Yumuşak Doku Yaralanması

... konulu sunumlar: "Yumuşak Doku Yaralanması"— Sunum transkripti:

1 Yumuşak Doku Yaralanması
ÜST EKSTREMİTE YARALANMASI OLAN BİREYLERDE KOL, OMUZ VE EL SORUNLARI ANKETİ İLE LAWTON GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ ANKETİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ Özge Buket Cesim*, Orkun Tahir Aran*, Burcu Semin Akel*, Çiğdem Öksüz* *Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ergoterapi Bölümü Amaç: Gereç ve Yöntem: Üst ekstremite yaralanmaları; bireylerin günlük yaşam, iş ve serbest zaman aktivitelerini yerine getirmede birtakım yeteneklerini etkileyebilir. Çalışmamızın amacı, üst ekstremite yaralanmalarına sahip bireylerde Kol, Omuz ve El Sorunları anketi (Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand Questionnaire, DASH) ve Lawton Günlük Yaşam Aktiviteleri (LGYA) anketinin birbirleriyle olan ilişkisini saptamaktır. Ortalama yaşları ± yıl olan üst ekstremite yaralanmalarına sahip 52 birey (35 kadın, 17 erkek) çalışmaya dahil edildi. Bireylerin günlük yaşam aktivitelerini (GYA) değerlendiren en eski testlerden biri olan LGYA anketinin kendine bakım, yemek yeme ve giyinme aktiviteleri değerlendirildi. LGYA; bağımsız (4 puan), gözlem gerekiyor (3 puan), yardımla yapıyor (2 puan) ve tamamen bağımlı (1 puan) şeklinde puanlandı. Amerikan Ortopedik Cerrahlar Akademisi tarafından 1994 yılında geliştirilen ve üst ekstremite yaralanmalarında fiziksel fonksiyona odaklanarak fonksiyonel durumu ve semptomları değerlendiren DASH anketinin Türkçe versiyonu (DASH-Türkçe) bireylere uygulandı. Puan arttıkça özrün de arttığı DASH-T anketi arası puanlandı. DASH-T ile LGYA anketlerindeki aktiviteler karşılaştırıldı. Bulgular: Tablo 1: Tanı ve Cinsiyete göre DASH-T ve LGYA Puanları Bireylerin 26’sı (%50) kırık, 12’si (%23.1) sinir yaralanması, 8’i (%15.4) tendon yaralanması ve 6’sı (%11.5) yumuşak doku yaralanması tanısına sahipti. Ortalama DASH-T skoru ± idi. LGYA kendine bakım, yemek yeme ve giyinme aktiviteleri ortalaması sırasıyla 25,49, 21,92 ve 26,43’tü. DASH-T anketinin, Lawton kendine bakım aktiviteleri (r=-0,572) ve giyinme aktiviteleriyle (r=-0,579) orta düzeyde negatif korelasyona sahip olduğu bulundu (p<0,01). DASH-T anketinin, LGYA yemek yeme aktiviteleriyle (r=-0,394) ise düşük-orta düzeyde negatif bir korelasyona sahip olduğu tespit edildi (p<0,05). Kırık Sinir Yaralanması Tendon Yaralanması Yumuşak Doku Yaralanması Kadın Erkek Toplam DASH-T ortalama 37,77 ± 28,52 40,28 ± 19,47 41,69 ± 22,53 37,53 ± 29,65 42,97 ± 23,88 30,59 ± 26,75 38.92 ± 25.28 LGYA Kendine Bakım 25,73 ± 4,1 24,83 ± 4,9 27,13 ± 1,2 24 ± 5,2 25,03 ± 4,8 26,59 ± 1,8 25,49 ± 4,2 LGYA Yemek yeme 22,15 ± 3,7 21 ± 3,7 23,75 ± 0,7 20,67 ± 5,7 21,51 ± 4,3 22,88 ± 1,9 21,92 ± LGYA Giyinme 26,15 ± 4,8 25,83 ± 5,4 27,75 ± 27,33 ± 1,6 26,06 ± 5,0 27,29 ± 1,8 26,43 ± 4,3 Sonuç: Tablo 2: Kol, Omuz ve El Sorunları Anketi ile Lawton Günlük Yaşam Aktivitelerinin İlişkisi DASH-T anketi özrü değerlendiren, LGYA anketi ise temel günlük yaşam aktivitelerini değerlendiren bir ankettir. Bu iki anket arasında kendine bakım ve giyinme aktivitelerinde orta düzeyde ilişki çıkması, DASH-T anketinde kendine bakım ve giyinme aktivitelerini içeren maddeler olduğunu, ancak yemek yeme aktivitelerinde düşük düzeyde ilişki çıkması DASH-T anketinin yemek yeme ile ilgili aktiviteleri değerlendirmede yetersiz kaldığını göstermiştir. Çalışmanın sonuçları DASH-T anketinin günlük yaşam aktivitelerinin her alanını değerlendirmede yetersiz olduğunu göstermiştir. Bundan dolayı çalışmamız üst ekstremite yaralanması sonrası kişilerin günlük yaşam aktiviteleri yönünden ayrıntılı olarak değerlendirilmesinin önemini vurgulamaktadır. LGYA Kendine Bakım Yemek yeme Giyinme DASH-T * ** * *p<0,01, **p<0,05 Kaynaklar: Davis, A. M., Beaton, D., Hudak, P., Amadio, P., Bombardier, C., Cole, D., Marx, R. (1999). Measuring disability of the upper extremity: a rationale supporting the use of a regional outcome measure. Journal of Hand Therapy, 12(4), Düger, T., Yakut, E., Öksüz, Ç., Yörükan, S., Bilgütay, B., & Ayhan, Ç. (2006). Kol, omuz ve el sorunları (disabilities of the arm, shoulder and hand-DASH) anketi Türkçe uyarlamasının güvenirliği ve geçerliği. Fizyoter Rehabil, 17(3), Hudak, P. L., Amadio, P. C., Bombardier, C., Beaton, D., Cole, D., Davis, A., Marx, R. G. (1996). Development of an upper extremity outcome measure: the DASH (Disabilities of the Arm, Shoulder, and Hand). American journal of industrial medicine, 29(6), Kayıhan, H. (1982). Hemiplejik Hastaların Günlük Yaşam Aktiviteleri Eğitiminde Bağımsızlık Kazanmalarına Değişik Faktörleri Etkileri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi. Kayıhan H., U. M., Armutlu K., Soyuer F., Düger T., Bumin G. (2002). Multiple Sklerozlu Hastalarda Dört, Günlük Yaşam Aktivitesi Testinin Karşılaştırılması. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11, 8-14. Lawton, B. (1963). Activities of daily living for physical rehabilitation: McGraw-Hill Company. M. Hayran, M. H. (2011). Sağlık Araştırmaları için Temel İstatistik. Ankara: Omega Araştırma. Occupational Therapy Practice Framework: Domain and Process. (2014). The American Journal of Occupational Therapy, 68, 1-48. Schoneveld, K., Wittink, H., & Takken, T. (2009). Clinimetric evaluation of measurement tools used in hand therapy to assess activity and participation. Journal of Hand Therapy, 22(3), Skirven, T. M., Osterman, A. L., Fedorczyk, J., & Amadio, P. C. (2011). Rehabilitation of the Hand and Upper Extremity, 2-Volume Set: Expert Consult: Elsevier Health Sciences. Tuncalı D., T. K., Terzioğlu A., Aslan G. (2005). Üst Ekstremite Akut Tendon Yaralanmaları: Epidemiyolojik Değerlendirme. Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Dergisi, 13(2), Türkiye Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı. (2015). Retrieved from Ankara: van de Ven-Stevens, L. A., Munneke, M., Terwee, C. B., Spauwen, P. H., & van der Linde, H. (2009). Clinimetric properties of instruments to assess activities in patients with hand injury: a systematic review of the literature. Archives of physical medicine and rehabilitation, 90(1), Sorumlu Yazar: Özge Buket Cesim. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ergoterapi Bölümü