SEMİNERİMİZE HOŞGELDİNİZ

... konulu sunumlar: "SEMİNERİMİZE HOŞGELDİNİZ"— Sunum transkripti:

1 SEMİNERİMİZE HOŞGELDİNİZ
MAMAK REHBERLİK ARAŞTIRMA MERKEZİ ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

2 NELER KONUŞACAĞIZ??? ERGENLİK DÖNEMİ GENEL ÖZELLİKLERİ
ERGENLERLE İLETİŞİM ve ANNE BABA TUTUMLARI ERGENLİKTE ZARARLI ALIŞKANLIKLAR OKUL BAŞARISI ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

3 NEDİR ERGENLİK? Ergenlik dönemi yaşlarında başlayıp yirmili yılların başlangıcına kadar süren, hızlı bedensel, ruhsal, sosyal değişiklikleri içeren dönemin genel adıdır. Çocukluktan çıkıp, yetişkinliğe adım atmak için gerekli beceri, bilgi ve tutumların kazanıldığı bir geçiş dönemidir. Ergenlik dönemindeki bedensel değişiklikler erkeklerde ortalama yaşlarına rastlar. Kızlar ise bu döneme biraz daha erken girerler. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

4 Beyindeki hipofiz bezi büyüme hormonlarının salınmasını sağlar.
Ergenliğin başlangıcı olarak genellikle biyolojik değişikliklerinin başlaması gösterilir. Beyindeki hipofiz bezi büyüme hormonlarının salınmasını sağlar. Büyüme hormonu fiziksel büyümeyi hızlandırır. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

5 Yumurta hücresi ay hali (mensturasyon) oluşturur.
Hormonlar üreme ile ilgili birincil cinsiyet organlarını büyütür ve işlevsel olarak olgunlaştırır. Erkeklerde testisler sperm hücresi ve prostat semen sıvısı üretmeye başlar. Kızlarda ise yumurtalıklar olgunlaşmış yumurta hücresini fallop tüplerine salma niteliği kazanır. Yumurta hücresi ay hali (mensturasyon) oluşturur. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

6 İkincil cinsel özellikler de ortaya çıkar.
Kızları erkeklerden farkını sağlayan beden biçimleri şekillenir. Bedenin çeşitli bölgelerinde kıllanmalar başlar. Ter bezleri faaliyetlerini arttırır. Erkeklerde ses kalınlaşır. Adem elması (ümük) oluşur. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

7 Bu değişiklerin daha önceden çocuğa bildirilmesi gerekir.
Kızların ergenliğe ulaşmasını ay hali (menstruasyon) aracılığı ile saptamak daha kolaydır. Erkeklerde ise bireyler ıslak rüyalarını (nokturnal emisyon) açıkladıkları zaman saptanabilir. Bu değişiklerin daha önceden çocuğa bildirilmesi gerekir. Daha önce uyarılmamış olan çocuklar hastalandıklarını düşünerek ya da suçluluk duyarak acı çekebilirler. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

8 Bir kişilik araması içinde olan çocuklar bazen bu hızlı bedensel büyümeye ve değişimlere uymada zorluk çeker ve bocalar. Bu değişiklikler kendisine anlatılıp, bunların normal gelişmeler olduğu açıklanan bir çocuk, bu sıkıntıları daha kolay atlatacaktır. Daha inatçı, dik kafalı olan çocuklara bu dönemde anlayışlı olup , yol gösterici olmak gerekir. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

9 “Oğlum, senin yaşında bir oğlanın vücudu, anlaşılması her zaman kolay olmayan değişikliklerden geçer.” ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

10 Ergenlik dönemine girme yaşı, bireyden bireye değişir.
Erken veya geç büyüme, az ya da çok gelişkin olma gençleri daha iyi ya da daha kötü yapmaz. Bunlar doğal farklılıklardır. Bireysel farkların varlığını ve gelişme - değişmenin herkeste değişik düzeylerde olacağını bilmek gencin kaygılarını azaltacak önemli bir faktördür. Erken olgunlaşan erkeklerin arkadaşları arasında daha fazla avantaja sahip olduğu gözlenir. Yetişkinlerle ve kızlarla daha olgun bir düzeyde ilişkiye girer ve yaşıtları arasında liderliği üstlenirler. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

11 Geç olgunlaşan erkekler yetişkinlerin ve arkadaşlarının onlara çocuk gözüyle bakmaları ve öyle davranmaları dezavantajlarına sahip olurlar. Bu çocuklar kendilerini güvensiz ve aşağı hissedebilirler ve dikkat çekmeye yönelik davranışlarda bulunabilirler. Geç olgunlaşan kızlar bunu daha az dezavantaj yaşarlar. Toplum erkeklerden ne beklediğini daha kesin biçimde tanımlıyor. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

12 Aynı zamanda ergen kendi kimliğini de oluşturmaya da çabalamaktadır.
Biyolojik temelli değişiklikler bireyin fırtına ve stres yaşamasına sebep olur. Bir çok psikologa göre ergenlik, bocalama ve fırtınalar içinde geçen bir dönemdir. Aynı zamanda ergen kendi kimliğini de oluşturmaya da çabalamaktadır. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

13 KİMLİK OLUŞTURMA Ergenlik dönemine ulaşana kadar çocuk, ana-baba egosuna dayanmıştır. Oysa artık bağımsızlaşması, yetişkin bir birey olması gerekmektedir. Ergen bireyselleşmeye, ana-babadan bağımsızlaşmaya, kendi kimliğini oluşturmaya çalışır. Başarılı kimliğe ulaşanlar mutlu, benlik saygıları yüksek, cinsel rol tutumlarında başarılı bireyler olurlar. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

14 ARKADAŞLAR ÖNEMLİDİR! Kendine özgü yeni bir dünya kurmaya çalışan ergenin, dayanabileceği en önemli güven kaynağı arkadaşlıktır. Bu yaşlarda yaşıtların çocuk üzerinde etkisi en az aile kadardır. Bir gruba ait olma sosyal gelişme için oldukça önemli bir duygudur. Ergen bu konuda bilgilendirilmeli, yanlış gruplardan korunmalıdır. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

15 ERGENDE NORMAL DUYGU, DÜŞÜNCE VE DAVRANIŞ GELİŞİMİ ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

16 1- BAĞIMSIZLAŞMAYA DOĞRU
Kimlik oluşumu için çaba sarfetme, Kendi bedenine ve duygularına yabancı olma, Kendini beceriksiz, sakar hissetme, Kendine odaklanma, yüksek beklentiler ve zayıf kendilik değeri arasında değişim gösterme, İlgilerini ve giyim tarzını arkadaş grubuna göre ayarlama, Değişken ruh hali, Kendini ifade etme becerisinde gelişme, ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

17 Anne-babaya karşı olan duygularını daha az göstermeye başlama,
Anne-babanın mükemmel olmadığını görme ve onların hatalarını dile getirme, Anne-babaya karşı olan duygularını daha az göstermeye başlama, Zaman zaman kabalaşma Çoğu zaman ailesinin, kendisinin bağımşızlaşmasını engellediğine inanma, Özellikle sıkıntılı olduğu zamanlarda çocukça davranışlar sergileme. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

18 2- CİNSELLİK Utangaçlık, çekingenlik ve kendine güvensizlik,
Kızlarda erkeklere oranla daha erken gelişim, Karşı cinse ilgide artma, Homoseksüellikten korkma ve heteroseksüelliğe yönelim, Kendinde ve başkalarında fiziksel görünüme önem verme, Duygularda hızlı değişim, Normal olamama ve beğenilmeme endişesi taşıma. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

19 3- DUYGULAR, DEĞERLER VE KİŞİSEL TERCİHLER
Kuralları ve sınırları deneme,zorlama, Analiz ve sentez yapma becerisi geliştirme, Özet düşüncelere sahip olma, İdealler geliştirme ve kendine bir rol-model seçme, Daha tutarlı bir vicdan gelişimi, Sigara, alkol gibi maddeleri deneme, Karşı cinsle ilişkilerin başlaması ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

20 ERGENİN İHTİYAÇLARI NELERDİR? ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

21 ERGENİN DUYGUSAL GELİŞİMLE İLGİLİ İHTİYAÇLARI VE KAYGILARI
Ergen karamsarlık, huzursuzluk ve iç sıkıntısı gibi hoşa gitmeyen duygulardan bunalır. Kendisine güven verecek ve duygusal durumların yaşa bağlı, bu çağa has ve geçici olduğunu anlatacak bir anne-babaya ihtiyacı vardır. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

22 ERGENİN DUYGUSAL GELİŞİMLE İLGİLİ İHTİYAÇLARI VE KAYGILARI
“Anlaşılmamak” ergenlerin en belirgin sorunlarındandır. Anne ve babanın onu eleştirmeden, küçümsemeden ve yargılamadan dinlemesi ve bireyin böylelikle kendisini anlatmasına fırsat tanınması onu rahatlatacaktır. Yeni ses tonuna ve ifade tarzına uyum sağlama; değişen bedensel hareketlerini kontrol etme, ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

23 ERGENİN CİNSEL GELİŞİMLE İLGİLİ İHTİYAÇLARI VE KAYGILARI
Bedensel enerjisini yararlı alanlara yöneltme; cinsel olgunlaşma sonucu ortaya çıkan yeni durumlara uyum sağlama ihtiyacındadır. Sık sık oluşan sivilcelerden dolayı kaygılanırken sakal ve bıyık çıkışında akranlarından geç kalmış olmak üzüntü konusu olabilir. Üreme organlarının çalışması ve yapısı hakkında bilgi sahibi olmak ister. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

24 ERGENİN DUYGUSAL GELİŞİMLE İLGİLİ İHTİYAÇLARI VE KAYGILARI
Cinsel olgunlaşması akranlarına oranla geç kalmış olan ergenler, kendilerini onlarla kıyaslayıp, üzülürler. Cinsel içgüdülerinin baskısı altında bunalırlar. Kendi kendini tatminden sonra suçluluk duygusu duyabilirler. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

25 ERGENİN CİNSEL GELİŞİMLE İLGİLİ İHTİYAÇLARI VE KAYGILARI
Bu dönemde mastürbasyon doğaldır ve aşırı olmadığı sürece zararsızdır. Eşcinsellik konusunda duyarlıdır, bunun nasıl başladığını; zührevi hastalıkların bulaşma yollarını bilmek ister. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

26 ERGENİN SOSYAL GELİŞİMLE İLGİLİ İHTİYAÇLARI VE KAYGILARI
Bir gruba ait olma duygusu sosyal gelişme için önemli bir duygudur. Girmek istediği çevre tarafından benimsenmemek genç için üzüntü kaynağıdır. Ergenlik çağında oldukça önemli olan konuşmak veya çene çalmak eylemini buluştukları yerde, telefonda, internette vb gerçekleştirirler. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

27 Bu tür durumlarda kenarda kaldıkları gözlenen bazı ergenler, muhtemelen bir güvensizlik nedeniyle veya bir iç çatışma yüzünden yeterince kendilerini ifade edememektedirler. Bu ergenlerin annebabaları ve eğitimciler tarafından gözlenmeleri ve sorunlarına eğilmeleri gerekir. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

28 Modelin kişiliği sosyal gelişme açısından önemlidir.
Ergenlik dönemindeki birey, tutum ve davranışlarını örnek alacağı, kendisini onlarla özdeşleştireceği uygun modellere ihtiyaç duyar. Modelin kişiliği sosyal gelişme açısından önemlidir. Erkek çocuğun baba ile, kız çocuğun anne ile özdeşlik kurabilmesi gerekir. Anne ve babanın ev içi rollerindeki aksaklıklar ergenin uygun olmayan modelleri görmesine yol açar, bu da ergenin gelişiminde aksamalara neden olabilir. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

29 Bir zamanlar tanıdığınız tatlı, sevimli, söz dinleyen küçük çocuğunuz bir daha asla geri gelmemek üzere gitti! Panik olmayın, bu olağandır! Çocuğunuzu eski haline döndürmeye çalışmak yerine, bu değişimin kaynağını anlamalı, ona karşı daha anlayışlı olarak dönemi hem kendiniz hem onun için daha kolay hale getirmelisiniz. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

30 SİGARA ve ALKOL KULLANIMI
Sigara ve alkol kullanımının başlaması genellikle ergenlik döneminde olur. Müdürlüğümüzce yapılan bir araştırma da göstermiştir ki; Anne ya da baba sigara veya alkol kullanıyorsa, Arkadaş grubunda sigara ve alkol kullanan varsa, Öğretmenlerinin sigara veya alkol kullandığını okulda veya dışarıda görüyorsa, gencin kullanmaya başlama riski de artmaktadır. Bu konuda öncelikle yetişkinlerin olumlu model olması gerekir. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

31 UYUŞTURUCU KULLANMAYA BAŞLAYAN GENCİ NASIL TANIYABİLİRİZ?
Birden ortaya çıkan davranış değişikliği, Zaman zaman aşırı sinirlilik, gereksiz tepki, anlamsız kaygı, sıkıntı, Ağızda kuruluk, salyada azalma, Konuşmada güçlük, peltek konuşma, Yürümede dengesizlik, ellerde titreme, Terleme, Uyuklama, dalgınlık, ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

32 Alışılmış arkadaş çevresi dışında yeni arkadaşlar edinme,
Halsizlik, yorgunluk, Alışılmış arkadaş çevresi dışında yeni arkadaşlar edinme, Çevre değiştirme, Sorumluluklardan kaçma, Aşırı para harcama. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

33 ERGENLERDE İNTİHAR RİSKİ
Ergenlerin intihar girişimleri özellikle batı toplumları için ciddi bir sorun olmaktadır. Genç intiharına yol açan başlıca nedenler: Uzun süreli aile problemleri Ailede ilişki yokluğu Tırmanmakta olan aile içi sorunlar Sosyal ilişkilerde kopukluk ya da bozukluk Duyguların zayıf kontrolü Cinsel uyum zorlukları Sorunları çözmede başarısız çabalar Ailede veya gencin kendisinde depresyon veya diğer ruhsal bozukluklar ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

34 NE ZAMAN PROFESYONEL YARDIM ALINMALI?
Okul başarısında olumsuz anlamda farkedilir bir değişme, Günlük etkinlikleri sürdürme ve günlük sorunlarla başa çıkma becerisinde bozulma, Sıklıkla fiziksel yakınmalar, Normal gelişim dönemi özelliği dışında cinselliğe karşı bir ilgisizlik, Arkadaşlarını sık sık değiştirme ya da onlardan uzaklaşma, çevreyle ilişkiden kaçınma, Çok yoğun içine kapanıklık, Hiçbir şeye ilgi duymama ve tüm etkinliklerden uzaklaşma, Geleceğine ilişkin planlar yapmama ve yoğun mutsuzluklar dile getirme, ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

35 Alkol/sigara ve /veya madde kullanımı,
Uyku bozuklukları ve kabuslar görme, Kendini ve başkalarını incitme ve zarar vermeden çekinmeme, Tehditkar bir ilişki tarzı benimseme, Başkalarının değer yargılarına, doğrularına karşı duyarsızlık, saygısızlık ve karşı gelme, Okuldan kaçma, Aileye farklı gelen, tuhaf düşünce ve duygulara sahip olma. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

36 Bu belirtilerden bir ya da birkaçının süreklilik göstermesi ve ebeveynlere yabancı gelmesi ile bu durumu açıklayabilecek herhangi bir yaşantı ya da olayın olmaması durumunda, bir uzmandan yardım almaya karar vermek sağlıklı olacaktır. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

37 Dünyada ergen olmaktan daha zor bir şey varsa o da ergenlik çağındaki bir gencin anne babası olmaktır. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

38 ERGENLE İLETİŞİM NASIL OLMALI? NE YAPMALI? NE YAPMAMALI???
ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

39 Anlamak için önce dinleyin.
Ergen, potansiyel suçlu değildir. Yanlışları konusunda hemen suçlayıcı olmayın. Anlamak için önce dinleyin. Ona inandığınızı ve güvendiğinizi hissettirin. Duygu ve düşüncelerini rahatça ifade edebilmesine izin verin. Onunla ve sorunuyla gerçekten ilgilendiğinizi gösterin. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

40 Yanlışların büyük boyutlara gelmesini beklemeden müdahale edin.
Duygularını paylaşın. Yanlışların büyük boyutlara gelmesini beklemeden müdahale edin. Sorunun temelinde psikiyatrik bir bozukluk olabileceğini düşünün. Sorunun kötüye gittiğini düşündüğünüzde yardım almayı deneyin. İletişim kurarken ben dilini kullanmaya özen gösterin. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

41 BEN DİLİ Ben dili; yaşanan olay karşısında hissettiğimiz duygu ve düşüncelerimizi karşımızdaki kişiyi suçlamadan ifade etmemizdir. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

42 Örnek Olay 1 Durum: çocuğunuz odasını toplamıyor.
Tepki: “Kızım gün boyu yapmam gereken bir çok iş var. Sen odanı toplamadığın için senin odanı da toplamak zorunda kalıyorum. Senden kendi odanı toplayarak, bana yardımcı olmanı bekliyorum. Böyle olmayınca da üzülüyorum.” ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

43 Örnek Olay 2 Durum: Oğlunuz akşam yemeğine geç geliyor.
Tepki: “Oğlum,evimizde hepimizin mutlu ve huzurlu olabilmesi için, herkesin uymak zorunda olduğu bazı kurallar var. Akşam yemeğine vaktinde gelmek de bu kurallardan biri. Senin sorumluluklarını bilecek bir yaşa geldiğini düşünüyorum.Akşam yemeğinde hep birlikte olmak bizi mutlu ediyor.” ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

44 ANNE BABALARA TAVSİYELER
1-Çocuğunuza hep kendi istediklerinizi söylerseniz, ergenlik çağından itibaren istemediklerinizi işitirsiniz. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

45 2-Arkadaşlarına olur olmaz karşı çıkmayın
2-Arkadaşlarına olur olmaz karşı çıkmayın. Arkadaşlarına karşı çıktığınız zaman, çocuğunuzu kendinizden uzaklaştırırsınız. Bu durumda çocuğunuz enerjisini sizinle mücadeleye yöneltir gerçek problemini göremez. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

46 3-Çocuğunuz 13 yaşına geldikten sonra, tatillerde birkaç saat çalıştırın. Erken yaşta çalışmak, çocuğunuzun insanlardan bir şey istemek ve sınırların nereden geçtiğini öğrenmek konusunda hayat boyu yararlanacağı eşsiz bilgiler kazanmasını sağlar. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

47 4-Saç, müzik, giyim gibi yüzeysel konularda çocuğunuzla çatışmaya girip, ilişkinizin zedelenmesine zemin hazırlamayın. Size karşı mücadele vermek zorunda kalmazsa birkaç kere denedikten sonra uygun olmayan davranışlarda ısrar etmeyecektir. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

48 5-Çocuğunuza, meslek seçerken en büyük mutluluğun “sevdiği işi yapmak, yaptığı işi sevmek” olduğunu aşılayın. Mesleğin adının değil, işini iyi yapmanın saygınlık getirdiğini anlatın. Çocuğunuza namusuyla çalışan herkese saygı duyması gerektiğini öğretin. Bunu öğretmenin yolu, bu yolda davranarak örnek olmaktan geçer. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

49 6-Çocuğunuzla ilgili kuralları onunla birlikte belirleyin.
Kural koyduğunuz konularda çocuğunuzun ihtiyaçlarını da mutlaka hesaba katın. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

50 7-Çocuğunuza ceza vermek zorunda kalırsanız, öfkenizi kontrol edin, yumuşak olun ve üzüldüğünüzü ifade edin. Çocuk eğitiminde daha çok ödüllendirmeyi seçin. Unutmayın ki ceza neyin yapılmayacağını söyler, ödül ne yapılırsa daha iyi olacağını gösterir. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

51 8-Hangi yaşta olursa olsun, her fırsatta, çocuğunuzun fikrini sorun.
Düşünce ve değerler zorla benimsetilemez. Çocuğunuzu bir konuda zorladıkça sizden uzaklaşır. Önemli bulduğunuz değerler üzerinde aranızda problem yokken konuşun. Problemleri çözmek için güç kullanırsanız, çocuğunuz büyüdükçe dozunu artırmak zorunda kalırsınız. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

52 9-Bilgi ve hoşgörüye dayanan otoritede çocuğunuzla yakınlaşırsınız ve size rahatça danışabilir.Size yakın insanları etkilemek daha kolaydır. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

53 SEVGİLİ ANNECİĞİM VE BABACIĞIM
ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

54 İHTİYAÇLARIMA, İSTEKLERİME VE KORKULARIMA
DUYARLI OLUN İHTİYAÇLARIMA, İSTEKLERİME VE KORKULARIMA ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

55 BENİM FARKIMA VARMAK VE BENİ TAKDİR ETMEK İÇİN
ÇABA GÖSTERİN BENİM FARKIMA VARMAK VE BENİ TAKDİR ETMEK İÇİN ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

56 LÜTFEN BANA ÖNEMLİ OLDUĞUMU HİSSETTİRİN ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

57 FIRSAT VERİN BAŞARMAM İÇİN BANA ŞANS TANIYIN ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

58 SAYGI GÖSTERİN ZEVKLERİME VE FİKİRLERİME ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

59 ZAMAN AYIRIN ZAMANINIZI BENİMLE PAYLAŞIN. ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

60 İLGİ GÖSTERİN BENİ SEVİN, BİR GÜLÜCÜKLE ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

61 TAKDİR EDİN DOĞRU YAPTIĞIM ŞEYLER İÇİN ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

62 FARK EDİN BEN ÖZELİM ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

63 YÜREKLENDİRİN DAHA YÜKSEĞİ HEDEFLEMEM İÇİN ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN

64 TEŞEKKÜR EDERİM… ÖZLEM ÖZKAN YAŞARAN