Kesinlik (Siz) Biyoistatistik Hayatınızdan kesitlerle bildikleriniz ve bilmediklerinize yolculuk... Zekeriya AKTÜRK, Prof. Dr.

... konulu sunumlar: "Kesinlik (Siz) Biyoistatistik Hayatınızdan kesitlerle bildikleriniz ve bilmediklerinize yolculuk... Zekeriya AKTÜRK, Prof. Dr."— Sunum transkripti:

1 Kesinlik (Siz) Biyoistatistik Hayatınızdan kesitlerle bildikleriniz ve bilmediklerinize yolculuk... Zekeriya AKTÜRK, Prof. Dr. http://aile.sifa.edu.trhttp://aile.sifa.edu.tr / 221 https://neventrip.files.wordpress.com/2015/12/cropped-road-trip3.jpg

2 Amacım Bu sunumda sizi düşündürmeyi, aynı zamanda eğlendirmeyi, biyoistatistiği sevdirmeyi ve temel biyoistatistik kavramlar hakkında bilgi sunmayı amaçlıyorum. Günlük pratikten örnekler vererek biyoistatistikle bağ kurmaya çalışacağım: – Tanı testleri, Evren/Örneklem, Normal dağılım, Güven aralıkları, Etki genişliği, Bias, P değeri, Alfa hatası, Beta hatası, Güç, Aşırı/uç değerler, Geçerlilik, Güvenilirlik. / 222

3 Monthy Hall Problemi Aile hekimliği yeterlilik kurulu sınavındasın. Esra Hoca üç dosya gösteriyor: – Diyabet – Talasemi Sen diyabete çalışmışsın. Bir dosya seçiyorsun: / 223

4 4 Talasemi taşıyıcısı ?? Esra Hoca bir dosyayı açıyor ve bunun talasemi olduğunu gösteriyor. Seçtiğin dosyayı değiştirmek diyabet dosyasını bulma ihtimalini artırır mı?

5 1-Tanı Testleri Adana’da 30 yaş üstü 1 000 000 kişi yaşıyor – TUİK: http://www.tuik.gov.tr/Start.dohttp://www.tuik.gov.tr/Start.do Doğu Akdeniz’de erişkinlerde verem prevalansı %1 – DSÖ: http://www.who.int/healthinfo/ global_burden_disease/GBD_report_2004update_part3. pdfhttp://www.who.int/healthinfo/ ARB boyaması %99 özgüllüğe sahip – STED: http://www.ttb.org.tr/sted/sted0200/02002.htmlhttp://www.ttb.org.tr/sted/sted0200/02002.html / 225

6 6 Nüfus: 1 000 000 Hasta: 10 000 Hasta: 10 000 Sağlıklı: 990 000 Yalancı pozitif: 9 900 ARB’nin Özgüllüğü (specificity) %99 ≈%50 / %50

7 2-Fındıkta Randıman / 227

8 8 Yasin Demir http://www.slideshare.net/makaveliyasin/rnekleme-teknikleri

9 3-Bir Binomiyal Test Yapalım / 229 Yeterince zaman ve paranız varsa istediğiniz sonuçları alabilirsiniz!?

10 4-Tanı Testlerinde Hata Araştırmalar laboratuvar testlerinde %0,1 ile %10 arasında hata paylarının olduğunu göstermektedir. Bir testin hatalı çıkma ihtimali p 1 =%10, ikinci bir testinki ise p 2 =%10 olsa p 1 veya p 2 testinin hatalı olma olasılığı kaç olur? / 2210 http://www.medscape.com/viewarticle/758467_3, P1=%10 P2=%10 0,1*0,1=0,01 Olasılık: 0,10+0,10-0,01 =%19

11 5-Çıkarımsal İstatistik 1.Hipotez: 100 öğrencilik sınıfımızın boy ortalaması (170±5cm) toplum ortalamasından (165cm) farklı değildir. 2.Veriler: n=100; =170cm; SS=5; μ=165cm 3.Test: t= ( -μ)/(SS/√n) = 170-165/(5/10)=5/0,5=10 4.Teorik dağılımla karşılaştır: t=10, SD=99; p<0,001 5.Yorum: aradaki fark istatistik açıdan anlamlıdır. / 2211

12 Normal Dağılım / 2212 OYF= Normal Distribution: https://en.wikipedia.org/wiki/Normal_distribution https://en.wikipedia.org/wiki/Normal_distribution

13 6-Anlamlılık Sınırı 0,05? 0,01? Neden? / 2213

14 7-Güven Aralığı / 2214 Kutlu R ve Çivi S. Konuralp Tıp Dergisi 2014;6(2):47-54 http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ktd/article/download/5000136410/5000125267 http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ktd/article/download/5000136410/5000125267 Normal hemoglobin değerleri ErkekKadın 16-50 yaş 13,50-17,50 g/dl 12,00-16,00 g/dl http://tahlil.com/hemoglobin-hb

15 8-α Hatası, β Hatası, Güç, Etki Genişliği / 2215

16 / 2216

17 9-Aşırı Değerler, Uç Değerler / 2217 Rakamlar yalan söylemez ama yalancılar rakamları kullanabilir!

18 / 2218

19 10-Geçerlilik / Güvenilirlik / 2219 Laboratuvar testlerinden sınavlara kadar günlük yaşamın her anında geçerlilik/güvenilirlik söz konusu “Seni seviyorum” da bile geçerlilik aranabilir. Buna rağmen yapılan geçerlilik/güvenilirlik analizlerinde hiç uygunsuz olmaması düşündürücüdür..

20 11-Bir hipotez, iki test H0: Psikiyatrik tanılara göre kişilerin sigara içme durumları arasında fark yoktur. / 2220 Yeterince işkence yaparsanız rakamlar size istediğinizi söyleyecektir!

21 Sonuç Biyoistatistik sosyal hayattan bağımsız düşünülemez. Biyoistatistik matematikle bağlantılı olduğu kadar sosyal ilimlerle de bağlantılıdır. İstatistikleri dikkate alırsanız yanılma ihtimaliniz azalır. / 2221 Beni bir kez aldatırsan sana yazıklar olsun, ama eğer iki kez aldanırsam bana yazıklar olsun!

22 Monthy Hall Problemi Çözümü / 2222 https://en.wikipedia.org/wiki/Monty_Hall_problem