DUYU ORGANLARI.

... konulu sunumlar: "DUYU ORGANLARI."— Sunum transkripti:

1 DUYU ORGANLARI

2

3 DUYU ORGANLARI Hareket, gürültü gibi olayları fark eden gelişmiş canlılarda sinir sistemi ile çevre arasındaki iletişimi sağlayan organlara duyu organları denir.

4 DUYU ORGANLARI Duyu organları içinde özel hücre grupları olan duyu almaçları (reseptörleri) yer alır.

5 DUYU ORGANLARI Bu duyu almaçları sayesinde çevremizdeki bir cismin
rengini, sesini, kokusunu, sertliğini, yumuşaklığını, sıcaklığını ve soğukluğunu fark ederiz.

6 DUYU ORGANLARI Duyu organları tarafından alınan bu uyarılar beyne iletilir. Beyin, gelen uyarıları değerlendirerek vücut için gerekli komutları verir.

7 GÖZ VE KISIMLARI

8

9

10

11

12 Sert Tabaka Göz yuvarlağını en dıştan saran beyaz renkli sert tabakadır. Sert tabaka gözün iç kısmını korur ve göz yuvarlağının ön tarafında saydam tabakayı meydana getirir. Saydam tabaka (kornea) sert tabakanın incelip saydamlaşmasıyla oluşmuştur. Saydam tabaka, ışığı kırar ve göz bebeğinde toplanmasını sağlar.

13

14 Sert tabaka iris Göz bebeği

15 Göz merceği retina iris

16

17

18 Damar Tabaka Gözü besleyen kan damarları bakımından zengindir.
Damar tabakanın iç yüzeyi, siyah renk maddesi taşıyan hücrelerden oluşur. Bu tabaka gözün içini karanlık bir odaya çevirir. Fazla ışık bu tabakada emilir.

19 İris: Damar tabakanın gözün ön tarafında düzleşmesiyle düz kaslardan oluşmuş bir yapıdır. Daralıp genişleyerek göze girecek ışık miktarını ayarlar.

20

21 Göz Bebeği: İrisin ortasında bulunan, göze ışık girmesini sağlayan açıklıktır.

22

23 Göz Merceği Canlı, esnek ve saydam bir yapıdır. Göze giren ışığı kırıp ağ tabakaya düşmesini sağlar. Göz merceği, kaslarla damar tabakaya bağlıdır.

24

25

26 Ağ Tabaka (Retina) Yapısında görme duyu almaçları bulunur.
Işığı ve rengi algılayan hücreler burada bulunur

27

28

29 Ağ Tabaka (Retina) Görüntüler, ağ tabakaki almaçlar tarafından alınarak gözdeki duyu sinirlerine verilir. Sinirler, görüntüyü beyne iletir. Görüntü beyinde algılanır.

30 Ağ tabaka üzerindeki sarı benek görüntün oluştuğu, kör nokta görmenin olmadığı yerdir.
Sarı benek, göz merceğinin ışığı odakladığı yerde bulunur. Kör nokta, görme sinirlerinin gözden çıktığı ışığa duyarlı olmayan bir bölgedir.Burada görüntü oluşmaz.

31

32

33

34 Görme Olayının Gerçekleşmesi
Göze dışarıdan gelen ışık, sırasıyla şu kısımlardan geçer ve ağ tabakaya ulaşır: Işık kornea göz bebeği göz merceği retina (ağ tabaka)

35 Göz bebeğinden geçen ışınlar, mercekte kırılarak ağ tabaka üzerinde sarı benekte ters görüntü oluşturur. Ters görüntü sarı benekteki duyu hücreleri tarafından görme sinirlerine gönderilir. Görüntü, sinir hücreleri tarafından beynin görme merkezine taşınır. Görme merkezinin uyarıları değerlendirmesi sonucu net, düz görüntü oluşur.

36 Göz Kusurları a. Miyopluk
Görüntü sarı benekte değil, retina tabakasıyla mercek arasında oluşur. Miyop insanlar yakını görür, fakat uzaktaki cisimleri net göremez. Sebepleri Göz merceğinin şişkinleşerek ışığı fazla kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca geriye doğru uzaması. Düzeltilmesi Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.

37 NORMAL GÖZ

38 MİYOP

39

40

41

42 MİYOP DÜZELTİLMESİ

43 MİYOP GÖZÜN DÜZELTİLMESİ
Kalın kenarlı mercekle görüntünün RETİNA üzerine düşmesi sağlanır.

44

45 FOTOĞRAF MAKİNESİ VE GÖZÜMÜZ

46 b. Hipermetropluk Hipermetrop gözde görüntü retina tabakasının gerisinde oluşur. Hipermetrop göz uzaktaki cisimleri görür, fakat yakındaki cisimleri net göremez. Sebepleri Göz merceğinin ışığı normalden az kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca arkadan öne basık olması. Düzeltilmesi İnce kenarlı mercekle düzeltilir.

47 HİPERMETROP

48 HİPERMETROP GÖZÜN DÜZELTİLMESİ

49 NORMAL GÖZ HİPERMETROP GÖZ
Görüntü RETİNA üzerine düşer Göz ekseni ve göz merceği normal Göz ekseni normal ama , göz merceği yassı olduğu için ışığı az kırıyor. Görüntü RETİNA nın arkasına düşer

50 NORMAL GÖZ HİPERMETROP GÖZ
Göz ekseni ve göz merceği normal. Görüntü RETİNA üzerine düşer. Göz merceği normal, göz ekseni kısa. Görüntü RETİNA nın arkasına düşer.

51

52

53 HİPERMETROP DÜZELTİLMESİ
İnce kenarlı mercek ile görüntünün RETİNA üzerine düşmesi sağlanır.

54

55

56 c. Astigmatlık Merceğin veya saydam tabakanın yüzeyinin pürüzlenmesiyle oluşur. Silindirik mercekle düzeltilebilir.

57 ASTİGMATİZM Saydam tabaka (=Kornea) küreselliğini kaybetmiştir.
Işık düzgün toplanmaz , bulanık ve çift görme olur.

58 ASTİGMATİZM

59

60 d. Katarakt Merceğin saydamlığını yitirmesiyle oluşur. Ameliyatla düzeltilir.

61 c. Presbitlik Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesiyle oluşur. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. Yaşlılarda görülür.

62 e. Şaşılık Göz yuvarlağını hareket ettiren kasların normalden uzun ya da kısa olmasından kaynaklanır. Ameliyatla düzeltilebilir.

63 f. Renk Körlüğü Bazı renkleri ayırt edememe durumudur. Kalıtsal bir hastalıktır. Genelde renk körleri kırmızı ve yeşil rengi ayırt edemez.

64 RENK KÖRLÜĞÜ (= DALTONİZM)
Kırmızı ve yeşil renkleri ayıramazlar. Renk körü olanlara sürücü belgesi verilmez. Tedavisi yoktur. Kalıtsal bir hastalıktır.

65

66 Renk körü olanlarda Normal görenlerde 12 rakamını görürler

67

68 Renk körü olanlarda 3 Normal görenlerde 8 Rakamını görürler

69

70 Renk körü olanlarda 70 Normal görenlerde 29 Rakamını görürler

71

72 Renk körü olanlarda 2 Normal görenlerde 5 Rakamını görürler

73

74 Renk körü olanlarda 5 Normal görenlerde 3 Rakamını görürler

75

76 Renk körü olanlarda 17 Normal görenlerde 15 Rakamını görürler

77

78 Renk körü olanlarda 21 Normal görenlerde 74 Rakamını görürler

79 KULAK

80

81

82

83 Kulak, işitme ve denge organıdır
Kulak, işitme ve denge organıdır. Cisimlerin titreşmesi sonucu havada ses dalgaları oluşur. Kulak, ses dalgalarını algılayan duyu organımızdır. Kulak; dış, orta ve iç kulak olmak üzere üç bölümde incelenir.

84

85

86 a. Dış Kulak Kulak kepçesi ve kulak yolundan oluşur

87 Kulak kepçesi, kıkırdaktan yapılmış kıvrımlı ve esnek bir yapıdır.
Çevreden gelen sesleri toplar. Ses dalgaları kulak yoluyla orta kulağa iletilir.

88 KULAK YOLU Kulak yolunun içindeki tüyler tozların kulak zarına ulaşmasını engeller. Kulak yolundaki hücrelerin ürettiği sarımsı renkli sıvı tozların tutulmasını ve kulak zarının esnek kalmasını sağlar.

89

90 KULAK ZARI Kulak zarı, kulak yolundan gelen sesler sayesinde titreşir. Çok ince ve gergin yapıdaki kulak zarı dış kulak ile orta kulak arasında bulunur

91

92 b. Orta Kulak Kulak zarı çekiç, örs, üzengi kemiklerinden oluşur. Östaki borusu orta kulağa açılır. Kulak yoluyla gelen ses dalgaları kulak zarını titreştirir. Çekiç, örs ve üzengi kemikleri bu titreşimleri iç kulağa aktarır. Östaki borusu orta kulağı, yutağa bağlar. Dış kulak ve orta kulak arasındaki basıncı dengeler.

93

94 c. İç Kulak İç kulakta hem işitme hem de vücudun dengesini sağlamakla ilgili yapılar bulunur. Oval pencere, yarım daire kanalları, dalız ve salyangozdan oluşur. Orta kulaktan küçük kemiklerle taşınan ve şiddeti yaklaşık 20 kat yükseltilen titreşimler iç kulakta oval pencereye aktarılır. Oval pencereden gelen titreşimleri salyangoza ileten dalız dır. Dalız içerisindeki sıvı ile salyangozdaki sıvıya geçen ses dalgaları işitme sinirleri sayesinde beyne iletilir.

95 Salyangozda, korti organı denilen yapıda işitme duyu hücreleri vardır.
Salyangoz içindeki sıvı tarafından iletilen ses uyarıları, duyu hücreleriyle algılanarak işitme sinirleriyle beyne iletilir. Beyinde bu uyarılar yorumlanarak işitme olayı tamamlanır.

96

97 Ses Dalgaları —►Kulak kepçesi —► Kulak yolu —► Kulak zarı —► Çekiç, örs, üzengi—►Oval pencere —► Dalız —►Saylangoz(sıvı) —►Korti organı —►İşitme Duyu Hücreleri —►İşitme Duyu Sinirleri Hücreleri —► Beyinin İşitme Duyu Merkezi —► İşitme Olayı

98

99 Yarım Daire Kanalları Salyangozun üst kısmında bulunur.
Birbirine dik yarım daire şeklinde üç kanaldan oluşur. Her iki kulağımızda bulunur. İçinde sıvı vardır. Yarım daire kanalları beyincik ile birlikte görev yaparak dengede durmamızı sağlar. İşitme olayı ile ilgisi yoktur.

100

101 BURUN

102 Nasıl Koku Alırız? Burun, koku alma organımızdır. Burun boşluğu iki delikle dışarı açılır. Iç taraftan yutağa bağlanır. Burun boşluğunun üstünde burnun içini örten epitel doku üzerinde koku sinirlerinin yoğun olduğu sarı bölge vardır.

103 Bu yüzey mukus salgısı yapar. Buraya mukoza da denir
Bu yüzey mukus salgısı yapar. Buraya mukoza da denir. Koku sinir uçları mukoza içinde gömülüdür Koku taşıyan gazlar, burna girdikten sonra mukus sıvısı içinde çözünerek duyu sinirlerini uyarır. Sinirler uyarıları beyne iletir. Böylece koku algılanır.

104

105 Koku yorgunluğu Burundaki duyu hücreleri çabuk yorulur.
Sürekli aynı koku gelirse, zamanla hissedilen koku azalır ya da hiç koku hissedilemez. Buna koku yorgunluğu denir. Bu durumda burun, ancak farklı bir kokuyu algılayabilir.

106

107 Nezle olan birinde burundaki mukus tabakası kalınlaştığından koku alma duyusu zayıflar.
Burun, koku alma organı olduğu gibi solunum sisteminin de bir organıdır.

108 Beynimizde koku ile tat uyarıları aynı merkezde değerlendirildiği için, koku alma ile tat birbiriyle yakından ilgilidir. Bu yüzden yiyeceklerin tadını ve kokusunu birlikte algılarız. Nezle olunca besinlerin tadını da iyi alamayız.

109 DİL

110

111 Nasıl Tat Alırız? Dil, tat alma organımızdır. Epitel doku ile örtülüdür. Dil üzerinde tat tomurcukları bulunur. Tat tomurcukları içinde duyu hücreleri vardır.

112 Bu tomurcuklarda dört ana tat algılanır:
Acı, tatlı, tuzlu ve ekşi. Tat tomurcukları dilin belli kısımlarında yoğunlaşmıştır. Bu yüzden dilin bazı bölümleri belli tatları daha iyi algılar.

113

114 Nasıl Tat Alırız? Bir maddenin tadının algılanabilmesi için maddenin tükürük sıvısı içinde çözünmesi gerekir. Dilde çözünen tat molekülleri tat tomurcuklarını uyarır. Uyarı, tat tomurcuğundan sinirlere aktarılır ve beyne iletilir.

115

116

117

118 Nasıl Tat Alırız? Tadın alınmasında, besinin koku moleküllerinin uyarmasıyla burun da rol oynar. Dil, besinleri ağzımızda çevirerek dişlerimizle parçalamaya yardım eder. Ayrıca, ses ve harflerin çıkışına yardım ederek konuşmamızı sağlar.

119 Nasıl Tat Alırız?

120 DERİ

121

122

123 Derimizle Nasıl Algılarız?
Deri, vücudu çepeçevre saran, geniş yüzeyli bir organımızdır. Deri, insanda; - Dokunma, basınç, sıcaklık, ağrı gibi mekanik duyuları algılar. - Terlemeyle boşaltıma yardımcı olur. - Mikropların girişini engeller. - Solunuma yardımcıdır. - Vücut ısısının ayarlanmasında etkilidir. Deri, üst ve alt deri olmak üzere iki tabakadan oluşur.

124

125

126 a. Üst Deri (Epidermis) Üst deri, ölü tabaka ve malpighi tabakasından oluşur. Ölü Tabaka (Korun): Sertleşmiş protein ve ölü hücrelerden oluşur. Mikropların vücuda girişini engeller. Canlı Tabaka (Malpighi): Ölü tabakanın altında bulunan canlı hücrelerden oluşan kısımdır. Bu tabakada ölen hücreler üst tabakayı oluşturur. Deriye renk verir.

127 b. Alt Deri (Dermis) Kıl kökleri, kan damarları, sinirler,
duyu almaçları, ter bezleri, ve yağ hücreleri bulunur.

128 Duyu almaçları (duyu hücreleri) vücudun her yerine aynı oranda dağılmamıştır.
Örneğin topuklarımızın ısıya duyarlılığı ile elimizin ısıya duyarlılığı farklıdır.

129 DUYU ORGANLARININ SAĞLIĞI
Göz: Okurken ve yazarken odanın ışık durumuna dikkat etmeliyiz. Aşırı güneş ışınlarından kaçınmalıyız. Tozlu, dumanlı yerler göz sağlığı için zararlıdır. Gözlerde meydana gelen hastalıklarda gecikmeden doktora gidilmelidir.

130 Kulak: İşitme sinirleri çok çalıştığında yorulur.
Gürültülü yerlerde sürekli bulunan kimselerde işitme kaybı olur. Kulak sağlığını korumak için gürültüden uzak yerlerde durulmalıdır. Müzik aletlerinin sesi kendi işiteceğimiz kadar ve kulağımıza zarar vermeyecek kadar açılmalıdır. Kulak sert cisimlerle karıştırılmamalı, kulak yoluna sivri cisimler sokulmamalıdır. Kulak dış darbelerden korunmalıdır. Patlama sesi gibi kuvvetli seslerde ağız açılmalıdır.

131 Burun: Burun sivri cisimlerle karıştırılmamalı, kıl kopartılmamalıdır.
Nezle, grip gibi hastalıklardan korunmalıdır. Sık görülen burun kanamalarında hekime gidilmelidir.

132 Deri: Deri temizliğine önem verilmelidir.
Deride oluşan kirli tabaka solunuma ve terlemeye engel olur. D vitamini oluşturmak için güneş banyosu yapılmalıdır. Gereğinden fazla güneşte kalınırsa, güneşin zararlı ışınları deri kanserine ve yanıklara sebep olabilir.

133 Dil: Ağız sağlığını korumak için, çok soğuk ve sıcak gıdalar alınmamalıdır. Alkol ve sigara ağız sağlığı açısından çok zararlıdır, kesinlikle zararlı maddelerden uzak durulmalıdır.