Yusuf Emre Atalay Şehit Kaya Aldoğan Anadolu Lisesi Aydın / Kuşadası.

... konulu sunumlar: "Yusuf Emre Atalay Şehit Kaya Aldoğan Anadolu Lisesi Aydın / Kuşadası."— Sunum transkripti:

1 Yusuf Emre Atalay Şehit Kaya Aldoğan Anadolu Lisesi Aydın / Kuşadası

2 Gök Tanrı Atalarımız, İslamiyet’e geçmeden önce Gök Tanrı dinine inanıyorlardı. Gök Tanrı’da tek bir ilahı savunuyor ve İslamiyet ile önemli ortak değerleri vardı. Talas Savaş Türkler, yıllar boyu Araplar’la anlaşamamış, hep kan dökülmüştü. Bu durum Talas Savaş’ına kadar sürdü. kabul etti Çinliler, sürekli Türkler’e akın yapıyor, rahatsız ediyor ve kan döküyordu. Bu duruma tek başına dur diyemeyen Karluk Türkler’i, Abbasiler’den yardım istedi. Eğer Türkler yok olursa Çin, Abbasiler’in kapısına dayanır korkusuyla Abbasiler kabul etti. Tarih de ilk defa Türkler ve Araplar, ittifak oluşturdular. Bu ittifak Türkler’in Müslüman olmaların da çok önemli bir rol oynamıştır. Savaş ise 5 gün sürüp, Abbasiler’in zaferiyle sonuçlanmıştır.

3

4 1 -tek tanrı 1 - Her iki dinde de tek tanrı inancı vardır. 2 –ölümden sonra ki yaşam 2 – Her iki dinde de ölümden sonra ki yaşama inanılmaktadır. 3 –Cihad kavramı vardır 3 – Cihad kavramı vardır. Cihad’ın anlamı ise, Allah yolunda savaşmak, mücadele etmek, fetihler yapmak, galibiyetler kazanmaktır. 4 – inanan kişilere iyi ahlaklı olmayı öğüt eder 4 – Her iki din de dürüst olmayı, yalan söylememeyi, mert olmayı öğütler. Yani inanan kişilere iyi ahlaklı olmayı öğüt eder.

5

6 Türk Halk Edebiyatı Anonim Türk Halk Edebiyatı Aşık Tarzı Türk Halk Edebiyatı Dini Tasavvufi Türk Halk Edebiyatı

7 sadeyalındır 1 – Dili sade ve yalındır. dörtlük 2 – Nazım birimi dörtlüktür. hece 3 – Nazım ölçüsü hecedir. 4 – Temalar ; aşk, doğa, savaş, özlem, kahramanlık, yurt sevgisi, gurbet’dir. 5 – Nazım türleri ise mani, türkü, koşma, semai, ilahi ve nefes’dir.

8 belli değil 1 – Yazanı söyleyeni belli değildir. sadeyalın 2 – Dili sade ve yalındır. hecedörtlük 3 – Nazım ölçüsü hece, nazım birimi dörtlüktür. duygu ve düşünüşleri 4 – Türk halkının duygu ve düşünüşleri (aşk, doğa, savaş, tema edinir kahramanlık vb.) tema edinir. yarım uyak 5 – Genellikle yarım uyak kullanılır. 6 – Nazım türü mani, türkü, ninni, bilmece, tekerleme, atasözleri, halk hikayeleri ve masallarıdır. sözlü gelenekle 7 – Anonim ürünlerimiz sözlü gelenekle kuşaktan kuşağa aktarılmıştır.

9 1 –Tek dörtlük 1 – Tek dörtlükten oluşur. 2 –En çok kullanılan 2 – En çok kullanılan türdür. 3 –Yedili hece ölçüsü 3 – Yedili hece ölçüsüyle yazılır. 4 –Yarım uyak 4 – Yarım uyak kullanılır. 5 –İlk iki dizesidoldurma. Asıl tema son iki dize 5 – İlk iki dizesi doldurma dizesidir. Asıl tema son iki dizesidir. 6 –Türk Halkı’nın duygu ve düşünüş 6 – İşlenen temalar aşk, özlem, ayrılık, gurbet gibi Türk Halkı’nın duygu ve düşünüşlerini yansıtır. Örnek bir mani :

10 1 – Türk Halkı’nın duygu ve düşünüş 1 – Temaları aşk, ayrılık, doğa, savaş, özlem, ölüm, kahramanlık gibi Türk Halkı’nın duygu ve düşünüşlerini yansıtır. 2 –Yedilisekizlion birli 2 – Yedili, sekizli, on birli hece ölçüsüyle yazılır. 3 –BozlakKayabaşıOturakTürkmani 3 – Ezgilerine göre Bozlak, Kayabaşı, Oturak, Türkmani isimlerini alır. 4 –kavuştakbağlama 4 – Nakarat kısımlarına kavuştak yada bağlama denir. 5 –dörtlük 5 – Bentler dörtlük halinde yazılır. Örnek bir türkü :

11 uyumasını sağlamak için veya ağlamasını durdurmaksade bir dilhece ölçüsüezgili Çocuğun ya da bebeğin uyumasını sağlamak için veya ağlamasını durdurmak için, sade bir dille ve hece ölçüsüne göre ezgili olarak söylenen ürünlerdir. Divanü Lügati’t Türk’de “balubalu” Ek bilgi olarak, ninni Divanü Lügati’t Türk’de “balubalu” diye isimlendirilmiştir. Örnek :

12 üstü kapalı olarak anlatılması ve onun ne olduğunun düşünülerek bulunmasını hedefleyen Bilmeceler eşya, insan, hayvan, bitki, doğa ve inanışla ilgili bilgilerin üstü kapalı olarak anlatılması ve onun ne olduğunun düşünülerek bulunmasını hedefleyen çoğu kalıplaşmış sözlerdir. Örnek : Ağzı var dili yok, nefesi var canı yok, Derisi var, kanı yok. Bu nedir? Cevap : Balon Rengi kızıl şarap değil, Kışın fena ahbap değil. Bu nedir? Cevap : Çay

13 ölçülükafiyeli Masal, hikaye, bilmece, halk tiyatrosu gibi bazı edebi türler içinde veya bağımsız olarak söylenen ölçülü ve kafiyeli sözlerdir. Örnek :

14 halkın yarattığı olağanüstü durum ve olayları yine olağanüstü kahramanlarhalk hikayeleri Genellikle halkın yarattığı, ağızdan ağıza, kuşaktan kuşağa sürüp gelen, çoğunlukla olağanüstü durum ve olayları yine olağanüstü kahramanlara bağlayarak anlatan halk hikayelerine masal denir. Örnek :

15 kim tarafından bilinmediğinden anonimdirtopluma mâl olmuş benimsenmiş kısa ve özlü sözler Atasözleri, kim tarafından ne zaman söylendiği bilinmediğinden anonimdir. Bu sözler topluma mâl olmuş, toplum tarafından benimsenmiş ve yüzyılların düşünce ve mantık isteminden geçerek günümüze ulaşmış kısa ve özlü sözlerdir.Örnek Adam yanıla yanıla, pehlivan yenile yenile. Arpa eken buğday biçmez. At, adımına göre değil, adamına göre yürür. Balık baştan kokar. Bir tepe yıkılır bir dere dolar. Boş çuval ayakta durmaz.

16 1 –Usta çırak 1 – Usta çırak ilişkisi vardır. 2 –Sazicra 2 – Saz eşliğin de icra edilir. 3 –cönk 3 – Aşıkların şiirlerinin toplandığı kitaba cönk denir. 4 –temalar 4 – İşlenen temalar aşk, doğa, savaş, kahramanlık ve ölümdür. 5 –türleri 5 – Nazım türleri koşma, semai, varsağı ve destandır. 6 –sadeyalın 6 – Dili sade ve yalındır. 7 –dörtlükhece 7 – Nazım birimi dörtlük, nazım ölçüsü hecedir. 8 –yarım uyak 8 – Genellikle yarım uyak kullanılır.

17 en çok kullanılan nazım türüOn bir üçbeş bölüm Aşık tarzının en çok kullanılan nazım türüdür. On birli hece ölçüsüyle yazılır. En az üç, en fazla beş dörtlükle yazılır. Koşma bölümlere ayrılmıştır. Güzelleme : Güzelleme : Aşk, doğa içeren şeyler. Koçaklama: Koçaklama : Savaş, kahramanlık içerir. Taşlama: Taşlama : Eleştiri içerir. Ağıt: Ağıt : Ölüm içerir.

18 farkı sekizli hece ölçüsüsadece Koşmadan farkı sekizli hece ölçüsü ile yazılması, artı sadece aşk, doğa üzerine yazılmasıdır. Örnek: Örnek : Güzeller hep suya gider, Oturmuş zülfünü düzer, Aşıklarda durmaz gezer, Düşürdün dertlere beni.

19 Sekizli hece ölçüsü Semaiden farkı Sekizli hece ölçüsü ile yazılır. Semaiden farkı “ bre, hey, ey” gibi cümlelerin olmasıdır. Örnek : Bre ağalar bre beyler Ölmeden bir dem sürelim Gözümüze kara toprak Dolmadan bir dem sürelim Karacaoğlan der canan Güzelim sözüme inan Bu ayrılık bize heman Ermeden bir dem sürelim

20 derin izler bırakmış olağanüstü özellikler katılar ölçülü ve uyaklı uzun Toplum üzerinde derin izler bırakmış olayların (savaş, kahramanlık, göç vs.) olağanüstü özellikler katılarak aktarılan ölçülü ve uyaklı uzun şiirlerdir. Örnek :

21 İki türlüilahi aşk ; Allah’a duyulan aşktır İki türlü aşk vardır. Birincisi, ilahi aşk ; Allah’a duyulan aşktır. mecazi (beşeri) aşk ; dünya nimetlerine duyulan aşktır İkincisi mecazi (beşeri) aşk ; dünya nimetlerine duyulan aşktır. bu dünyanın geçici asıl dünyanın ahiret dünyası ecellerinin gelmesini beklerlerilahi aşklarına kavuşma isteği İlahi aşkla dolup taşanlar bu dünyanın geçici asıl dünyanın ahiret dünyası olduğuna inanırlar. İlahi aşkı benimsedikleri için bir an önce ecellerinin gelmesini beklerler. Bunun sebebi ilahi aşklarına kavuşma isteğidir. Müridtekkedergahpirşeyh kamil Gönüllülüğüne esas olarak kendisini Allah yoluna adamak isteyen Mürid, tekke veya dergahlara giderek pir veya şeyh denilen kamil insanlardan (olgun insan) İlahi aşkı öğrenirler.

22 1 –sadeyalın 1 – Dili sade ve yalındır. 2 –dörtlükhece 2 – Nazım birimi dörtlük, nazım ölçüsü hecedir. 3 –yarım uyak 3 – Genellikle yarım uyak kullanılır. 4 –İlahi aşkPeygamber sevgisiinsan sevgisi hoşgörü 4 – İlahi aşk, Peygamber sevgisi, insan sevgisi ve hoşgörü esastır. 5 –türleri 5 – Nazım türleri ilahi, nefes, nutuk, şatiye, deme, devriyedir.

23 1 - 1 - Allah aşkını, dünyanın geçiciliği, Peygamber ve insan sevgisini işler. 2 – 2 – Yedili, sekizli, on birli hece ölçüsüyle yazılır. 3 – 3 – En az üç, en fazla yedi dörtlükle yazılır. Örnek :

24 dörtlük38 Nazım birimi dörtlüktür. Dörtlük sayısı 3 ila 8 arasında değişir. Hecetasavvufi Hece ölçüsüyle yazılırlar. Bektaşi şairlerinin yazdığı tasavvufi şiirlerdir. Örnek Eğer ekilir de bostan olursam Şu halkın diline destan olursam Kara toprak senden üstün olursam Bu yıl bu yayladan Şâh'a gidelim Bir bölük turnaya sökün dediler Yürekteki derdi dökün dediler Yayladan öteki yakın dediler Bu yıl bu yayladan Şâh'a gidelim

25 Tekke ve dergahmürit Tekke ve dergahlara yeni katılmış müritlere dergahın ilkelerinin anlatıldığı şiirlerdir. Örnek :

26 1-teklifsizcealaycı bir dille 1- İnançlardan teklifsizce, alaycı bir dille söz eder gibi yazılırlar. 2-saçma ve dini esaslara aykırı ince ve derin anlamlar 2- Görünüşte saçma ve dini esaslara aykırı sanılan bu şiirlerin içinde ince ve derin anlamlar, yorumlandığında tasavvufla ilgili değişik konuların olduğu görülür. 3-Tanrıyla konuşur gibi 3- Tanrıyla konuşur gibi şakalaşırcasına yazılan şiirlerdir. Örnek Çıktım erik dalına Anda yedim üzümü Bostan ıssı kakıyıp Der ne yersin kozumu Kerpiç koydum kazana Poyraz ile kaynattım Nedir diye sorana Bandım verdim özünü

27 1 -Alevi kendi düşüncelerini 1 - Alevi şairlerin kendi düşüncelerini dile getirdikleri şiirlerdir. 2 -Alevî tekkeleriterennüm 2 - Bu şiirler Alevî tekkelerinde, tören sırasında sazla terennüm edilir. 3 -8'li 3 - Hecenin 8'li ölçüsü kullanılır. 4 -35 4 - 3 veya 5 dörtlükten oluşabilir. Örnek : Güzel aşık cevrimizi Çekemezsin demedim mi Bu bir rıza lokmasıdır Yiyemezsin demedim mi Yemeyenler kalır naçar Gözlerinden kanlar saçar Bu bir demdir gelir geçer Duyamazsın demedim mi

28 1 -devir inancını anlatan Allah’tan çıkıp tekrar Allah’a döndüğü 1 - Tasavvuf felsefesindeki devir inancını anlatan şiirlerdir. Devir kuramında kainatın ve insanın Allah’tan çıkıp tekrar Allah’a döndüğü ifade edilir. 2 -Bektaşi şair 2 - Çoğunlukla Bektaşi şairlerince söylenmiştir. 3 -ilkin cansız aslına dönmüş olur 3 - Devir inancına göre bu dünyaya gelen varlık ilkin cansızdır, daha sonra bitki, daha sonra hayvan, en sonra da insan-ı kamile geçtikten sonra ise Tanrıya döner ve onun ile birleşir; yani varlık tekrar aslına dönmüş olur. Örnek : Kırklar meydanına vardım Gel beri ey can dediler İzzet ile selam verdim Gel işte meydan dediler