STRES ve STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ. STRES NEDİR? İnsan organizması gün içerisinde sürekli iç ve dış etkenlerle etkileşim halindedir. Her an aldığı.

... konulu sunumlar: "STRES ve STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ. STRES NEDİR? İnsan organizması gün içerisinde sürekli iç ve dış etkenlerle etkileşim halindedir. Her an aldığı."— Sunum transkripti:

1 STRES ve STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ

2 STRES NEDİR? İnsan organizması gün içerisinde sürekli iç ve dış etkenlerle etkileşim halindedir. Her an aldığı uyaranlar belli bir sınırı geçtikten sonra organizmanın uyumunu bozar. Bu da organizmanın yapısını ve işlevini bozar. Bozulan yapıyı onarmak için, organizma uyum, denge,düzen arayışına girer. Buna biz stres diyoruz. İnsan organizması gün içerisinde sürekli iç ve dış etkenlerle etkileşim halindedir. Her an aldığı uyaranlar belli bir sınırı geçtikten sonra organizmanın uyumunu bozar. Bu da organizmanın yapısını ve işlevini bozar. Bozulan yapıyı onarmak için, organizma uyum, denge,düzen arayışına girer. Buna biz stres diyoruz. Yeni ortamlar, yeni insanlar… Yeni ortamlar, yeni insanlar…

3 STRESi NEDEN TAMAMEN ORTADAN KALDIRMIYORUZ? Olumlu stres: İnsanların ulaşmak istedikleri amaçlarla ilgilidir. Olumlu stres: İnsanların ulaşmak istedikleri amaçlarla ilgilidir. Olumsuz stres: İnsanların kaçınmak istedikleri durumlarla ilgilidir. Olumsuz stres: İnsanların kaçınmak istedikleri durumlarla ilgilidir. Örn: Araba Alarmı

4 İŞ STRESİ NEDEN OLUŞUR? 1-BİREYSEL FAKTÖRLER 1-BİREYSEL FAKTÖRLER a)Kişilik Özellikleri a)Kişilik Özellikleri b) Yaş b) Yaş c) Cinsiyet c) Cinsiyet d) Maddi Durumu d) Maddi Durumu

5 KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ A TİPİ KİŞİLİK OLUMLU YÖNLERİ Çalışkanlardır Çalışkanlardır Güvenilirlerdir Güvenilirlerdir Acelecidirler Acelecidirler Hedeflerini gerçekleştirme konusunda yeteneklidirler Hedeflerini gerçekleştirme konusunda yeteneklidirler Organizatörlükleri iyidir Organizatörlükleri iyidir Bireysel çalışmalara uygundurlar. Bireysel çalışmalara uygundurlar. OLUMSUZ YÖNLERİ Egoist ve Aşırı Güvenli Egoist ve Aşırı Güvenli Kıskançlardır Kıskançlardır Öfkelidirler Öfkelidirler Mesafelidirler Mesafelidirler Grup çalışmalarına uygun değillerdir Grup çalışmalarına uygun değillerdir Hırslıdırlar Hırslıdırlar İlişkileri yüzeyseldir İlişkileri yüzeyseldir

6 KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ B TİPİ KİŞİLİK OLUMLU YÖNLERİ OLUMLU YÖNLERİ Yaratıcılardır Yaratıcılardır Kibar ve naziktirler Kibar ve naziktirler Anlayışlılardır Anlayışlılardır İlişkileri kuvvetlidir İlişkileri kuvvetlidir İş hayatında katı kuralları yoktur İş hayatında katı kuralları yoktur Farklı fikirlere açıktır Farklı fikirlere açıktır Grup çalışmalarına yatkındırlar Grup çalışmalarına yatkındırlar OLUMSUZ YÖNLERİ OLUMSUZ YÖNLERİ Tembeldirler Tembeldirler Dikkatleri çabuk dağılır Dikkatleri çabuk dağılır Duygusaldırlar Duygusaldırlar Kararsızlardır Kararsızlardır Geçmişte yaşarlar Geçmişte yaşarlar Bağımlılık sahibidirler Bağımlılık sahibidirler Özgüven eksikliği yaşarlar Özgüven eksikliği yaşarlar Şikayetçilerdir ama harekete geçmezler Şikayetçilerdir ama harekete geçmezler

7 BİREYSEL FAKTÖRLER 2-Yaş: Strese maruz kaldıkları durumlar farklılaşacaktır 3-Cinsiyet :iki cinsiyet için de strese maruz kalma durumları aynı olsa da başa çıkma yöntemleri farklıdır. 4-Maddi Durumu: Çalışanın para ihtiyacı ne kadar fazlaysa streste o kadar artacaktır. 4-Maddi Durumu: Çalışanın para ihtiyacı ne kadar fazlaysa streste o kadar artacaktır.

8 ÇEVRESEL FAKTÖRLER İş, aile, sosyal çevre üçgenindeki ihtiyaçlarımızın karşılanamaması İş, aile, sosyal çevre üçgenindeki ihtiyaçlarımızın karşılanamaması Herhangi birinde oluşacak olumsuzluk diğerini de etkileyecektir Herhangi birinde oluşacak olumsuzluk diğerini de etkileyecektir

9 ÖRGÜTSEL FAKTÖRLER a)Rol çatışmaları:Çalışana iş hayatında birden fazla veya yeteneklerinin, aldığı eğitimin, kişilik yapısının üstünde roller vermektir. a)Rol çatışmaları:Çalışana iş hayatında birden fazla veya yeteneklerinin, aldığı eğitimin, kişilik yapısının üstünde roller vermektir. b)Rol belirsizliği: Ne yapacağını bilememek b)Rol belirsizliği: Ne yapacağını bilememek c)Organizasyondaki etkileşim: Çalışanın yöneticileriyle ilişki kuramamasından,arkadaşlarıyla ilişki kuramamasından kaynaklanır. c)Organizasyondaki etkileşim: Çalışanın yöneticileriyle ilişki kuramamasından,arkadaşlarıyla ilişki kuramamasından kaynaklanır. d)Düşük Ücret: Çalıştığı kuruma emek veren, işlerini başarıyla halleden bir çalışan emeğinin karşılığını alamadığını, hem ailesine karşı hem de kendisine karşı maddi sorumluluklarını yerine getiremediğini düşünerek motivasyonunu düşürecektir. d)Düşük Ücret: Çalıştığı kuruma emek veren, işlerini başarıyla halleden bir çalışan emeğinin karşılığını alamadığını, hem ailesine karşı hem de kendisine karşı maddi sorumluluklarını yerine getiremediğini düşünerek motivasyonunu düşürecektir. e)Aşırı iş yükü:Kısa sürede işi tamamlama, çalışanın iş için yetersizliği, iş yükünün fazla olması gibi faktörleri koyabiliriz. e)Aşırı iş yükü:Kısa sürede işi tamamlama, çalışanın iş için yetersizliği, iş yükünün fazla olması gibi faktörleri koyabiliriz.

10 İŞ STRESİNİN SONUÇLARI (BEDENSEL) BEDENSEL BELİRTİLER İştahsızlık /kilo kaybı veya aşırı yeme İştahsızlık /kilo kaybı veya aşırı yeme Yorgunluk Yorgunluk Sık görülen baş ağrıları Sık görülen baş ağrıları Uyku ile ilgili sorunlar Uyku ile ilgili sorunlar Sinirsel ağrılar ve kramplar Sinirsel ağrılar ve kramplar Mide ve sindirimle ilgili sorunlar Mide ve sindirimle ilgili sorunlar Aşırı hassasiyet/duygulanma Aşırı hassasiyet/duygulanma Aşırı ilaç kullanımı Aşırı ilaç kullanımı BEDENSEL SONUÇLAR Dolaşım Sistemi Hastalıkları(Kalp-damar hast.,çarpıntı, göğüs hast.) Dolaşım Sistemi Hastalıkları(Kalp-damar hast.,çarpıntı, göğüs hast.) Solunum Sistemi Hastalıkları(bronşial astım) Solunum Sistemi Hastalıkları(bronşial astım) Sindirim Sistemi Hastalıkları (Gastrit- Ülser) Sindirim Sistemi Hastalıkları (Gastrit- Ülser) Deri Hastalıkları (Egzama, Sedef) Deri Hastalıkları (Egzama, Sedef) Kireçlenme Kireçlenme Migren Migren Üreme Sistemi Hastalıkları Üreme Sistemi Hastalıkları

11 İŞ STRESİNİN SONUÇLARI (PSİKOLOJİK) İŞ STRESİNİN SONUÇLARI (PSİKOLOJİK) PSİKOLOJİK BELİRTİLERİ Aşırı tedirginlik,korku,kaygı Aşırı tedirginlik,korku,kaygı Alınganlık, çabuk öfkelenme Alınganlık, çabuk öfkelenme Yaşamdan zevk almama Yaşamdan zevk almama Hastalık korkusu Hastalık korkusu Ölüm korkusu Ölüm korkusu Yalnız kalma,kapalı yer korkuları Yalnız kalma,kapalı yer korkuları Panik Panik Durgunluk Durgunluk Unutkanlık Unutkanlık İşleri yarım bırakma,dikkat dağınıklığı İşleri yarım bırakma,dikkat dağınıklığı PSİKOLOJİK SONUÇLARI Depresyon Depresyon Anksiyete Bozukluğu Anksiyete Bozukluğu Davranış Bozuklukları Davranış Bozuklukları Uyku Bozukluğu Uyku Bozukluğu Tükenme Sendromu Tükenme Sendromu

12 TÜKENME SENDROMU Yaşamın çekilmez olduğu düşüncesi Yaşamın çekilmez olduğu düşüncesi Uykusuzluk, baş ağrıları, göğüs ağrıları Uykusuzluk, baş ağrıları, göğüs ağrıları Öfke nöbetleri, tahammülsüzlük,kızgınlık,yalnızlık,ça resizlik,can sıkıntıları,umutsuzluk Öfke nöbetleri, tahammülsüzlük,kızgınlık,yalnızlık,ça resizlik,can sıkıntıları,umutsuzluk Tükenme olgusu 3boyutludur:Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma,Kişisel Başarıda Düşme Tükenme olgusu 3boyutludur:Duygusal Tükenme, Duyarsızlaşma,Kişisel Başarıda Düşme

13 STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ STRESLE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ

14 Stresle Başa Çıkma Yöntemleri Örgütsel Başa Çıkma Yöntemleri Örgütsel Başa Çıkma Yöntemleri Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri

15 Örgütsel Başa Çıkma Yöntemleri a) Fiziki Yapının İyileştirilmesi:Çalışma ortamındaki gürültü, aydınlatma, renk düzeni, hava koşulları çalışanların yapılarına göre olmalıdır. b)Sosyal Destek Sağlanmalı: Destekleyici gruplar oluşturulabilir.

16 Örgütsel Başa Çıkma Yöntemleri c)Rol çatışmaları-belirsizlikler giderilmeli c)Rol çatışmaları-belirsizlikler giderilmeli -Yöneticilerin yazılı ya da sözlü yeterli görev tanımlamaları yapmaları gerekir. -Bir kişiye potansiyelinden çok, güvenini kıracak, cesaretini kıracak, gereğinden fazla iş verilmemeli. -Bir kişiye potansiyelinden çok, güvenini kıracak, cesaretini kıracak, gereğinden fazla iş verilmemeli.

17 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri A)DİYET A)DİYET Kilo artırıcı/kalorili besinler yerine meyve/sebze Tuz-şeker tüketimi Kırmızı et yerine beyaz et Alkol-sigara ve uyku ilaçlarından uzak durmak Kahve-Kola tüketimi Su

18 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri B)EGZERSİZ: Düzenli sporu/ yürüyüşleri yaşam şekliniz haline getirin B)EGZERSİZ: Düzenli sporu/ yürüyüşleri yaşam şekliniz haline getirin C)GEVŞEME: C)GEVŞEME: Vücut kaslarınızı germe ve sonrasında rahatlatma egzersizi.Yoga, Meditasyon D)GÜNLÜK D)GÜNLÜK 14 gün boyunca: Bugün şunun değerini anladım………………………. Bugün şunun değerini anladım………………………. Bugün şunun için şükrettim…………………………... Bugün şunun için şükrettim…………………………... Günün en çok keyif aldığım anı……………………… Günün en çok keyif aldığım anı……………………… Olumlu duygulara yoğunlaşarak, neşe ve huzurla bağlantılı sinir ağları oluşturmak…

19 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri E)Biyolojik Geribesleme: Bireyin bedensel işlevlerinin basit ölçme araçlarıyla gözlenip, kontrol altına alma sürecidir. Bu programda deneyimli bir danışmanla stres faktörlerinin analizi yapılır. Daha sonra bireyin stres belirtileri, beyin dalgaları, kalp atımı,beden ısısı vb. ölçülüp, saptanır. Bu ölçme araçları sinyalleri büyütür ve anında feedback verir. Bireyler bu feedbacklerle bir süre sonra bedensel süreçlerdeki değişimleri sezgisel olarak önceden tahmin etmeyi ve otonom sinir sistemini kontrol etmeyi öğrenirler.

20 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri F) Davranışsal Kendini Kontrol: Bireyin kendini strese maruz kaldığında başından geçenleri kaydederek hangilerinin kendisini olumsuz etkilediğini, duygu ve davranışlarını ne derece değiştirdiklerinin envanterini hazırlarlar. F) Davranışsal Kendini Kontrol: Bireyin kendini strese maruz kaldığında başından geçenleri kaydederek hangilerinin kendisini olumsuz etkilediğini, duygu ve davranışlarını ne derece değiştirdiklerinin envanterini hazırlarlar. Örn: Düşünce Kayıt Formu Örn: Düşünce Kayıt Formu

21

22 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri G)ZAMAN YÖNETİMİ: Yapılacaklar Listesi oluşturun A) Acil Yapılması Gerekenler B) Önemli ama bekleyebilir olanlar C)Diğerleri C)Diğerleri

23 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri H) İŞİNİZİ ERTELEMEYİN H) İŞİNİZİ ERTELEMEYİN a)Parçalara Ayırın a)Parçalara Ayırın b) Görevler Yönetin c) Çevresel Kontrol d) 5dk Kuralını Uygulayın e) Molalar Verin I) DESTEK ALIN J) POZİTİF DÜŞÜNÜNÜN K) ARA VERİN

24 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri L)PSİKOTERAPİ : Bilişsel Terapi yöntemleri etkili olacaktır. L)PSİKOTERAPİ : Bilişsel Terapi yöntemleri etkili olacaktır. Çarpıttığımız Düşüncelerimiz: Çarpıttığımız Düşüncelerimiz: -Hep ya da hiç düşüncesi:Mükemmelliyetçilikten güç alır.Uç noktalar vardır. Ya siyah ya da beyaz.. Hatasız kimse yoktur. Örn: Orkestra -Aşırı Genelleme: Hata yapmış olabilirsiniz fakat bu her zaman hata yapacağınız, başarısız olduğunuz anlamına gelmez…

25 Bireysel Başa Çıkma Yöntemleri -Zihinsel Filtreleme:Depresyondayken ya da stresli bir durumda karşılaştığımızda olumlu her şeyi filtreleyen bir gözlük takmış gibi oluruz. Buna zihinsel filtre diyoruz. -Meli,-Malı tarzında Cümleler: Örn: Başarılı olmalıyım yerine başarılı olmak istiyorum -Büyütme-Küçültme: Bu çarpıtmada ise başarısız olduğumuz konuları, olayları gözümüzde abartacak,bir felaket gibi görüp aşamayacağımızı düşünürüz. Başarılı olayları ise küçümseriz. -Büyütme-Küçültme: Bu çarpıtmada ise başarısız olduğumuz konuları, olayları gözümüzde abartacak,bir felaket gibi görüp aşamayacağımızı düşünürüz. Başarılı olayları ise küçümseriz.

26 Şunu unutmayın ki; Şunu unutmayın ki; Yaşamın 5 alanı vardır. Bunlar düşünceler, ruh halleri, bedensel tepkiler,davranışlar ve çevredir. Bunların hepsi birbiriyle etkileşim halindedir. Düşüncelerimiz her şeyin başlangıç noktasıdır… Düşüncelerimiz her şeyin başlangıç noktasıdır… Psikoterapiyle birlikte düşüncelerimizi değiştirerek, farklı bakış açıları geliştirebiliriz. Bu da hayatımızı değiştirecektir. Psikoterapiyle birlikte düşüncelerimizi değiştirerek, farklı bakış açıları geliştirebiliriz. Bu da hayatımızı değiştirecektir.

27 TEŞEKKÜRLER… TEŞEKKÜRLER… Psk. Kübra YELKENOĞLU Psk. Kübra YELKENOĞLU