GEBELİĞİN FİZYOLOJİSİ

... konulu sunumlar: "GEBELİĞİN FİZYOLOJİSİ"— Sunum transkripti:

1 GEBELİĞİN FİZYOLOJİSİ
Arş. Gör. Kevser İLÇİOĞLU

2 FERTİLİZASYON Normal olarak oositler 24 saat,spermatozoitler ise 48 saat fertilizasyon yeteneğine sahiptirler. Ovumun spermatozoitlerle karşılaşması ve fertilizasyonu tubanın ampulla kısmında olmaktadır.

3 Fertilizasyon yetisine sahip spermiumun baş kısmında bulunan enzimlerinin, oositll’ nin hücre membranı olan zona pellusidayı eriterek, spermiumun içeri girmesini sağladıkları düşünülmektedir. Fertilizasyon; ovum ve spermimumun birleşmesi ve kromozomlarının kaynaşması olayıdır. Bu olay tubaların ampulla kısmında gerçekleşir.

4 Spermium ve ovumda yarıya indirgenmiş olan kromozomlar fertilizasyonla birleşerek, 46 kromozomlu yeni bir hücre meydana getirirler ki bu yeni hücreye zigot adı verilir. Zigotun cinsiyet kromozomlarının yapısı, spermiumun taşıdığı cinsiyet kromozomuna bağlıdır.

5 Meyoz bölünmeyi geçirmiş olgun cinsiyet hücreleri 23 kromozomludur.
Olgun bir ovumda daima tek bir "X" kromozomu bulunur. Olgun bir spermiumda ise ya "X" veya "Y" kromozomu bulunur. Eğer ; Y kromozomu taşıyan bir spermiumun ovum ile birleşecek olursa; fertilizasyon sonucu ortaya çıkan zigotun cinsiyet kromozomunun yapısı "XY" yani erkek, X kromozomu taşıyan bir spermium ile ovum birleşecek olur ise zigotun cinsiyet kromozomu "XX" yani kız olacaktır.

6

7 FERTİLİZASYON SONRASI DEĞİŞİMLER
Zigotun uterusa ulaşması 7 gün sürer. Bu sırada zigotun yapısında önemli değişiklikler ortaya çıkar. Zigot, mitoz ile çogalarak gelişir. İlk mitoz bölünme sonucu oluşan iki yavru hücreye Blastomer denir. Blastomerler mitozla çoğalmaya devam ederler. 3-4 günlük 16 hücreli yapıya Morula denir.

8 Morula, uterusa ulaştıktan sonra yapısında değişmeler başlar.
Ortasında sıvı toplanır, hücreler kenarlara doğru itilir. Bir grup blastomer yassılaşarak kenara doğru itilirken, diğer bir grup bir noktada kitle halinde kalır. Bu yapı, taşlı bir yüzüğe benzetilebilir.

9 Yüzüğün halkasını oluşturan yassı hücrelere Trofoblast ya da dış hücre kümesi,
Yüzüğün taşını oluşturan yuvarlak hücre kümesine de Embrioblast ya da iç hücre kümesi denir. Embrioblastlardan embrio, Trofoblastlardan ise plasenta ve membranlar gelişecektir. 1-2 haftalık olan bu oluşuma Blastosist adı verilir.

10

11 İMPLANTASYON İmplantasyon, fertilizasyondan 7 gün sonra, Blastosist
safhasında olaylanır. İmplantasyon genelde fundusun ön ve arka duvarlarına olur. Bu sırada blastosistin etrafını saran tabaka(zona pellusida), içteki sıvının artan basıncı ile incelerek kaybolur. Zona pellusidanın kaybolması ile trofoblast hücreleri, uterus epitelinden stromaya doğru girmeye başlar. Sonunda bütün blastosist kitlesi endometriuma gömülür, gömülme sahasında endometrium epiteli blastosistin üstünü örter. Bu olaya implantasyon denir. İmplastasyon, fertilizasyondan sonra 10. günde tamamlanır.

12 Bu sırada trofoblast hücrelerinden proteolitik (Protein yıkıcı) ve sitolitik (hücre yıkıcı) enzimler salgılanır. Bu enzimler kan damarları, gland ve stroma hücrelerini yıkarak implantasyon sürecinin devamını sağlarlar. Bu yıkım sırasında endometriyum stroması içinde kan gölcükleri oluşur. Bunlara lakuna adı verilir. Embriyonun ilk beslenmesi bu kan gölükleri yolu ile olur.

13 İmplante ovumun çevresini saran ve korpus luteumdan salgılanan progesteron hormonunun etkisi altında olan endometriumda, büyük değişiklikler meydana gelir. Stroma hücreleri büyür, glandlar kalınlaşır ve uzar, damarlaşma giderek artar. Gebelikte bu yapıdaki endometrium, desidua adını alır.

14 Ovumun üzerini örten desiduaya; Desidua kapsularis,
Altındakine Desidua basalis, Uterus içini saran desiduaya da Desidua vera denir. İmplantasyon sırasında ovum, desidual maddeleri absorbe ederek, beslenmesini sağlar. Daha sonra beslenmesi maternal kan yolu ile olur.

15 PLASENTA GELİŞİMİ İmplantasyondan sonra trofoblastların hızla çoğalması ile üç tabaka şekillenir: Dış veya sinsityotrofoblast tabakası, İç veya Sitotrofoblast tabakası ve İnce bir bağ dokusu olan mesoblast tabakası.

16 Mesoblast tabakasından; plasentanın destek dokuları ve damar sistemi şekillenir.
Dış veya sinsityal hücrelerden; embrionun beslenmesi için glikoz ve protein sentez edilir. Aynı zamanda implantasyondan hemen sonra, bu hücre dizisinden Koryonik Gonodotrop hormonu (HCG) da salgılanır. Bu hormon korpus luteumun devamını dolayısı ile estrojen ve progesteronun salglanmasını sağlayarak, endometriumun yıkılmasını önler. Sitotrofoblast ve sinsityotroblast tabakaları, kendilerine içten yapışan mezoblast ile beraber koryon zarını oluştururlar.

17 Sitotrofoblastlar desiduanın epiteli, stroma ve kan damarlarına doğru yayılırlar ve anne ile embrio arasındaki ilişkiyi sağlıyan koryonik villi denen parmak şeklindeki çıkıntılı oluşumları meydana getirirler. Bu oluşumlardan ilerde plasenta şekillenecektir hafta sonra bu çıkıntıların içinde fetusa ait kırmızı kan hücreleri ve plasental kan damarları gorülmeye başlar.

18 Koryon zarı şekillenirken, amnion zarı ve amniotik kavite de gelişmeye başlar. Embrionel kutupta iki küçük kavite gelişir. - Öndeki kavite Yolk-Sak (Besin kesesi), -Arkadaki ise amniotik kavitedir. Erken devrelerde embrionun beslenmesini sağlayan Yolk-Sak, gelişmenin ileri devrelerinde geriler ve kaybolur. Buna karşı amniotik kavite giderek gelişir ve genişler. Amnion zarının dış yüzeyi, korion zarının iç yüzeyi ile bitişir.

19 14. hafta ile beraber koryon frondosumun gelişmesinden fetal plasenta,
Desidua basalisin gelişmesinden ise maternal plasenta ortaya çıkar.

20 Plasentanın Yapısı Doğuma yakın plasenta ortalama 500 gr. ağırlığında, cm çapında, 2 cm kalınlığındadır. Amnion ve koryon membranları ile kaplı yüzüne fetal yüz, Kırmızı ve düzensiz yüzüne ise maternal yüz denir.

21 Fetal yüzü; dışta koryon, içte amnion ile çevrilmiştir
Fetal yüzü; dışta koryon, içte amnion ile çevrilmiştir. Ortasına umblikal kord tutunur. Maternal yüzü; kotiledon adı verilen lobdan yapılmıştır.

22 Plasentanın Fonksiyonları
Gaz alış-verişi: Anneden fetusa O2, fetustan anneye CO2 taşır. Beslenme: Glikoz, protein, yağ, su, vitamin, mineral ve elektrolitleri anneden fetusa taşır. Eliminasyon: Fetusun metabolizma atıklarını anne kanına taşıyarak anne böbregi ile atılmasını sağlar. Antikor transferi: Immunoglobin - G (IgG) leri anneden fetusa taşıyarak, fetusun bağışık olmasını sağlar.

23 Koruma: Plasentanın enzimleri bazı toksik faktörleri inaktive eder
Koruma: Plasentanın enzimleri bazı toksik faktörleri inaktive eder. Bunun yanında plasental bariyer, anne kanında bulunan zararlı maddelerden fetusu korur. Fakat bir çok virus ve ilaç bu bariyeri geçebilir. Hormon üretimi: İmplantasyonla beraber ilkel plasenta olan sinsityotrofoblostlardan HCG salgılanarak, gebeliğin devamı sağlanır.

24 Fetüstan anneye Anneden fetüsa PLASENTA O2 CO2 Sıvı ve elektrolitler Su ve üre Karbonhidrat, lipid, protein, vitamin Metabolizma atıkları Hormonlar Hormonlar Antikolar Bazı ilaçlar Virüsler

25 Plasental hormonlar HCG (Human Chorionic Gonadotrop):
İmplantasyon sırasında, trofoblastlardan farklanan sinsityotrofoblast hücrelerinden salgılanır. Fertilizasyondan itibaren 10. günde HCG anne kan ve idrarında görülür. Bundan sonra yükselmeye devam eder. Gebeliğin günlerinde en yüksek seviyesine ulaşır. 10. ve 11. haftadan sonra konsantrasyonu düşmeye başlar. Gebeliğin son iki haftasında görülmez olur.

26 HCG'nin önemli görevi; korpus luteumun gerilemesini önleyerek, over hormonlarının salgılanmasını stimule etmek ve böylece gebeliğin devamını sağlamaktır. Bu nedenle gebeliğin erken devrelerinde HCG sentezi önemlidir. Plasentanın gelişmesi ile (14. haftada) HCG önemini yitirir. Çünkü korpus luteumun görevini artık plasenta üstlenmiştir.

27 HPL (Human Plasental Laktojen):
Plasental trofoblastlar tarafından fertilizasyondan sonra günlerde salgılanmaya başlar, haftalarda en yüksek seviyesine ulaşır. HPL anne insulinini duyarsız hale getirerek, fetusun sürekli çektiği glikozun anne kanında dengelenmesini sağlar. Böylece HPL'nin gebelikte diabetojenik etkisi ortaya çıkar. Açlık sırasında hipoglisemi ve ketonemia gebe kadınlarda, gebe olmayanlara göre daha çok görülür.

28 HPL aynı zamanda amino asitlerin,anne tarafından kullanınımını sınırlayarak, fetüsün amino asitlerden daha çok yararlanmasını sağlar. HPL'nin gebelik süresince göğüslerin laktasyona hazırlanmasında da rolü vardır.

29 UMBLİKAL KORD 5. haftada, embrioblastı trofoblasta bağlayan mezoblast kalınlaşarak ilkel umblikal kord şekillenir. Umblikal kordun içinde 2 arter, 1 ven ve mezoblasttan farklanan "Wharton Jelly" denen mukoz bağ dokusu bulunur.

30 Umblikal kord, plasenta ile embrio arasında uzanır.
Arterler fetusden plasentaya kirli kan, ven ise plasentadan fetusa temiz kan taşır. Doğumda umblikal kord dikkatlice gözlenmelidir. Bazen iki arter yerine, tek bir arter olabilir. Bu durumda bebekte başka anomali riski de olabileceğinden bebek bu yönden kontrol edilmelidir. Umblikal arter, venden daha uzun oldugu için, ven etrafına dönerek seyreder.

31 FETAL MEMBRANLAR İçte amnion, dışta koriyon olarak iki tanedir.
Başta ikisi birbirinden ayrıdır. Ancak amniyotik kavite geliştikçe, koryonik kaviteyi doldurur ve iki membran birbiri ile bitişir. Bu iki membran plasentanın fetal yüzüne tutunmuşlardır. Amniyotik maiyi, içindeki fetusla beraber sararlar. Doğuma yakın açılırlar.

32 AMNİYOTİK SIVI Gebeliğin erken devrelerinde amniyon boşluğu içinde, amniyoblastların salgısı olan amniyotik sıvı birikir. Amniyotik sıvının büyük bir kısmı maternal kandan çekilir. Ancak gebeligin geç dönemlerinde fetusun idrarı, sıvının önemli bir kısmını yapar. Doğuma yakın bu sıvının miktari ml'dir. 5. aydan itibaren fetus bu sıvıyı yutmaya başlar. Terme yakın fetüs hergün 400ml amniotik mai yutar, buna karşı 500 ml idrari, amniotik maiye çıkarır.

33 Amniyon Sıvısının İşlevleri
Fetusu travmalardan korur. Fetusun ısı kaybını önler. Fetusun rahat hareketini sağlayarak, kas iskelet sisteminin gelişmesine yardım eder. Fetusun simetrik büyümesini sağlar. Doğum eyleminde, membranların açılması ile doğum kanalının aseptik bir sıvı ile yıkanmasını sağlar.