Hemodiyaliz Kateterlerinin Kullanımı ve Bakımı

... konulu sunumlar: "Hemodiyaliz Kateterlerinin Kullanımı ve Bakımı"— Sunum transkripti:

1 Hemodiyaliz Kateterlerinin Kullanımı ve Bakımı
Özlem Düzgün İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Hemodiyaliz Ünitesi

2 Hemodiyaliz hastaları için damar giriş yolu hayati öneme sahiptir
A-V FİSTÜL A-V GRAFT KALICI (TÜNELLİ-KEÇELİ) KATETER GEÇİCİ (TÜNELSİZ-KEÇESİZ) KATETER

3 İdeal Damar Giriş Yolu Nasıl Olmalıdır?
Erişilmesi kolay olmalı Yeterli kan akımı sağlayabilmeli Kanama kontrolü kolay sağlanmalı Uzun ömürlü olmalı Komplikasyon oluşturmamalı Kozmetik olarak kabul edilebilir olmalıdır A-V FİSTÜL

4 Kalıcı Kateter İndikasyonları
A-V fistül ve A-V graft başarı şansı düşük periferik damar hastalığı olan yaşlı hemodiyaliz hastaları Diyabetik hastalar Aterosklerotik hastalar Zamanında nefrologlara refere edilmemiş ve A-V fistül açılmamış hastalar Kısa süre içinde renal transplantasyon planlanan hastalar

5 Geçici Kateter İndikasyonları
Akut böbrek yetersizliği Damar yolu olgunlaşmamış SDBY hastaları Damar yolu sorunu gelişen ve yeni damar yolu açılmasına kadar beklemesi gerekenler Plazmaferez ve hemoperfüzyon yapılacaklar Yeni periton kateteri takılmış hastalar Dinlenmeye alınmış periton diyalizi hastaları Rejeksiyon atağındaki transplant hastaları İntoksikasyonlar

6 Kateter Lokalizasyonları
Juguler ven kateterizasyonu Subklavian ven kateterizasyonu Femorel ven kateterizasyonu

7 Juguler Ven Kateterizasyonu

8 Subklavian Ven Kateterizasyonu
Kronik hemodiyaliz hastalarında subklavian ven stenoz riski nedeni ile kontrendikedir

9 Femorel Ven Kateterizasyonu
Böbrek alıcı adaylarında femoral ven kateterizasyonundan özellikle kaçınılmalıdır

10 Kalıcı Hemodiyaliz Kateterleri

11 Kateterlere bağlı komplikasyonları en aza indirmek için
Kateter dizaynı Kateter yerleşim bölgesi Kateterin uygulama yöntemi önemlidir

12 Kateter Tipleri ve Dizaynı
-Çift lümenli İçinde çift akım yolu içerir -Keçeli Katetere bağlanan dacron keçe mevcuttur. Kateterin yerinden oynamamasını ve daha uzun süre kullanımını sağlar. Tünel gerekir

13 Kateter Komplikasyonları
Erken Geç Arter ponksiyonu Pnömotorax Hemotorax Aritmi Hava embolisi Ven perforasyonu Perikard tamponadı Brakial plexus Trakea yaralanması Larengeal sinir yaralanması Enfeksiyon Tromboz Stenoz

14 Kateter İlişkili Enfeksiyonlar
Lokal enfeksiyon Çıkış yeri enfeksiyonu Tünel enfeksiyonu Sistemik enfeksiyon Kateter ilişkili bakteriyemi

15 Enfeksiyon Nedenleri Hastanın kendi florası
Kateter konnektörünün kontaminasyonu Diyaliz esnasında verilen sıvılar Bakteriyemi varsa uzak kolonizasyon Kullanıcı hataları Hastaya bağlı nedenler Kateter enfeksiyonuna genellikle gram pozitif bakteriler (Stafilokoklar) neden olur

16 Kateter İlişkili Bakteriyemi
Sıklığı %20‐30 Septik artrit Endokardit Epidural apse Ölüm % 6‐18 Ateş, üşüme, titreme ( %60‐80 kültür +) Çıkış yerinden pürülan akıntı, kızarıklık Mental durumda değişiklik Kateter disfonksiyonu Sepsis bulguları (hipotansiyon, asidoz, hipotermi)

17 Kateter İlişkili Bakteriyemi
Bakteriyemi semptom ve bulguları varlığında kateteri olan her hastada mutlaka kateter ilişkili bakteriyemi düşünülmeli Kan kültürü Periferik venden Kateterden

18 Geçici Kateter Enfeksiyonları Tanı ve Tedavisi
Enfekte Keçesiz Kateter -Lokalize çıkış yeri infeksiyonları Eritem ve kabuklanma var, akıntı yoksa Gram + etkinliği olan antibiyotik (2 Hafta) Sistemik belirti veya pürülan akıntı varsa veya antibiyotik tedavisine yanıt yoksa, kan kültürü pozitif ise kateter çıkarılır

19 TÜNELLİ KATETER İLİŞKİLİ ENFEKSİYONLAR
Kateter çekilmeli 2‐3 hafta IV antibiyotik Tünel enfeksiyonu Kateterin çekilmesi gerekmez Lokal bakım ve topikal antibiyotik (mupirosin) IV antibiyotik Çıkış yeri enfeksiyonu BAKTERİYEMİ Kateterin çıkartılması, 2‐3 günlük ateşsiz dönemde/ bakteriyemi (‐) olduğunda yenisinin takılması Kılavuz tel üzerinden değiştirilmesi Antibiyotik kapama solüsyonu kullanılması Yerinde bırakılarak antibiyotik başlanması

20 Kateter Kaybı Nedenleri
Kateter Disfonksiyonu Tromboz Fibrin Kılıf Malpozisyon Bükülme (kink) Hatalı sutur Hasta pozisyonu İlaç artıkları Kırık ve çatlaklar

21 Kateter Trombozu Tromboz kateter disfonksiyonunun en önemli nedenidir
İntraluminal pıhtı İntraluminal ürokinaz veya tPA Fibrin kılıfı Fibrin kılıfı temizleme(mekanik) Kateter değiştirme Ürokinaz infüzyonu Pıhtı artığı Mekanik olarak embolektomi

22 Fibrin Kılıfı Çevresel “fibrin” depozisyonu
24 saat içinde oluşabilir !!! Kateterden infüzyon (+) fakat aspirasyon (- ) Kateter etrafından sıvı sızması veya infüzyon sırasında ağrı

23 Kateter Bakımında Amaç
Hemodiyaliz hastalarında geçici ya da kalıcı kateterlerde enfeksiyonu önlemek amacıyla uygun teknikle kateter pansumanının yapılması

24 MALZEME Steril spanç Antiseptik solüsyon (povidon iyot)
Nonsteril veya steril eldiven(No:7, 7,5, 8) Flaster Maske Enjektör Serum fizyolojik Heparin Kateter örtüsü

25 TEMEL İLKELER Hastaya işlem hakkında bilgi verilir Eller yıkanır
İşlem sırasında maske kullanılır Temiz veya steril eldiven giyilir

26 UYGULAMA Kateter çıkış yeri kanama ve enfeksiyon açısından değerlendirilir Kateter örtüsü açılır ve kateter çıkış yeri içten dışa doğru antiseptik solüsyonla silinir Lümenlerden kan gelişi kontrol edilerek lümenlerdeki antikoagülan aspire edilir • Lümenlerden gelen kan akımı yeterli ise hemodiyalize başlanır

27 UYGULAMA Eğer kateter lümenlerinden kan veya sıvı aspire
edilemiyorsa kateterin dış kısmındaki klemp yerlerinde yapışıklık olup olmadığı kontrol edilir, varsa düzeltilir Sıvı hala aspire edilemiyorsa 20cc’lik steril enjektör ile aspirasyon tekrarlanarak pıhtı çekilmeye çalışılır Yine kan gelmiyorsa tıkalı lümeni zorlamadan %0.9 NaCl verilir. Aspire ederek geliş kontrol edilir

28 UYGULAMA Eğer yine zorlanma varsa kateter lümenine kateterin dolum hacmi kadar antikoagülan verilerek 30 dk beklenir Ardından antikoagülan ilacı aspire ederek açılıp açılmadığı kontrol edilir Eğer kateter fonksiyone ise hemodiyaliz başlatılır Kateter fonksiyone değilse hekim ile işbirliği yapılıp gerekirse yeni hemodiyaliz kateteri için yönlendirilir

29 UYGULAMA Hemodiyaliz sonunda da bölge tekrar silinip kurulanır
Lümenler önce cc izotonik ile yıkanır Lümen boyları kadar heparin konulur lümen uçları batikonla silinip kurulanır temiz kapaklarla kapatılır Kateter üzerine ve lümen altlarına steril spanç konulur flaster ya da kateter örtüsü ile kapatılır

30 UYGULAMA Kateter enfeksiyonu yönünden hasta gözlenir (hemodiyalizin 1. saatinde gelişen yüksek ateş, titreme, taşikardi, hipotansiyon vb) Kateterle ilgili gözlemler hemşire gözlem formuna kaydedilir. Enfeksiyon şüphesi varsa hekime bilgi verilir Her diyaliz sonunda ve gerekli görüldüğü hallerde işlem tekrarlanır

31 UYGULAMA Hasta başka klinikte yatıyorsa kateterinin hiçbir işlem için kullanılmaması sağlanır Hastaya kateterini kesinlikle ıslatmaması ve temiz tutması gerektiği anlatılır Hastaya giysilerinin her zaman temiz, kuru olması gerektiği söylenir Hastaya kateterli bölgeyi ıslatmadan nasıl banyo yapacağı konusunda bilgi verilir

32 Diyaliz Kateterlerinde Heparin Kullanımı
Kateterin ölü boşluğu heparinle doldurulmalıdır Bu boşluk genellikle kateterin ölü boşluğu ucunda yazar Gereğinden fazla hacimde verilen heparin antikoagülasyona sebep olabilir

33 Kalıcı Kateterlerde Antitrombolitik Uygulaması
10 cc lik enjektör ile lümenler aspire edilir Zorlamadan lümenler serum fizyolojik ile yıkanır Lümen çapı kadar antitrombolitik ajan verilir 30 dakika bekledikten sonra aspire edilir İşlem 3 kez tekrarlanabilir !!!Doktor istemi ve doktor eşliğinde yapılır

34 Kateterli Hastalarda Banyo Duş
Kateter çıkış yeri küvet suyu içine sokulmamalı Hastaların diyalize gelmeden hemen önce duş almaları uygun olacaktır(Bakımı hemen yapılır)

35 Enfeksiyonları Önleme
Kateterler uygun asepsiyle takılmalı Kanülasyon süresi az tutulmalı ( Femoral kateterler saat, juguler kateterler3-4 hafta) Bakteriyemi oluşturabilecek girişimlerde (Diş op. Vs.) profilaktik AB verilmeli Uygun kateter bakımı yapılmalı

36 HEMODİYALİZ KATETERİ BAKIMI VE PANSUMANI
Kateter bakımı ve pansumanı hemşirenin sorumluluğundadır

37 TEŞEKKÜRLER