(E)Tuğg.Doç.Dr. Oktay Bingöl

... konulu sunumlar: "(E)Tuğg.Doç.Dr. Oktay Bingöl"— Sunum transkripti:

1 (E)Tuğg.Doç.Dr. Oktay Bingöl
02 Terörizm ile Uluslararası Mücadele (Uluslararası Terörizmle Mücadele?): Başarı mı? Başarısızlık mı? (E)Tuğg.Doç.Dr. Oktay Bingöl Bu sunumda yer alan hususların tüm sorumluluğu yazara ait olup MSE ve üyelerini bağlamaz. Bu belgenin her hakkı , 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu esasları çerçevesinde MSE’ye aittir. Alıntılarda uzantısının verilmesi, belgenin tamamına ulaşılabilmesi için zorunlu tutulmuştur

2 Terörizm ile Uluslararası Mücadele (Uluslararası Terörizmle Mücadele
Terörizm ile Uluslararası Mücadele (Uluslararası Terörizmle Mücadele?): Başarı mı? Başarısızlık mı? Yaygın Kanı: Başarısızlık. Ana neden devletlerin kendi ideolojik, jeopolitik, diplomatik, ekonomik ve güvenlik çıkarları için hareket etmeleri gerçeğidir. Eleştirel Yaklaşım: Bazı zayıflılıklarına karşın başarıdır. Zayıflılıkların nedenleri yukarıda ifade edilenlerden daha karmaşıktır. Günümüzde devletler için asimetrik dış politika vasıtası ve hibridleşen savaşın ayrılmaz bir unsurudur.

3 Terörizmle Uluslararası Mücadele Çerçevesi: Anarşik Yapı
Uluslararası Sistem Bölgesel Sistemler Ulusal Sistemler BM Sistemi Diğer küresel girişimler Küresel Sivil Toplum AB, NATO AGİT ASEAN, ŞİÖ Diğerleri Ulusal Güvenlik Sektörü Üniversiteler Araştırma Merkezleri Sivil Toplum, Medya

4 BM Anarşik Sistemi BMGK BM Genel Kurulu Uluslararası Sözleşmeler
BMGK kararları ( 20 civarı) Terörle Mücadele Komitesi (CTC) CTC İcra Birimi (CTCED) Yaptırımlar Komitesi ve İzleme Timleri Kara listeler BM Genel Kurulu Terörizmle Küresel Mücadele Stratejisi (2006) 4 sütun Kök nedenlerle mücadele Terörizmi önleme ve savaşma BM ve üyelerinin kapasitesini artırma İnsan hakları ve hukukun üstünlüğü Terörle Mücadele Görev Kuvveti (CTITF) ( 38 BM bağlısı ve ilişkilisi, 9 çalışma grubu ) BM Terörle Mücadele Merkezi United Nations Counter-Terrorism Centre (UNCCT) Uluslararası Sözleşmeler Aircraft convention (1969) Unlawful Seizure Convention (1971) Civil Aviation Convention (1973) Diplomatic Agents (1977) Hostage Taking (1983) Nuclear Material Convention (1987) Amendment to the Nuclear Material Convention (2005) Airport Protocol (1989) Maritime Convention (1992) Protocol to the Maritime Convention (2005) Fixed Platform Protocol (1992) Convention for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Maritime Navigation Convention on the Marking of Plastic Explosives for the Purpose of Detection (1998 Terrorist Bombing Convention (2001) Terrorist Financing Convention (2002) Nuclear Terrorism Convention (2007)

5 Uluslararası Sözleşmeler
1. Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Eylemlerle ilgili Sözleşme 14 Eylül tarihinde Tokyo’da imzalanmıştır. 2. Uçakların Yasadışı Olarak Ele Geçirilmesinin Önlenmesi Sözleşmesi 16 Aralık 1970’de Lahey’de imzalanmıştır. (1970 Lahey Sözleşmesi) 3. Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı Kanunsuz Hareketlerin Önlenmesi Sözleşmesi Yürürlüğe Giriş Tarihi: 26 Ocak (1971 Montreal Sözleşmesi.) Seyir halindeki uçaklara yönelik bombalama olaylarıyla ilgilidir. 4. Uluslararası Korunan Kişilere Karşı İşlenen Suçların Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi (1971) Yüksek düzeyli devlet görevlilerine ve diplomatlara yönelik saldırılarla ilgilidir. 5. Rehin Alma Olaylarına Karşı Uluslararası Sözleşme 18 Aralık tarihinde New York’ta imzalanmıştır. (Rehineler Sözleşmesi) 6. Nükleer Maddelerin Fiziksel Korunması Hakkında Sözleşme 3 Mart tarihinde, New York ve Viyana’da imzalanmıştır.(Nükleer Maddeler Sözleşmesi) Nükleer maddelerin yasadışı yollardan elde edilmesi ve kullanılmasıyla mücadele amaçlıdır.

6 Uluslararası Sözleşmeler
7. Uluslararası Sivil Havacılığa Hizmet Veren Havaalanlarında Kanunsuz Şiddet Eylemlerinin Önlenmesi ile İlgili Protokol (1971) 8. Denizcilik Seyrüsefer Güvenliğine Karşı Yasa Dışı Eylemlerin Önlenmesi Sözleşmesi 10 Mart 1988’de Roma’da imzalanmıştır. Gemilerde gerçekleştirilen terör eylemlerine yöneliktir. 9. Kıta Sahanlığı Üzerinde Bulunan Sabit Platformların Güvenliğine Karşı Kanunsuz Eylemlerin Önlenmesi Protokolü (10 Mart 1988) 10. Plastik Patlayıcıların Tespit Edilmesi Amacıyla İşaretlenmesi Hakkında Sözleşme 1 Mart 1991 tarihinde Montreal’de imzalanmıştır. Uçaklara yönelik sabotaj eylemlerinin önlenebilmesi için plastik patlayıcıların tespit edilebilmesi amacıyla kimyasal maddelerin işaretlenmesine yöneliktir. 11. Terörist Bombalamaların Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi (1997) 12. Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi (1999) 13. Nükleer Terörizmin Önlenmesi Sözleşmesi (2005)

7 Diğer Küresel Girişimler ve Bölgesel Sistemler: En Değerlisi ancak Doğası Gereği Zayıf
G7 Finansal İşlem Görev Kuvveti (FATF) G8 Terörle Mücadele Faaliyet Grubu (CTAG) Terörle Mücadele Küresel Forumu (GCTF) AB AB Terörizm Sözleşmeleri (12) AB Terörle Mücadele Stratejisi EUROJUST EUROPOL NATO NATO Terörizmle Mücadele İlke ve Prensipleri NATO Terörle Mücadele Mükemmeliyet Merkezi (Türkiye)

8 Diğer Küresel Girişimler ve Bölgesel Sistemler: En Değerlisi ancak Doğası Gereği Zayıf
AGİT Hukuksal işbirliği, Şiddet ve radikalleşmeyi önleme, Terörizm finansmanını önleme, İnternetin terörizm amaçlarıyla kullanılmasını engelleme, Diyalog ve işbirliği geliştirme, Kitle imha silahlarının engellenmesi, Seyahat evrakları güvenliği, İnsan hakları ve özgürlükler ile terörizmle mücadele tedbirleri uyumluluğunu sağlama.

9 Bölgesel Sistemler Amerikan Devletleri Örgütü
Kişilere Karsı Suç Formunu Alan Terörizm Eylemleri ve Uluslararası Alanda Önem Arz Eden İlgili Zorbalıkların Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi – Washington Sözleşmesi (1971) Terörizme Karşı Amerikanlar arası Sözleşme (2001) Avrupa Konseyi Örgütü: Terörizmin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi (1977) Terörizmin Önlenmesine Dair Bölgesel Kalkınma İçin Güney Asya Birliği Sözleşmesi (1987) Afrika Birliği Örgütü: Terörü Önleme ve Mücadele Sözleşmesi (1999) İslam Konferansı Örgütü: İslam Konferansı Örgütü Uluslararası Terörle Mücadele Sözleşmesi (1999) Bağımsız Devletler Topluluğu: Bağımsız Devletler Topluluğu Terörle Mücadele Sözleşmesi (1999)

10 Terörizm, Terörizmle Mücadele Bağlamında Teori, Konsept, Politika Üretimi: Batı Hakimiyeti
*** En çok okunan/izlenen 100 akademik dergi dağılımı: ABD: 53, AB: 33, Diğer: 13, Türkiye:1 (NATO dergisi, SSCI, AHCI taramıyor)

11 Terörizmle Uluslararası Mücadele Sisteminin Özellikleri
Anarşik sistem (aktörler, sonuçlar, tehdit algılamaları, vasıtalar, bilgi), merkezi otorite yoktur. Karşılıklı asimetrik bağımlılık: Terörizm genellikle gelişmekte olan ülkelerde , özellikle başarısız devletlerde ortaya çıkar. Mücadele için reçeteler ve kaynaklar Batı’da üretilir/bulunur. Temel olarak cihadist terörizmle mücadeleye odaklanır, Batı’ya tehdidi öne çıkarır. Diğerlerini yerel sorun olarak görür. BM yaklaşımı pragmatiktir. (Ortaya çıkan durum ve şarta bağlı, üyelerin uzlaşabildiği kadar ve aşamalı) BM sistemi kendi içinde çatışır ve tamamlayıcıdır. BMGK sonuçlara odaklanır ve tedbir arar. Genel Kurul kök nedenlere öncelik verir.

12 Terörizmle Uluslararası Mücadele Sisteminin Özellikleri
Terörizmin yıkıcı etkileri bölgesel ve alt bölgesel seviyelerde daha fazla yaşanır. Ancak BM’nin ağırlığı uluslararası sistem seviyesindedir. Bu neo-realizmin hakimiyetinde olmanın sonucudur. Eleştirel bir yaklaşıma gereksinim vardır. Terörizmle yaşayan ülkelerin çoğunluğu sorunu ulusal mesele olarak görür, bölgeselleşmesini ve uluslararasılaşmasını istemez. Bu ülkeler politikalarının sorgulanmasından çekinirler. Sorgulanmaksızın uluslararası destek sağlamak isterler. Bu tür ülkelerde güvenlikleştirme süreçleri sorunludur. Terör örgütü tanımlaması muğlak, değişken ve çoğu durumda temelsizdir. Güvenlikleştirici aktörlerin güvenilirlik, meşruiyet sorunu alımlayıcı kitleyi ikna etmez.

13 Terörist Grupların Tanınması
Ülkeler TUR ABD RUSYA İNG AB ÇİN BM SUUDİ ARB İSRAİL PKK X - PYD/YPG FETÖ ERGENEKON HAMAS HİZBULLAH IŞİD EL NUSRA M K (IHVAN)

14 Terörizmle Uluslararası Mücadelenin Zayıflılıkları
Batı ve diğerleri arasında bilgi uçurumu, Gelişmekte olan ülkelerde iç aktörler arası işbirliği eksikliği, Yönetişim kapasitesi sorunu, Gelişmekte olan ülkelerde radikalleşme başta olmak üzere kök nedenleri tespit, teşhis ve tedavi sorunları, Normatif kilitlenme. BM 2000’den beri kapsamlı bir sözleşme üzerinde uzlaşamamıştır. Sorun sadece tanım değildir (100’ün üzerinde tanım var). Asıl sorun doğru ve uzlaşılmış kavramsallaştırmadır. Terörizm, çatışma, isyan, gerilla hareketi, ulusal kurtuluş hareketi, mazlumun başkaldırısı, devrim. Ve bunlara karşı mücadele

15 Terörizmle Uluslararası Mücadelenin Zayıflılıkları
Uluslararası girişimler ağırlıklı olarak ABD ve AB ülkelerince yürütülmektedir. Doğal olarak asıl ihtiyaç sahiplerinin düşünceleri arka planda kalmaktadır. Küresel sistemde karşılıklı çalışabilirlik ve etkili iletişim sorunu vardır. Mevcut karar ve anlaşmalara uyum sorunu. Merkezi otorite yokluğu.

16 Uluslararası İşbirliğini Kuvvetlendirme
Terörizmin küresel kabul gören tanımının olmayacağını kabul etmek gerekir. Pragmatik yaklaşımın uzun bir süre hakim olacağı anlaşılmalıdır. Teknolojik alanda işbirliği artırılmalıdır. Mevcut karara ve sözleşmelere uyum için yaptırım/baskı uygulanmalıdır. Bilgi asimetrisi düzeltilmelidir. Bu gelişmekte olan ülkelerde hükümetlerin, sivil toplum kuruluşlarının, medya, akademi ve araştırma merkezlerinin kapasitesi artırılarak yapılabilir. Bölgesel ve alt bölgesel sistem ve girişimler daha yaralı olabilir. BM Terörle Mücadele Konseyi (UNCC) kurulabilir. (15 BMGK üyesi, 15 yeni üye, toplam 30 üye)

17 Türkiye’nin Terörizmle Mücadele Çerçevesi: Değerlendirme ve Öneri
Bilgi ve ehliyet eksikliği Sınırlı ders alma, öğrenmeme, gözetim, eleştiri ve hesap soramama İç ve dış güven, uyum ve koordinasyon sorunu Bilişsel kapanma, danışman kuşatması, grup düşüncesine mahkum olma, meşrulaştırıcı organik aydınlık olgusu Aşırı gizlilik, bilgi paylaşmama Akademik/bilimsel araştırma yokluğu Zayıf uluslararası işbirliği kapasitesi İçişleri Bakanlığı PGM KGDM JGK Sahil Güv. MİT Adalet Bakanlığı Maliye Bakanlığı Gnkur/MSB Diğerleri Mevcut Reforme edilmiş ve dönüşüme tabii tutulmuş Resmi Güvenlik Sektörü TBMM ve siyasi partilerin artan rolü Gerçek Sivil Toplum Akademik araştırma Küresel sisteme uyum Bölgesel ve alt bölgesel sisteme öncülük İhtiyaç