Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocukların Aileleri İle Çalışmak

... konulu sunumlar: "Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocukların Aileleri İle Çalışmak"— Sunum transkripti:

1 Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocukların Aileleri İle Çalışmak
Sezgin KARTAL

2 GİRİŞ.... Gelişimsel yetersizliği olan çocuklarla yapılan terapi ve rehabilitasyon çalışmalarının merkezinde ilk önce çocuk vardır. Önce çocuk değerlendirilir; Teşhis Tedavi Fizyoterapi Eğitim v.b.

3 GİRİŞ... Yapılan ilk çalışmalarda aile, asıl çalışma alanımıza girmez.
Aile ile çoğu zaman; Bilgi alma, Bilgi verme , Başka tetkik, değerlendirme v.b. için başka kurumlara, kişilere yönlendirme v.b. çalışmaları yapılır.

4 GİRİŞ... Ama zaman içinde aileler hızla çalışma alanımıza girmeye başlar. Ne zaman? İlk fizyoterapi, eğitim, konuşma terapisi v.b. seanslarından sonra, Nasıl? Aileye hemen ödevler vermeye başlarız. İkinci çalışma partneri ortaya çıkmaya başlar.

5 GİRİŞ.... Zamanla asıl çalışma alanımız aileler olur. Çünkü;
Uzman çocuğu tanımaya başlar, Çocuğun programı kısa sürede ortaya çıkar. Ne yapabileceği bellidir. Uzmanlar çocuğun sınırlarını bilirler ve buna göre hareket ederler. Ama ailenin sınırları belli değildir ve ilişki dinamikleri hemen ortaya çıkmaz.

6 GİRİŞ.... Bunun için öncelikle aileyi tanımaya başlamak gerekmektedir.

7 Nereden Başlayalım? Aileyi tanımak,
Kültür ve Ailenin İçinde Bulunduğu Durum Feodal yapı, Ataerkil-(anaerkil?) Göç Geniş aile

8 Nereden Başlayalım? Aileyi tanımak, Psikoloji ?
Narsistik kişilik özellikleri. Kendine yakıştıramama Mükemmel çocuk beklentileri.

9 Nereden Başlayalım? Çocuğu tanımak,
Normal Çocuğun gelişimi Bilişsel gelişim Sosyal gelişim Oyun gelişimi Dil gelişimi Motor gelişimi Önemli: Normal çocuğun gelişimi referans olmaktan çıkarsa, aileler çocuğun davranışlarını özürüne atfetmektedir.

10 Nereden Başlayalım? Özürlü çocuğun gelişimi-Özür alanı
Özür alanı ile ilgili bilgili olmak Çocuğa gerekli hizmetleri doğru biçimde ve zamanında sağlamak.

11 Aileyi Tanımak ve Anlamak
Özürlü bir çocuğa sahip olmayı-ailede özürlü birey yoksa- kimse hayal etmez. Hiçbir aile kendini bu role hazırlamaz Ülkemiz şartlarında zor bir yaşamın başlangıcı. Özürlü çocuk aileyi strese sokar. Çünkü;

12 Özürlü çocuğun ailede strese yol açmasının nedenleri nelerdir?
Ailenin kurduğu harika çocuk hayalinin yıkılması Pek çok kuruma ve uzmana başvurma gereği Çocuğun bakımının fazlaca zaman, emek ve para gerektirmesi Çocuğun durumuna ilişkin edinilen bilginin yetersizliği ve/veya tutarsızlığı Başkalarına çocuğun durumunu açıklama zorluğu

13 Özürlü çocuğun ailede strese yol açmasının nedenleri nelerdir?(dvm.)
Çocuğun sağlık ya da davranış soruları gibi ek sorunlar göstermesi Çocuğun gelişiminde önemli aşamaları yaşayamama ya da çok geç yaşama Çevrenin çocuğa ve aileye karşı olumsuz tutum takınması; çocuktan ve aileden uzaklaşması Çocuğun eğitimiyle ilgili yaşanan kaygılar Çocuğun geleceğiyle ilgili yaşanan kaygılar

14 AİLELERİN TEPKİLERİNİ AÇIKLAYAN MODELLER
1.SÜREKLİ ÜZÜNTÜ MODELİ: Aile içi yaşantılara, Toplumsal ilişkilere, Çocuğun faklılığına bağlı olarak aileler sürekli bir üzüntü ve kaygı içindedir.

15 AİLELERİN TEPKİLERİNİ AÇIKLAYAN MODELLER
2.Çaresizlik, Güçsüzlük ve Anlamsızlık Modeli. Yakın çevrenin tepkileri, özellikle akrabalar, arkadaşlar, anne-babanın bu durumu sürekli olumsuz ve çaresiz bir biçimde algılamalarına neden olur.

16 AİLELERİN TEPKİLERİNİ AÇIKLAYAN MODELLER
3. Aşama Modeli: Aileler belli aşamalardan geçerek kabul ve uyum aşamasına gelirler. Bu aşamalar;

17 Aşama Modeli BELİRSİZLİK Problem var mı yoksa biz mi büyütüyoruz?
Amcası da böyleydi, abisi de geç konuştu, geç yürüdü. Uzmanlar da kesin bir şey söylemiyor.

18 Aşama Modeli ŞOK Aileler şaşkınlık yaşar. Olayın algılanması gecikir.
Savunma mekanizmaları devreye girer.* Bazen ailelerde beklenmedik tepkiler görülebilir; Çok neşeli, Hiçbir şey yokmuş gibi davranma.

19 Aşama Modeli İNKAR Aile durumu reddetmeye çalışır.
Sürekli bilgi toplanır, çocuğa konan teşhisle uyup uymadığına bakılır Başka uzmanlara , doktorlara gidilir

20 Aşama Modeli SUÇLULUK Eşini suçlama Eşinin ailesini suçlama
Kendini suçlama Keşke hamilelik sırasında biraz daha dikkatli olsaydım ·Çocuğa karşı kızgınlık duyduğu için kendini suçlama.

21 Aşama Modeli KIZGINLIK Niye benim başıma geldi Doktorlara kızgınlık
Eğitimcilere kızgınlık-Niye bu çocuk ilerlemiyor. Çocuğa kızgınlık. Artık kimseyle görüşemiyorum.

22 Aşama Modeli DEPRESYON Tükenmişlik Yorgunluk
Gelecekle ilgili ümitsizlik Ağlama nöbetleri  Bu duygular dönem dönem tekrar yaşanabilir. Ör. Çocuk okul çağına geldiğinde.

23 Aşama Modeli KABUL Gerçekçi planlar, gerçekçi beklentiler oluşmaya başlıyor. Eğitim programlarına ağırlık veriliyor. Anne-baba diğer kardeşlerle daha fazla ilgilenmeye başlıyor. Anne-babalar birbirlerine zaman ayırmaya başlıyor.

24 Bu evrelerin atlatılması bazı ailelerde çok uzun sürer,
Bazı ailelerde bir evrede takılmalar olabilir ve bu durum eğitime yansır. Bu durum ailenin çocuğuna karşı tutumunu etkileyebilir.

25 Tutumlar ve Gelişimsel Geriliği Çocuğu Olan Anne-Babaların Çocuklarına Karşı Tutumları
Belli bir duruma yönelik, düzenli ve süreklilik gösteren duygu ve inanışlardır.

26 Aşırı Koruyucu Tutum Çocuğa sorumluluk verilmez,
Çocuklar için pembe dünya vardır, Çocuğun yapacağı şeyler aile tarafından yapılır.

27 Aşırı koruyucu tutumu benimsemiş ailelerin çocukları;
Hep desteğe ihtiyaç vardır, Korkak ve çekingen, Girişimci değil ve kendine güvensiz, Sosyal ilişkilerde pasif.

28 Otoriter Tutum Anne-baba çocuklarına ne zaman ne yapmaları gerektiğini sürekli söyler, Çocukla görüş alış-verişimde bulunulmaz, Çocuğun söz hakkı yoktur, Çocuğun davranışları sürekli kontrol edilir.

29 İzin Verici Tutum Çocuğun her yaptığı hoş karşılanır,
Çocuklar denetlenmez, Çocuğun her türlü davranışı tamamen kendi elindedir.

30 İzin verici tutumu benimsemiş olan ailelerin çocukları;
Sorunlar karşısında ne yapacağını bilemez, Dikkat çekmek ister, Hizmet bekler, Sosyal uyumu düşük.

31 Reddedici Tutum; Çocuklar sevgi ve ilgiden yoksundur,
Çocuklar, anne-babaları tarafından istenmediklerini hissederler.

32 Uzmanın Aileyi Tanımak için Kendine Sorabileceği Sorular
BEN AİLEYİ TANIYOR MUYUM? Çocuğunu kabul etmiş mi? Hangi savunma mekanizmalarını kullanıyor? Çocuğuna karşı nasıl bir tutum içinde? Çocukla ilgili beklentileri nedir? Benimle iletişimi nasıl kuruyor? (çekingen mi? , minnettar mi?, suçlayıcı mı? v.b.). Transference var mı? Söylediklerimi anlıyor ve uyguluyor mu?

33 Uzmanın Aileye Karşı Tutumunu Anlaması için Kendine Sorabileceği Sorular
BEN AİLEYE NASIL DAVRANIYORUM? Onu gerçekten dinliyor muyum? Başımdan atmaya mı çalışıyorum? Onunla konuşmak hoşuma mı gidiyor? Ona çok mu zaman veriyorum? Ona acıyor muyum? Eleştiriyor muyum? Aileye karşı bir Counter-transference var mı?

34 Özel gereksinimli çocuk ailelerini rahatlatmak için neler önerilebilir?
Olabildiğince, normal aile yaşantısını sürdürmeleri Olumsuzların yanında olumluları da görmeye çalışmaları Gerçekçi olmaları Çok uzun dönemli düşünmekten kaçınmaları

35 Özel gereksinimli çocuk ailelerini rahatlatmak için neler önerilebilir?
Soru sormaktan çekinmemeleri Benzer özellikteki ailelerle görüşmeleri Psikolojik destek-danışmanlık almaları için ortam yaratılmalı.