Türkiye Ulusal Nivelman Ağı Çalışmalarına Genel Bir Bakış

... konulu sunumlar: "Türkiye Ulusal Nivelman Ağı Çalışmalarına Genel Bir Bakış"— Sunum transkripti:

1 Türkiye Ulusal Nivelman Ağı Çalışmalarına Genel Bir Bakış
Erdinç Sezen, Ali Türkezer, Mehmet Simav, Ali İhsan Kurt, Mustafa Kurt, Onur Lenk Harita Genel Komutanlığı, Jeodezi Dairesi Başkanlığı, Ankara. Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

2 2. Birinci Periyot Ölçümler
1. Giriş 2. Birinci Periyot Ölçümler 3. İkinci Periyot Ölçümler 4. Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı’nın Oluşturulması ve Karakteristikleri 5. Güncelleme Çalışmaları 6. Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı’nın Mevcut Durumu 7. Sonuç Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

3 Nivelman Şubesi Kuruluş
GİRİŞ Nivelman Şubesi Kuruluş Haziran 1934 Teşkilat ve genel çalışma esaslarının belirlenmesi Yönergelerin hazırlanması Nivo ve mareograf aletlerinin sipariş edilmesi Yarbay Muharrem Cevat GÖNENÇ Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

4 Türkiye’de nivelman çalışmalarına başlama 1935
GİRİŞ Türkiye’de nivelman çalışmalarına başlama 1935 Antalya mareograf istasyonunun tesisi (08 Haziran 1935) Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

5 Hat bazında ilk nivelman çalışması
GİRİŞ Hat bazında ilk nivelman çalışması 1935 Antalya mareografından Burdur yolunu takiben Korkuteli yolu ile Zivint nahiyesindeki Çerkes köyüne uzanan 72 km’lik güzergâh 1936 Kızılkaya üzerinden Bucak yolu ile Burdur’a, oradan da Dinar’a kadar 148 km Antalya’dan Dinar’a toplam 220 km Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

6 İzmir/Karşıyaka (04 Temmuz 1936)
GİRİŞ İzmir/Karşıyaka (04 Temmuz 1936) Aynı Dönemde Arnavutköy (İtilaf Devletleri) Kandilli (Rasathane) Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

7 GİRİŞ Karadeniz Ereğlisi (1948) Samsun (1961) Trabzon (1956) Gölcük (1979) 1937 yılında 3127 sayılı kanunla söz konusu iki mareograf istasyonu Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’ne devredilmiş ve Türkiye kıyılarında mareograf istasyonu kurma ve işletme sorumluluğu bu kuruma verilmiştir. Karşıyaka (1936) Bodrum (1967) Antalya (1935) İskenderun (1952) Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

8 1944 yılında nivelman çalışmalarına yeniden başlangıç
BİRİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER 1944 yılında nivelman çalışmalarına yeniden başlangıç Mareograf istasyonlarına bağlı poligonlar Bölgesel çalışmalar Hızla gelişen nirengi çalışmaları Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

9 ? Normal Rakım Noktası 15-40 cm BİRİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER Karadeniz
Ereğlisi Samsun Trabzon Karşıyaka ? Normal Rakım Noktası 15-40 cm Bodrum Antalya İskenderun Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

10 N.R.N kullanımı (1974 yılına kadar)
BİRİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER Ortometrik düzeltme Toplu dengeleme N.R.N kullanımı (1974 yılına kadar) Gravite ölçümü Normal Ortometrik Yükseklik Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

11 1935-1970 yıllarında yapılan geometrik nivelman ölçüleriyle
BİRİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER yıllarında yapılan geometrik nivelman ölçüleriyle 158 Adet I. derece ( km) 87 Adet II. derece ( km) Toplam km uzunluğunda nivelman hattı Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

12 İKİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER
İkinci periyot ölçümlere başlangıç : 1973 Altyapı tahribatı nedeniyle yeni geçki tesisi İhtiyaç duyulan yerlerde sıklaştırma geçki tesisi Gravite ölçümü Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

13 1973-1993 yıllarında yapılan geometrik nivelman ölçüleriyle
İKİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER yıllarında yapılan geometrik nivelman ölçüleriyle Yenilenen Geçkiler Yeni Ölçülen Geçkiler 158-> 151 Adet I. derece 2 Adet II. derece 87-> 39 Adet II.derece Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

14 Antalya ortalama deniz seviyesi
İKİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı – 1992 (TUDKA-92) 1970 öncesi yılları 5 Adet I. derece 151 Adet I. derece 35 Adet II.derece Jeopotansiyel Sayı Sisteminde Helmert Ortometrik Yükseklik Normal Ortometrik NRN Antalya ortalama deniz seviyesi ( ) Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

15 TUDKA-92 Dengeleme Sonrası
İKİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER TUDKA-92 Dengeleme Sonrası Uyuşumsuz 3 adet geçki 1993 yılında Yeniden Ölçülen Ağa bağlantısı gerçekleştirilen 4 Adet eski II. derece 44 Adet eski II. derece (noktalarda gravite prediksiyonu) 2 Adet yeni II. derece Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

16 Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı – 1999 (TUDKA-99)
İKİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı – 1999 (TUDKA-99) yılları arasında 1970 yılından önce 7 Adet I. derece 151 Adet I. derece 44 Adet II.derece 41 Adet II.derece Toplam 243 Adet geçki (I ve II. derece) km nivelman hattı Nokta Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

17 Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı – 1999 (TUDKA-99)
İKİNCİ PERİYOT ÖLÇÜMLER Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı – 1999 (TUDKA-99) I. D. Geçki (1970 sonrası Ölçülen) II.D. Geçki (1970 sonrası Ölçülen) I. D. Geçki (1970 öncesi Ölçülen) II.D. Geçki (1970 öncesi Ölçülen) Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

18 TUDKA’NIN OLUŞTURULMASI VE KARAKTERİSTİKLERİ
ΔCij i j Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

19 Düğüm Noktaları Arasındaki Jeopotansiyel Sayı Farkları
TUDKA’NIN OLUŞTURULMASI VE KARATERİSTİKLERİ Ölçü Düğüm Noktaları Arasındaki Jeopotansiyel Sayı Farkları Dengeleme Birinci Aşama İkinci Aşama Düğüm noktaları ve aralarındaki geçkilerden oluşan ağın dengelenmesi Geçkiler boyunca düşey kontrol noktalarının jeopotansiyel sayı ve duyarlılıklarının hesaplanması Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

20 TUDKA-99 Karakteristikleri
TUDKA’NIN OLUŞTURULMASI VE KARATERİSTİKLERİ TUDKA-99 Karakteristikleri Referans Sistemi : Türkiye Ulusal Düşey Referans Sistemi Referans Çerçevesi Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı-1999 (TUDKA-99) Düşey Datum Antalya mareograf istasyonu, dönemi ortalama deniz seviyesi Gravite Datumu TTGA99 Yükseklik Sistemi Ortometrik Periyot Nokta Sayısı adet Uzunluk km Düğüm Noktası Sayısı 274 adet 1'nci Derece Hat Sayısı 158 adet (4S mm) 2'nci Derece Hat Sayısı 85 adet (8S mm) Ölçülen Gravite Sayısı adet Kestirilen Gravite Sayısı 4.112 adet Dengeleme Modeli , Gözlem: Jeopotansiyel Sayı Ağırlık , Mesafenin tersi, t=1.414 (1'nci derece hat), t=2.828 (2'nci derece hat), t: 1 km nivelmanda yükseklik farkının standart sapması Kaba Hata Data Snooping Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

21 Jeopotansiyel Sayı (C) Yükseklik (H) = Ortalama Gravite (G)
TUDKA’NIN OLUŞTURULMASI VE KARATERİSTİKLERİ Jeopotansiyel Sayı (C) Yükseklik (H) = Ortalama Gravite (G) Helmert Ortometrik Molodensky Normal Dengeleme sonrasında düşey kontrol noktalarına ait standart sapmaların ±0.3 ile ± 9 cm arasında değiştiği rapor edilmiştir. Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

22 Şiddeti Ms≥6.0 büyük depremlerin neden olduğu deformasyonların tespiti
GÜNCELLEME ÇALIŞMALARI 2000 yılından itibaren Şiddeti Ms≥6.0 büyük depremlerin neden olduğu deformasyonların tespiti TUDKA-99 dengelemesinde uyuşumsuz veya uyuşumsuzluk sınırına yakın tespit edilen hatların yeniden ölçülmesi Yeni kurulan mareograf (deniz seviyesi ölçer) istasyonlarının ağa entegrasyonu Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

23 17 Ağustos 1999 İzmit ve 12 Kasım 1999 Düzce Depremi
GÜNCELLEME ÇALIŞMALARI 17 Ağustos 1999 İzmit ve 12 Kasım 1999 Düzce Depremi Mayıs – Eylül 2000, km, 14 adet I ve II’nci derece geçki Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

24 -54.4 ile +27.3 cm arasında değişen toplamda 82 cm deformasyon
GÜNCELLEME ÇALIŞMALARI Ortak 623 noktada -54.4 ile cm arasında değişen toplamda 82 cm deformasyon Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

25 Dinar merkezde 22 cm’ye varan çökmeler
GÜNCELLEME ÇALIŞMALARI 01 Ekim 1995 Dinar Depremi Dinar merkezde 22 cm’ye varan çökmeler Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

26 15 Aralık 2000 Sultandağı ve 2002 Çay-Sultandağı depremleri
GÜNCELLEME ÇALIŞMALARI 15 Aralık 2000 Sultandağı ve 2002 Çay-Sultandağı depremleri Çay ilçesi ve Eber Kasabası arasında 34 cm’ye ulaşan çökmeler, Sultandağı ve Akşehir arasında 9 cm’ye varan yükselme Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

27 27 Haziran 1998 Ceyhan Depremi
GÜNCELLEME ÇALIŞMALARI 27 Haziran 1998 Ceyhan Depremi Mersin ve Pozantı bölgelerinde yer alan noktalara göre Adana, Ceyhan ve Kozan bölgelerinde 5-20 cm arasında düşey deformasyonlar Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

28 TUDKA-99 dengelemesi sonucunda
GÜNCELLEME ÇALIŞMALARI TUDKA-99 dengelemesi sonucunda Mayıs-Ağustos 2006 Uyuşumsuzluk Sınırına Yakın Gölbaşı/Bala 68-A (87 km), Yozgat B-1 (83 km), 562 (92 km) Uyuşumsuz Bayburt-Kelkit (85 km) Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

29 Kırsalda Köprü, menfez, viyadük…. Yerleşkelerde Hükümet konağı, okul,
TUDKA’NIN MEVCUT DURUMU Kırsalda Köprü, menfez, viyadük…. Yerleşkelerde Hükümet konağı, okul, sağlık ocağı, cami… Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

30 TUDKA’NIN MEVCUT DURUMU
Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

31 KEŞFİ YAPILAN NOKTA SAYISI
TUDKA’NIN MEVCUT DURUMU Yılları Arasında Gerçekleştirilen Çalışmalarda ÖLÇÜM YILI KEŞFİ YAPILAN NOKTA SAYISI TAHRİP NOKTA SAYISI TAHRİBAT ORANI (%) 2000 1264 570 45.1 2003 413 204 49.4 2004 336 156 46.4 2006 347 230 66.3 TOPLAM 2360 1160 49.2 Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

32 2009 yılı sonu itibariyle bölünmüş yol çalışmaları
TUDKA’NIN MEVCUT DURUMU 2009 yılı sonu itibariyle bölünmüş yol çalışmaları Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

33 Mayıs-Temmuz 2011 keşif çalışması
TUDKA’NIN MEVCUT DURUMU Mayıs-Temmuz 2011 keşif çalışması ~9.000 noktada keşif %63 oranında tahribat Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

34 ? SONUÇ Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı Birinci Periyot
İkinci Periyot Güncelleme 2000-… Farklı Bir Yaklaşım ? Üçüncü Periyot ? Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012

35 İlginiz için teşekkürler…
Türkiye Ulusal Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu , TUJK 2012, Zonguldak, Mart 2012