Psikolojide Araştırma Yöntemleri

... konulu sunumlar: "Psikolojide Araştırma Yöntemleri"— Sunum transkripti:

1 Psikolojide Araştırma Yöntemleri
Betimsel Yöntemler Gözlem Test Anket Vaka İncelemesi 2) Deneysel Yöntem 3) İstatistiksel Yöntemler a) Korelasyon Yöntemi b) Farkların Önem Derecesi Yöntemi 4) Gelişimsel Yöntemler a) Boylamsal Yöntem b) Kesitsel Yöntem c) Sırasal Yöntem

2 Psikolojide Araştırma Yöntemleri
Daha çok kontrol edebilme---gelişmişlik Betimsel Yöntemler (anlama işlevi ağırlıklı) İstatistiksel Yöntemler (açıklama ve yordama işlevi ağırlıklı) Deneysel Yöntemler (kontrol işlevi ağırlıklı) Ölçme, herhangi bir niteliğin gözlemlenerek sonucun sayı ya da sembollerle ifade edilmesidir. Değerlendirme: ?

3 Betimsel Yöntemler *Betimsel yöntemler, dışarıdan hiçbir müdahalede bulunmadan var olan durumun betimlenmesi, fotoğrafının çekilmesidir. Gözlem * Psikoloji ile ilgili olan olgu ve olayların gözlemlenerek raporlaştırılması işlemidir. Yapılış şekline göre doğal ve sistematik gözlem olarak ikiye ayrılır. * Doğal gözlemde olgu veya olay doğal ortamında, araştırmacının etkisi en aza indirilerek yapılır. * Sistematik gözlemde ise olay araştırmacı ilgilendiği davranışı sadece kendi belirlendiği koşullar altında inceler. Gözlenecek davranış önceden belirlenir ve sadece ona odaklanılarak gözlem yapılır.

4 b) Test *Testler, belli davranışları betimlemek amacı ile daha önceden belirlenmiş standart soruların uygulanmasına dayalı bir yöntemdir. Zeka, ilgi, tutum, kişilik v.b testleri örnek olabilir. c) Anket-Görüşme *Kişilerin belli konular hakkındaki görüşlerini almak amacı ile kullanılan tekniklerdir. * Anketin testten en önemli farkı toplam puanların elde edilmesi ve değerlendirmelerin soru bazında yapılmasıdır. d) Vaka İncelemesi (klinik yöntem) * Vaka incelemesinde, davranışları açıklamak için geçmiş yaşantıların derinlemesine incelenmesi söz konusudur.

5 2) Deneysel Yöntem * Deneysel yöntemde araştırmacı kontrol ettiği değişkenler arasındaki neden sonuç ilişkisini inceler. * Değişken, gözlenebilen ve kişiye, ortama ve zamana göre farklı değerler alabilen özelliklerdir. * Bağımsız değişken, neden-sonuç ilişkisi içinde neden konumunda yer alan değişkendir. Bağımlı değişken ise bağımsız değişkenden etkilenerek farklı değerler alabilen değişkendir.

6 *Deney grubu, bağımsız değişkenin değişikliğe uğratıldığı gruptur.
Kontrol değişkeni, bağımlı değişkeni etkileme ihtimali bulunan ve kontrol edilerek bağımlı değişkeni etkilemesi engellenen değişkendir. *Deney grubu, bağımsız değişkenin değişikliğe uğratıldığı gruptur. Kontrol grubu ise bağımsız değişkenin sabit tutulduğu gruptur. Placebo grubu: hastalığı bulunmayan ama doktor kapıları aşındıran "Hastalık Hastalarının" tek reçeteli ilacıdır

7 3) İstatistiksel Yöntemler
Normal Dağılım

8 Çarpıklık (mod, medyan ve ortalama arasındaki ilişki)
Sola Çarpık dağılım (Negatif kayışlı) Frekans Yorum: Öğrencilerin çoğunluğu ortalamanın üstündedir, Grubun başarısı yüksektir, Test kolaydır, Öğretim yeterlidir, öğrenme olmuştur X < Med < Mod Puan

9 Çarpıklık (mod, medyan ve ortalama arasındaki ilişki)
Sağa Çarpık dağılım (Pozitif kayışlı) Frekans Yorum: Öğrencilerin büyük bir kısmı ortalamanın altında toplanmıştır, Grubun başarısı düşüktür, Test zordur, Öğretim yetersizdir, öğrenme olmamıştır. Mod < Med < X Puan

10 Çarpıklık (mod, medyan ve ortalama arasındaki ilişki)
Normal dağılım (Simetrik) Yorum: Öğrencilerin yarısı ortalamanın üstünde, yarısı da altında kalır, Grubun başarısı normaldir, Test orta güçlüktedir. Frekans Mod=Med=X Puan

11 Korelasyon *Korelasyon, iki yada daha fazla değişken arasından bir ilişki olup olmadığını, eğer ilişki varsa bu ilişkinin yönünü sayısal olarak belirlememize yarayan istatistiksel yöntemdir. *İki değişken arasındaki ilişkinin değerinin sayısal olarak veren katsayısı ise “KORELASYON KATSAYISI”’ dır. *Korelasyon katsayısı -1,00 ile +1,00 arasında değerler alır. *Korelasyon Katsayısı; (*) +1,00 a yaklaştıkça iki değişken arasında aynı yönde ilişki artar. (*) -1,00 a yaklaştıkça iki değişken arasında ters yönde ilişki artar. (*) 0,00 a yaklaştıkça iki değişken arasındaki ilişki azalır.

12 Çalışma grubu ya da örneklem büyüdükçe farkın önemi de artar.!!!
b) Farkların Önem Derecesi Yöntemi Araştırmadan elde edilen iki sayısal değer arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olup olmadığını belirlemeye yarar. Çalışma grubu ya da örneklem büyüdükçe farkın önemi de artar.!!!

13 Geçerlik, güvenirlik ve kullanışlılık
C-Test geliştirme Testler betimsel yöntemlerdir. İyi bir testin sahip olması gereken üç özellik vardır. Geçerlik, güvenirlik ve kullanışlılık

14 Güvenilirlik, bir ölçme aracının, neyi ölçüyorsa bunu hep aynı şekilde ölçmesini belirtir. Ölçme aracı, geçici içsel şartlardan veya dışsal şartlardan etkilenmeden tutarlı bir şekilde aynı tespitleri yapabilmelidir. Bir ölçme aracı, her şeyden önce ölçülecek özelliği tam ve doğru olarak ölçmeli, başka bir özellikle karıştırmadan ölçmelidir: ölçeğin bu niteliğine geçerlik denir. Bir şey Güvenirliği olumsuz etkiliyorsa, Geçerliliğide olumsuz etkiler.Fakat tersi doğru değildir. Bir ölçme aracı Geçerliyse kesinlikle Güvenirliği sağlamıştır.

15 4) Gelişimsel Yöntemler
*Yaşa bağlı olarak ortaya çıkan değişimleri konu edinen araştırmacıların kullandığı yöntemdir. * Araştırmacılar, zaman içerisinde insanların çeşitli yönlerinin nasıl geliştiğini anlamaya çalışırlar. Bu nedenle, insan gelişiminin tüm yönlerini anlamak için yaşı dikkate alan araştırmalar planlarlar. * Amaç bireyde yaşa bağlı olarak ortaya çıkan gelişimsel süreçleri betimlemektir. * 3 tür gelişimsel yöntem vardır: - Boylamsal Yön. - Kesitsel Yön. - Sırasal Yön.

16 2 Yaşında 4 Yaşında 8 Yaşında 2008 2010 2014
Boylamsal Yöntem * Bu yöntem, aynı bireyleri geniş bir zaman aralığında çalışarak onların farklı yaşlardaki belirli davranışlarının değişimini ortaya koymaya yarayan gelişimsel yöntemdir. * Böylece araştırmacı belli özelliklerini araştırmak için aynı yaş grubundaki bireyleri alarak, belli zaman aralıklarında araştırmaya konu olan özelliğin değişimini inceler. * Boylamsal araştırmada aynı denekler belli aralıklarla farklı zamanlarda incelenir. 2 Yaşında Yaşında Yaşında Gargamel Gargamel Gargamel

17 b) Kesitsel Yöntem * Kesitsel yöntem, farklı yaşlardan bireylerin belirli davranışlarının aynı zaman içinde ölçülerek veya gözlenerek karşılaştırılmasını gerektiren yöntemdir. * Araştırmacı, ilgilendiği yaşlardan her birini yansıtan birey grupları belirler. Bu gruplardan aynı zamanda veriler toplar ve karşılaştırır. 2 Yaşında 12 Yaşında 18 Yaşında Ahmet Ali Can

18 c) Sırasal Yöntem * Sırasal yöntem, kesitsel ve boylamsal yöntemlerin sınırlılıklarını ortadan kaldırılması amacı ile geliştirilen yöntemdir. * Bu yöntemde, önce belli yaş gruplarından bireyler (Kesitsel yöntemde olduğu gibi)belli davranış veya gelişim özellikleri yönünden incelenirler. Bu incelemeden bir süre sonra (Boylamsal yöntemde olduğu gibi) aynı gruplar yine incelenerek elde edilen veriler karşılaştırılır.

19 GELİŞİM NEDİR? Döllenmeyle başlayan ve yaşam boyu devam eden değişmelerdir. Döllenmeden ölüme kadar süren yaşam dönemi içinde organizmada (fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal) gözlenen sürekli ve düzenli değişikliklerdir.

20 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Gelişimin temel kavramlarını, ilkelerini ve kuramlarını belirlemeye çalışan ve gelişim süreçleri ile bu süreçlerin birbirleriyle etkileşimleri üzerinde açıklamalar yapan bilim dalıdır.

21 Gelişim Süreçleri Döllenmeden ölüme kadar olan süreyi kapsayan gelişim sürecini ancak birbiriyle iç içe geçmiş olan biyolojik, bilişsel ve psikososyal süreçlerle açıklayabiliriz. 1. Biyolojik Süreçler 2. Bilişsel Süreçler 3. Psikososyal Süreçler

22 ANA HATLARIYLA GELİŞİM DÖNEMLERİ
DOĞUM ÖNCESİ DÖNEM (Yumurtanın döllendiği andan itibaren başlayıp doğum anına kadar olan süredir) BEBEKLİK DÖNEMİ (0 – 2) (Her konuda bakıma yoğun bağımlı olunan dönem.) İLK ÇOCUKLUK DÖNEMİ (2 – 6) (Özbakım –kendi kendine yeme, içme, temizlik, giyinebilme) becerilerini kazandığı dönemdir. Bununla birlikte girişimcilik, bağımsız hareket etme gibi kişilik gelişimleri görülür) İKİNCİ ÇOCUKLUK DÖNEMİ (6 – 11) (Zihinsel ve sosyal faaliyetlerde yoğunluk. Okuma – yazmayı öğrenme, soyut beceriler, okulla birlikte yoğun toplumsal ilişkiler.)

23 ANA HATLARIYLA GELİŞİM DÖNEMLERİ
ERGENLİK DÖNEMİ (11–13 – 18–20) (Kendisini ve çevresini algılamada, düşünce ve fiziksel yapıda hızlı değişim ve bu ani değişikliklere uyum çabaları dönemi. Karşı cinse ilgi.) GENÇ YETİŞKİNLİK (20–30) (Ekonomik bağımsızlık ve aile kurmaya yönelim.) ORTA YETİŞKİNLİK (30 – 60) (Üretkenlik ve sorumluluk dönemi.) İLERİ -GEÇ- YETİŞKİNLİK (60 - ?) Fiziksel nedenlere bağlı sağlık sorunları. Emeklilikle birlikte yeni çevreye, yeni sosyal rollere uyma çabaları.

24 GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Büyüme Organizmada boy, kilo ve hacim olarak meydana gelen artışlardır. Olgunlaşma Vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonları yerine getirebilecek düzeye gelmesidir Öğrenme Bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda meydana gelen kalıcı izli davranış değişmeleridir.

25 GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Gelişme Büyüme, olgunlaşma, yaşantı ve öğrenmenin etkileşimi sonucu organizmanın sürekli ilerleme kaydederek değişmesidir. Gelişme, olgunlaşma, yaşantı ve öğrenme etkileşimlerinin bir ürünüdür. Hazırbulunuşluk Hazırbulunuşluk olgunlaşma ve öğrenme sonucunda belli davranışları yapmaya hazırolma durumudur. Kritik Dönem Bireyin çeşitli gelişim dönemlerinde öğrenmeye ya da gelişmeye en çok eğilimli, istekli ve çevre uyaranlarına en açık olduğu dönemi ifade eden bir kavramdır. Gelişim Görevi Normal gelişim süreci içindeki bütün bireylerden beklenen, belirli gelişim dönemlerine ait görevlerin gerçekleştirilmesidir.