Toplumsal KİMLİK Prof Dr Süheyla Ünal.

... konulu sunumlar: "Toplumsal KİMLİK Prof Dr Süheyla Ünal."— Sunum transkripti:

1 Toplumsal KİMLİK Prof Dr Süheyla Ünal

2 Kimlik- Öteki Kişi başkalarının aynasında kendisini farkeder
“Öteki” olmaksızın bir kimliğin oluşması olası değildir “Onlar”a karşı bir nefrete sahip olmasaydık, “kendimize” yönelteceğimiz bir sevgi olmayacaktı Auden 1947

3 Birey tek başınayken, sosyal dünyanın deşifre edilmesinde, anlamlandırılmasında donanımsızdır
“şey”ler hakkında objektif bir tanıma sahip olmak için diğerlerine dayanmak zorundadır

4 Belirsizlik durumunda ideal olan, durumun kollektif bir tanımına varmak ve sosyal bir gerçeklik yaratmaktır Belirsizlik karşısında çok sayıda insanla benzerlik sayesinde bireyin kendisini emniyette hissetmektedir

5 Kimliğin işlevleri Kişisel deneyimleri düzenlemek ve yorumlamak
Düşünce, duygu ve davranışlarımızı regüle etmek Sosyal yaşamı yönetmek Yeterlilik, bütünlük ve tutarlılık duygusu sağlamak

6

7 Kişilerarası ihtiyaçlar kuramı*
Dahil olma ihtiyacı Kontrol ihtiyacı Sevilme ihtiyacı * Schutz 1958

8 Sosyalleşme Gerçekliğin sosyal inşası Kimlik inşa etme süreci Aidiyet
İlişki

9 Kavramsallaştırma Kimlik yüzleri Kısmi kimlikler Alanlar

10 Toplumsal kimlik Kişinin çeşitli gruplardaki üyeliklerine, aidiyetlerine işaret eder Bu aidiyetler duygusal bir değere sahiptir Kişinin sosyal özdeşleşmelernin tamamı onun toplumsal kimliğini oluşturur Tajfel, 1981

11 Toplumsal kimlik kuramı
ben Bireysel kimlik Biz toplumsal kimlik Kendilik tanımı Sen Diğer kişiler Onlar Diğer gruplar Sosyal karşılaştırma Yarar/zarar bireysel normlar Grup normları Motivasyon Bireysel Toplumsal Davranış

12 Toplumsal kimlik kuramı
Birey toplumun ayrılmaz bir parçasıdır, karşılıklı etkileşim içindedir Bireyin kendisine ait yaptığı her tanım toplumsal bir arkaplan içerir Birey farklı gruplar içinde farklı kimliklerle kendini yansıtır Stabil bir grup bütün üyelerinde benzer kimlikler oluşturarak “biz” duygusunu sağlar

13 Toplumsal kimlik kuramı
Grupla yaptığı özdeşim bireyin kendilik saygısını arttırır ve olumlu bir kimlik duygusu oluşturur Grubun değer ve normları, üyelerin davranışları için önemli bir motivasyon olur Tajfel & Turner 1986

14 Özdeşleşme Özdeşleşme sadece varolan gruplarla değil, “imagine topluluklar”la da yapılır Anderson 1996

15 Gruplaşmanın özellikleri
İncinmezlik yanılması Grubun doğruluğuna inanç Genel konularda hemfikir olma Kollektif akla uygunlaştırma

16 Gruplaşmanın özellikleri
Ortak düşmanlar yaratmak Grupla uyuşmayan düşüncelerini sansürleme Muhaliflere baskı Zihin bekçiliği yapmak

17 Toplumsal kimlik kuramı- kendilik saygısı
Kategorizasyon Özdeşim kurma Karşılaştırma Grubdaki farklılıklar Grup büyüklüğü Bireysel farklılıklar Aşırı özdeşim Marjinal durumlar Tajfel 1971,1978

18 Toplumsal kategorizasyon
Toplumsal dünyayı kategorilere ayırma yönünde bilişsel bir eğilimimiz bulunmaktadır Kategorik ayrıştırma, insanları, olayları, olguları tanımlamayı ve beklentileri düzenlemeyi sağlar Kategoriler, kalıpyargılara dönüşerek davranışlarımıza referans oluşturur

19 Toplumsal özdeşim Bireyin kimliği ait olduğu toplumsal grupların özelliklerini taşır Grubun üyesi olmanın bir değeri ve duygusal bir önemi vardır

20 Toplumsal karşılaştırma
“Biz”im grubun özelliklerini “diğer” grupların özellikleri ile karşılaştırma Bu karşılaştırmayı yaparken bizimkilere daha fazla olumlu özellik atfetme, diğerlerini olumsuz değerlendirme

21 Grubdaki farklılıklar
Kendi grubu içindekileri, birbirinden farklı özellikleriyle de görebilirken farklı gruptakileri benzer şekilde algılamak, farklı özelliklerini görmezden gelmek Bireysel farklılıklar Aşırı özdeşim Marjinal durumlar Grup büyüklüğü

22 Toplumsal kimliğin bileşenleri
Cinsiyet Yaş Irk Sınıf Din Meslek Toplumsal roller Politik görüş Tutulan takım

23 Toplumsal kimlik Akrabalık Etnisite Din Yerleşim yeri
Evlilik durumu Anababalık, çocukluk Geniş aile üyesi Etnisite  Din Yerleşim yeri Organize sosyal gruplar Eğitim Meslek .... 

24 Toplumsal kimliğin bileşenleri
Aile İş İlgi grupları Toplumsal Sınıf Din Komşular Politik gruplar Cinsiyet Irk

25 Biyoloji-toplumsallaşma
Anatomi fiziksel cinsel özellikleri belirler. Biyolojik kadın-erkeklik psikososyal işlev ve anlamları etkiler.

26 Biyoloji-toplumsallaşma
Kendimiz, diğerleri ve dünya hakkında bilgi edinirken toplumun “kadın” ve “erkek” şemalarını kullanırız Cinsiyetlerimizi günde yaklaşık bin küçük hareketle yeniden üretiriz.

27 Biyoloji-toplumsallaşma
Zihnimizin yapılanması sırasında cinsiyete ait şemaları özümseriz Anne babayı taklit, rollerrin öğrenilmesine aracılık eder Cinsiyete özgü tutum ve davranışlar çevre tarafından ödüllendirilir, pekiştirilir

28 Cinsel kimlik Erkeklerin cinsel kimliği “pozisyonel” ve “güvenliğin olmayışı” Kızların cinsel kimliği “ilişkisel” ve “güvenlik” duygusu etrafında şekillenir.

29 Kültür Özgün bir geçmiş ve coğrafi alanı kapsayan, dünyayı anlama ve varoluş tarzları Günlük yaşamı düzenleyen ortak kod ve referanslar dil örf, adet, gelenekler değerler dünya görüşü

30 Kültür bilişsel işleyişi şekillendirir
Anne, baba, aile Toplum Eğitim Akranlar Medya

31 Kültürel kimlik Kültür bireysel ve toplumsal kimlikleri birbirine bağlar Ait olma ve farklılık duygularını yaşatır Sürekli yeniden oluşturulur Düzenleme kalıpları ve psikolojik bir yapı sağlar

32 Kültürel kimliğin bileşenleri
Ulus Bölge Etnisite Din Değerler Normlar Folklor Ahlak kuralları

33 Etnik grup Aynı geleneklere sahip olan ve bu gelenekleri temas ettikleri diğer insanlarla paylaşmayan insanlar Dini inanç ve davranışlar Dil Tarihsel süreklilik, ortak atalar Kökene vurgu Paylaşılan tarih De Vos 1975

34 Doğu-Batı kimlikleri Batı kültürleri- bağımsız kimlik
Doğu kültürleri- karşılıklı bağımlı kimlikler Markus and Kitayama (1991)

35 Doğu-Batı kimlikleri Batı- Bağımsız Doğu- Karşılıklı bağımlı
Toplumsal aidiyetler önemlidir Esnek ve değişkendir Dışsal ve kamusaldır Yaşam görevleri: Ait olmak, uymak, uygun eyleme katılmak, diğerlerinin amaçlarını geliştirmek Dolaylı iletişim Kendilik saygısını topluma uyum sağlama, kendini dizginleme ile elde etme Batı- Bağımsız Toplumsal içerikten ayrı Sınırlı, stabil, bütün İçsel ve özel Yaşam görevleri: Biricik olmak, kendini gerçekleştirmek, kendini ifade etmek Doğrudan iletişim Kendilik saygısı kendini ifade etmesine, içsel atıflarının geçerli olmasına bağlı Markus and Kitayama (1991)

36 KAYNAKLAR Boyd D, Potter J, Viegas F.Fragmentation of identity through structural holes in contacts. Volkan VD. Kanbağı Etnik gururdan etnik teröre. Bağlam Yayınları1999 Arkonaç SA. Sosyal Psikoloji. Alfa Yayınları 1998 Gasset OY. İnsan ve Herkes. İkinci Basım Metis Yayınları 1999 Morley D, Robins K. Spaces of identity: Global media, electronic landscapes and cultural boundaries. London: Routledge. 1995