONE KÜRETAJ işlemin amacı kanama yerinin tespiti içindir. Özelliği 2 ayrı noktadan örnek alınmasıdır. Endoservikal kanal, içeri dönük kısımdan ve endometriyum’dan örnek alınır. Serviks ve Uterus patalojilerinin ayrımında, önemli bir belirleyicidir. Bu işlemlerde vakum tekniği yerine metal küret kullanılır. İşlem genellikle hasta anestezi altındayken uygulanır.

37 R EVIZYONE KÜRETAJ Abortus sonrasında, uterus içerisind e kalan parçaların temizlenebilmesi için yapılan işleme denir. İşleme; Revizyon, rest küretaj veya sadece RC de denebilir. Doğumdan sonra içinde plasenta parçaları kaldığından şüpheleniyorsa B oom küre t verilen özel küretler ile kalan parçalar alınır.

38 İ ŞLEMDEN SONRA İlk 1_2 gün adet sancısı benzeri ağırlar olabilir. İşlem sonrası 3_4 gün kadar kanama olabili r.kanama ile birlikte pıhta ya da parçalar da düşebilir. kanama devmam ettiği sürece havuza,denize girmek sakıncalıdır.işlemden sonra duş şeklinde ayakta banyo yapabilir. Kanama devam ettiği sürece cinsel ilişki sakıncalıdır. Kanama adet kanamasından fazla miktarda olursaa ateş 38 derecenin üzerine çıkarsa kokulu akıntı ve kasık ağrısı olursa mutlaka sağlık kuruluşuna gelmesi konusunda bilgi verilmelidir.

39 U LTRO TUBAL ıNSUFLASYON (R UBINS T EST ) Amaç: tubal tıkandığı teşhis etmek amacı ile yapılır.karbondioksitin basınç altında özel bir kanül aracılığı ile servikal kanaldan enjekte edilme işlemidir.

40 H ASTANıN HAZıRLANMASı VE IŞLEMI Hasta vajinal muayenede olduğu gibi hazırlanır. Vajinaya spekulum yerleştirilir. Özel bir kabül intrauterin kanala sokulur ve serviks tenekulum ile uygun şekilde tutulur. Tüpler basıncı ölçen ve kayıt eden bir cihaza bağlanır. Eğer bir ya da iki tüp de açıksa,gaz tuba uterinalardan peritoneal kaviteye geçer.

41 B ULGULAR Normal :basıncın 180 mmHgnin altında olması ve tüblerden geçen gazın sesinin steteskop ile duyulması,tüblerin açık olduğunu gösterilir. Kısmi obstrüksiyon :basıncının 180_200 mmHg olması. Tam obstrüksiyon :bsıncının 200 mmHg nin üstünde olması.

42 T EDAVI YÖNTEMLERI Koterizasyon(yakma): elektrokoter ile servikste izlenen yaraların yakılarak hasara uğratılmasıdır. Yakma işlemi smear testinin sonucu normal ise yapılır. İşlem normal jinekolojik muayene masasında uygulanır ve en fazla 4-5 dakika sürer. İşlem sırasında lokal veya genel anestezi uygulanmasına gerek yoktur.

43 Kriyoterapi(dondurma) Anormal dokuları dondurarak tahrip etme esasına dayanan bir tedavi şeklidir Genellikle serviksteki hücresel değişikliklerin ve erozyonların tedavisinde kullanılır. Kriyoterapi öncesi PAP smear testi yapılmış olması gereklidir.

44 Histeroskopi Histereskop denilen fiberopik bir alerle uterus kavitesinin görsel muayenesidir. uterus içini incelemek için uterusu bir solüsyonla (genellikle dextran) veya CO2 ile hafifçe şişirmek gerek.

45 Şiddeli ve düzensi adet kanamalarını yada menopozdaki kanamaların araştırılmasında kullanılır. Ayrıca serviksten görülen ipi RİA latı araştırmak içinde kullanılır. Muayene esnasında biopsi alınabilir. uterin servikal polipler RİA çıkarılabilir.

46 Laparoskopi Laporoskopi teşhis ve tedavi amacı ile yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Laparoskop ışık sistemli bir teleskoptur. Laparoskop ile umblikusun yakınından açılan küçük bir insizyonla abdomene girilerek,abdominal ve pelvik organların gözle muayenesi yapılır. Pelvik ağrı Pelvik kitle İnfertilite Ektopik gebelik şüphesi Endometroozis Gibi durumlarda uygulanır

47 J INEKOLOJIDE TEDAVI VE BAKıM YÖNTEMLERI Jinekolojik cerrahi ve genel bakım sorunları Bir çok jinekolojik hastalık cerrahi tedavi gerektir. Jinekolojik cerrahi geçiren kadınların özel pre ve postoperatif bakıma ihtiyaçları vardır.çünkü uygulanan cerrahi işlem onların kadınlık röllerini ve seksüalitelerini etkilerç Duyrlı ve bilgili bakım hem fiziksel hem psikososyal srunları ele almada önemlidir.

48 Preoperatif bakım Psikososyal hazırlık Anksiyeteyi gidermeye Ameliyatta az anestetik, ameliyat sonrasında az analjezik kullanılmasına Ameliyat sonrası yaşam bulgularının kısa sürede düzene girmesine Strese tepki olarak salınacak olan kortikosteroid hormonlarının az salınmasına Ameliyat sonrasında hızlı iyileşmeye ve erken taburcu olmaya yardımcı olur

49 Fiziksel hazırlık Ameliyat riskini en aza indirebilmek için hastanın genel sağlık durumu mümkün olan en iyi düzeye getirilmelidir. hastanın, herhangi bir ilaca allerjisi olup olmadığı da öğrenilmelidir. Ameliyat olacak her hastadan, ameliyat küçük bile olsa kesinlikle imzalı ameliyat izni alınmalıdır. Yazılı ameliyat izni hem hasta hem de sağlık personeli için yasal güvencedir. Ameliyat izni imzalatılmadan önce hasta mutlaka ameliyat ve sonrası hakkında bilgilendirilmelidir.

50 P REOPERATIF HAZıRLıK V EĞTIMLER Cilt hazırlığı Gastrointestinal sistem hazırlığı Anestezi hazırlığı İstirahat ve uykunun sağlanması Derin solunum egzersizleri Öksürük egzersizleri Dönme ve ekstremite egzersizleri

51 P OSTOPERATIF BAKıM Hastanın solunum yolunun açık olması için uygun pozisyon verilir. Hastanın ayılma ünitesine alındığı saat kayıt edilir. Hastanın bilinç düzeyi takip edilir. Hastanın yaşam bulguları stabil oluncaya kadar 15 dk da bir ölçülür ve kayıt edilir. Üretral ve diğer kateterlerinden gelen miktar ve özellikleri kayıt edilir. Hasta gelişebilecek komplikasyonlar açısından takip edilir. Hastanın durumu stabilleşince, hastanın gönderileceği kliniğe bildirildikten sonra, dosyası ve ayılma ünitesindeki izlem formuyla birlikte gönderilir

52 T ABURCULUK EĞTIMI Potoperatif tıbbı kontrole 6_8 hafta sonra gelmesinin önemei vurgulanır Günde 6_8 bardak su içmesi,dengeli yeterli beslenme Uzun süre oturur pozisyonda kalmaktan kaçınması önerilir Abdominal kasların gerilmesine neden olacak işlerden kaçınması vurgulanır Banyoyu dış şekilinde yapması vurgulanır

53 JİNEKOLOJİK MUAYENEYE GELEN KADINLARDA OLUŞAN ANKSİYETEYE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMININ ETKİSİ Sağlık kuruluşlarına başvurduklarında ise hastalıklar, hastane ortamı, hastanede uygulanan tanı, tedavi işlemlerini bir tehlike olarak algılamaktadırlar. Hastane ortamına giren kadınlar, başkalarına bağımlı hale gelmekte, hastane ortamının yabancılığı, tanımadığı kişiler, bilinmeyen aletler, işlemler, tedaviler, korkutucu kurallar, anlaşılmayan tıbbi dil, klinik ortamda yaşanan günlük olaylar, bireyselliğin gözardı edilmesi ve mahremiyet gibi nedenlerle anksiyete yaşayabilmektedirler

54 JINEKOLOJIK MUAYENEDE KADıNıN ANKSIYETE YAŞAMASıNıN NEDENLERI kadının cinselliği olumsuz olarak algılaması, sağlık personelinin olumsuz tutumu muayene eden kişinin karşı cinsten olması, muayene pozisyonu kullanılan aletler önceki olumsuz muayene deneyimleri, mahremiyete dikkat edilmemesidir

55 A RAŞTıRMA SONUÇLARı Samiye METE ve birsen ALTAY /bahar KEFELİ lerin araştırmalırına göre 1. kadınlara normal poliklinik uygulamasından sadece 3-5 dakika fazla zaman ayrılması muayene sırasındaki anksiyetelerinin azaltılabildiği görülmüştür. 2. jinekolojik muayene sırasında eğitim verilen kişilerin eğitimsiz kişilere göre muayene sırasında daha fazla olumlu duygu yaşadıklarını saptamıştı

56 3. hasta ve hemşire arasındaki olumlu ilişkinin, kadınların kontrole gelmelerini olumlu yönde etkilediği düşünülmektedir 4. eğitim düzeyinin artması ile kadınların muayene sonrası kontrollere gitme oranının arttığını saptamışlardır. 5. çalışan kadınların çalışmayan kadınlara oranla daha yüksek oranda kontrole gittikleri belirlenmişti.

57 Son olarak jinekolojik muayene ünitelerinde çalışan doktor ve hemşirelerin kadınlara muayene öncesi açıklama yapması, zaman ayırması ve iletişim becerilerini geliştirmeleri önerilebilir.

58 KAYNAKLAR 1.