AMAÇ Laboratuvar test istemi yapan hekimlere ve hastaya zorluk çıkarmak değil, tanı ve tedavide en kısa zamanda ve en doğru şekilde yardımcı olmaktır.

... konulu sunumlar: "AMAÇ Laboratuvar test istemi yapan hekimlere ve hastaya zorluk çıkarmak değil, tanı ve tedavide en kısa zamanda ve en doğru şekilde yardımcı olmaktır."— Sunum transkripti:

1 UYGUN NUMUNE ALMA VE RET KRİTERLERİ LABORATUVAR PANİK DEĞERLERİ HASTA BAŞI TEST CİHAZI

2 AMAÇ Laboratuvar test istemi yapan hekimlere ve hastaya zorluk çıkarmak değil, tanı ve tedavide en kısa zamanda ve en doğru şekilde yardımcı olmaktır.

3 HEDEF Uygun Hasta Uygun zamanda– Doğru Örnek Tekrarlanabilir - Doğru Sonuç

4 Laboratuvar çalışmaları
Test isteğinin yapılması, Örneğin alınması, Kabulü ve kaydı, Örnek işleme ve ayırma, Kalite kontrol işlemleri, Analizlerin yapılması Sonuçların rapor edilmesi ve arşivlenmesi

5 materyaller Kan idrar beyin-omurilik sıvısı (BOS) amniyon sıvısı,
Ovaryum kisti, hidatik kist gibi kist sıvıları ve çeşitli fistüllerden sızan sıvılar gaita safra yolu ve idrar yolu taşları gibi katı kısımlar biyopsi parçaları özel ponksiyon yoluyla alınan punktatlar, kemik iliğinden aspirasyonla alınan aspiratlar bronkoalveoler lavaj sıvısı (BAL) Ameliyat materyalleri…. Kan idrar beyin-omurilik sıvısı (BOS) amniyon sıvısı, plevra sıvısı, periton sıvısı, perikard sıvısı, eklem sıvısı (sinovyal sıvı) mide özsuyu, Balgam, TAS

6 Materyalin alınacağı kap /tüp üzerine
Hasta adı soyadı Barkod numarası Tarih ve saat Tanıtıcı bilgiler Hangi birimde çalışılacağı Kültür örneklerinde örneğin nereden alındığına dair açıklayıcı bilgiler yazılmalıdır.

7 Barkodlama Numune almadan önce tüplerin üzerine barkodlar düzgün bir şekilde yapıştırılmalıdır. Tüpün üzerindeki kağıdın üzerine gelmeyecek, aynı zamanda serum seviyesini görecek kadar bir boşluk bırakılmalıdır. Cihazların barkodları görmesi için bunlar gereklidir. Aksi taktirde cihaza manuel giriş yapılmakta bu da sonuçların geç çıkmasına neden olmaktadır.

8 Laboratuvar test sonuçlarına ölçümden önce etki eden faktörler “Hataların Preanalitik Kaynakları”;
örneğin alınmasından önce etkili faktörler, örneğin alınması sırasında etkili faktörler örneğin alınmasından sonra etkili faktörler

9 Laboratuvar test sonuçlarına örneğin alınmasından önce etkili faktörler;
*hasta ile ilişkili fiziksel faktörler, *çevresel faktörler, *hasta ile ilgili tıbbi durumlar olmak üzere dört gruba ayrılabilirler

10 Laboratuvar test sonuçlarına örneğin alınmasından önce etkili, hasta ile ilişkili fiziksel faktörler; *egzersiz, *diyet, açlık, tokluk *mental veya fiziksel stres, *postür, *hospitalizasyon ve immobilizasyon, *yaş, cinsiyet, ırk *ilaç kullanımı *sigara, alkol, kafein kullanma *gebelik, menstruasyon *kişisel alışkanlıklar, *vücut ağırlığıdır

11 Laboratuvar test sonuçlarına örneğin alınmasından önce etkili çevresel faktörler;
*yüksek rakımda yaşama, *çevresel sıcaklık, *yaşanılan bölgenin coğrafik özellikleridir.

12 Suların sert olduğu yerlerde yaşayan kişilerde
serum total kolesterol, trigliserid ve magnezyum konsantrasyonlarının istatistiksel anlamlılıkta arttığı gözlenmiştir. Maden bölgelerinde yaşayan kişilerde ilgili iz elementlerin serum konsantrasyonu yüksek olabilir. Otomobil trafiğinin veya fabrikaların yoğun olduğu bölgelerde yaşayanlarda kan kurşun ve karboksihemoglobin konsantrasyonları kırsal bölgelerde yaşayanlardakinden daha yüksektir.

13 Laboratuvar test sonuçlarına örneğin alınmasından önce etkili, hasta ile ilgili tıbbi durumlar;
*ateş, *şok ve travma *transfüzyondur.

14 Kan almadan önce dikkat edilmesi gereken noktalar
Kan vermeye gelmeden önceki gece saat 21:00’den sonra SU HARİÇ HİÇBİR ŞEY YEMEYİNİZ VE İÇMEYİNİZ! Bu süre boyunca sigara, alkol, çay ve kahveden sakınmanız gerekmektedir. Laboratuvar tetkikleri için SABAH kan verilmesini önermekteyiz. Özellikle kortizol, TSH, vitamin B12, folik asit, demir tayininde günlük biyolojik değişkenliğin çok belirgin olduğu bilinmektedir.

15 Kan almadan önce dikkat edilmesi gereken noktalar
Düzenli kullandığınız ilaçlar var ise, doktorunuz almamanızı söylemediği sürece kesinlikle günlük düzeninizi bozmaksızın ilaçlarınıza devam ediniz. Hastalarımıza kan verme işleminden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınmalarını ve yarım saat kadar dinlenmiş olmalarını öneririz. Özellikle kan yağları incelenecekse en az 3 hafta süresince beslenme alışkanlıkları değiştirilmemeli, ani kilo değişikliklerinden, duygusal ve fiziksel stresten kaçınmak gereklidir.

16 Kan örnekleri Tam kan (total kan): Serum veya plazması
ayrılmamış kandır. Kan sayımı (hemogram) ve Eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) tayini, Kan gazı analizleri kan hücrelerinin eldesi (eritrosit, lökosit, trombosit) için gereklidir. Antikoagulanlı tüplere alınır.

17 Serum Pıhtılaşmış kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit) ayrıldıktan sonra geri kalan sıvı kısımdır. Birçok analiz için tercih edilir. Antikoagulansız tüplere alınır.

18 Plazma Pıhtılaşması antikoagulanlarla önlenmiş kandan şekilli elemanlar (eritrosit, lökosit, trombosit) ayrıldıktan sonra geri kalan sıvı kısımdır. Bazı özel analizler için gereklidir. Antikoagulanlı tüplere alınır. Antikoagulanlar;pıhtılaşmayı önlerler.

19

20 Kan örneklerinin alınması
Kan analizleri için ven, arter veya kapillerden kan alınır. Venöz kan, genel olarak tercih edilen kandır ve vene girilerek (flebotomi) alınır. Arteriyel kan, kan gazları analizi için alınır. Kapiller kan, periferik yayma (formül lökosit) yapmak için ve çocuklardan bazı analizler için alınır.

21 Venöz kan alınması enjektör
vakumlu iğne ucu veya vakumlu kelebek setli iğne uçları (holder yardımı ile) alınıp tüplere boşaltılır da vardır.

22 Kan örneklerinin alınması
Kan almaya başlamadan önce hastanın adı,soyadı sorularak kimliği doğrulanmalıdır. Diurnal değişim gösteren kan testleri için kan alma zamanı önemlidir. Hastanın saat aç olduğu öğrenilmelidir. Hasta rahatça oturtulmalı ve kan almadan önce 20 dakika kadar bu pozisyonda kalmalıdır.

23 Kan örneklerinin alınması
Hastanın kolunu omuzdan bileğe kadar düz uzatması sağlanmalıdır. Büyük yaralı veya hematomlu koldan, mastektomili kadınlarda memenin alındığı taraftaki koldan kan alınmamalıdır.

24 Kan örneklerinin alınması
Hastadan ne kadar hacimde kan alınacağı belirlenmeli, istenen testler için uygun sayıda ve türde tüp ve uygun iğne seçilmelidir. En sık kullanılan iğneler numaradır (numara büyüdükçe çap küçülür, normal erişkinde genellikle 21 numara iğne tercih edilir).

25 Kan örneklerinin alınması
Uygun ven seçilir. Yetişkinlerde antekubital fossada kalın ve derinin yüzeyine yakın ven tercih edilir. Elle yoklama ven seçimini kolaylaştırır. !!! İnfüzyon yapılıyorsa infüzyon 3 dakikalığına durdurulmalı ve sonra tercihan diğer koldan kan alınmalıdır.!!!

26 Kan örneklerinin alınması
Kan alınacak bölgenin çevresi, %70’lik alkolle doymuş gazlı bezle- pamukla, dairesel hareketlerle ve kan alma bölgesinden dışa doğru temizlenmelidir. Derinin kendi kendine kuruması beklenmelidir.

27 -Kan alma bölgesinin 10-15 cm üzerinden turnike uygulanır.

28 Turnikenin uzun süre tutulması kanın bileşimini belirgin değiştirir.

29 Kan örneklerinin alınması
Vene girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır; bu hareket, plazma potasyum, fosfat ve laktat konsantrasyonlarını arttırır.

30 Kan örneklerinin alınması
-Vakumlu kan tüpüne kan almak için, kan alma tüpü tutucusuna (holder) iğnesi vidalanır.

31 Vene girmek için iğne, kan alınacak venle hizalanmalı ve deriye yaklaşık 15 derecelik açı yapacak şekilde venin içine itilmelidir.

32 Kan örneklerinin alınması
-İğne yerine yerleştikten sonra tüp, tıpayı delmek ve vakumu boşaltmak amacıyla ileri (adaptöre doğru) bastırılmalıdır. Kan tüpün içine akmaya başladığında iğne hareket ettirilmeden turnike gevşetilmelidir.

33 Kan örneklerinin alınması
-Vakum bitinceye kadar tüp doldurulur, sonra tüp adaptörden çekilir ve yerine başka tüp sokulur. Önce katkı maddesiz tüplere sonra katkı maddeli tüplere kan alınır.

34 Kan örneklerinin alınması
-Enjektöre kan almak için, iğne enjektörün ucuna sıkı bir şekilde yerleştirilir ve iğnenin üzerindeki kılıf çıkarılır.

35 -Enjektör ve iğne kan alınacak vene paralel tutulur ve iğne deriye yaklaşık 15 derecelik bir açıyla venin içine itilir. Ven duvarı delinirken ilk anda hissedilen direnç ortadan kalktığı zaman, enjektördeki basınç gevşer ve piston geri çekilirken enjektöre kan dolar.

36 Kan örneklerinin alınması
-İkinci enjektöre kan alınacaksa, iğne sabit tutularak takılı enjektör nazik fakat çabuk çekilir ve ikinci enjektör yerleştirilir, kan almaya devam edilir.

37 Kan örneklerinin tüplere aktarılması
-Enjektöre alınmış kan, hemoliz olmaması için, iğne enjektörden uzaklaştırıldıktan sonra, hazırlanmış tüplere yavaşça ve tüp kenarından kaydırarak dikkatli bir şekilde aktarılmalıdır. Hatalı örnek alımı; *Hemolizin en sık nedenlerinden birisidir ve hatalı sonuçlara neden olur*

38 -Jelli tüpler dışındaki tüplere kan alınacaksa ;
(hemogram, koagulasyon, sedim için) Kan tüpün üzerinde belirtilen çizgiye kadar doldurulmalıdır. Ne fazla ne eksik olmalıdır. -Tüplerin ağzı açık ise kapatılmalı ve yavaşça 3-5 kez ters çevirerek karıştırılmalıdır.

39 Kan örnekleri alındıktan sonra
-Kan alma işlemi tamamlandığında, iğne geri çekilir ve sızıntı olmaması için hastaya kuru gazlı bez veya pamuk verilerek kan alınan bölgeye bastırması ve kolunu yukarıya doğru tutması söylenir.

40 -Kullanılan ve kirlenen malzemeler uygun atık kaplarına atılır (TIBBİ ATIK).

41 Kan örneklerinin alınması
-Çocuklardan venöz kan alırken, hareket etmelerinin engellenmesi için yardım gerekebilir.

42 Hemoliz Eritrositlerin parçalanmasıdır.
Hemoliz sonucunda, eritrosit içindeki maddeler seruma geçerler.

43 Hemoliz olması durumunda ;
Asit fosfataz, LDH AST K (potasyum), Mg (magnezyum) ve Fosfatlar yüksek bulunur.

44 Kapiller kan alınması Elin 3., 4. veya 5. parmak ucundan
Kulak memesinin alt kenarından Bebeklerde topuktan veya ayak baş parmağından

45 Kapiller kan alınması Kan, kapiller tüplere kapiller etki ile de alınabilmektedir.

46 İdrar örnekleri Örnek Uygunluk
Tek örnek (spot idrar, porsiyon idrar, rutin idrar, random idrar örneği) Metabolik anormallikler ortaya koyma Sabah ilk idrarı Hücresel elemanları araştırma Orta idrar Bakteriyolojik inceleme Gündüz örneği Gece örneği 24 saatlik idrar

47 İdrar örneklerinin toplanması
Yapılacak analizin özelliğine göre idrar toplanır. Herhangi bir anda ve kantitatif analiz için idrar numunesi: Sabah idrarı olması uygundur. Bu idrar daha konsantredir; nadiren çıkan maddeler kolayca tespit edilebilir.

48 İdrar örneklerinin toplanması
Bebekler ve küçük çocukların idrarı özel torbalar içinde toplanır. Ticari olarak sağlanan bu torbalar, çocuğun genital organlarının etrafına yapıştırılır. Çocuk idrarını yaptıktan sonra bekletilmeden laboratuvara iletilir.

49 İdrar örneklerinin saklanması
İdrarın soğukta saklanması hemen her analiz için koruyucu nitelik sayılır. İdrarda kantitatif olarak tespit edilecek maddelerin sentezini, parçalanmasını veya yapı değiştirmesini önlemek için en kısa sürede incelenmesi gerekir.

50 Dışkı (feçes, gaita) örneği
Gizli kan analizi için Gastrointestinal sistemdeki bir kanamayı tespit etmek için yapılır. Az miktarda dışkı yeterlidir. Kan gaitanın herhangi bir kısmında gizli kalabileceğinden, analiz belli sürelerde tekrarlanmalıdır. Yalancı reaksiyonların önlenmesi için hasta üç gün süreyle proteinsiz diyete tabi tutulmalıdır.

51 Dışkı (feçes, gaita) örneği
Gastroenterite neden olan etkenin tespiti, parazit veya yumurtasının aranması için de gaita numunesi alınır. Alınan örnek en kısa sürede laboratuvara getirilmelidir.

52 Beyin Omurilik Sıvısı (BOS)
BOS, genellikle lomber bölgeden ponksiyonla alınır. Bazen ameliyat sırasında servikal bölgeden, beyindeki bir boşluktan veya ventrikülden sıvı alınır.

53 Beyin Omurilik Sıvısı (BOS)
-Bizzat hekim tarafından ponksiyonla alınan sıvı üç ayrı tüpe bölünür: 1. biyokimyasal ve serolojik testler, 2. mikrobiyolojik testler, 3. mikroskobik ve sitolojik muayene için kullanılır.

54 Beyin Omurilik Sıvısı (BOS)
-Erişkinde bir kişiden 20 ml’ye kadar BOS almak zarar vermez. -BOS’ta glukoz, hiç vakit geçirilmeden tayin edilmeli ve aynı anda kan glukozu da ölçülmelidir.

55 Sinovyal sıvı Artrosentez ile alınır.
Mikroorganizma, total lökosit, lökosit formülü, glukoz ve protein tayinleri yapılır.

56 Periton, plevra, perikard sıvıları
Periton sıvısı parasentez, Plevra sıvısı torasentez, Perikard sıvısı perikardiosentez işlemleriyle alınır.

57 Amnion sıvısı Ultrason eşliğinde amniosentez ile alınır.

58 Mide özsuyu Mide özsuyu sonda ile alınır.

59 ÖZEL TALİMATLAR VE REDDETME NEDENLERİ
Numune red kriterleri ÖRNEK KABUL ŞARTLARI ÖZEL TALİMATLAR VE REDDETME NEDENLERİ BİYOKİMYA HORMON HEPATİT KARDİYAK -Jelli clot aktivatörlü sarı kapaklı biyokimya tüpüne alınır. -Miktarı 5-8mL. -AKŞ için hasta açken örnek alınmalı. -Kan hemoliz olmamalı. HEMOGRAM Hb1AC -Mor kapaklı antikoagülanlı tüpe alınır. -Miktarı 2mL. -Tüpün üzerinde bulunan seviye çizgisinden az veya çok olmamalı. -Kan pıhtılı olmamalı. SEDİMANTASYON -Siyah kapaklı antikoagülanlı tüpe alınır. -Miktarı 1,8mL. KOAGÜLASYON DI-DIMER -Mavi kapaklı antikoagülanlı tüpe alınır. İDRAR -İdrar kabına alınır. -Miktarı 5mL. -Spot idrar örneği bekletilmemelidir. KAN GAZI Heparinli Kan Gazı Enjektörü

60 Biyokimya, Hormon, Eliza ve Kardiyak testleri için;
Kan numunesini 8 mL.lik vacutainer jelli tüplere alınır. Clot activatörle yeterince etkileşmesi için tüpler nazikçe birkaç kez alt üst edilir. Barkodları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir. En geç 30 dk. içinde laboratuara gönderilir. Laboratuvarda santrifüj edildikten sonra hemolizli olduğu anlaşılan numuneler geri bildirilir ve tekrar kan alınması istenir.

61 Hemogram ve HbA1C testleri için;
Kan numunelerini 2 mL.lik EDTA’lı mor kapaklı tüplere alınır. Tüpler nazikçe birkaç kez alt –üst edilir. Barkodları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir. En geç 20 dk. içinde laboratuara gönderilir. Numune sınır çizgisini aşan numuneler ile pıhtılı numuneler kabul edilmez.

62 Koagülasyon ve D-Dimer testleri için;
Kan numunesini 2 mL. sitratlı mavi kapaklı tüplere alınır. Nazikçe birkaç kez alt-üst edilir. En geç 30 dk içinde laboratuara ulaştırılır. Numune sınır çizgisini aşan ve pıhtılı örnekler kabul edilmez.

63 Sedimentasyon testleri için;
Kan numunesi 2 mL.lik siyah kapaklı sitratlı tüplere alınır. Birkaç kez nazikçe alt-üst edilir. Barkodları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir. En geç 30 dk. içinde laboratuara gönderilir. Numune sınır çizgisini aşan kan numuneleri ve pıhtılı örnekler kabul edilmez.

64 İdrar numunesi kabul kriterleri
En az 10 mL. idrar örneği idrar numune tüplerine koyulur. Barkodları yapıştırılır, dik olarak uygun sporlara yerleştirilir. Gaita ile kontamine örnekler kabul edilmez. En geç 30 dk. içinde laboratuara gönderilir.

65 Gelen numune servisten ise; Servis sorumlu hemşiresine
Numuneleri kontrol eden laboratuvar personeli, numunenin kayıp-hasar ve reddi durumunda; Gelen numune servisten ise; Servis sorumlu hemşiresine Poliklinikten ise; Kan alma ünitesine, poliklinik sekreterine ve/veya hemşiresine, haber verir ve hastadan tekrar numune gönderilmesini ister ve HBYS’’ kayıt yapar.

66 HASTA BAŞI TEST CİHAZLARI
Kan glukozu ölçüm, Kan gazı ve elektrolitleri ölçüm cihazlarıdır.

67 Kültür Laboratuvarı Bakteriyoloji Laboratuvarı

68 Kültür örnekleri red kriterleri:
Bakteriyoloji Laboratuvarı Kültür örnekleri red kriterleri: Barkodsuz olan örnekler, (invazif yöntemlerle alınan bir örnek ise örneği alan hekim ile görüşüldükten sonra işleme konulur. Sorun raporda belirtilir). Yetersiz miktarda olan örnekler. Uygun olmayan şartlarda ve sürelerde beklemiş örnekler. Transportu gecikmiş örnekler işleme konulmaz. Yeni örnek istenir. İşleme konulması zorunlu ise sorun raporda belirtilir. Amaçlanan kültür için uygun olmayan ulaştırma (transport) . Steril olmayan ve/veya sızdıran kaplarda gönderilen örnekler .

69 Kültür örnekleri red kriterleri:
Bakteriyoloji Laboratuvarı Kültür örnekleri red kriterleri: Formalin içinde bulunan örnekler . Kontamine olmuş örnekler . Aynı kültür için aynı anda ya da aynı gün içerisinde gönderilen birden fazla örnek (kan kültür dışında) Steril olmayan eküvyon ile alınmış örnekler.

70 Kültür örnekleri kabul kriterleri:
Bakteriyoloji Laboratuvarı Kültür örnekleri kabul kriterleri: Tanı kültürü ile ilgili örnekleri antibiyotiğe başlamadan önce, Bu mümkün değilse bir sonraki antibiyotik dozundan hemen önce örnek alınmalı ve hastanın antibiyotik kullandığı mutlaka laboratuvara bildirilmelidir. Steril koşullarda ve normal flora ile temas ettirmemeye dikkat ediniz. Mikroorganizmanın en yoğun olduğu bölgeden örnek alınız.

71 Kültür örnekleri kabul kriterleri:
Bakteriyoloji Laboratuvarı Kültür örnekleri kabul kriterleri: Laboratuara göndereceğiniz örneklerde barkot etiketi olup olmadığına, istenilen kültürün doğru olup olmadığını kontrol ediniz. Örneğin tam olarak nereden alındığını örneğin üzerine yazınız. Alınan örnekleri en kısa zamanda laboratuara ulaştırınız.

72 Bakteriyoloji Laboratuvarı
BOĞAZ KÜLTÜRÜ: Kültür alınmadan önce hastanın bir şey yememesine özen gösteriniz, eğer yenmiş ise ağız iyice çalkalandıktan ve dişler fırçalandıktan sonra alınız. Hastanın ağzını iyice açmasını ve derin bir nefes almasını söyleyiniz.(Dil basacağı da kullanılabilir.) Eküvyonun (pamuklu çubuk) ucunu ağız içinde hiçbir yere değdirilmeden direkt her iki tonsillaya ve arka farinkse, varsa iltihaplı yere sürünüz. Aynı şekilde hiçbir yere değdirmeden çıkarınız ve tüpün içine batırınız. En kısa zamanda laboratuara gönderiniz.

73 Bakteriyoloji Laboratuvarı
BALGAM KÜLTÜRÜ: Mümkünse hasta sabah aç karnına iken alınız. Ağız iyice çalkalandıktan ve dişler fırçalandıktan sonra derin bir nefes alarak balgam çıkarttırmaya çalışınız. Çıkartılan balgamın tükrük ile bulaşmamasına özen gösteriniz. Steril kap içerisinde laboratuara ulaştırınız. Hemen kültür yapılmayacaksa 1-2 saat buzdolabında bekletiniz. Belirgin olarak tükrükten ibaret görülen ve steril şartlarda alınmayan örnekler çalışılmaz.

74 Bakteriyoloji Laboratuvarı
İDRAR KÜLTÜRÜ İdrar örneği alınmadan önce, idrar yollarının dış kısmını sabunlu su ile (kadınlarda önden arkaya, erkeklerde ortadan başlayarak kenara doğru) siliniz. Steril bir gazlı bezle kurulayınız. İdrarın ilk kısmını dışarı attıktan sonra, orta kısmını steril idrar kabına son kısmını dışarı atınız. İdrar kabının ağzını kapatarak en kısa sürede laboratuvara ulaştırınız.

75 Bakteriyoloji Laboratuvarı
İDRAR KÜLTÜRÜ: Hemen kültür yapılmayacaksa 1 saat buzdolabında bekletiniz. Doğrudan idrar kesesinden enjektörle (trans pubik) alınan örnek ile sondalı hastadan alınan örneği laboratuara bildiriniz. 1 saatten daha fazla oda ısında bekletilmiş, kateterli hastalarda torbadan yada birleşim yerlerinden alınan, steril olmayan kaba alınmış idrar örneklerini çalışılmaz.

76 İDRAR KÜLTÜRÜ(sondalı hastadan):
Bakteriyoloji Laboratuvarı İDRAR KÜLTÜRÜ(sondalı hastadan): Kesinlikle torbayı açarak ya da enjektörle delerek örnek almayınız. İdrar sondası olan hastalarda, kauçuk kısmı steril gaz beziyle povidonlu iyot ile sildikten sonra alkol ile siliniz, steril bir enjektörü (ucu yukarıya bakar biçimde) sondaya dik açı olmayacak şekilde sokunuz. Batırma noktasının hemen altından sondayı bir pensle sıkıp idrarı biriktiniz ve biriken idrarı enjektöre çekiniz. Alınan idrarı enjektörün ucunu steril bir şekilde kapatarak veya kırmızı vidalı kapaklı steril bir idrar kabına boşaltarak laboratuara gönderiniz.

77 Bakteriyoloji Laboratuvarı
GAİTA KÜLTÜRÜ: Kapaklı bir kap içerisine alınız. Hasta dışkı veremiyorsa steril eküvyon ile rektal yoldan alınız.(Parazit incelemeleri için uygun değildir.) En kısa sürede laboratuvara ulaştırınız.

78 Bakteriyoloji Laboratuvarı
BURUN KÜLTÜRÜ: Eküvyonun (pamuklu çubuk)ucunu hastanın burun deliklerine sokarak alınız. Alınan örneği tüpün içerisine koyunuz. En kısa sürede laboratuara ulaştırınız.

79 Bakteriyoloji Laboratuvarı
KAN KÜLTÜRÜ: Hastanın ateşi yükselmeye başladığı dönemde alınız. Kan alımının venöz kateterlerden yapılmasından kaçınılmalıdır. Ön kol venlerini tercih ediniz. Steril eldiven giyiniz. Kültür alınacak bölgeyi %70 lik alkol ile daha sonra steril gaz beziyle povidonlu iyot solüsyonu ile silerek, kurumasını bekleyiniz ve tekrar %70 lik alkol ile siliniz.

80 Bakteriyoloji Laboratuvarı
KAN KÜLTÜRÜ: Kanı aldıktan sonra enjektörün ucunu değiştiriniz. Kan kültür şişesinin lastik tıkacını da povidonlu iyot ile siliniz. Enjektörle delerek, köpürtmeden şişeye boşaltınız. Kan kültürü şişesine kanın eklenmesinden hemen sonra şişe hafifçe karıştırılmalıdır. Çalkalama isleminden kesinlikle kaçınılmalıdır! Kan, kültür şişesine aktarıldıktan sonra şişe oda ısısında bekletilmeli ve en kısa sürede laboratuvara gönderilmelidir.

81 Bakteriyoloji Laboratuvarı
KAN KÜLTÜRÜ: Her septik dönemde 2’den az 3’den fazla alınması önerilmemektedir. İki kan kültürü arasındaki zamanlama çok önemlidir.

82 AÇIK YARA-KAPALI LEZYON (APSE) KÜLTÜRÜ:
Bakteriyoloji Laboratuvarı AÇIK YARA-KAPALI LEZYON (APSE) KÜLTÜRÜ: Açık yaralardan örnek alınırken, akıntı varsa doğrudan silgiçle sürerek örnek alınıp en kısa sürede laboratuvara gönderiniz. Kapalı lezyonlarda bölgeyi %70 lik alkol ile daha sonra steril gaz beziyle povidonlu iyot solüsyonu ile silerek, kurumasını bekleyiniz ve tekrar %70 lik alkol ile siliniz. Büyük apselerde enjektör ile girerek aspire ediniz. Küçük lezyonlarda lanset ile deliniz ve eküvyon ile alınız. Steril kaba koyarak en kısa sürede laboratuvara ulaştırınız.

83 Bakteriyoloji Laboratuvarı
KATETER KÜLTÜRÜ: Kataterin giriş noktasını önce %70’lik alkolle, sonra betadinle sonra yine alkolle siliniz. Kateter çıkarınız ve kataterin giriş noktası dahil 5-6 cm.lik kısmı kesip alınız. Steril bir kabın (örneğin; idrar kültür kabı) içine koyarak en kısa sürede laboratuara ulaştırınız. Kateterin çıkarılması istenmiyorsa periferik damar ve kateter içinden eş zamanlı olarak kan kültürleri alınır.

84 8. PANİK DEĞERLER Panik değerler listesi, laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralığı dışında ve kişi için riskli olabilecek değerlerinin belirlenmesi sonucu oluşturulan listedir. Bu listenin amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime bildirilmesi sürecinin işletilmesinin sağlanmasıdır. Bu süreçte;

85 Panik Değer Listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci Laboratuar uzmanı tarafından gözden geçirilerek test tekrarlanır. -Tekrar sonuçları da panik değer listesinde ise, testi isteyen klinisyene telefonla bilgi verilerek klinik durum değerlendirmesi yapılır. -Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa hastadan yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır. -Tekrarlanan test değeri ilgili klinisyene acilen bildirilir

86

87

88 PANİK DEĞER LİSTESİ Kan Kültürü Pozitif
BOS Gram Boyama ve Kültür Pozitif ARB Boyama ve TBC Kültür Pozitif Gaita kültürü; Salmonella, Shigella, Campylobacter Kan Yayma Giemsa ile Boyama Plasmodium VRE, MRSA, VB. Bacillus anthracis Brucella spp. Hepatit B-C, VDRL ve HIV Sonuç servise/polikliniğe bildirilir ve Panik Değer Bildirim formuna kaydedilir.

89 Hastanede hasta başı test cihazlarının (POCT) kalite kontrol işlemleri yapılarak sonuçları değerlendirilmelidir. Ölçülebilir bileşenler/objektif kanıtlar: Point of Care Test (Glukometre Glukometre, kan gazı cihazı vs) , kan gazı cihazı vs) Klinikte her hasta başı test cihazı için bir klinik yetkilisi belirlenmeli

90 Hasta başı test cihazlarının kalibrasyon ve iç kalite kontrol sonuçları saklanmalı
Kalibrasyon ve kalite kontrol sonuçlarında bir uygunsuzluk tespit ettiğinde veya arıza durumunda sorunun çözümlenmesi için ilgili firmayla iletişime geçmeli ve konu hakkında laboratuvarın hasta başı cihaz yetkilisini bilgilendirmeli Çalışılmış olan tüm hasta sonuçları kayıt altında tutulmalı

91 Görev tanımı yapılmalı Klinik yetkilisine eğitim; Preanalitik, analitik ve postanalitik evreler, Kalite kontrol değerlendirme kuralları, Cihazın temizliği ve bakımı, Güvenlikle ilişkili unsurlar vb. Hastanede hasta başı test cihazlarının (POCT) kalite kontrol işlemleri yapılarak sonuçları değerlendirilmelidir.

92 TEŞEKKÜRLER