LÖKOSİT HASTALIKLARI Lökosit sayısı 5-10 bin arasında değişir

... konulu sunumlar: "LÖKOSİT HASTALIKLARI Lökosit sayısı 5-10 bin arasında değişir"— Sunum transkripti:

1 LÖKOSİT HASTALIKLARI Lökosit sayısı 5-10 bin arasında değişir
Bu sayının %50-70’ini nötrofiller oluşturur Lökopeni nötropeni ya da lenfopeni sonucu lökosit sayısının azalmasıdır

2 Nötropeni Nötrofil sayısının 2000/mm3 altında olması ETİYOLOJİ
Lökosit yapımındaki azalma Periferik bölgede ve dokularda yıkım artışı

3 Kemik iliğinin işlevinde genel bir azalma söz konusudur
Konjenital kök hücre bozuklukları Aplastik anemi, lösemi, miyeloplazi B12 ya da folik asit eksikliği Bağışıklığın baskılanması Radyosyon ve toksik ilaçlara bağlı olarak üretimde azalma

4 Nötrofil yıkımında artış şiddetli enfeksiyonlarda aşırı miktarda kullanılmalarından
Kemik iliğinin bu durumu telafi edememesinden kaynaklanır

5 Belirti ve bulgular *Enfeksiyon gelişinceye kadar semptom görülmez *Kemoterapi yapılan hastalarda yapılan rutin kan testleri sonucu nötropeni olup olmadığı anlaşılabilir *Nötrofil sayısı 1000mm3’ten az ise endişe vericidir *500mm3’ten az ise yaşamı tehdit eder

6 Tanı Kemik iliği incelemesi Lökositlere yönelik antikor aranamsı

7 Tedavi Etiyolojik faktörlere göre tedavi belirlenir Ateş ve enfeksiyon durumunda geniş spektrumlu antibiyotikler kullanılır Nötrofillerin üretimini artırmak için büyüme faktörleri ya da granülosit/makrofaj koloni stimule edici faktör kullanılır

8 Hemşirelik bakımı Nötropenisi olan hastada enfeksiyon belirtileri izlenir Cilt bütünlüğünün bozulması m.o.ların kana ve lenfatik sisteme girmelerine neden olur Buna göre derinin durumu değerlendirilir (ödem, çatlak gibi) Oral mukozada lezyon, dilde çatlak durumu araştırılır

9 İdrar yolu enfeksiyonu yönünden hasta değerlendirilir:
-İdrarın rengi -kokusu -Görünümü Baş ağrısı, görme bozukluğu yönünden hasta değerlendirilir Yaşam bulguları takip edilir Hastanın kabız olmamasına dikkat edilir

10 Hemşirelik tanısı Nötrofillerin azalmasına bağlı olarak ENFEKSİYON RİSKİ *AMAÇ Hastada enfeksiyon gelişmemesi

11 Hemşirelik Girişimleri
Dengeli beslenme, ağız ve anüs hijyenine önem vermesi gerektiği hastaya anlatılır Her barsak boşaltımından sonra perine bölgesini ve yemek yedikten sonra ağzını antiseptik solüsyonlarla yıkaması önerilir Dudaklara yumuşatıcı pomat sürülebilir Enfeksiyonu olan bireylerle beraber olmaması, nötropeni ciddi boyutta ise maske kullanmasının önemi anlatılır

12 IV tedavi yapılırken iğne giriş yerinin bakımına ve sterilitesine önem verilir
Rektal derece alınması, lavamn ve supozituar uygulamalardan kaçınılır Sık sık derin nefes alması önerilir Aile bireylerine de bu konu hakkında eğitim verilir Dehidratasyon gelişmemesi için sakınca yoksa günde 2500cc su alması sağlanır

13 Beklenen hasta sonuçları
Değerlendirmede ateş, titreme, öksürük, akıntı, boğaz enfeksiyonu, dizüri, sık idrara çıkma gibi enfeksiyon belirtilerinin olmaması Yaşam bulgularını normal olması Nörolojik yönden iyi olması Deri bütünlüğünün bozulmamasıdır

14 LÖSEMİLER Kan yapan organların malign hastalığıdır
Daha çok çocuklarda ve genç yetişkinlerde maligndir Hematopoetik malignensiler kaynaklandığı lenfoid ya da miyeloid olarak kök hücreye göre sınıflandırılırlar Akut ve kronik olarak da sınıflandırma yapılır

15 Akut Miyeloid Lösemi (AML)
Kronik Miyeloid Lösemi (KML) Akut Lenfositik Lösemi (ALL) Kronik Lenfositik Lösemi (KLL) Akut lösemide semptomlar birkaç hafta içinde başlar, çok hızlı ilerler, tedavi edilmeyince ölüm olur Lökositlerin çoğu olgunlaşmamış veya blasttır

16 Etiyoloji Neden tam olarak bilinmemektedir Viral hastalıklar ya da genetik etkilenme Kemik iliğinin radyasyon ve bazı kimyasal maddelere maruz kalması sonucu gelişebilir

17 Akut Miyeloid Lösemi (AML)
*Olgunlaşmamış hematopoetik hücrelerin kemik iliğide toplanmasıyla kemik iliği yetmezliği görülür *Tüm yaş grupları etkilenir ve yaşlarında daha çok görülür *Prognoz yaşa, lökosit sayısının yüksek oluşuna, DIK olmasına göre değişir *AML tedavi edilebilir bir hastalıktır ancak yaşlı ve hücre farlılaşması olmayan hastalarda prognoz kötüdür

18 Belirti ve Bulgular *Tüm belirti ve bulgular normal kan hücrelerinin yetersiz olmasıyla ilgilidir *Karaciğer ve dalak büyümesi nedeniyle ağrı *Dişetlerinde hipertrofi ve kemik iliğinin genişlemesine bağlı olarak kemik ve eklem ağrıları

19 Tanı İşlemleri *Tam kan sayımı *Periferik kan incelemesi *Kemik iliği aspirasyonu

20 Komplikasyonları *Kanama ve enfeksiyon *Trombosit sayısı 10 bin mm3’ten az ise GİS, pulmoner ve intrakraniyal kanamalar görülür *Bilinmeyen bir nedenle de enfeksiyon ve ateş kanamayı artırmaktadır

21 TEDAVİ *Kemoterapi *Kemoterapiye bağlı olarak hasta bakteriyel, fungal ve az olarak viral enfeksiyonlara maruz kalır *Kanama ve diyare gelişir *Hasta yeterli beslenemez *Kan transfüzyonu yapılır ve enfeksiyon tedavi edilir

22 *Tedaviye yanıt veren hastalarda en uzun 5 yıl sonra hastalık tekrarlar
*Gençlerde remisyon sağlansa da yaşlılarda sağlanamamaktadır *Kemik iliği transplantasyonu tedavi olarak yapılabilir *Doku uyuşmazlığı nedeniyle alıcının bağışıklık sistemi baskılanır *Enfeksiyona duyarlı hale geleceğinden bu hastalara özel ünitelerde bakım verilir

23 Kemoterapi Komplikasyonları
*Çok miktarda lösemik hücre yıkıma uğradığından yükselen ürik asit böbrek taşına neden olacaktır *Bu nedenle hastaya bol su içmesi önerilir (Allopurinol) *Anormal lökositler karın organlarında infiltre olur ve ilaçların da toksik etkisiyle GİS’ e ait sorunlar ortaya çıkar *İştahsızlık, bulantı-kusma, ishal, ciddi mukositler

24 Kronik Miyeloid Lösemi (KML)
*Miyeloid kök hücrelerinin mutasyonu sonucu normal miyeloid hücresinin üretilmesine rağmen olgunlaşmamış hücreler de dolaşıma katılır *Hücreler kontrolsüz olarak çoğalır ve karaciğer ve dalakta da ekstra hücre yapımı olur *Bu organlarda ağrılı büyümeler olur *40-60 yaş arasındaki erkeklerde daha fazla görülür

25 Belirti ve Bulgular *Bir çok hastada tesadüfen kan sayımı esnasında lökositoz görülünceye kadar semptom vermeyebilir *Yorgunluk, iştahsızlık, kilokaybı,terleme, sol hipokondrial bölgede rahatsızlık (dalak büyümesine bağlı) *Anemi ve trombositopeniye bağlı bulgular

26 KML’nin 3 evresi vardır *Kronik *Transformasyon *Hızlanma (blast) krizi

27 Tanı *Kan incelemesinde olgunlaşmamış ve olgun hücrelerin tümünü içeren yüksek sayıda lökosit vardır *Trombositopeni görülür *Ürat düzeyi yüksektir *Serum B12 yükselmiştir

28 Tedavi *Evreye göre tedavi planlanır *Kronik evrede malign kök hücrelerin normal hücre halini alması sağlanır *İnterferon ve cytosine verilir *Bu ilaçların yan etkileri ileri derecede yorgunluk, depresyon, anoreksi ve konsantre olamama gibi etkiler görülebilir *Hasta bu tedaviyi tolere edemezse lökosit sayısını normale indirmeyi hedefleyen tedaviye geçilir

29 *Hastaya lökoferez yapılabilir
*Transformasyon evresinde hastalık sinsice ilerler *Kilo kaybı, kemik ağrısı olabilir *Kemoterapi uygulanır *Lenfoid blast kriz evresinde kanama ve enfeksiyon görülür *Kemik iliği transplantasyonu yapılır

30 Akut lenfositik lösemi (ALL)
*Erken çocukluk döneminde görülür

31 Kronik Lenfositik Lösemi (KLL)
*Her yaşta görülse de 50 yaşın üstünde kadınlara göre erkeklerde daha sık rastlanmaktadır *Küçük lenfositlerin kemik iliği ve lenf bezlerinde çoğalmasıdır *Bu hücreler normal görünümlü ancak işlev açısından anormaldir *Olguların çoğunda B lenfositleri anormaldir *%5 kadarını da T lenfositleri oluşturur ve prognozu kötüdür

32 *3 ya da 4 evreye ayrılır *Başlangıç evresi 0 olarak alınır lenfositoz vardır *Evre I-II lenf düğümlerinde, dalak ve karaciğerde büyüme ile beraber tümör kütlesinde artış vardır

33 Belirti ve Bulgular *Halsizlik, yorgunluk ve lenfadenopati *Kaşıntılı veziküler deri lezyonları *Anemi, trombositopeni *Hastalarda immün sistem defekti olduğundan enfeksiyon sık görülür *Lökositler bin arasındadır

34 Tedavi *Kemoterapi ile kortikosteroidler ve klorambusil , siklofosfamid, vincristine kullanılabilir *Kemik iliği baskılandığı için nötropeni, lenfopeni, trombositopeni gelişir *IV immünoglobulin tedavisi bakteriyel enfeksiyonları önleyebilir

35 Prognoz *Hastalığı yaygınlığına bağlıdır *1.5 yıldan 12 yıla kadar değişebilir *KLL bazıları lenfomaya dönüşür

36 Lösemide Bakım Süreci *Hastanın değerlendirilmesi -Sağlık öyküsü -Etiyolojik faktörler -Soygeçmiş -Genel görünüm –Fizik muayene bulguları -Lab. bulguları

37 Hemşirelik Tanıları -Nötropeni ve lökopeniye bağlı olarak ENFEKSİYON ve KANAMA RİSKİ -Kemoterapiye bağlı olarak mukoz membran değişikliği DOKU BÜTÜNLÜĞÜNDE BOZULMA RİSKİ -Sistemik dokulara lökosit infiltrasyonu ile ilgili olarak AĞRI -Hipermetabolik durum, anoreksi, mukosit, ağrı ve bulantıya bağlı olarak BESLENMEDE DEĞİŞİKLİK

38 -Anemi ve enfeksiyona bağlı olarak YORGUNLUK
-Anemi ve koruyucu izolasyon ile ilgili olarak FİZİKSEL HAREKETTE BOZULMA -Gastrointestinal flora ve mukoza aşınması ile ilgili olarak DİYARE -Görünümünde, fonksiyonlarında ve rol değişikliğine bağlı olarak BEDEN BİLİNCİNDE BOZULMA

39 -Bilgi eksikliği ve geleceğinden emin olamamakla ilgili ANKSİYETE
-Hastalık süreci, tedavi, komplikasyon olduğunda ne yapacağı ve bireysel bakım ile ilgili BİLGİ EKSİKLİĞİ -Kanama potansiyeli ve böbrek fonksiyon bozukluğuna bağlı olarak SIVI VOLÜM EKSİKLİĞİ RİSKİ

40 Potansiyel komplikasyonlar
*Enfeksiyon *Kanama *Renal fonksiyon bozukluğu *Beslenme yetersizliği *Mukosit

41 Bakımın Amaçları *Hastanın rahatlığının sağlanması *Yeterli beslenme düzeyine ulaşması ve devamlılığı *Bireysel bakım *Aktivite toleransı *Tanısı ve prognozu ile baş edebilme yeteneği *Pozitif beden bilinci *Tedaviyi anlaması ve komplikasyonların olmaması

42 Hemşirelik Girişimleri

43 Multiple Miyelom *Plazma hücrelerinden en olgunlaşmış şekli olan B lenfositlerin malign hastalığıdır *Plazma hücreleri normaldir ve fonksiyonel olan immünoglobulin üretimine devam eder *Ancak sayısı normalden azdır *Kemik iliğinde 1 ve daha fazla tümör oluşumu ve kemik harabiyeti vardır

44 Belirti ve bulgular *Ağrı önemli bir belirtidir *Sırt ve kostalarda ağrı daha belirgindir *Kemik yıkımları kırıklara nedenolabilir *Yıkım arttıkça kana kalsiyum geçer ve hiperkalsemiye neden olur *Anemi görülür

45 Tanı *Kemik iliği aspirasyonu *İdrarda Bence Jones prt. *Kemik grafisinde kemik lezyonları *Serum kalsiyum ve kan sayımı

46 Tedavi *Tedavisi yoktur semptomatik tedavi uygulanır *Kemoterapi ve radyoterapi tümör kitlesinin küçülmesi için *Ağrı kesiciler *Hafif egzersiz *Kemik iliği transplantasyonu

47 Hemşirelik Tanıları *Antikor yapının azalmasına bağlı olarak ENFEKSİYON RİSKİ *Osteoporoz nedeniyle TRAVMA RİSKİ *Ağrının hareketle artması, istirahat ile geçmesine bağlı olarak AKTİVİTE İNTOLERANSI *Osteoklast aktive edici faktörlerin kemik iliğini harab etmesi ile ilgili AĞRI

48 LENFOİD SİSTEM BOZUKLUKLARI
Lenfoid dokulardaki lenfositlerin ve histiositlerin malign olarak çoğalmasıdır Lenf düğümleri, retiküloendotelial ve diğer lenfatik yapıların tümörleridir Lenfoma olarak adlandırılır

49 Lenfomalar *Hodgkin’s hastalığı *Non Hodgkin’s hastalığı olarak ayrılır

50 Hodgkin’s Hastalığı *Genellikle önce boyundaki lenf bezlerinden başlar ve tüm vücuda yayılır *Karaciğer, dalak, tonsiller, mide duvarı ve kemik iliği *Genç erişkinlerde yaşlar arasında görülür.Erkeklerde daha fazla *Hastalığın nedeni bilinmemektedir *Hastaların %20’si Epstein-Bar virüsü ile enfekte olur

51 *Dev bir tümör hücresi vardır ve bu hücrenin olgunlaşmamış lenfoid orijinli olduğu düşünülmektedir

52 Belirti ve bulgular *Boynun bir tarafında bir ya da daha fazla lenf nodlarının ağrısız büyümesi ile başlar *Lenfadenopatiler servikal, supraklavikular ve mediastinal nodları tutar *Tutulan lenf bezleri lastik kıvamındadır *İnguinal, ilyak nodların ve dalağın tutulumu daha azdır

53 *Kaşıntı ve diğer organlara ilişkin semptomlar verir
*Neden büyüyen tümörün organlara bası yapması B semptomları titreme olmaksızın ateş, aşırı terleme (geceleri), kilo kaybı *Orta dereceli anemi *Kemik iliği etkilenmişse trombositopeni *Hücresel bağışıklık defekti söz konusu olduğundan viral ve mantar enf.

54 Tanı *Lenf bezi biyopsisi *Reed-Sternberg hücresinin varlığı *Göğüs, karın ve pelvisin BT’si *Aktif dönemde lökositoz görülür *Hastalık ilerledikçe lenfopeni oluşur

55 Evre *Bir bölgede bir ya da birkaç büyümüş lenf nodu 2. Evre *Birden fazla bölgede lenf nodu vardır *Bu düğümlerin hepsi diyafragmanın bir tarafındadır 3. Evre *Birden fazla bölgede lenf düğümü vardır *Bu düğümler diyafragmanın alt ve üst tarf.

56 4. Evre *Hastalık diğer organlara da yayılmıştır Tedavi *Hastalığın evresine göre *Radyoterapi *Kemoterapi *Kemik iliği transplantasyonu

57 Prognoz *Hastalığın hangi evrede olduğuna ve tedaviye yanıt durumuna bağlıdır *Hastaların sağ kalması 5 yıl kadardır

58 Hodgkin Dışı Lenfomalar
Non-Hodgkin’s Lenfoma (NHL) *Lenfoid kökenli malign bir hücrenin genelde T veya B hücresinin çoğalması *Etiyolojik neden bilinmemektedir *İmmunosupresyon tedavisinden kaynaklanan lenfomalarda (ebstein-Barr) virüsler sorumlu tutulmaktadır (HIV enfeksiyonu, organ nakli) *Prognoz tipine göre farklılık gösterir

59 *En uzun yaşam süresi lokalize lenfomalarda 10 yıldan fazladır
Belirti ve Bulgular *Erken evrede belirti çok az ya da hiç yoktur *Hastalık ilerleyince semptomlar görülür ve en son evrede hastalığın tanısı konulur

60 *Evre 3 ve 4’te ağrısız lenfadenopati vardır
**Hastaların bazılarında ateş, bol gece terlemesi ve istemeden kilo kaybı *Hastalarda öksürük, nefes darlığı, gögüs ağrısı da görülebilir *Cilt, akc., barsak, SSS ve kemik gibi organlar da etkilenir

61 Tanı *Lenf bezi biyopsisi *Evreleri Hodgkin hastalığına benzer *NHL daha çok ileri evrede hastalıkla kendini gösterir *Dolaşımda Lenfoma hücreleri görülebilir *Kemik iliğine lenfoma hücrelerinin infiltrasyonu ve kemik iliği yetmezlikleri

62 *Ürat düzeyi yükselir *Toraks, karın ve pelvis BT evreyi belirlemek için yapılır *Tedavi *Evresine göre kemoterapi veya radyoterapi uygulanır *Kemik iliği transplantasyonu yapılabilir

63 Hemşirelik Bakımı *Enfeksiyon riskine *Kemoterapi ve radyoterapi tedavisine göre bakım verilir

64 KANAMA BOZUKLUKLARI *Kanamaya eğilim artışı trombosit, koagülasyon ve damar bozukluğu nedeni ile ortaya çıkar

65 İdiyopatik Trombositopenik Purpura
(ITP) *Trombositlerin immünolojik nedenlerle yıkımının arttığı bir hastalık *Her yaşta görülebilir *Çocuklarda ve genç kadınlarda daha fazla *Akut ve kronik olarak 2 şekli vardır

66 *Akut ITP çocuklarda daha sık görülür
*Viral hastalıklardan sonra görülür ve 1-6 hafta içinde kendiliğinden iyileşir *Bazen kortikosteroid verilebilir *Kronik ITP ise trombositopeninin diğer nedenleri ortaya çıkarılınca tanılanır

67 Belirti ve bulgu *Birçok hastada belirti ve bulgu yoktur tesadüfen saptanır *Genel semptomları kolaylıkla berelenme, çürüklerin olması, menstruasyonla fazla kan kaybı *Ekimoz, mukoza kanaması ve epistaksis *Trombosit sayısı 10binin altına düştüğünde ve hızla azaldığında GİS (ağız dahil), Pulmoner sistem, İntrakraniyal kanama görülür

68 Tanı *Periferik kan yaymasında dev tromb. Görülebilir *Kemik iliğinde üretim artmıştır *Periferlerde tromb. Yıkımı vardır *Tanı antitrombositik antikor varlığı ve trombosit ömründeki kısalmanın saptanması ile doğrulanır

69 Tedavi *Çocukluk çağında görülen ITP tedavi yapılsın ya da yapılmasın birkaç hafta içinde iyileşme vardır *Erişkinlerde ise daha sinsi seyreder *Trombosit yıkımına neden olan ilaçları hasta kullanıyorsa bunlar kesilir *İmmunosupresif tedavi yapılarak makrofajların üzerindeki reseptörler bloke edilir ve tromb. Yıkımı önlenir

70 *Splenektomi yapılsa da birkaç ay ve yıl sonra hastalık tekrarlayabilir
*Kemoterapi uygulanabilir *Trombosit transfüzyonundan sakınılmalıdır

71 Hemşirelik bakımı *Aldığı ilaçlar hakkında bilgi alınır *Son günlerde viral enfeksiyon geçirip geçirmediği, baş ağrısı ya da görme bozukluğu gibi bulgular sorulur *Hastanın nörolojik değerlendirilmesi yapılır *Rutin yaşam bulguları izlenir *Kanamayı uyarmaması için rektal ve IM uygulamalardan kaçınılır

72 *Sık sık trombosit sayımı yaptırması ve dr’a sormadan ilaç kullanmaması önerilir
*Kabız olmaması *Diş fırçasının yumuşak olması *Erkeklerin tıraş olurken jilet kullanmamaları önerilir