Sucul Hayvan Deneyleri

... konulu sunumlar: "Sucul Hayvan Deneyleri"— Sunum transkripti:

1 Sucul Hayvan Deneyleri
Aquatik test tipleri

2 Hayat Safhasına göre testler

3 Akut test sistemleri Akut testler kısa süreli maruz kalma testleri (saat veya gün) olup genellikle ölüm noktası olarak bir son nokta kullanır. Akut maruz kalmalarda organizmalar toksik maddenin yüksek dozlarıyla tek bir olayda veya kısa sürede birden fazla olayla temas ettirilir ve genellikle toksik maddenin emilim süresine bağlı olarak derhal etkiler yaratırlar.

4 Akut test sistemleri Bu testler genellikle organizmanın yaşam döngüsünün belirli bir döneminde organizmalar üzerinde yapılır ve kısmi yaşam döngüsü testleri olarak kabul edilir. Akut testler, kontrol grubunda mortalitenin %10'dan fazla olması durumunda geçerli değildir. Sonuçlar, EC50'de veya örneklemin %50'sini etkileyecek konsantrasyon(LD50) şeklinde ifade edilir.

5 Kronik test sistemleri Chronic tests
Kronik testler, test organizmasının ömrüne (ömrün>% 10'u) göre uzun vadeli testlerdir (haftalar, aylar) ve genellikle ölümcül olmayan son noktalar kullanır. Kronik maruziyetlerde, organizmalar bir toksik maddenin düşük, sürekli dozları ile maruz bırakılır. Kronik dozlar akut dozları etki edebilir, ancak yavaş yavaş ortaya çıkan etkilere neden olabilir.

6 Kronik test sistemleri Chronic tests
Kronik testler genellikle tam yaşam döngüsü testleri olarak kabul edilir ve tüm nesil süresini veya üreme ömrü döngüsünü ("yumurtadan yumurta" ya kadar) kapsar. Kontrol örneğindeki mortalite %20'den fazla ise, kronik testler geçerli sayılmaz. Bu sonuçlar genellikle NOEC'lerde (gözlemlenen etki düzeyi) ve LOEC'ler (En düşük gözlemlenen etki seviyesi) ile raporlanmaktadır

7 Akut, Kronik, Subakut, Subkronik
Akut 2-4 gün arası Kronik 7 gün 14 ay arası Subakut 28 gün Subkronik 3 ay Akut Subakut Subkronik Kronik

8 Erken yaşam evresi testleri Early life stage tests
Tam bir üreme yaşam döngüsünden daha az olan ve bir organizmanın erken, hassas yaşam evrelerinde maruziyeti kapsayan, subkronik maruz kalma olarak kabul edilir. Bu maruz kalmalar, kritik yaşam evresi, embriyo-larval veya yumurta kızartması testleri olarak da adlandırılır. Erken yaşam evresi testleri, kontrol numunesinde mortalitenin %30'dan fazla olması durumunda geçerli sayılmaz.

9 Short-term sublethal tests
Bu yöntemler EPA tarafından geliştirilmiştir ve yalnızca en hassas yaşama aşamalarını içerir. Bu testin sonlanım noktası büyüme, üreme ve sağkalım değişikliklerini içerir. NOEC'ler, LOEC'ler ve EC50'ler bu testlerde bildirilmiştir

10 Biyoakümülasyon testleri Bioaccumulation tests
Aquatik organizmalarının yağ dokusunda birikebilecek hidrofobik kimyasallar için kullanılabilen toksisite testleridir. Sudaki düşük çözünürlüğe sahip zehirli maddeler genellikle bu dokudaki yüksek lipid içeriğinden dolayı yağ dokusunda depolanabilir. Bu toksik maddelerin organizma içinde depolanması kümülatif toksisiteye yol açabilir.

11 Biyoakümülasyon testleri Bioaccumulation tests
Organizmalardaki hidrofobik kirleticilerin konsantrasyonlarını tahmin etmek için biyokonsantrasyon faktörlerini (BCF) kullanmaktadır. BCF, test organizmasının dokusunda biriken test kimyasalının ortalama konsantrasyonunun (kararlı durum koşullarında) sudaki ortalama ölçülen konsantrasyona oranıdır.

12 Tatlısu testleri ve tuzlu su testleri Freshwater tests and saltwater tests
Özellikle düzenleyici kurumlar(EPA, EOCD) tarafından belirlendiği gibi farklı standart metotlara sahiptir. Bununla birlikte, bu testler genellikle bir kontrol (negatif ve / veya pozitif), seyreltme serileri veya diğer uygun logaritmik seyreltme serileri, test odaları ve eşit sayıdaki tekrarlar ve bir test organizması içerir. Maruz kalma süresi ve test süresi, test türüne (akut veya kronik) ve organizma türüne bağlı olacaktır. Sıcaklık, su kalite parametreleri ve ışık, düzenleyici gereksinimlerine ve organizma türüne bağlıdır

13 Atık toksisite testleri Effluent toxicity tests
Kirli atıkların deşarj cihazları tarafından atık kalitesini alıcı sulara izlemek için kullanılır. Akut Atık Zehirlilik Testleri akut toksisite testleri kullanılarak endüstriyel atığın kalitesini aylık olarak izlemek için kullanılır. Atık, Ceriodaphnia dubia ve Pimephales promelas ile statik-akut çok konsantrasyonlu toksisite testleri yapmak için kullanılır. Test organizmaları statik koşullar altında beş konsantrasyonda atığın bulunduğu 48 saat boyunca maruz bırakılır.

14 Atık toksisite testleri Effluent toxicity tests
Kısa süreli Kronik Atıksu Zehirliliği Testleri, kısa süreli kronik toksisite testleri kullanılarak belediye atık su arıtma tesislerinin kalitesini üç ayda bir izlemek için kullanılır. Bu testin amacı, atık suyun kronik olarak toksik olmadığından emin olmaktır. Kısa süreli kronik atık toksisite testlerinde ve akut atık toksisite testlerinde büyük sapma, kısa vadeli kronik testin yedi gün sürdüğü ve akut testin 48 saat sürdüğüdür.

15 Sediment testleri Sediment tests
Bir noktada, hem antropojenik hem de doğal kaynaklardan çıkan çoğu kimyasal madde tortuda birikir. Bu nedenle sediman toksisitesi, sudaki organizmalarda, özellikle de bentik yaşama ortamlarında yaşayan olumsuz biyolojik etkilerde önemli bir rol oynayabilir.

16 Sediment testleri Sediment tests
Tortu testi için önerilen bir yaklaşım, daha kapsamlı bilgilerin toplanabilmesi için tortu kimyasını, toksisiteyi ve alan değişikliklerini eşzamanlı olarak inceleyen Sediment Quality Triad (SQT) uygulamaktır. Bentozun toplanması, taşınması ve depolanması biyoyararlanımı etkileyebilir ve bu nedenle bu amaca uygun standart yöntemler geliştirilmiştir.

17 Aquautik toksik etki Toksik etki, doğrudan ve dolaylı toksisite olmak üzere iki geniş kategoriye ayrılabilir. Direkt toksisite, organizma içerisinde veya organizmada eylem yerinde etkili toksik maddeden kaynaklanmaktadır. Dolaylı toksisite, fiziksel, kimyasal veya biyolojik ortamda bir değişiklik ile(Biyotransformasyon) ortaya çıkar.

18 Aquautik toksik etki Ölümcülük, toksikolojide kullanılan en yaygın etkidir ve akut toksisite testleri için bir son nokta olarak kullanılır. Kronik toksisite testleri yapılırken alt öldürücü etkiler bakılan son noktalardır. Bu son noktalar arasında davranışsal, fizyolojik, biyokimyasal ve histolojik değişiklikler bulunur.

19 potentiasyon etkileri ve antagonistik etkileri içerir.
Toksik etkileşim Bu etkiler, katkı etkileri, sinerjik etkiler, potentiasyon etkileri ve antagonistik etkileri içerir.

20 Toksik maddelerin Etkileşimi
Bir organizma aynı anda iki veya daha fazla toksik maddeye maruz kaldığında ortaya çıkan bir takım etkileşimler vardır. İki veya daha fazla toksik madde varlığında toksik etki 4 şekilde etkileşebilir : Toplam etkileşim Sinerjik etkileşim Potansiyel etkileşim Antagonistik etkileşim

21 Toksik maddelerin Etkileşimi
Toplam etkileşim: Birbirinden bağımsız olarak etki eden iki bileşikten her birinin etkisi tek başlarına etki etmeleri halinde ortaya çıkacak olan etkiye eşittir. Eğer her bir maddeden de 1 birim etki oluşursa a toplam etki 1+1=2 olacaktır.

22 Toksik maddelerin Etkileşimi
Sinerjik etkileşim: İki veya daha fazla toksik madde birlikte etkidiklerinde ayrı ayrı etkilerinin toplamından daha büyük bir etki yaratırlar (1+1=10). Buna örnek olarak; sigara içimi ile asbest, halojenli solventler ile (karbontetraklorür gibi) alkol verilebilir. Karbon tetraklorür ve etanol (etil alkol) karaciğer için ayrı toksiktir, fakat birlikte karaciğer üzerindeki bireysel etkilerin toplamına kıyasla çok daha fazla karaciğer toksik etkiye sahiptir. Sigara içenlerde mesleki asbest maruziyetinden kaynaklanan akciğer kanseri insidansı çok daha yüksek (sigara içilmeyen kişilere kıyasla)

23 Toksik maddelerin Etkileşimi
Potansiyel etkileşim: Biri toksik diğeri aktif olmayan madde toksik bileşenin etkisinden daha büyük bir etki yaratacak şekilde etkileşimde bulunurlar. (1+0=5) Örneğin, antibiyotikler (makrolidler; eritromisin, troleandomisin), bir vazokonstriktör ajan olan ergotamin gibi ergot türevlerinin etkilerini güçlendirir. Ciddi yan etkilerin sebep olurlar.

24 Toksik maddelerin Etkileşimi
Antagonistik etkileşim: Bir maddenin etkisinin diğer maddenin etkisini azaltması ile ortaya çıkar. (1+1=1/2) Örneğin Balıklar ortamdaki Zn Cd eliminasyonu (alımı) azaltır. Zn ile Cd arasında antagonistik bir ilişki vardır. Alkol ve kafein antagonistik etkiye sahiptir.