EĞİTİMDE İLETİŞİM Dr. Hasan Özder Atatürk Öğretmen Akademisi Öğretim Üyesi 7.9.2016 KKTC Milli Eğitim Bakanlığı Hizmetiçi eğitim.

... konulu sunumlar: "EĞİTİMDE İLETİŞİM Dr. Hasan Özder Atatürk Öğretmen Akademisi Öğretim Üyesi 7.9.2016 KKTC Milli Eğitim Bakanlığı Hizmetiçi eğitim."— Sunum transkripti:

1 EĞİTİMDE İLETİŞİM Dr. Hasan Özder Atatürk Öğretmen Akademisi Öğretim Üyesi 7.9.2016 KKTC Milli Eğitim Bakanlığı Hizmetiçi eğitim

2 Dünyanın en iyi eğitim görmüş, motivasyonu en yüksek insanlarını işe alın ve işe yaramaz bir sistemin içine yerleştirin. Göreceksiniz, her seferinde kazanan sistem olacaktır. Garry Rumrill

3 İletişim Bilgi, fikir, duygu ve düşünceleri kapsayan anlamların, semboller yardımıyla insanlar arasında karşılıklı olarak aktarıldığı süreçtir. İyi bir iletişim içinde, konuşulanları anlama ve düşünülenleri söyleme vardır. İletişimin amacı: ANLAŞMAKTIR Bir fıkra Doktor hastanın karısıyla konuşuyormuş. “Kocanızın kesinlikle sessizliğe ihtiyacı var, alın şu uyku haplarını.” Kadın merakla sormuş. “Kaç saatte bir vereyim?” Doktor cevaplamış. “Ne vermesi? Uyku haplarını siz alacaksınız?...”

4 İletişimin Temel Özellikleri Bilinçli ya da bilinçsiz olarak gerçekleşebilir Kullanılan sembollere, alıcı ve kaynak farklı anlamlar verebilir Sözcüklerle ve beden diliyle gerçekleşir Sözel olmayan iletişim duyu organlarıyla algılanabilir Geribildirim çift yönlü bir eylemdir Meydana geldiği ortamdan etkilenir

5 EĞİTİM VE İLETİŞİM

6 Eğitim + İletişim = EĞİTİŞİM Eğitişim karşılıklı eğitim demek. İletişime açık olmayı gerektirir (İnam, 1999). Eğitişim olmadığı durumda öğütüşüm olur. “Benim öğretmenlerim öğrencilerimdir” (Veysel Sönmez). Kaynak tarafından gönderilen iletiye, alıcıdan herhangi bir tepki gelmeden iletişim süreci tamamlanmaz. Alıcı, kendisine gönderilen iletiyi algıladıktan sonra, bu iletiye bir anlam yükler ve yüklediği anlamı kaynağa ulaştırır.

7 Örtük Program Resmi programda yazılanların dışında öğrencilerin okul ortamında kazandığı davranışlar. Öğretmen ve yöneticilerin davranışları okul kültürünü oluşturur. (Ör. Beyin yıkama-algı oluşturma, politik bir görüş verme vb.) Takılarımız, rozetlerimiz, odamızdaki eşyalar ve yerleri, kullandığımız sözcükler, oturuş biçimimiz hep birilerine birşeyler (ileti-mesaj) iletmek içindir.

8 EĞİTİMDE İLETİŞİM 1.DENETİMDE İLETİŞİM 2.OKUL YÖNETİMİNDE İLETİŞİM 3.ÖĞRETMENİN SINIFİÇİNDE İLETİŞİMİ

9 DENETİMDE İLETİŞİM Çağdaş denetim anlayışında katılımcı, işbirlikçi, araştırma ve değerlendirmeye dayalı denetim uygulamaları vurgulanmaktadır. Yönetsel bir bakış açısı, öğretim ve insan ilişkileri süreci olarak çağdaş eğitim denetimi; öğretmen ve denetmenlerin, uygulamaları hakkında daha fazla bilgi edinmelerine; bilgi ve becerilerini veliler ve okul için en iyi bir şekilde kullanabilmelerine yardım eden bir süreçtir.

10 DENETMENİN ÖĞRETMEN HAKKINDA BİLDİĞİ DENETMENİN ÖĞRETMEN HAKKINDA BİLMEDİKLERİ ÖĞRETMENİN KENDİ HAKKINDA BİLDİKLERİ AÇIK (ALENİ) ALAN GÖRÜLMEYEN (KAPALI) ALAN ÖĞRETMENİN KENDİ HAKKINDA BİLMEDİKLERİ KÖR ALANBİLİNMEYEN (KEŞFEDİLMEMİŞ) JOHARI PENCERESİ Kaynak:Sergiovanni & Starratt, 2007. Supervision: A redefini- tion (8th edition). New York: McGraw-Hill, Inc.

11 Açık (aleni) alan Öğretmenle ilgili bilginin öğretmenin kendisi tarafından da denetmen tarafından da bilindiği alandır. Öğretmenin kendi öğrenme davranışına ve profesyonel uygulamalarına ilişkin bilgisi ile denetmenin öğretmen hakkındaki bilgisi örtüşür. Açık alan, iletişimin en etkili biçimde gerçekleştiği, öğretmen açısından savunma ihtiyacının ve tehdit algılamasının en az olduğu alandır. Öğretmen, düşüncelerini, beklentilerini, umutlarını ya da korkularını denetmenle rahatlıkla paylaşmaktadır. Denetmen öğretmenle beraber bu açık alanı genişletmeye çalışır. Denetmenin öğretmene güven verdiği ve öğretmenin denetmene açık olduğu bir iletişim, bu alanın genişlemesine yol açar. Ö̈ğretmenin, kendisi hakkında bildikleri ve denetmenin öğretmen hakkında bildikleri ne kadar fazla olursa, denetmen- öğretmen arasındaki paylaşım o kadar artacak, bu durum denetim sürecini olumlu etkileyecektir.

12 Gizli (saklı) alan, kör alan ve keşfedilmemiş alanda (bilinçaltı) ise denetmen ya da öğretmenden en az birisinin, kendisi ya da karşısındaki hakkında bilgi sahibi olmadığı görülmektedir. Gizli (saklı) alan, öğretmenin kendi öğrenme davranışını ve profesyonel uygulamalarını bildiği ancak denetmenin bunları bilmediği alan iken, kör alan; denetmenin, öğretmenin öğretme davranışını ve profesyonel uygulamalarını bildiği ancak öğretmenin bu durumun farkında olmadığı alandır. Keşfedilmemiş alanda (bilinçaltı) ise tarafların her ikisi de, öğretmenin davranış ve uygulamaları hakkında bilgi sahibi değildir. Açık alan dışındaki alanlarda öğretmen, kendisi hakkında; ya da denetmen, öğretmen hakkında bilgi sahibi olmadığından paylaşım azalacak ve denetim süreci olumsuz etkilenecektir.

13 OKUL YÖNETİMİ VE İLETİŞİM Bir yöneticide bulunması gereken üç özellik vardır: 1. Yönetim bilgisi 2. Alana ilişkin teknik bilgi 3. İnsan İlişkileri becerisi Yöneticiliğin “insan mühendisliği” olduğu anımsanırsa, iletişim becerilerinin yönetici için önemi daha çoktur.

14 Yönetim Süreçleri Karar İletişim Koordinasyon Örgütleme Denetim

15 ÖRGÜTSEL İLETİŞİM Yönetici iletişim kanallarını çift yönlü açık tutmalıdır. Çok sayıda iletişim kaynağı kullanmalıdır. Öğretmen görüşlerini aldıktan sonra karar aşamasında kullanmalıdır. Yönetici Yönetici Yönetici Öğretmen Öğretmen Öğretmen

16

17

18 AİDİYET DUYGUNUZU EN ÇOK NE ETKİLİYOR? 0 30 25 20 15 10 35 5 23,7 7,4 24,5 10,4 34,1 Kuruma duyduğum güven Performans ölçümünün Doğruluğu. Sunulan koşullar Kurumun motivasyon sistemi Çalışma arkadaşlarıyla ilişkiler Kaynak: insankaynaklari.com sitesinin yaptığı araştırma sonuçları raporu, Milliyet Gazetesi, İK Eki, 8 EKİM 2006.

19 SINIFİÇİ ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ İLETİŞİMİ

20

21 KUŞAKLAR Bebek Patlaması Kuşağı (1946 – 1964 arası doğanlar), X Kuşağı (1965 – 1980 arası doğanlar), Y kuşağı (1980 – 2000 arasında doğanlar), Z Kuşağı (2000 yılı ve sonrasında doğanlar)

22 X ve Y KuşağınınÖ̈zellikleri ve Değerleri X kuşağıY kuşağı Sadakat duyguları değişken Otoriteye saygılı Topluma duyarlı İş motivasyonları yüksek Kanaatkâr Kaygılı Teknolojiyle ilişkisi düşük Sadakat duyguları az Otoriteyi zor kabullenen Bağımsızlığına düşkün Çok sık iş değiştiren Bireyci Teknolojiyle büyüyen

23 SINIFİÇİ ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ İLETİŞİMİ Öğretim ortamında öğrenciler ve öğretmenler birbiriyle sözel ya da sözel olmayan yollarla iletişim veya etkileşimde bulunurlar. Özellikle; öğrenci – öğrenci iletişimi çok yoğun olup ve aynı anda bir çok duygu ve düşünce harekete geçtiği için bazen dersin akışını etkileyebilir. Sosyometri tekniği ile sınıfın sosyogramı ortaya çıkarılabilir.

24 Bir sınıfın sosyogramı

25 Öğretmen – Etkisiz Özellikleri Öğretmenin İnancıÖğretmenin DavranışıÖğrencilere Etkileri Kontrol etmeliyim İtaat talep eder Ceza ve Ödül verir Kazanmaya çalışır Kendi haklı, öğrenci haksızdır Aşırı korur İsyan eder Endişelidir İntikam araştırır Yaşamın adaletsiz olduğuna inanır Kaçar, yalan söyler, çalar Öz disiplin yoktur Ben üstünüm Öğrencilere acır Sorumluluğu üstlenir Aşırı korur Kendi üstünlüğüne inanır Öğrencileri aşağılar Kendine acımayı ve başkalarını suçlamayı öğrenir Başkalarını eleştirir Yetersiz hisseder Bağımlı olur Mükemmel olmalıyım Herkesin mükemmel olmasını bekler Hata bulur Başkalarının ne düşündüğüne aşırı önem verir Kendi çıkarları için öğrencileri zorlar Hiçbir zaman yeteri kadar iyi olmadığına inanır Mükemmelliyetçi olur Umutsuz hisseder Başkalarının fikirlerine aşırı önem verir Ben önemli değilim Gevşektir Kılavuz sınır çizmez Öğrencilerin isteklerine boyun eğer Hayır demekten suçluluk duyar Kendi istediğini elde etmeyi bekler Kafası karışıktır Başkalarının haklarına saygı göstermez Bencildir

26 Öğretmen – Etkili Özellikleri Öğretmenin İnancıÖğretmenin DavranışıÖğrencilere Etkileri Öğrencilerin karar verebileceğine inanıyorum Seçeneklere izin verir Teşvik eder Özgüven hisseder Katkıda bulunur, çabalar Sorun çözer, beceriklidir Herkesle eşitliğe inanıyorum Öğrencilere inanır ve saygı duyar Bağımsızlığı teşvik eder Seçim hakkı tanır Sorumluluk verir Öğrencilerden işbirliği yapmalarını bekler Özgüven, sorumluluk, bağımsızlık duyguları geliştirir Karar vermeyi öğrenir Kendine ve diğerlerine saygı duyar Eşitliğe inanır Karşılıklı saygıya inanıyorum Eşitliği destekler Karşılıklı saygıyı teşvik eder Suçluluk duygusuna destek vermez Kendine ve diğerlerine saygı duyar Topluma ilgisi artar Başkalarına güvenir Ben insanım; mükemmel olmama cesaretine sahibim Gerçekçi standartlar koyar Olumlu yönlere yoğunlaşır Teşvik eder, sabırlıdır Kendi imajı ile ilgilenmez İşi ile ilgilenir Kendini yüceltmeyi bırakır Hataları, gelişme için fırsat sayar Yeni deneyimlere girmekten korkmaz Kendim dahil herkesin önemli olduğuna inanıyorum Karşılıklı saygıyı teşvik eder Katılımı destekler “Paspas” olmayı rededer Ne zaman sınır koyacağını ve “Hayır” diyeceğini bilir Sınırları bilir ve kabul eder Başkalarının haklarına saygı gösterir

27 Öğretmen nelere dikkat etmelidir? Öğretmenin güçlü bir diksiyonu olmalı, ses tonu etkili, sözcük dağarcığı zengin olmalı Öğretmen temiz ve sade kıyafet giymeli Saç, yüz, diş ve el bakımına önem vermeli Derslere zamanında girerek disiplini elden kaçırmamalı Güleryüzlü, sevecen, demokrat, sabırlı ve hoş görülü olmalı Eleştirilere açık, şeffaf bir kişilik göstermeli Öğrenci fikirlerine saygılı olmalı Duruşu ile enerjik, canlı olmalı Öğrencinin dikkatini çekmek için mutlaka konuyla bağlantılı küçük anekdotlar anlatmalı Öğrencilere isimleriyle hitap etmeli

28 Sözsüz İletişim (Beden Dili) İnsanlar konuşarak anlaşmayı geliştirmeden önce, beden dilleri ile anlaşıyorlardı. İç dünyayı doğrudan yansıtma özelliğine sahiptir. İlk iletişim beden dili ile başlar. Eğitimde yeri çok önemlidir. Öğretmenin ve öğrencinin beden dili iletişimde önemli bir yer tutar. Beden dili daha güvenilir davranışlardır. Bakışlar, giyim, beden duruşu, aradaki fiziksel mesafe, sesle ilgili özellikler, jestler ve mimikler gibi unsurlar sözcükleri kuru bir metinden çıkararak ete kemiğe büründürür.

29 Albert Mehrabian’ın beden, ses ve sözcüklerin iletiş ̧ imi ne kadar etkiledi g ̆ ini belirlemek için yaptı g ̆ ı ara s ̧ tırmada ileti s ̧ imde; beden dilinin %55, sesin %38 ve sözcüklerin de %7 oranında etkili oldu g ̆ u belirlenmi s ̧ tir. Mehrabian’ın elde etti g ̆ i sonuçlara göre sözel olmayan davranı s ̧ lar aracılı g ̆ ı ile gönderdi g ̆ imiz mesajlar söylediklerimizden daha etkilidir

30 55% Beden Dili (Sözsüz İletişim) 7% Sözcükler 38% Ses

31 Bireyin İletişim Alanı

32

33

34

35

36

37 GÖZ TEMASI

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54 Te ş ekkürler...

55 www.hasanozder.com