STRESLE BAŞA ÇIKMA. Stres iç ve dış ortamdan kaynaklanan etkenlerin, birey tarafından tehdit edici ya da zararlı olarak değerlendirilmesi sonucunda, bedensel.

... konulu sunumlar: "STRESLE BAŞA ÇIKMA. Stres iç ve dış ortamdan kaynaklanan etkenlerin, birey tarafından tehdit edici ya da zararlı olarak değerlendirilmesi sonucunda, bedensel."— Sunum transkripti:

1 STRESLE BAŞA ÇIKMA

2 Stres iç ve dış ortamdan kaynaklanan etkenlerin, birey tarafından tehdit edici ya da zararlı olarak değerlendirilmesi sonucunda, bedensel ve psikolojik boyutlarda ortaya çıkan aşırı uyarılma halidir (Lazarus ve Folkman, 1984; Köknel, 1988; Caine ve Caine, 1994).

3 Cüceloğlu (2004), stresi “bireyin fizik ve sosyal çevreden gelen uyumsuz koşullar nedeniyle, bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı gayrettir” şeklinde tanımlamıştır.

4 Genel bir tanımlama yapacak olursak stres, kişinin kendisinden, ailesinden, çevresinden ve işinden kaynaklanan, psikolojik ve fiziksel yönden olumlu veya olumsuz sonuçlar doğuran, kişinin kendisini, sosyal ve iş yaşamını doğrudan ya da dolaylı etkileyen her türlü durum

5 * Stres basit bir endişe değildir. Stres psikolojik alanda kendini gösteren endişeden farklı olarak fiziksel alanda da kendini gösterir (Sabuncuoğlu ve Tüz, 1998; Ertekin, 1993).

6 * Stres basit bir sinirsel gerilim değildir. Endişe gibi sinirsel gerilim de stresten kaynaklanabilir. Ancak ikisi aynı şey değildir. Bazı insanlar farkında olmadan stresi açığa vururken bazıları bunu saklayabilir (Tokay, 2001; Tutar, 2000).

7 * Stres mutlaka zarar veren, kötü veya sakınılacak bir şey değildir. Stres her zaman olumsuz bir etmen olarak nitelendirilmemelidir. Uygun miktardaki stres bazı durumlarda, özellikle i ş ortamlarında bireyin becerisine ve performansına yardımcı olan itici bir güç olarak değerlendirilebilir. Ancak aşırı stresin zararı yararından daha çoktur ( Şimşek, 2001; Sabuncuoğlu ve Tüz, 1998).

8

9 FİZİKSEL SOSYAL RUHSAL ZİHİNSEL STRES BELİRTİLERİ DUYGUSAL

10 Bireyin tutumları ve mizacında stres yaratan değişmelerdir. İçinde bir boşluk hissetme, Affetmeyip kin duyma, Hayatın anlamının kaybolması, Yönünüzün kaybolması, Suçluluk duygusu, Diğer insanlara düşmanlık duyma, Suç işleme ruhsal belirtilerdir.

11 SOSYAL BEL İ RT İ LER Diğer insanlardan soyutlanmak, İnsanlarla ilişki kurmamak, birçok kişiye birden küs olmak, konuşmamak, Acı duyma ve gücenme, Ben merkezli olma, Yalnızlık, insanlara karşı güvensizlik, Geriye çekilme, Toleranslı olmamak, insanlarda hata bulmaya çalışmak ve sözle rencide etmek, İnsanlara sıkıntı vermek, randevulara gitmemek veya çok kısa zaman kala iptal etmek, Başkalarını suçlamak, haddinden fazla savunmacı tutum sosyal belirtilerdir

12 Sık sık hafıza kaybı, unutkanlık, Düşüncelerin zihne hücum etmesi, zihin karışıklığı, Konsantrasyon ve karar vermede güçlük, İlgisizlik, Can sıkıntısı, Devamlı olumsuz, bencilce konuşmalar yapma, Hüküm vermede güçlük çekme, Karamsarlık, Korkular, fobiler Mizah anlayışı kaybı, Aşırı derecede hayal kurma, İntihar etme düşüncesi zihinsel belirtilerdir.

13 FİZİKSEL BELİRTİLER Kalp çarpıntısı, kalp krizi, Kan basıncının artması, Kabızlık veya ishal, Titreme, Kulak çınlaması, Sırt ağrısı, Göğüs ağrısı, Kas spazmı, kas gerilmesi, kramplar, Ellerin ve ayakların buz kesmesi, Deri hastalıkları, döküntüler Ani kilo değişmesi, Kronik yorgunluk, Uykusuzluk, uyanma zorluğu, Baş ağrıları, migren, El ve ayak parmaklarında hissizlik, Seks isteğinin kaybolması, Çene kasılması veya diş gıcırdatma, El ve ayak parmaklarını aşırı oynatma, Tırnak yeme, Alkol ve sigara kullanmada artış, Alerjiler, Başını devamlı öne eğme, Aşırı terleme, Boğazda ve ağızda kuruluk, Sinirsel tikler, Sık sık idrar yapma, iştahta değişiklik, Nefes kesilmesi, solunum güçlüğü, Baş dönmesi ve bayılma, Kazalarda artış, Kekeleme fiziksel belirtilerdir.

14 DUYGUSAL BELİRTİLER Duyguların hızlı ve sık sık değişmesi, Huzursuzluk duyulması, Kızgınlık, öfke patlamaları, Depresyon, Üzüntü, soğukluk, suçluluk, Sık sık kâbus görme, Sakinleşmeme, Kaygı veya endişe, Ümitsizlik duygusu, özgüven azalması veya güvensizlik hissi, Asabilik, gerginlik, Aşırı ağlama, çabuk ağlama, Sinirsel gülme krizleri, Heyecan duymama, Umutsuzluk, Hastalık kuruntusu, Duygusal olarak tükendiğini hissetme, duyguları ifade edememe, Aşırı hassasiyet Başarısızlık duygusu, tatminsizlik,

15 STRESİN NEDENLERİ

16 STRESİMİZİN KAYNAĞI NEREDEN GELMEKTEDİR? 1) Kişilik özelliklerimiz Kişinin çevresini nasıl algıladığı, çevresel değişimlere ve ilişkilere nasıl bir tepki gösterdiği ile ilgilidir (Erdoğan, 1999).

17 GENELLİKLE BİREYLER STRES EĞİLİMLERİ BAKIMINDAN 3 GRUBA AYRILIR A Tipi Kişilik Özellikleri B Tipi Kişilik Özellikleri Sürekli hareket eder. Zaman ile ilgilenmez. Hızlı yürür. Sabırlıdır. Hızlı yer. Eğlenmek için oyun oynar. Hızlı konuşur. Suçluluk duymadan dinlenir. Sabırsızdır. Acelesi yoktur. İki şeyi aynı anda yapar. İşi bitirmek için zaman Başarıyı, miktarı ile ölçer. saplantısı yoktur. Rekabeti sever. Zaman baskısını hisseder.

18 2) ÖRGÜTSEL YAPI Bir örgütteki işgörenleri etkileyen farklı stres kaynakları bulunabilir (Pehlivan, 2000) · İşyükünün fazlalığı · Zamanın sınırlılığı · Denetimin sıkı ve yakından olması · Yetkinin sorumlulukları karşılamada yetersiz olması · Engellenme · Rol çatışması · Sorumlulukların yarattığı endişe

19 3) FİZİKİ ÇEVRE Bireyin yaşadığı genel çevre ile ilgili stres kaynakları iş hayatı dışındaki stres kaynaklarıdır (Okutan ve Tengilimoğlu, 2002). ·Orta yaş bunalımı ·Aile sorunları ·Tek düzelik ·Ekonomik sorunlar ·Siyasi ve politik belirsizlikler ·Teknolojik gelişmeler ·Ulaşım sorunları

20 4) BEŞERİ İLİŞKİLER Duygusal içerikten yoksun iletişimler birlikte çalışan insanların tatmin olmasını ve derinlikli ilişkiler kurmasını engellemektedir. Hiyerarşik ve merkezi örgüt yapıları önemli stres faktörüdür (Okutan ve Tengilimoğlu, 2002).

21 5) SOSYAL HAYAT Toplum yapısındaki değişmelerde kişiler üzerinde stres yaratmaktadır. Çok kısa bir sürede geleneksel toplum yapısından çağdaş bir topluma dönüşme zorunluluğu bireyler üzerinde zorlama yaratarak çeşitli uyum sorunlarına yol açmaktadır. Sosyal ve kültürel stres kaynaklarının iklim, kalıtım, din, toplumsal sınıf, aşırı kalabalık, konut tipi gibi faktörlerden etkilendiği ileri sürülmüştür. Bunların tümü kültür ve coğrafi yapıya göre değişmektedir (Cooper ve Davidson, 1987).

22 ÖĞRENCİLERDE STRES NEDENLERİ  Her öğrencinin günlük yaşamında stres yaratacak pek çok faktör bulunmaktadır. Ancak stres altında olup olmamak kişiden kişiye değişir. Neleri stres kaynağı gördüğünüz ve ne kadar stres yaşadığınız kişiliğinize, olaylara bakış açınıza bağlıdır.  Yaşınızın ve sahip olduğunuz güçlü yönlerin de, ne kadar stres yaşadığınızla alakası vardır. Stres sadece olumsuz olaylardan değil, olumlu olaylardan da kaynaklanabilir.

23 Stres, yoğunluğuna ve yaşayan kişinin yoğunluğu anlayış biçimine bağlı olarak insan üzerinde bıraktığı fiziksel, düşünsel, duygusal anlamda kısa ve uzun dönemli olumsuz etkileri ile üzerinde fazla çalışılan konulardan birisidir (Korkut Owen, 2011).

24 STRESLE BAŞ ETME

25 KONTROL EDİLEBİLİR DURUMLARDA KULLANILABİLCEK YÖNTEMLER Stres kaynağının zayıflamasına ya da ortadan kalkmasına yardım edecek şekilde probleme odaklaşan yöntemlerdir. Davranışsal yöntemler: 1. Yapmak istediğiniz bir işi önceden planlamak ya da düzenlemek. 2. Sorunları çözümlemek için bilgi istemek. 3. Yardımcı olabilecek kişilerle konuşmak. 4. Stres yaratan kişiyle yüzleşmek. 5. Stresi ateşleyen durumlardan kaçınmak. 6. Başa çıkmayı teşvik için ortam yaratmak. 7. İstenen davranışı başarmak için kendi kendine anlaşma yapmak.

26 Bilişsel yöntemler: 1. Başa çıkmak için kendinizle olumlu diyalogda bulunmak (olumlu, hedefe yönelik düşünceler). 2. Zihinde canlandırma (kendinizi durumla başa çıkarken canlandırmak). 3. Gerçekçi olmayan inançlarla savaşmak (kendinizle neyin mantıklı ve gerçeğe dayalı olduğu üzerinde tartışmak).

27 KONTROL EDİLEMEYEN DURUMLARDA KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER Yaşadığınız stres tepkinizi azaltmak ve duruma daha kolay katlanabilmenize yardımcı olmak için duygularınıza odaklaşan yöntemlerdir. Davranışsal yöntemler : 1. İnsana acı çektiren şeyleri hatırlatan durumlardan kaçınmak, 2. Gerilimi azaltmak için fiziksel egzersiz yapmak, 3. Kas gevşetme, zihinsel dinginlik ve derin nefes egzersizleri, 4. Boş zamanlarda keyifli etkinliklerde bulunmak, 5. Sosyal destek.

28 Bilişsel yöntemler: 1. Endişe yaşadığınız süreyi sınırlı tutmak. 2. Yeniden değerlendirme, olayların iyi taraflarını aramak. 3. Aklınıza olumsuz düşünceler geldiğinde bunları durdurmak. 4. Kendi durumunuzun diğer insanlarla olumlu karşılaştırmasını yapmak.

29 STRESLE BAŞETMEDE BİREYSEL STRATEJİLER 1. Bedensel Hareket (Egzersiz) Yapmak 2. Solunum Egzersizi 3. Meditasyon 4. Gevşeme (Relaxasyon) 5. Beslenme 6. Toplumsal Destek 7. Sosyal, Kültürel, Sportif Etkinliklere Katılma 8. Masaj 9. Dua ve İbadet 10. Zaman Yönetimi 11. Hayal Kurma 12. Olaylara Bakış Açısı 13. Mizah, Komiklik ve Gülmek …… vb.

30 KENDİMİZİ HAZIRLAMAK Strese neden olabilecek bir duruma girmeden önce kendimizi hazırlamalıyız. Örneğin; sınav öncesi kendimizi cesaretlendirmeli, iyi geçen sınavlarımızı hatırlamaya çalışmalıyız.

31 BAŞKA KONULARA YOĞUNLAŞMALIYIZ Yaşanan korku, tedirginlik, kızgınlık gibi duygular üzerinde odaklaşmak yerine, elde etmeyi istediğiniz sonuç üzerine yoğunlaşabiliriz.

32 PAYLAŞMAK Stresli durumlar, insanlar arası ilişkilerden kaynaklanıyorsa, sorunları bu kişilerle paylaşmalıyız. Arkadaşlarımız, ailemiz veya öğretmenlerimizle ilgili bir problem varsa açıkça konuşmalıyız.

33 Herhangi bir sorunu nasıl söylediğiniz çok önemlidir. “Sen”li cümleler yerine “Ben”li cümleler kullanabilmeliyiz. “Sen böyle yaptın” demek yerine “Ben öyle hissediyorum” demek daha uygun olacaktır.

34 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.